장음표시 사용
231쪽
successive, potest esse precissus in infimis te. Secundum thecon fuit, quod intum,Vg. in Π ratione, fi esset aterna. mouentibus, di motis non est processus Nequo Secundo elicimus, in eaufi etiam ma- in infinitum, sed de niendum est ad PMa cau- teriatibus non eici processiim in infini. num primum moves immobile, quod in in tum unde quando Philosoph*s secundo 8. magis. probabitur. ν M. Meth.tex. I 2Iocat materiam infinitam.
hoc intelligit nSpositui quasi ha uela aliquam in itatem: sed intellia '' rut in lino, quia se dum se non o. sed supraciaea non transeunt sitie dis
Medicat sibi aliquam ρm iam formam, ficultatu, Primo ergo dubitatur eirca in qua finiri dicatur. Hinc negamus gene- lud, quod uictum est,Omnia mobilia pos. rationem aeternam, quoad species, cum se ad inui m continuari. Nam corrum
sint determinatae, aliter: super una specie bile, & incorruptibile, & ea quae mutuo essent infinitae aliae sepe res inesse, & sudestruunt non Possunt continuari ad in perfectione quod coctra dicit specie- Inuicem dista talia stust nobilia. Limbus finitis, quare, &s possit dari infini4 falsum est dictuin Philamlai. tum materiri, ut quantum diuisibile. in Ad lvic daeuiundacitur, quod ortinia infinitum,&generatio aterna, haec non corpora comi ptibilia dem maptibuerit nisi successive, & non simul in aciis , lia bifariam considerari possunt. Ivimo quod Se accidere: in infinita transmutan sucundum eorum naturam, & esse. S
tione elementorum.ut aer fieret aqua,&. eundo ut corpora mobilia, ita mouentia. aqua aer infinities. .' Primo mullo non possu*t continuaraia,
ae.1M. Tertio elicimus in causis etiam λι- inuicem. mundo nitem ni o sic, dei, eau malibus non esse processum an animis in his sensu locutus, est milosophus .m se a tum secundum speciem, secundum indi- Sed contra lia .responsionem D 1ho. Atib. uidua utique in ipecie humana, datλ iose arguit lapdunus dupliciter. Primo, quod
mortalitate animae, & aternitate mun- DNahom non sita constat, riam in era di . Et quamuis numeri. diiserant spe- cedentibus impugnabat illos, qui dic me, & in eis sit processus in infinitum,ta bant non es la impossibile partem quismen numeri non sunt necessario su se icem, to o moto , c siderando haee indinati secundum aliquam ratio in ca genere, & pro rationeadducebat, quia salitatis, sed talitum prior ita, & postes Oid tulairbienus ii possibile, quando ME ia i ritatis in nismeratioris. ibi P dicatum rvpqedat subiecto ratione alib. Quarto Min elicimus in musis λω differentiae sp iscae, sed ratione diste / ' Iibus non esse processum in infinitum, rentiae specificae repugnat, quod omnia cum finis habent rationem ultimi. mobilia istat fieri unum. Ergo S.IUno Secundo principaliter notandum . v constat. Secundo,quia si omnia mobinis, quod Philosophus duo theoreina- lia possunt fieri unuin, quatenus corpora assumpsit. Primum est , quod omoe ra di non fient illa potenti tesset frustra, quod mouetur, ab alio mouetur, quod- quod est contia naturam mi iciae. quidem in tex. tertio applicauit ad mo- Ad primum horum Oinistis alionam bile motu locali, quia omne quod in sponsionibus dicimus, quod possibile, uetur localiter , ab alio mouetur, usi & impossibile dupliciter uinmur primo quequo peruentum sit ad primum uam in ordine ad aliquam potςntiam activam, uens immobile. Hoc autena probauit in vel passivam reducibilem ad actum. S motu loc/li,& non in aliis speciebus cundo mordine ad non repugnantiam motus ob duplicissi causam . IVtina est, terminorum possibile, quod tamen im quia motus localis persectissimus est, & possibile erit Physicae secundum poten- Acaterorum motuurn causa, de propterea tiam actium, vespassiuam. Illud ergo'. quod de pii ao dicitur, de aliis etiam diri quod uictuu in s sibilu primo modo, etiam. ii telligitur. Secunda est, quia habet dicere repugnantiam praedicatimo iis locali, ducit nos in cognitionem cum subrecto, ratione differetitiae me-m s causi inoucatu localiter coelum, clica.& hociest primum afferrum S I h.
232쪽
ωse sed asserium in hoc stat, quod pinsemper exillantium, laeterorumsund nice, sed non Logice repugnat quos temper , 8e non habent aliquam cau-
onuria corpora ut iam in abi.ra,rcui uentia polliat Concamarari admuicem, scper hoc patet adi induta . quod procedit de potent Parnica, cun, tamen nos loquamur de porcutia Logica, de obi
Secudum sulfumaceidit, Se si aptius ad alium locum trafferri potuisset quod
in in ciuibus, de motas amiI cit pr cessus in infinitum . unde ad unum primum mouens etsi s improductum duxieniendum est. Nam oppontum, via turdo ruidem Phil Aeeundo Meth rex. tquarto. v, atat,quod principia sciriper. existentia non habent aliquam caurum
. it sies. go apud eum datur phira pria-Epia impi risum ia- . . Ad hoc dubium pro nunc breuiter dicitur, claru incise apra Philosophumaα- Mcilius Phys immode secun M thaphdoco est inquota detur mam pinum a princi umbimprinluctum , Micitauim ibi , unum esse primuin,a quoculania alia dependentisicut a prima calido, omitia calici sunt , de hoc quid eis tetiue, ut patet excmplo ignis , de ma aliter, 't male interpretatus eii Gr r. de Arimino in secundo d. p. quaest..3-: Non enim calida sinu a primo caltario siualiter, sed elae liue, de ita on .m etiam a primae causa, ut ibi explicat
Conimentatoria Ad auctaritatem ergo
Philos. primo dicitur , quod ibi sumpsit plurale pro singulari, sicut etiam
saepe alibi hoc secit , Uaecipue m. Meth. in vixit rex. s. de 39. quod datur sum stantialaparata , semper manens, illici, uaseundo adloquendoen de ea in Phat didicendo tot es subitantias separatas in se sine nutata Ideo scit AEuod genusi aliquando sumtur distributive proo nibus in genere contentis,se quandoque collectaue , pro primo generis. Primosam, ut aliqii Mosit, L aliquando non, seu sunt causae horum inferiorum, sed
crum dependentia a pr uno motore quieti caula causarum. Alii dicunt, quod by non habent intelligitur non quo ad ei se,sed quo ad timuere,quia creati sunr,
ut instorcs c d m, ita ut non habeant causam extra primum, quae eos
moueat ad movcndum. Quarto dicit; F , quod duo dicit ibi Philosophus de principiis semper exilietiunt. Primum quod semper sunt vent.. Secundum quod illis non est aliqua, cauta vi sint. linos er- semper sint vera , de Dacausa stat siciter. Primo ab intrinseco, quasi
eorum veritas , de eis: pendeat ex compositioiae pM tium , ut accidit in gen ratibus , de corruptibilibus. Secundo ab extrins o , quia producta sunt ex nihi-la,mlia it primam causam p- ca sa esse, de ver alta ipsorum. Primum
est quia intellexit. Phalos volendo per hoc ponere .citasentiam inter ipsin, Me . ita, γα .verina firmauit secundum , quod est quod nos docemus. Dominnes iii ligentias in eise,de motu depen dere a prima causa, eas creante sine n uitate essendi .
PRo explicati vae eorum, que dicuntur ab Arith a lex s. usque ad unde-ciumn proponenda de explicanda venit sequens quatuo. I
singulari vide animali vi sic : de ira in Noposito loquendari separatis a mat ria miti lautiae loruritur de omnibus in plurali , de loque o collective, de prismo tantum. Secundo. alii interpretan
tur vota Philosophi sic, quod Primi
sunt simul Secundo. Sol calefacit aerem, det men non est simul cum aere , inter aerem, de ipsum medient multa brassi veneris, Mercurii, &c.
Tettio. Per Plutosophi ita secundo da
233쪽
re tangere in aere, vel aqua, quin m diet aer, si sunt aere, vel aqua ,'si sunt in aqua, sed contingit quod corpora mota
fini corpora dura, ergo tunc mouens, gemotum non erunt simul. Quarto.Magnes trahit ferrum per magnalii distantiam. Ergo M. Linto. Avicenna dicit homines sua imaginatione pluuias generare,& partes corporis distantes immutare, & ita lasciliatores nocere animalibus ab eis distantibus. Ergo m. Sexto. Armiit Scotus Me non esse necessarium, saltem in prima causa. i. Deo.
Nam Ariae primo de csto text. ioo. ascribit Deo locum couexi primi coeli, a quo
loco dicit elim trasmittere suam viri tem, unde non est necesse, quod simulsit eum passis, vel moto. Septimo. Infinita virtus non habet modum deterini natum agendi.Sed Deus habet virtutem infinitam agendi . Ergo non determinatur ad hunc mois
dum, ut simul sit cum passe, M. i Oclauo. sol & Altra multos pi laesit
effectus, non autem per suas virilites, quia sunt accidentia, accidens autem no
potest generare sebstantiam. Ergo decizsse m Pro resolutione ouaestionis. Primum mMimul notandum est, quod duplex est agens. tiplicia Primum dicitur proximum, quod supporor. sito, & contactu tangit rem motam, Gcut secit figulus rotam. Sinindum diciatur remotum, quod stipposito non tangit rem motam, sed virtute, sicut facit soldum calefacit terram. Quod movens igitur, & motum sint simul stat duobus modis. Primo iupposito, & contractu , sautem in principio motus, sicut experimur hi tigillante, nauem miliente, vel soles ducente secundo virtute, ut supra. Primo modo intelligit Philosophus moues,& motus esse simul, sed etiam secundo
modo verum est. Non autem intelligiamus mouens, 5e motum, esse simul loco .i. in eodem loco esse, quia hoc est impos-fibi je, sed dicimus hoc modo esse simul contam , quod inter ipsa non mediet a-lhid lappositiam, si sunt sines iupposito, vel alia virtus si sint simul immediati
inio His liantibus circa praesentem dissicul Mi. tatim inuemo duas opinione . Prima ne
gat necem iam esse sit lauri e m
inter mouens, & motum, agens, de passum , unde dacit Deum posse agere in omnibus rebus, etiam quod eis non esset praesens, quapropter dicit Deum esse in omnibus rebus propter ammensitatem , non vero propter operationem, nisi concomitanter, & per accidens. Ita Scotus
in nrimo d.37.q. unica; & ibidem OH in Basolis, Gabriel, de inter veteres Al
xander I. Meth. Conta i8. Secunda vianio affirmat cum Arist. necessarium esse, contactum, de immedia tionem, vel si positi, vel virtutis inter mouens, di m
edi Ferri Bannesio , Zumello, de a ibidem, & tertio contra gentes cap . cum Ferr. ibidem, di hic Durandus r.d.
q. I. t. I. Capreolus in prinis dist. 3 . q.hart.1. Toletus, Conim, Duellus, de Ruuio hic. Tertio ergo sciendum , quod mou re', seM trahere rem motam stat qui amiarmorupliciter. Primo per modum finis. i. Ramore, unde inquiebat Poeta. Trahitynumquemque sua propria voluptas, de in hoc tractu trahens non imprimit vi tutem in tracta, sed trachis sua viri te, de inclinatione mouetur ad trahe tem, ut locatum, ad lacum . secundo per motam vacui, & sie in fimila a sorpto aere tritur aqua. Tertio per impressionem vimitis,seu qualitatis alterantis rem tractim,sicut patet in magia te trahente ferrum , & ambia rapiente palleas,de in generante mouente grauia, & Ieuia secundum S. D. hie. In tali enim trachi imprimitur aliqua virtus trahens non tantum per modum finis, sed etiam per modum sussicientis. Quarto per 'i' lentiam aliquam, ut dum vehementiori motu lapis proiicitur deorsum , quam
eius naturalis motus e sciat. Intentio
ergo Philoc ad omnes hos modos extendi potest, sed proprie tamen de quarto intelligit. Non L.
QNrto sesendum, quod Qens rem. -- tum per medium operans non habet eun dem modem esseetiam producere in re mota, de ἀ- min medio, sicut ibi non alterat corpora medio , cstellia , de alterat terram, Septicis stir- o I trapor sic dictus secundum Plinium s. Hist. m. Pr
234쪽
' rep. 3 . re i , animalibus stupefacit tur unde induit natura dirurum speci
nianu piscatores, Se non illimacit re- rum. Adiungimus hoc etiam esse verum tia. Item Hechenis piscis nauigia rerum in tam modos principales tr ictionis, scidat, S: immobilitat, telle eodem Plinio licet in tractione ad seipsum, ut est respilib. 31. Histor. cap. I.&tamen minimus 'ratio, qua trahitur aer, ia expiratione est. Ita mirabile ell, quod fundus leb qua expestitur. tis aqua pleni antequam aqua ferueat ca- Secundo loco principali probatur conlidus sit, & ea semente tepescat, de qua clusio uniuersaliter contra Scotum, Zere multi multa dicunt. apud Coit imbr. asseclas, ex illo psalmi. Quo ibi a spiritu
laiciartic. s. Ergo autem censeo hoc pro- tuo dccaeoncludit enim. Etenim illue m
uenire, quod cum ignis sursum tendat, nus tua deducit me, &e. Ita D. Paulus ideo vigorosor effetuus transmittit ca- Aet. 17. ait de Deo. Quamuis non lon-lore ad superiores partes, sed quia aqua gesit ab unoquoque nostrum, in ipso e sua natura frigida eii,ideo ubi reperit im nim vivimus,movemur, se sumus. Hoc petum ignis,ibi ei resilit,quod accidit in idem docent D. Aug. S. super Gen. cap.
fundo lebetis. 1 s. D. Ambros.lib. i. de spiritu sancto incretim Secundo loco principali ponitu haec Beria. sermones. D. Hilar. 8. de Trin. conclusio. Mouens, de motium sunt si- Anselmus in Monologio cap.11. Ac alii tur. mul, in motu locali. Probatur. Omne partes. Hi enim omnes dicut Deum ideo quod mouetur, aut mouetur ab intrinse- ubique esse, quia ubique agit . co,aut ab extrinseco,sed in utroque nam Tertio. Uni ique agenti assignara est tu movens, de motum sunt simul, nam sphaera suae activitatis, unde extra eam in motu intrinseco constat mouens, id gere non Potest. Ergo necessarium est motum se tangere. Hoc etiam patet in quod agens,de passum, mouens , de m motis abextrinrceo secundum ouatuor tum sint simul . species motus ab extrinseco . pulsionis, Quarto. Sol secudum aduersarios non vectonis tractionis, Severtiginis. Nam attingit vltima nisi per media. Ergo pulsio est motus quo mouens a se elon- portet quod prius in medio necessarioiat mobile, ouod non se e hisi tangen- agat,quam in extremis..
Semouendo ipsum. 'illio vero quae Sinto. Propter hoc Doctores non diuiditur in impulsionem, qus est motus concedunt vacuum, quia neceta est co in quo mouens nunquam relinquit m testes influxus per caelos, Ze elementabile sed ipsum continuo ille, sicut fit tranRe ad elementata. Ergo necesse est, dum quis pondus trahit secum, de in eo quodluperiora prius inferiora immedia
uisionem, quae eit motus quo mouens . in tangant. mouet motum,non cominitando semper Sexto. Prima causa eum secundis mi
illud,ut dum sagittans sagittam proiicit, currit, Sc eas quasi pro effectibus habet. nam in his dualta speciebus patet etiam sed implicat quod causa agat per aliam
mouens,& motum esse simul. Idem dixi- causam, Se per eam non agat. Ergo necesmus de vecione, quae est tertia species se eit quod simul cum secundis causis ef- motus extrinseci, vecto enim est motus sectus attingat . Juo res mota mouetur per accidens, ut Ad primum ergo dicitur , susscere men-umquis vehitur naui, vel auriga, vel quod movens sit simul cum moto, vel do proi equo,sic enim notum est etiam quod mo in principio motus, vel in successu to--mouens,de motum sunt silmul. Idem dicen- tius motus, vel virtute,vel supposito, ut umtur odum venit de tractione, quarta specie supra. Si quis autem quaerat, quomodo quae est motus, quo mouens trahit ad se proiecti,de iacta moueantur. Aliqui, ut mobile , vidum quis ad se trahit aliquod Toletus s. huius tex.86. Se Gnimbr.hicro adus. Nec hoc negandum est verti dia artic. 8. hoc prouenire affirmant ab im-ni, quae est motus compositus expulsi petu eis impresso a iaciente , vel proibne , de tractione quia quod circulariter ciente, his inhaerente, & conse uenter feriur si 'ndum unam partem, a moueo dicunt hunc impetum esse qualitatem te recedit,& sic pulsio dicitur, de secun- realem inhaerentem rei motae, vel pr
dum alteram accedit, de tractio nomina- . Primo hoc probant. QAia pax ,
235쪽
quod eum Angelus calestem sphaeram
mouet, in eam impulsum imprimit, de in graui conitat, quod eum centro appropin luat, celerius mouetur, Se ita leue duria suae sphaerae appropitiquat, Sc pariter dum mobilia contra eorum naturam mouentur tardius in fine procedant , propterea quod ille impulsus deficit. Secundo. Quia Angeli boni pervina Dpmones in hunc, aut illum locum impellunt, imprimendo in eis spiritualem impulium, litare si datur spiritualis impulius, non est materialis negandus. Tertio. Quia lapis celerius m etur iactus quam penna quia habilibreil lapis ad recipiendum impetum, quam penna. Quarto. Quia Angelu; in vacuo potest iaculuin mouere, Se proijcere, & tamen
tunc ab aerei Ion moueretur, cum a va
cuo aer excludatur. Quinto. Quia globi tormentarii, qui maenia diruunt potius
aerula videntur imouere, & frangere, quam ab eo moueri.
Secunda sententia est S. D. tertio de coelo, tex 28. Simplicia 8 huius tex. 8a. Averrois ibidem. Themistii in sua para- Dasi lib.de Insomnis cap.9. Bullei 8. huius tex. 76. Matronis in secundo d. 13. q. de aliorum plurium. Hi enim docent , iacta,& proiecta ab aere fracto moueri, qui dum se post iactum, Se prometum v. nit, haec mouet, magis, d nus, prout cum maiori, vel minori impetu ae stan gitur, Se commouetur. Dicendum igitur venit, quod causa motus proiectorum plex est. Prima dicitur remota, se taliscit protinens qui impetu ficto in re molam, eam pellit . Secunda dicitur proxima corporalis, S talis est medium, in quo se motus, ideli aer fractus, S adunatus, qui rem impullam defeti. Hoc expresse docuit Aristot. 8. huius tex. 82. Sc tertio de csto tex α8. ia libello dein sommis cap. secundo se in problematib. sec. II. prob. sexto &c. pro, primo. Qiua si proiectu in moueretur per qualitatem ei imprelsam, seq. quod in initio motus fortius moueretur , quia tunc illa virtus esset in suo initio, hoc autem saluum est, experientia te: te: Ergo dicendum venit hoc ab aere oblittente prouenire, antequa fiangatur, de eo subito fraeno velocius moueri, de celerius
quidem quam in fine, quia tuac sunt coacitatae plures partes aeris, quam post ut
tradit S. D. secundo de celo a te x.3 s. Ad primum ergo ad uersariorum dicitur , quod virtus Angeli motiva applicatur coelo, Sesie Peream mouet. Grauia autem, re leuia proiecta contra propriam iii clinationem,diim suo lora accedunt, celerius moii Entur a generante, gea suis qualitatibus naturalibus. Ad secundum dicitur, quod ille impulsus est per alligationem, graui uin vero, Se leuium a generate, de per qualitatem intrinsecam unde diuersa elt ratio. Ad tertium dicitur,qtiod penna cum sit leuis, non frangit cum impetu aerem, Se per eum coa- citatum mouetur cum tanto impetu, vel apis,quia ipse magis aerem concitat. Adqliartu in dicimus, quod tunc in vacuo
moueretur iactum per impulsum in eo fictum in initio motus, de si motus esset
violentus , qualitas moti retrocederet motum, quia non haberet requisita ad continuationem motus violenti. Quintum pro nobis cocludit,quia m na concitatio aeris magnum impetum it . . sAd secudum pri ne paledicendiim est, quod sol non eii 'sens proximum, i
remotum, cui sufficit esse simul clim remota contati a virtutis. secundo dieitur, quod est simul sio modo. Et si quis quorat, qui dnam agens proximum erit in calefactione terrae, dicemus, esse radios gnexus solis. Nec negandum est, lenalefacere terram , cum non calefacta medios orbes,quia eius actio recipitur iiDdiuersis subiectis secundum eorum dispositionem, liquefacit enim terram, & non liquefacit lapides, & in uno loco prodi est aurum, ita alio argentum, de in alio lumbum, pro natura,& dispositione s cipientium eius actionem. Ad tertium dicendum, quod duplex est corpus. s. resistens, de non resistens , unde intendit Philos. negare inter in
uens, Se motu ira, non omne corpus non
resistens ut elt aer, de aqua. sed corpus resistens, re agens. Ad quartum dicebat Alexander, magnetem trahere ferrum per modum fimis . Sed hoe impugnat S. D. Primo. inia sic traheret ferrum in quacum- . que dii tantia, quod falsum cernitur. Secuado, quia magnam ferrum non tra lutat nisi a vigua magnete. Tertio, uia
236쪽
rum,quia si perungetur alijs, non trahit, nee Ambra ad se trahet paἰeas nisi priussi calefacta. Dicendum venit, quod talis attractio non est propria, de qua intelligebat Phil. in propria enim attracto one mouens , & motum mouetatur ambo, saltem in initio motus. Vel tertio melius dicas , quod magnes trahit se rem effective, imprimendo in eo quamdam qualitatem aut activam , t tradit. Galenus primo de natura, di propterea censeo serrum, laureum quandoque ad diuersas partes trahi a magnete, si vera sunt ouae tradunt Lusitani, in Pernandi Magaliani admirabili nauigatione. portet enim in locis illis ad 'liae se conuertit acus magnesius, esse alι quam qu litatem attrahentem,qus nobis nota non est,cum in nostris nauigationibus Eur
Ieis sciamus pix idem magnesiam non tonuerti niui ad articum mum Vide a tem de hac re multa iocunda apud C nimb. hic quaest. I. Ad argumentum Avicennae dicimus , fessim esse homines sta immaginatione pluuias facere, hoc uitam vel casu, vel miraculo, vel actione Daemonis fit. Quod tamen imaginatio, & phantasia corpus alteret, docet s. D. de quaerit. q.
26.artic.temo ad undecimum, nam cum
motu cordis appetitum diuersimode exitat, ynde in timore corpus pallet, ac frigeses, in verecondia rubore persum ditur, in ira sangui accenditur, & in maerore florida facies obscuratur. Hoc autem prouenit, quia apprehensio noctivi, vel proficui, amabilis, vel odibilis appetitum mouet, de appetitus sanguinem alterat, concitat,& seoundum diuersas chis alterationes varios motus, & effectiis producit. De fascinatione autem dicendum venit, quod ab oculis fascina tis vapores pessimi egrediuntur, qui a rem corrumpunt, & sic vivens attrahens hune aerem nocivum,patitur sicut etiam contingit tempore pestis. Quot enim fascinatio detur, docuit Arist. in prodis ex. zo. prop. 3 D.Th. ad caput tertium Epist. U Galatas,& p.p. quaest. IIa .art. a. de tertio contra gentes cap. Ico. & Albertus Magnus lib. a a. de Animalibus v. quinto Immo aliquibus fameliis ineu fucinario a natavitatqui tradit Plin. lib. . p. a.& lib. 33. cap.ro .nat. hist. Ex oculis autem praecipue fascinatio prouenit. Primo,quia animalia venenosa is Ἀ- tremis, venenum habent. Secundo quin oculi spiritosi sunt, & affectus cordis ad eos de facili transeunt. Ad sextum dicendum, Aristot. ponere
Deum in concavo primi coeli, non tamquam in loco sibi adaequato, sed ut in I
co proportionato eius excellentiae, &maxime accommodato ad diti undeniam tuam virtutem .
Ad septimum dicimu*, infinitam Dei
virtutem ab alio non determinari ad agendum hoc, vel illo modo, seu se determinare, ad agendum prout ei conii nit,& secundum se, & in ordine ad G sas seeundas. Ad octilium dicimus, quod illae virtu. tes quamuis natura suas ne accidentia, causaliter tamen dicuntur subnantiae, quia agunt, ut eius instrumenti in m iunctum, ut docuimus 7.Meth. vide abi.
S. D. IV. vero neque inire id quod
IN text. i 2.& ra. confirmat Phir conis clusionem in pracedentibus positam,& quo ad motum localem probatam. s. quod movens, &'motum debent esse simul. Probat igitur etiam hic primo quadam intactione, quod movens, &motum sint simul in motu alterationis sic. Nam omnia quae alterantur hoc habent , quod ultimum alterans .i. imme diatum , & non remotum ,3c primum alteratum idest, quod primo via gener tionis alteratur , sunt simul tactu . Nam duplex est alterans . Primum dicitur re- . motum, ut ignis a longe calefaciens s cundum dicitur proximum, ut aer ab igne calefactus. Primum non est simul
Cum alterato. Secundum vero utique,& de hoc loquitur Philosoph. dum dicit . necessarium esse , quod alterans tangat, vel secundum totum, vel siccuna dum partem alteratum, aut secundum totum,aut secundum partem. Secundo loco probat eandem conclusionem tali r Ee a tione.
237쪽
tione. Omnis alteratio est similis alterationi sen fibili .i. quae fit secundum sensuin . Sed in alteratione quae eit secui dum' sensunt alterans, & alicratum sunt simul. Ergo, de in qualibet alteratione. Maiorem ostendit, quia alteratio fit secundum qualitates sensibiles, quae constituunt tertiam speciem qualitatis, ut sunt grauitas, leuitas durities , de molliaries, quae sensu percipiuntur, sonus , &non sqnus,quae auditu, albedo, 3e nigredo visu, dulcedo amaritudo guttu - humiditas, Se siccisas, densitas, tu rari- tas, ta iii & sic de contrariis supiadictis, de mediis. omnes enim hae dicuntur passiones, quia passionem sensibus
ingruut, vel quia a Milionibus causantur. Secundum autem has qualita s corpora dupliciter disserunt. Primo vel secundum eandem qualitatem, magis, minusve participatam. Secundo quia habent diuersas qualitates. Nam ignis ab aqua diiseri per diuersis quesitates, quia ignis calidus, siccus est,aqua vero frigida,& hi unita. Album vero, & minus album differunt secundum magis, de minus , respectu eiusdem serinae .l. albedianis, quia diuersiinode eam participant, subdit. Quod secundum has qualitates alterantur corpor Daninuta , de innanimata , de partes ani natorum quae sint lananimatae, ut pili, & vngites, qui calescunt,& frigescunt, de alio modo ab
Lerantur . Matiorem vero ottendit, quia inter alterans , de alteratum nullum
cadit medium,nam si substantia apix per
qualitates tamquam per medium, modij non erit medium, unde formetur sic ratio. Alteratio fit secundum, qualitatesselisibiles,quae sunt obiecta sensuum, secundum quod eorum sunt obieeta .. Sed haec agunt semper per medium contiguum. Ergo inter alterans, Se alteratum nullum est medium, Maior supra est explicata.Minorein ottendit per mediicoatiguitatem, nam corpori aer est contiguus, de ita visi ii quare lumen agit in corpus, Se saperficiem per aerem contiguum,ia color similiter per aerem in via Lim agit, & sie in aliis sensibus. Tandem
hoc probat in motu augmenti, dc menti ab extrinseco, relinquendo quod in eo quod est ab intrinseco hoc notum
st. Hoc ergo sic probat. APpositio, tu subiracti , fius per lime, quod per appo
sitione quanti quantum augetur, Se per subtractionem minititur, sta hoc non potest seri nisi apponeus sit simul cum apposito,& sibtrahelis cum subtracto . Ergo in motu augmenti, & decrementi, in ens, & motum erunt sinul.
Circa supradicta autem primo venienotandum, quod primum, Se vitiinum dupliciter suinuntur. Primo pro primo in ordinecausandi, quod est primum remotum alterans . Sccundo pro proximo, eo quia ascendendo ab erfectu ad causam primum quod occurrit est illud .i. proxima causa. Dum ergo Philos. diacit mouens, de motum, agens, de patiens , esse simul proprie, de sermaliter
loquitur de primo agente, & mouente , i in primum .i. remotum non solet esse simu I cum re mota supposito, de tactu, sed virtute, & causalitate prout apparet in virtute solis generantis sortem cum
Secundo notandum est, quod dum rillot. attribuit obiectis sensum alterare potentias, exemfificat etiam de sono, quod S. D. interpretatur de sono in apri - tudine suinpto,&non in actu. sonus
igitur bifariam sumi poteli. Primo ut est sonus in actu, & sic est qualitas in a
re consequens aliquem motum localem,
quare secundum huiusmodi qualitatem non videtur primo, & per se esse alter tio. secundo ut dicitur sonus rn aptit .dine alicuius sonabilis, de si cnon fit aliara id sonabile, vel non sonatale iusi peri quam alterationem. Haec autem dis iiii
cito S. D bifariam intelliat poteti. Primo de sonabili, secundo de solio.Si intelligatur de sono forma Ister,& labiective, diaxit ipsum sonum esse in aere secundum
quandam qualitatem eousequentem in
tum localem seni v sque ad auditum vnde ad ipsum non eii primo , & per se alterarioa. ad senum formaliter, nam in auditu causabit inerationen r recepti
nem seni. Si vero sumatur Libiective pro sonabili,sic conspicuum est id quod
erat soluin in talentia sonabile, non fieta tu sonabile nisi per alterationem r duceivem sonabile de potentia adactum, vel econtra ipsem remouetu ab acta': de sic necesse erit, ut sint simul.
Tatio uocandum verit, quod Philin
238쪽
atire attribuit alterationem animaris,&inaria auia nimatis, sed cum inultiplici disserentia. maturri Prima cit incognitione, quia animata, vel cogitoscunt, vel cognoscere possunt sua cognitioite sensitiva alterationem, νιran dis non sic inanimata. Secunda in uniuersa-DMi. litate, quia quae alterant inanimata, possunt etiam at rare animata, sed non omnia quae alte iant animata possit ut alterare inanimata possunt alterent per apprehensionem qua inanimata carent Tertia est, quia alteratio animatori m ibi ma-hus dicitur alteratio secundum qualita- rein sensibilem, quia sentitur, non sic alteratio inanimatorum, cum sensu sint orbata, unde alterantur qualitate sen.
sibili secuydum se, non vero ab ipsis. ι A QV rto notandum venit, quod aliud Q.I. loqui de mouente, & moto secuniadum supposita, di aliud secundum quod se tangunt. Nam loquendo seeundum suppolita quibus actiones attribuuntur, non est necet Iarium quod lappositum mouens sit sen r simul tactu cum sudiposito moto, nam Aristot. tex. 13. dixit mouens tangere modum per aerem m
dium . Loquendo vero de laetii, dicimus uod cum aer se quoddam medium de-erens actionem suppositi molientis, &operantis, ita ut agat eius virtute, & motione, ideo agens, SI Patiens, mouens, & motum, alterans, de altera tum dicuntur esse simul, & generaliter suppositii magcias cum re acta, qui qualitas per qua agit suppositum substantiale, dicitur Lbfantia, non formaliter, sed causaliter ,
V Idetur quod sic. Nam principale ais
gens poteli mouere in lirumen rum, ut agat tantum vi a Deo motum, & non secundum propriam virtutem. Igitur arigens ageti via non erit, dic. Secundo. Probabile est Phantasiam in capite residentem,ut instrumentum aniniae effective mouere appetitum, in corde insidentem, de tamen multum distant.
Igitur fieri potest, ut aliquod agemassumatur ad agendum in loco,vel passo a
quo multum distat. . Tertio. Credibile est ignem inferni in centro terrae existens, agere in Daemones, per aerem vagantes, ut est Delii strumentum,& tamen ab his distat. Quarto. Humanitas Chri lii filii Diuinitatis organum, & initru mentum admiracula operandum. At Christus muracula in distantem locum operabatur. Igitur non est inconueniciis posse Deum assumere aliquod agens ad agendum, veeius instriimentui si in locum distanteiri
Quinto. Omnis creatura Deo per potentiam obedientialem subditur, ad omnia ea quae I s voluerit in ea, &per eam operari. Scis non est in congruum dicere, posse Deum Paulum Romae existentem aifumi ut eius instrumentum ad aliquid operandum Venetiis, quia hoc non excedis Dei virtutem m- finitam. Sexto. Simultas agentis, & passi veconditio extrinseca requisita ad agenducum actio, & virtus a simultate non dependeant. At Deus Rotest supplere pro omni conditione extrinseca. Ergo &c.
Septimo. Secundum S. D.3. p.q. 32.art. quarto Sacramenta conciirrunt ut ita stramenta gratiae, sed haec saepe operanturybi non sunt, ut patet in matrimonio inter absentes, iueis operans gratiam. Ergo M. I ro explicatione huius quaestionis. Primo notandum venit, od circa eam sunt duae opiniones. Prima a s mat posse Deum a sumere aliquid Qt eius instrumentiam ad operandum, ubi nullam habeat virtutem. Hanc tenuit Scotus, in primo d. 37. Senaturaliter, & a sortiori per absolutam Dei potentiam. Item Palud. in ψ.d. I.q. I. iii in b. hic, cap. 2.q. r. Cardinalis Bellarminus h. a. de bacram. in gunere cap. I I. Suare Z 3 .p. l. I 3.art. I. dist. 3 I. si: t. s. qui immerito Cotum b. attribuunt etiam D. Th. i. . cum tamen hoc non a sirinent, sed oppositum. Secunda sententia censetur s. D. p. P. q. I. ubi docet instrumentum a Dei eleuatum debere aliqua sua virtute concurrere ad operandum, quapropter creatura non potust cleuari ad creandum ,
quia non Potin habere a tum proprium in
239쪽
. in nihil. Hane sententiam receperunt
Pro resolutione igitur quaestionis tot intelligimus. Primo loqui de potentia Dei absoluta, secundum quod de ea philosophari possumus, nam forsitan habet modos latentes in sua infinita potentia , secundum quos potest facere, ut agens agat in absens,& in nihil. Secundum est,
aera loquimur de praesentialitate suppo, vel viituali, & volumus dicere, implicare, agente posse agere in alio uidsi ne contati ii suppositati, vel viri uali.
Tertium est, quod si loquamur de conta diu tantum virtuali, strictus implicare instrumentum agere in rem quam sua
Irtute non tangit, haec enim contraducunt , agere sua virtute in aliquam rem,& eam sua virtute non tangere . Non negamus autem posse Deum assumere aliquid ut insim nactum inanimatum, quod
nihil operetur, sed tunc habebit piaesentialitatein suppositi, de si non vi
Coelu- His itantibus conclusio est. Implicat
so pro agens agure in rem quam no tangat, vel bartir. supposto, vel vii tu te. Probatur primo. Necessaria est existentia ad cne in rerunatura, adeo ut implicet rem ex illere sine existentia, de ita ad operari in tempore, necessarium est esse in tempore. Em go similiter ad operandum in loco, ncces e eit esse in loco, vel sapposito, vel virtute. Ideo dum Conina b. dicunt posse Deum facere, qnod agens non attingat rem in quam agit secundum suam tu, flantiam , sed bc ne secundum sitam actionem, tunc affirmant quod nos defensa-miis, scilicet neccssarium esse agentemelle praesentem ei in quod agit, vel praesentia suppositati, vel saltem virtutis, &actionis. Secundo implicat instria mentum Phy sice operari in rem aliquam, & Physice
non esse cum ea, vel operari moraliter, di moraliter non esse cum ea , nam ais
mamus quod aSens eo modo quo agit,simul est cum re in quam agit. Argu- Ad primum ergo dicitur, quod tuncm inta instrumentum erit simul supposito, i. prsoluun sentialitate rei, &si non virtutis, cum rur. re ita quam agit. Sed hoc non est dissid a
nostium. Disputatio enim est quando
instrumentum conet irrit ut in sinimentsi Phisce, & ut instrumentum coniunctu, an tunc possit esse, quod rem attingat
sua virtute, & non sit praesens virtute,& per hoc patet ad alia argumenta. S cundo enim probat phantasiam non esse simul ciam corde contacti rei, non us ro probat non esse simul cum eo virtutis contactu. Ita si ignis inferni excruciat Damones Physice , necessarium erit, quod per aliquam actionem, & virtutem eos excruci . Si vero eos affligit mor liter, simul cum eis erit moraliter, S biective. Ita quartum probat humanit tem Christi ut in stria mentum v crbi filisse simul cum his in quibui miracula op rabantur, quae est simultas virtutis, &.si non suppositi. Ita quintum docet tunc Deum allumere corpus ad operandum in aliquo loco per praesentialitate ni virtutis, & in sumim omnia probant aliquam simultatem, vel realem, vel moralem. vel ut instria menti, coniuncti, vel vi s Palati, unde disceptatio potius est v e balis , quam rcallis.
A xiii r . usque ad vigesimumpriamum immoratur Phalos. ad probancum quod solum ad tertiam speciem qualitatis est alteratio. i. secundum qualit tes sensibiles , in tex. ergo I . proponit, quod omnia alterantur secundum quali tates sensibiles, unde illa solum alterantur, quae apta nata sunt pati a qualitat,bus sens bilibus. In textu vero quintodecimo arguit videri circa quartam speciem qualitatis es.se alterationem .i. cito Di mam, &sm-ram,& hoc idem probat de prima specie sic. Acqui scio. & remisso qualitatis,
non videtur fieri posse nisi per alterati nem. At in prima,&quarta specie qualitatis datur acquisitio, & remissio su litatis, v. g. acquisitio, & renusio viri
240쪽
tis in psima specle, vel semiae, vel figerae in quarta. Ergo ad eas eli alteratio.
Res olidet Philol. quod a d has per se , & principaliter non est altera io, quod
proon inultipliciter. Primo. Ad eas noeit per se pruno, & principaliter alteratio, quae consequuntur alterationes primarum qualitatum. At sic se habent fonma, & figura, quia non sunt condensatio, vel rarenisio , sed haec consequuntur. I a cum aliquid calefiti vel instigidatur in adaequate, hanc calefactionem, Se infrigidationem , consequitur sanitas,
vel aegritudo. Ergo cum omnis alteratioq.iae uit ita prirna, de quarta lyecie no. sit
nisi propter rarum , & densum, cal: ditatem, & Di i litate .n , vvl similem qualitatem sensibilem , ad primam, Se ad
quartam ii caena non cri; per se alter tio. De secuuda autem specie.i.de naturali potentia , impotentia hoc non probat, quia conliat, quod hac non acquiruntur, nisi per transmutationem n
turarum , quae non fit nisi per qualitatesselisibiles. Ne 'do probat de quarta specie qualitatis sic. Quando forma imprimitur per alte rationem, subiectum praedicatur in recto de qualitate ipsa, & non :n obliquo . Sed in artificiatis in quibus alte clantur forma accidentalis, & fimira, se-biectum seu materia non praemcatur in recto, sed tantum dουnominative de so in , de ῖgura. Ergo ad haec non est primo, & principaliter alteratio. Malore,& minorem explicat exemplis, nam dicimus ad rem, vel argentum et se calida,
vel frigidum, humidum vel siccum in
recto, non vaero dicimus esse triangulu, vel pira nidem, sed tantum denominati-ue. i. habere formam, vel figuram piramidis, vel trianguli. Tertio hoc sic probat . Dum res fit. alterari non dicitur, non enim dicitur domus alterari dum fit a. dum. lateratur, vel tegitur. At dam res acquirit formam, de figuram. i. dum d mus lateratur , & cooperitur dicitur ii
Quod aut i probauit in quarta specie, intendit cliam probari in prima, sci- laeet quod ad pra nam i peciem qualitatis a. ad tabitum, Se dispositionem, non ut primo per se alteratio. Et quoniam habi
tus, ta dispositisaes sunt in duplici citi
ferentia. f. corporis, adlinae, ideo a
text. II. usque ad 2I. hoc conatur probare. H ,c igit ir primo prob it de habilibus, Sedispositionibus corporis siet. At aliquia non eli per se primo, & princ: pa. liter in rus. Sed quae ponulatur in prima specie qualitatis sunt ad aliquia. EGO
ad haec non est motus. Ergo nee alteratio. Probatar, quia alteratio non fit nisi cum motu . Maior .hὸbita elt in quinto rup oratur. Virtutes, & malitiae sunt hasitus. At haec dicuntur ad aliquid. Minoremo tendit sic. Quae bonum, vel malum reddunt habentem sunt habrius, ra- sunt virtutes, quae b num eum reddunt. i. aptum ad aliquid agendum, vel Mon, re malitia, quae eum inhabilem reddit, ad bene aliquid operandam, ut facit aegritudo. Minorem probat exemplis, quia sanitas dicitur cocnmen ta ratio, Zeproportio humorum . Ita pulchritudo est commensu ratio, re propbrtio omnia partium corporis, iam acies. i. dispositio optima ad motum, & actionem. Ergo cahaec licitur per respectum ad opas agendum,dicuntur relative . .
Secundo principaliter probat aut abrutus animae non elle alterationeni,& hoc dupliciter. PAmor quantum ad. partem appetitiuam. Sectinuo quantum a partem ita tellectivam. Primum sic probat.
Nihil dicitur per se primo alterari quando perficitur, vel quando currumpitur. Sed an :ma per virtutes quae sunt habitus pei fici ur, tu per malitiam corrumpitur. Igitur ad habitus, de dispositiones none: t per se primo alteratio. Maior ut ex superioribus nota relinquitur. Minore probat ita. Tunc ας dicitur nerfici, qtiaudo accipit complementum mae perfectionis, de imperfecti, quando ipium amittit . virtus autem est completnentum Raturae in naturalibus, iram tunc dicimus
naturam perfici, quando h ibet suam virtutem, ut operari bene possit. N: ita in Mathematicis, tunc res Mathematica dicitur persecta , quando habet perfert onem tuae formae, ut circulus formam circularetii. Secaudo ostendit, quod tamen
consecutive ad virtutes, & malitias est alteratio, & hoc dupliciter. Sed prius sciendum est, duas suisse opiniones apud homines, de virtute, & malitia. Nisa stoici dicebant, omnes passiones , ut