장음표시 사용
51쪽
ratione rerum naturalium haec tria principia concurrant. Septimo. In aliis mutationibus naturalibus quatuor sunt principia. Ergo Sela generatione. Consequentia nota,quo niam mutationes in mutatione conu niunt. Antecedens olfenditur. Nam dum
aliquid mutatur dealbedine in nigredinetia, ibi eli subiectum,quod mutatur,est ibi terminus ad quem, scilicet nigrum , cit ibi non nigruin, cum mutatur de non nigro ia nigrum, eli etiam ibi alta, quia
mutatur ex albo in nigru n. Ergo quatintuor sunt principi ' . Octauo. Ex principijsonnia sunt .sed ex materia,forma, & priuatione no omnia sunt, quia accidentia non sunt composita ex mazeria. D serina, cum male
rha, de formi stat sub lamiae. Nono . Eadem sunt principia essendi,& cognoscendi. Sed materia,& priuatio non lunt principia cognoscendi,cum secundum se sint minimae actuali tis. Se consequenter minimae cognoscibilitatis, per Aristoti secundo rictaph. Ergo nec etiam sunt principia essendi. In contrarium ell Phylos in praesenti loco, & quoniam conclusio affirmativa, scilicet quod tantum tria sitnt principia rerum naturalium, Se non plura, neque pauciora, in superioribus eli probata, ideo transeo ad solutionem argii men
Ad primum ergo dicendum , quod
principia rerum naturalium ; Quaedam Nun:nr. iunt intrinseo, ut materia, de forma, decliain priuatio in fieri, Alia sunt extrinseca, scilicet finis,exemplar,& efficiens. De primis autem tantum hic loquitur Phylos quoniam ex ijs res ab intrinsecoiit, In secundo autem imitetur de causis. Ad secundum dicetidum, quod priuatio formae generandae dicit sormam corrumpendam , quia materia non potest exiliere sine forma, unde dum una e
poliatur, alteram induit. Forma ergo Arrumpenda non ponitur principi u rerum naturalium, quia iiihil facit ad generationem , nec positive, cum ex cares naturalis non fiat, nec negatiue, nisi ratione priuationis. Ad tertium dicendum, quod dum p nimus tria et se principia rerum natur
hum, ea esse Graiamus piincipia, cum suis requisitis . Modo de ratione materiae est,quial siit disposita ad se T, de quod respectu multorum sit disposita per .rmtiones seminales, & ita forma Donitur principium ut habet actuare, perficere , Se mouere; unde lita ponuntur principia rerum, ut suis circumstanti js,le rationibus sunt circumstantionata, de non a
At quartum dicendum ad maiorem, quod duplex eis terminus generationis. Primus dicitur quo, quia eo mediate generatio terminatur, de talis est fornia , quae ideo ponitur principium generati nis.Secundus dicitur quod,ideli ultimus, Se hoc non est principium, sed terminus generationis, de dicitur compositum . Ad quintum dicendum,quod aliud eliconsiderare rem, ut fit, de aliud ut facia, dicitur esse talis naturς . Primo enim modo considerariir secundum principia ex quibus est, quae cosideratio vocatur in1-terialis, de fundamentalis, ut dum doma considero quo ad eam componentia. S cundo vero modo consideratur ex termino,ex quo habet, quod formaliter χalis dieatur, ut quod domus sit alba ex albedine, & quadrata ex quadratur a Primo autem modo hic Aristot. co sideratres naturales.
At sextum dicendum, quod generatio dupliciter considerari potest. Primo formaliter, de intrinsece quo ad nece: sarra ad eam ab intrinseco, scilicet quo adteriam, sermana, & priuationem, de liccreatio Adae dicitur generatio, quoniam in ea omnia reperta sunt,quae in si rigui ri generatione inueniuntur.Secundo e trinsece, quo ad causam extrinsecam,
de sic non dicitur generatio facta perdecissionem seminis a generante . Sed hoc est per accidens, & extra intentionem principiorum intrinsecorum rerum na
Ad septimum dicendum , quod borma
sit ex contrario, ut album ex nigro, stat dupliciter. Primo ex conti ario priuat uo, de hoc semper necessarium eli in generatione , scilicet quod forma introdi catur in materia, ea sorina prauata. S cundo ex cotrario positivo, scilicet quod
album idest subiectit in fiat ex num, idest post nigrum. & calidum, post iligidum, di hoc non est necessarium in generatiot
52쪽
ne, sed in motu, qui est de contrario p
sitiuo, in contrarium positiuum, unde novalet arguere ab iis quae motui conueniunt ad generationem cum sim diuersae
Ad octauum aliqui negant accidentia generari dicentes hoc esse propriis compositi subitantialis. Sed dicere possumus, quod sicut ad compositum subitantiale requiruntur materia, forma, priuatiosormae subitantialis, ita ad composiluin accidentale, requiritur subiectum tanquam 'eria, & forma accidentalis, de Privatio talis formae accidentalis, re ideo
Prorisitio Phy los. potest extundi ad generationem accidentalem.
Ad nonum dicenda ad maiorem. quod eadem sunt principia essendi, S: cognoscendi se lidum se, sed ratione lioliri propositio no est uniuersaliter vera, quia Dibit tiae separatae sunt principia cliendi, sed non cognoscendi res eta nostri, cum cognoscantur per effectas. Secundo dicere possumus,quod eo modo quo res sunt principia cffendi, eo etiam modo sunt principia cognoscendi, & quia Privatio est principium per accidens ideo causat cognitionem ret,quoad id quod ei conuenit per accidens, & quia materia cli principium essendi, ut stat sub forma, ideo hoc modo fit etiam principium c gnoscendi. Tertio dicitur, Quod maior valet de principiis essendi, quae sunt ina tu cum aestus su principium cogniti nis , materia autem & priuatio non suntentia realia in actu, de ideo in iis fallit.
V Idetur quod non, primo. Nam aut
cx materia, & forma fit virum per se, per aliquod medium, aut sine medio. Sa per medium, hoc esset accidens, & sic fieret etiam per accidens. Si sine medio,
hoc videtur inconueniens, cum necessaria fit dispositio ad hoc ut materia so mana suscipiat, & etiam quia sic posset
materia recipere formam line quantitate, quod falsum est, cum res materiales habeant partes per quantitatem. Scrundo. Subicctum, de accides seli
bent vi materia,& forma. Sed ex iis non fit unum per se. Ergo nec ex materia,& forma, quae se sabent ut actus, tapotentia.
Tertio. Q iae magis distant, minus uniuntur: Sed materia,& sorma sublim-tialis magis distant, quam distent subiectium , & accidens, ex quibus tamen fit unum per accidens. Ergo. Maioi proba tur, quia subiectum , & accidens, ambo sunt entia in actu, non sic materia, ecforma.
Quarto. Quod unionem non affectat, non cit naturaliter cum altero uni bile. Sed niateria unionem non arfectat, sed separationem , cum sit principium mi ruptionis , diuersitatis, di multitudinis, per Aristot. quinto, & nono Metaph. Quinto. Sic anima intellectiva, si naturali er viritur corpori, per violentiam ab eo separatur. Ergo icparata ucrum cupit corpori uniri s Sed cu nullum vi lentum sit perpetuum, inde ratione n turali deducemus resurrectionem mO tuorum,& ita nota erit articulus fides. Sexto. Materia prima citit differens ad omneni formam . Sed indifferetia tollit inclinationem n. itiiralem, quae cli ad unum Ergo ex materia, de forma, iron fit unum per se. Pro resolutione litii iis quaeil. Primo IlIauria notandum venit, quod cum esse sic cul- appetulibet rei naturali coima urale, ac materia se mam secundum se sit eura potentia, neq; POL τι num sit exiitere sine forma, ideo Oportet perfecticam appetat naturaliter, ut sibi damus titilis. csse. Mater a ergo,& sorma bifaria coit siderari possulit. Immo secunduin tuum
olutum, idcit ut materia ςsi subitantia in potentia, & sorma in actit, & sic secundum sedilleiunt . Secundo ut se trabent, sicut pellccitu uni,& pcrscctibile, quoniam solitia 'rficit in ateria, N: idcone me cit, ut inateria appetar idon informae, eam rei ficientis. Sccundo notandum , quod duplex est vnio. Plinia dicitur substantialis, & sim-- Is pliciter, de in hac actus, id si forina ad . simplis i- uenit materiae non existenti sub zelii, cor. sed in potentia,& haec , nio dicitui naturalis , quia per cam rinperscctum recipit suam perscctionem naturat m, ad quam crat in potentia. Dicitur etiana subitan
53쪽
primum, quod est substantiale. Secunda tionem vero dicitur . quod disposthie
dicitur secundum quid, quia potentia iaintelligitur sub actu primo , cuna potentia solum ad actum secundum, idest ad
perationem, vel formam non substantialem, sed accidentalem Vnio materiae,& formae, est unio simpliciter, quia materia in ca intelligitur esse pura potetia,N forma amissubstantialis. Dum vero subiectum accidens suscipit, tunc dicitur habere unionem secundum quid, id elialcidentalem.
Tertio notadum est, quod in hae uni ne sit inpliciter, qiue fit per generatione, tria sunt consideranda. Primum est,quod virtus activa agentis introducitur in nrateria, perquam tollitur et iis indifferentia, & amplitudo ad omnem formam, cum quodlibet agens disiminat materia , de in ea introducat sormam, suae speciei
tantum; Secundum est,quod materia r cepta virtute agentis eam disponente,
continuo tendit ad propriam actum, 'squequo peruenit ad ultimam di spositi nem , per qu.am reddita cit apta ad recipiendam sorinam immediate, cum illa dispositio ultima ad sormam, sit eiusdem ordinis cum forma. Tertium est, quod materia sie disposita per se primo respicit actum, idest for matri. Se ideo sine in dio, re propterea ex rarateria, de se abfit viatim per is, immediate. Quoad secundum principaleconclusio eit. Ex materia,& forma fit unum per se. Probatur primo ex Aristol. 1. de Anima, textu septimo, d ex octauo Metaph.
rex. i s. Se eli sententia communiter recepta, prater quam ab Accademicis, di-eentibus Animam nostram prius in qu dam inuolucro illustriori inuolui, & d inde in minus illustri, & tandem in alio minus splendido, ex elementorium mixtione concreto, ne isdebetur a sordibus eorroris , in quo includebatur, ut in ergas: ulo. Sectando probatur ratione. Vnio p tentiae,& acius simpliciter,in hoc dissertab unione potentiae, & actus secundum quid, aiiod unio simpliciter, sat ei se simpliciter,non sic unio secim sum quid Sedunio materiae , di formae, est simpliciter
Ad primum dicendum, quod forma
unitur materia sine medio. Ad improb praecedentes forma in eius aduentu cor
rumpuntur , te in eodem instanti in quo forma introducitur, quia primum non esse prscedentium di spositionum, fit primum esse subsequentis sermae, ut in secundo de Anima ostendimus. Itaque fomnia aduenit materiae nudae,non nudae, omdine ad eam, cum ad eam fuerit disposita sed nudae, prioribus dispositionibus,eam actuantibus. Ideo materia recipit sormas ne quantitate in actii, quia accidentia non inhaerent subiecto,nisi postquam factum est in actu per sormam, non tamen eam recipit sine ordine ad quantitatem ,
per quam fit diuisibilis,&extensa, in
plicat enim materiam esse corpoream , de extensam sine quantitate, ut docet
Capreolus i. dast. 0 a. quaest. I. art.vit.
Ad secundum dicitur, quod subiectu,& accidens, se habent sicut materia, Mforma secundum quid. no sic trina sui stantialis, & materia, ut supradictu fuit. Ad tertium dicendum quod magis diastare flat dupliciter. Primo in esse, quoniam unum illorum est in actu, Se aliud in potetia. secundo in proportione, uia scilicet unum per sel primo non ordinatur ad alterum. Qitae primo modo diastant, dummodo secundo modo non distent, magis uniuntur,&ita est iner posito; nam materia estentialiter primo
respicit sormam substantialem, subiectu
vero respicit λrmam accidentalem secundario,& secundum quid. Secundo negati ir minor, quia materia,& se a sunt ciusdem praedicamenti,non sic subiectu,& accidens. Ad quartum negitur minor, quia in teria appetit formam,ad hoc ut per eam formaliter, S: per quantitatem materialiter, istinguatur. Quoniam tamen se ma non faciat totum appetitum mat riae , nec ab ea potest remouere qualitates corrumpentes, ideo dicitur principiucorruptionis. Sed dum ad expoliationem unius larinae tendit, alterum induere satagit .
Ad quintum dicendum, quod filsa est
consequentia. Nam Anima, ut explicuimus in tertio de Anima, se habet ut quo
corpus vivit, & ut suid per se subsi stere
valet I Dum ergo a cor re separatur, deficit ei quo, seu non quo de ideo naturaliter
54쪽
laliter extra eorpus subsistit. Dicitur tamen supra naturaliter reliniri corpori, quoniam corpus respicit, ut orbatu pri
ribus dispositionibus illud ad eam aptantibus. Hoc autem non valuerunt intelligere Phylosoph. scilicet, quod supernaturaliter in materia indisposita forma introducatur, Quod nos fide credimus. Ad sextu vicitur,quod materia in communi sumpta non est indifferens ad formam in communi consideratam, sed bene ad hanc, vel illam formam, in particii- Iari, sed haec materia non est indifferens ad hanc formam, sed ad eam est inclin ta. de ordinata.
Vtrum emtus se a meo canturri potentia materia.
Voniam haec quaestio ex altera penda, quam abunde m 7.Metaphys. quaesti is.cxplicuimus, scilicet. An dentur inchoationes formarum in materia, idest, an formae prius existant in materia imperfecte, & deinde ab egente traducatur ad esse completum, di perfectum, ideo omissis multis ibi explicatis, breviter noto, quod ad hoc, ut so a dicatur in is educi de potentia materiae, requiritur. quod in materia sit potentia naturalis ad talem formam, ob cuius condia G tionis defectu excluduntur omnes areis, Mentia Se sormae supranati irales, ad quas mate- ηις ria non eli in potentia naturali, sed tantum obedientiali, ut ad gratiam, ad gloriam,ad unionem hypollaticam,ad resurrectione, de ad similia. Secula' est,quod talis forma, quae dicitur educi de potentia materiae, a materia depcdeat in fieri,& in conseruari, deserui cuius conditi nis anima nostra intellemua, non dicitur educi de potentia materiae, quia non de- pedet a materia in fieri, nisi dispositive, nec in conseruari, quia potest separata a corpore subsistere . quia ut diximus, non solum dicit quo, sed etiam quod . Zt quo- Secundo ergo notandum, quod dupliciter potest intelligi form .i educi de potentia materiae. Primo, ita ut prius in ea lateat in actu imperfecto, & postea tra ducatur ad actum persectum, & hic sensus est falsus, violiediimus in 7.Mctaph. quaeli. ro. secundo,ita ut dicatur ibi esse in potentia, uia in ea est potentia, de habilitas, ut cum virtute agentis deueniat ad astina, & hoc verum est, & ideo non est materia, quae producat illas formas, sed est illa quς eas respicit,per actionem agentis, eam disponentis, ut formam suscipiat sibi connaturalem, & ab ea dependentem in fieri, de in conseruari, nam noalio modo agens potest agere ad formam effective producendam, nisi disponendo
materiam, S: per materiam. Tertio notaeidum,quod ad hoc,ut somma, dicatur educi de potetia materiae necesse eit, ut in materia sit potentia essentialis ad illam sorinam, quia forma sit, stantialis respicit sua potentiam substantialiter, ex quo formae artificiales, ut imago Caesaris , non dicitur educi de potentia materiae, quia est forma accidentalis,& supponit subiectiam, idest lignum, in actu . Secundo similiter nec relationes, quae adueniunt subiecto dicii tur educi de potentia,tum quia sunt accidentia ii sui Marti relationes reales creatae tum quia non expliea- generamur, sed naturali ses uela subie- tur. ctum coii sequuntur; tum quin ut dicunt ad non sunt formae, aliter non polsent aduenire subiecto sine eius mutatione, contra Arist. s.Phy sic. propter quod, ut relationes formaliter dicunt respectum ad terminum , & non ad subiectum, nisivi sunt accidentia. Sequitur tertio,quod nec lumen datum ceco, nec forma bovis, si iterum a Deo fieret,& conseritaretur, de de nouo introducerctur in cadauere uis dicerentur educi de pol tia matr-riae sol maliter, S: propriae, quia quamuis sitit actus naturales illarum potentrarii, tamen introduceretur sine actione agentis, per ordinarias dispositiones materia traducentis ad esse. Realiter tamen
possent dici formae eductae de V
tcntia materiae, quia Deus pei aretur loco agentis, Scquia 'ruas date vere dependent amateria infieri, de conseruati, Rita die de multis aliis.
55쪽
. . C Vperius Phylos disputatiue quaesiuit
mrna enim principiorum . At incipit intex.s7. determinare veritatem, scilip cx. quo libet fieri naturale tr.' principia requiruntur. Ait ergo, qui, sin tengens tractare de omni generatione, debet incipere a communioribus,& d scendere ad particularia,& specialia. Se cundo dicit, quod duplex est fieri. Pliniudicitur substantiale quo generatur compositum substantiale . Secundum dicitur accidentale. quia ex eo generatur copositum, acci lentale, ut paries albus 3 Item
fieri siue substantiale,sue accidentale duplex e: , quodda dicitur simplex, ut dum fit mutatio inter terminos limplices, ut diim ex non homine, fit homo,&ex in musico fit musicus. Aliud dicitur compositum, ut dum, verbi gratia, denigra urcompositum, dicendo , non mi isicus h mo, fit muscus homo. Tertio si abdit dimplicem es e dii serentiam inter fieri si Plicis,ge compossiti. Prima est, quod aliud ignificat fieri subitantiale, & aliud accudetalcii detrii uplicis,g: compositi, quod in fieri simplicis dicimus, ex noc fit noc, verbi gratia, o non homine, fit homo, inferi autem copositi dicimus hoc, fit hoc; verbi gr.homo fit musicus. Moenda est, quod iubiectum, idest, materia seri r permanet cum serina in fieri compositi, idest in fieri accidentale, non autem sic in fieri substantiale, in quo materia se ma priuatur. I. uppo secundo ergo loco principali intendit ni αν deterininam, qu in qualibet factione
Maroia naturali tria requiruntur. Ait ergo, quod ex superioribus constat in quolibet fieri dari subiectum permanex suo viroq. extremo, quod mutatur, ita ut illud quod, verbi Datia, non erat homo ,postea diu catur homo. Videtur i tur sic ratiocinari; In qualibet mutatione subitantiali, ta accidetali rei natiualis, re artificialis, num tertiam supponitur,quod duorum
cum plura mutationum genera inueniri non possint, sequitur in omnibus tria illa principia concurrere.
Circa supradicti igitur notandum est, quod in quodlibet fieri tria concurrunt, scilicet, terminus a quo, & terminus ad
item, & subie bim, quod diuersimodi
at sub utroque termino, verbi gratia . dum manus ex nigra fit alba, terminus a uo est nigredo, cum qua stat priuatio albedinis, nisi enim manus misset nigra, alba non fieret, terminus ad quem est al- fribedo acquisita,& subiectam manus ipsa, tria sEL quae ex nigra fit alba. Haec etiam in fieri
rerum naturalium concurrunt, scilicet, terminus a quo, cum quo stat priuatis , ut quod ex non homine fiat homo, unde esse hominem erit terminus ad quem a
quisitus per ipsum fieri . Subi essim vesro erit materia, de hoc est quod obscuris. simis rationibus docet Phylos. Secundo colligendum est etiam, quod scut duplex est ei se, ita di lex est fieri Nam siciit datur esse substantiale, & accidentale, ista datur fieri compositi substatialis,& fieri com insiti accidentalis. Pr mum dicitur esse simpliciter,sula per i lud, copositium acquirit esse limpliciter. Se ndum dicitur esse secundum quid, quia compositum per tale fieri solum a quirit formam accidentalem.
'trum priuatis sit priscipium rem π
V Idetur quod non . Non ens, non potest esse principium emis. sed
priuatio elt non ens, cum fit negatio in subiecto apto nato habere aliquam se
Secundo. Principia rerum natura Ilum semper maneta, ut dictim est. Sed priuatio desinit in generatione rei natura
lis , dum enim quis factus est musicus , iam desinit esse immusicus. Tertio. si priuatio sit principitim,eGset, quia coniungitur subieeto ut ait Phylos sed hac ratio non valet, quias tentia, te aptitudo ad mmam,& simi-
Iia coniungunti ir subiecto, S tamen noti Ponuntur Principia rerum naturalium, aliter
56쪽
aliter essent plura tribus contra Aristot.
Sed ratra probatur quarto loco, quod non sit principium per accidens quia sequeretur quod pol et fieri transmutatio absque priuatione . Probatur. Quia non est in conueniens tollere principium per
Quinto. Non sunt secundum se mat via , dc priuatio, per Phyloso. Igitur vel unum horum, ut luperfluum apponitur, vel utrumque est principium per se, vel utrumque est principium per accidens. In contrarium est Phylosop. Pro enucleatione praesentis quael L Primo sciendum est, quod priuatio dicitur negatio circa determinatum subiectiam, ideo cit. obseruandum, quod priuatiue opposita primum locum obtinent post opposita contradictorie. Nam inter priuatiue opposita non datur aliquod mediiim, sicut Priva- inter positive opposita. Nam inter alta,ri, qkM & nigrum, quae positive opponuntur da- is visi tur rubeum, nec datur aliqua dependen-ιών. tia inter ea, sicut inter relative opposita, vi inter patrem, & filium , Dicitur autenegatio, non abi lute, sed circa determinatum subiectiam, quia negatio absolute se tenet remeetii oppositorum contradictorie, idest stat inter esse,& no esse, sed . dicitur negatio circa determinatum sit, techim quia haec est differentia inter orpositionem contradictoriam, Se priuatiuam,quod cotradictoria absolute, & simpliciter negat esse, priuatiua autem ne- Pt sormam aptam natam reperiri in ta- subiecto, ut virtutem vi suam in ocu- Io, unde aliquo modo oppositio priuatiua retinet naturam oppositionis contradictionis. Per principium autem intellianimus causam, unde quaerimus utru priuatio aliquo modo sit causa rerum natu-Talium, per res naturales intellige so res sensibiles, non abstrahentes a motu, nec a materia, nec secundum rem, nec secundum rationem. Erit ergo sensi is quast. An priuatio quatenus ei, negatio alicuius inmae circa determinatum subiectu, fit aliquo modo causa rerum sensibilia, includentium materiam, de motum.1s prio Secundo notandum, quod reS natura-eipiis per tes dupliciter considerari possunt. Primo
D in ι- quoad fieri, scilicet quatenus in trasmi ri. ratione, de in fieri indigent aliqua causa seu prine plo. Secundo in ficto esse, scilicet quatcnus aliquod principium dicitur permanere in re facta. Si ergo res naturales considerentur primo modo, priuatio dicetur principium per se, quia res non acquirit formam quam habet, sed qua est priuata . In facto autem esse priauatio non est principium rerum natur lium, quia eadem numero priuatio non permanet in re facta, sicut permanent materia, de forma quae propterea dicuntur principia per se, de ui heri, & in facto esse. Tenio notadum est, quod principium Semn per se adhuc duplex eis. Primum d:citur rium. principale, propterea quod principaliter, ta secundum se concurrit ad ponet dum rem in esse, quo pacto materia, Sesorma in ratione acius, & potentiae rem ipsam naturalem constituunt.secundum dicitur minus principale, ob hoc, quod i rincipaliter non concurrit, & si neces-ario, ad constitutionein rci, quomodo dispositiones ad formam hoc se ndo modo dicuntur principia compositi, qua ratione etiam priuatio potest dici prin- ,
cipium per se in fieri, sed secundario in
Quarto notandum est, quomodo pria Tt eau-uatio sit principium, seu causa rerum na- D miaaturalium. Lo uendo igitur de causis, pri- liter mauatio non erit causa ierum naturalium, terialia. nec materialis, nec sormalis, cum non maneat in re, sicut in ea manent materia,& sorma, neque ei sectiva, neq; finalis, in haec sint extra rem ; eriuatio autem neq; totaliter, est rei intriti seca, neque omnino ab ea extranea. Non erit igitur causa dircete, sed in aliter, Se reductive, ct spectabit ad modum causae materialis, prout omnes dispositiones, Seconditiones spcctantes ad marci iam, in ordine ad susceptionem sermς, Icdlicui tur ad genus causae materialis . Si autem ei vellimus attribuere lationem principii, dicitur principium secundum priamum modum , idost secundum id a quo incipit motus, quia priuatio in generatione sic haliut sicut iciminiis a quo fieri rei naturalis. Quinto obseruandum venit, quod cit . . m. quatuor sint modi perseitatis, dicendum videtur, quod priuatio sit in primo m do, in quo pradicatum est de dissimi ionc 'subiccti,
57쪽
labiecti, quia priliatio est de ratione m fieri, cum terminus a quo per priuationem significatus, sit de esiuitia motus, de fieri. Sed recolendum est, quod tripliciter aliqua reponuntur in primo modo perseitatis . Primo quando praedicatum dicit totam esse aliam subiecti, cuius est ratio sorinalis, & di finitiva, s Gindum exigentiam rei, ut rationale est de diis nitione hominis. Secundo, Quando se habet, vel ut pars. Vel tertio aliquomodo, ut conciirrelas ad constituendam
essentiam subiecti, re hoc tertio modo, priuatio est principium per se, in prinio modo Perseitatis, quod est secundario
esse principium. Coiae lu- Se do loco principali ponitur haec so pro - conclusio. Privatio est principium per ίatur. se rei naturalis, sed in fieri, non vero in facto esse. Probatur primo. illud quod concurrit irecessario in fieri, sed iron permanet in re sacta, dicitur principium per se in fieri, sed non in facto esse. Talis est priuatio, ut supra ostensum est. Ergo &c. A νu Ad primum dicitur, quod duplex estis piant non ens. Primum dicitur non ens. nec in ,hisi: esse, nec in fieri, quia nec habet esse, nec rationem, & hoc non ponitur principita. Sccundu dicitur non ens per se, sed con-
notatiue ens, quia concitat non ens, idest priuationem circa tale subiectium, quae tamen cocurrit necessario in actione generationis ι & tale potest poni principium in fieri, & si non in facto esse , ut
apparet in priuatione. Ad secundum dicitur,quod maior va- Iet de principio essendi, & non de principio fiendi, ut est priuatio. Dicitur tamen priuatio manere in re facta, non numeraliter, sed specifice, quia dum materia sub una sania iacet, altera semper
δεd tertium dicitur, quod potentia, Se aptitudo in materia ab ea no distinguuntur: priuatio vero sic, unde non est eadem ratio. Secundo dicitur, quod si distria guerentur a materia, non haberentalium modum principiandi ab ea; priua- tio , ero ita, quia se habet, ut oppositum, de contrarium principium formae, &veterminus a quo, de ideo ponitur princia pium dili indium.. Quartum argumentum concludit priuat onem e ld priucipium per se in fieri,
Ad quintum dicendum, quod mate Aria, te priuatio distinguuntur realiter, non actualiter cum priuatio non sit ensactuale,) sed virtualiter, eo modo quoens reale,re non ens reale distingui DG
V Idetur quod sic. Primo. Dans v
rum esse est verum ens. At priuatio dat verum esse. Nam Genesis primo
dicitur, quod tenebrae quae sunt priuatio lucis erant super faciem abiis, & in
hymno trium puerorum dicitur. Benedicite lux, de tenebrae Domino. Secundo. Illud quod nyee est quosdam positiuaen. At priuatio dicitur m lefica hic, tex.8o. Ergo.
Tertio. Quod sensu percip:air, quid i positiuum est. At tenes ae, a pectu percipiuntur, apud Aristotcl. i. ce Amma,
Quarto. Dissim tio est rei. At priuatio habet propriam diffinitionem, & pr
prium conceptum, secundum Arist. ca. Perihermeniarum. Quinto. Hoc docet s.D. de malo, q.2.art. 2. de Caiet. I. p.q.98. an. 2 de ente Mess.cap p. de Terrarietas 3. contra Gem
In contrarium est hic Arist. Se s.D. seratio, qilia non permanet in re genitae. Ad primum ergo dicitur, quod priuatio dicitur esse in rebus non ut forma D I sitiua inhaerens, sed ut exercens sum μμοέω . priuandi serinam, unde tenebrae dicuntia r hiisse surir faciem abissi, quia ibi nocrat lux. Dicuntur autem tenebrae benedicere Deum, non sori aliter, sed cat
saliter, Quia dant occasionem Deum benedicendi . Ad secundum dicitur, quod priuatio est malefica priuatiue, quia priuat se
mam , non vero positive, idest vires limbens qualitatem maleficam.
Ad tertium dicitur, quod tenebrae percipiuntur aspectu negatiue, quia ibi non conspicitur lux . Ad quartum dicitur,quod diis niuntur ut signa rerum intellectarum, & cons
58쪽
quenter ut entia ration7s.Nam etiam ens
rationis potest distriri suo modo.
cti intelligunt priuationem esse in rebus non seorsum, &per se, sed in subiecto
cui inhaeret realiter,ut ipsum realiter denominat, quod et tesse in rebus fundamentaliter, idest ratione subiecti, fomma per generationem acquireda priuati realiter, sed non formaliter, idest secundum se .
adasHIa T T Ie incipit Phylos ostendere in par-ι forma I 1 ticulari, quot sint principia rerum
fune pri naturalium. Primo er o probat duo esseritiaριν principia per se naturna sic. Illa dicun-D. tur principia alicuius rei, ex quibus res ipsa fit,ia constituitur. Sed res naturales, di fiunt, & constituuntur in esse per materiam, & formam. Ergo. Probat mic rem, quia res ex illis constituitur, in quae resoluitur, sue secundum esse siue secundum diffinitionem. Sed natura, & ratio rei factae resoluitur in materiam, & fommam', verbi gratia ratio hominis musici resoluitur in rationem hominis, tamquain materiam,de in rationem musci,t . quam in formam. Praua Secundo ostendit priuatione esse prin-tista AE cipium per accidens. Dicit ergo, quod S: si priuatio, & materia unum sint subi Cio, disserunt tamen diffinitione, unde priuatio dicitur principium per accides, quia accidit, materiam in qua eli intro-- oucenda forma,esse tali forma priuatam, sicut dicimus aediscatorem esie causam per se domus, musicii vero per accidens, quia accidit aedificatorem e e musicum. Explica Tertio correlarie deducit, quod si a rur. solute interrogemur, quot in t principia
rerum naturalium. Respondendum erit
tria, quia priuatio, & ipsa aliquo modo
est principium. Si vero interrogemur quot sint principia per se, dicendum erit duo,quia priuatio est principium per a cidens . At si interrogemur quae principia ex iis sint contraria. Respondendum erit priuatio, ge forma. rpilotat autem supradicta subinferendo, quod duo sunt
principia necessaria contraria, scilicet forma,& priuatio , sed forma est princia pium ser se,& priuatio per accidens,inateria vero est illa quae iis duobus contrariis subiicitur, & principium per se materiale vocatur.
Quarto docet, quod materia secundu Isa tria se non est cognoscibilis, & ideo cogam a sermascitur per analogiam ad soritiam; quod cognosci videtur sic probare. Sicut se habet lignia tur. in artificialibus, ita se habet materia in naturalibus. Sed in artificialibus lignum cognoscitur aliud esse a forma lecti, vel scamni per has sormas. Ergo similiter materia, quae modo est sub forma aquae,& postea sub forma ae ris,per has formas cognoscitur, ideo materia non est quid determinatum, sed determinabile, quia est ens in potentia. Circa suprad. Notandum est circa hae Unum- propositionem Phylos. Quod uni quodque in iis resoluitur, ex quibus primo,& resciui non secundu accides componitur. Quod tu ne primo dixit ex quibus, quia res quando- exquib que componitur ex secundis principiis, comi enivi mixta ex elementis, S secunda con- tur. traria ex primis; res autem ultima res
lutione non resoluitur in ijs, ex quibus secundario componitur, seu primo, sicut
mixta & contraria secunda tandem resoluuntur in materiam,& formana. Dicit autem secundum accidens, ut annuat priuationem, quae est principium solum per accidens ut supra. Additum fuit secundurationem,quia partes di finitionis correspondent sertibus rei. Secundo notandum, quod valet argue 're, priuationem non esse principium per
accidens,quia priuatio non accidit rina e-riae dum est sub sorma. Nam priuatio bi-' to seriam sumi potest. Primo, pro hae, vel licui/ri. illa singulari, Scindiuidi tali priuatrone, Ze sic materiae accidit quod dum est sub
forma aquae, no habeat priuationem so mae aquae, sed alterius rei. Secundo sumitur in generali, & sic semper priuatio
materiam comitatur, quia impollibile est quod dum res generabilis, corruptibilis est sub una forma non dicatur inpotentia ad aliam, qua dicitur priuata. Tertio notandum, quod quamuis pri- A Ur,
uatio in fieri sit principium per se, abso ta iam e
59쪽
lixe tame Phylos. eam vocat principium
per accidens. Primo, quia illa tantum sunt absolute digna nomine principii, de causae per se, quρ manent in re facta, materia autem manet, sed non priuatio ut supradictum est. Secundo, quia priuatio semper tendit ad maleficium, unde secundam veritatem potius eli principi uincorrumpcndl,qua nesendi, quia non cit principium essendi, iii si prout eli principium corrumpendi priorem formam. arto notandum , quod saepe Arist. cx artificiat: bas arguit ad naruralia,qura artificialia sunt nobis notiora, ia maxime apta ad inducendam cognitionem a Posteriori,prout ut plui imum procedit haec scientia.
Hanc quxstiones habes in o lauas
bia occurrunt,ia singulariter circa naturam priuationis. I 'rimum ergo dubium est. Quare priuatio dicatur potius esse idem cum in terra , quam Cum forma, cum tamen sit
priuatio,&absentia formae. Secundum dubium est. Quod cum priuatio desinat in generatione, sic videtur quod priuationis erit priuatio. Probatural sumptum, quia ad hoc ut forma deficiat, ponitur sub priuatione. Ergo ad hoc, ut priuatio dediciat, a simili erit necessaria priuatio. Tertium est. Quod cum Aristot. dicat omne quod fit ex opposito fieri, vel cxsubiecto. Ergo res fit ex Pr:uatione, quod est falsum ut supra.
Quartum est. si a s priuat lo dicitur
princip:um rcrum naturalium. Ergo multo magis hoc coinueniet c. scienti, finiquantitati, dispcisitionibus materiae, loco, & tempori,cum hac sint entia positiua, pi tuatio autem cit ens negatiuia m. intum cit. An nomen principii dic tur via: uoce, vol analogi cede materia, forma, & priuatione. . .
Sextum est. Quomodo cum priuatiost non ens, possit habemdiffinitionem, distinctionem m.
Ad primum dubium dicitur, quod ob
duplicem causam priuatio dicitur esse idem cum materia , & non cum forma. Primo,quia priuatio,& maletria se tenet ex parte termini a quo, at forma est te
minus ad quem, ilii autem termini sunt ut a quo. Secundo, quia eritiatio, ut diaximus tendit ad maleficium, idest ad delicii ctioneni formς sibi assumendo pro causa potentiam materiae ad aliam formam ,& ideo dicitur esse idem cum materia, & non cum forma. Ad secundum dicimus, quod forma non est priuatio,quia forma est ens positivum. At priuatronis non est priuatio , quia priuatio estiens negatisti,non entis autem non potest non vias esse priuatio. Ad tertium dicimus,quod nulla res fit ex contrario, ut fieri denotat rem ingredientem compositum, dicitur autem fieri ex contrario, idest poli contrarium,ut supra explicatum fuit.
Ad quartum respondendum est, quod ut supra diximus, hic loquimur de pri cipiis iiitrinsecis, rem ipsam componentibus; enumerata autem in argumento,
vel sunt principia extrinseca, vel non manent eum re facta, ut patet de dispositionibus. Ad quintum dicitur, quod nomen principia analogice dicitur de forma, mat ria, & priuatione. Prius ergo prioritate perfectionis dicitur deserina,& per P iterius de materia, di tandem de priuatione, quae est negatio concomitans naturam materiae. Prioritate vero generationis , prius dicitur de priuatione, quae praeintelligitur materiae,secundo de materia preparata ad sermam,di tandem de sol ma terminante generationem.
Ad ultimum dicendum, quod priuationes sumunt unitatem,& d si incti nem a sormis sibi aduersis. Nam priuatio per additum coenoscitur, Privatio autem nihil aliud est nisi negatio sorinae, aptae natae reperiri in albquo determia nato su tecto. C A-
60쪽
in potentia,ut materia nude eosiderata; tiam GTunc subinfert, quod ex ente in actii ni positumhsi fit per se, de simpliciter, quoniam om substa
nis talis generatio, vel mutatio est a L tiati. dent is, vel secundum quid ; ex ente autem in potentia omne quod fit,per se, di simpliciter fit quia ex materia, ut ex Potentia,& ex forma, ut ex actu, fit compositum per se, & simpliciter. Quarto proponit errorem illorum, Erris Postquam Phylosoph. ostendit nu- qui naturam materiae aliquo modo atti- Parmι- merum principiorum per se, & per gerunt, sed non perfecte,nescientes eam nidi .. accidens rerum naturalium, &quae sint distinguere a priuatione, & dicentes, contraria, & quae non, ex dustis intendit quod priuatio per se non sit ens, m soluere defectus, Se peccata Antiquoru cedebant id quod ex materia fit, fieri ex
circa alsignationem generationis rerut . non ente λ Hi autem ducebantur duplicinaturalium . ratione. Primo ratione Parmenidis sic.
. Primo ergo ait, quod ex dictis de prin Quidquid est praeter ens, eit non ens.
dantur cipiis rerum, omnes desectus, seu dubi- At materia est praeter ens,cum per se notationes Antiquorum de eisdem princi- existat achi. Ergo erit non ens. Secun-
piis soluuntur. Nam quidam Antiquoru do Id quod subiecto unum est,est etiam
Phylos propter imbecillitatem sua:n, de virum ratione. Sed materia, & priuatio inexperientiam rerum in multos errores sunt unum sit biecto. Ergo etiam rati inciderinit,&pracipue dum negauet ut ne . Ergo cum priuatio sit non ens, m nihil generati, seu fieri, quia nescierunt teria quoque erit non ens. seluere hanc rationem. Omne quod fit, Quinto ergo loco respondet supradi- aut si texente,aurex non ente. Sed utru- ctis impugnationibus diccdo, quod qua-
que est impossibile. Ergo nihil fit. Pr uis priuatio. D materia sint unum subis babant minorem, quo ad primam parte, cto, tamen disteriint ratione, quod dupli- scilicet, quod nihiI fiat ex ente, sta quod citcr proliat. Primo. Quia materia est est, non generatur, domus enim facta, non ens per accidens. At priuatio eis nonon fit. Probabant secundam particu- ens per se. Secundo. Quia materia estiam, scilicet, quod non fiat ex non ente, prope rem, & eii subitalitia in potentia. quia ex nihilo nihil fit, & cuicinaque ge- Privatio vero neque est Prope rem, n nerationi aliquid subiicitur. que substantia in potentia. Igitur diit 3.ta ἰ. recundo ergo loco refrindet supra- riant. f., .isa dicto dubio, quod fieri ex aliquo stat du- sexto re pondet cuidam raestae obie- ais,. pliciter. Primo per se, secun do per aces- cti 'iii, scilicet,quod Plato uisti taxeruina
. .,um Hoc que taliter exemplo mani. teriam a priuat: e, cum duo posuerit Plator. - stat. Nam quod Medicus aedificet, per ex parte materiae, scilicet magnis, Se pa accidens est. Nam Medicus, ut Medicus uuiri. Sed respondet,quod quamuis Pi mederiir, quod vero ad ficet, accidit ei, to posuerit magnum, & paruum ex paria uia accidit Medico, ut Medicus est, quod te materiae, non tamen distinxit matcria taedificator. Ita pariter ex priuatione a Priiratiotie,dicens, quod materia eli sition fit elis per se, sed per accides, prout cui mater, & priuatio sicut maleficium saccidit quod id, quos ex materia fit, per unde priuationei' contempsit. se habeat adiunctam priuationem. ita di- Vitiino loco concludit, quod materiacendum est ad illum, qui interrogat, an in generatione concurrit, ut princ: pium appetit ex ente fiat ens,na dicitur, quod ex cnte passivum, sicut concurrit, & mater, unde formam per se, non fit cias, sed bene ex ente per sicut foemina appetit vimin,&tiuite i , accidcs, quia verbi gratia accidit formae num, ita materia appetit formam, quae leonis, quod prius fuerit ex sorma canis. eli quoddam diuinum, & optimum. Ex ente Tertio ulterius dicit duplex esse ens, Circa supradicta autena quaedam sunt Thomsi ρειιn scilicet in actu, ut materia sub Drma, α nota ada. Prinio Cnim notandum ell, do ex M