장음표시 사용
61쪽
hila ni- quod haec propositio. Ex nihilo,nihil fit,isit f. r. habet quasdam glossas. Prima est, quod
. haec propositio est vera in generatione naturali,ad quam necessaria sunt, mat ria, forma,& priuatio,non autem est v ra in simplici emanatione, seu creatione, quae ex nihilo fit. Secunda glossa est, quod ex nihilo nihil fit ab agente particulari , secus ab .uniuersali omnium re-
Secundo notanda sunt quatuor circa opinionem illorum, qui dixeriin nihil oti,ion. fieri, seu generari. Primum eii , quod PaνM Phylos . hanc opinionem attribuit Pase
tantum ens constituerunt,& consequenter generationem sustulerunt, quia generan & genitum duo euria sunt. S cundum, quod errauerunt propter infirmitatem, idest ob debilitate intellectus, nescientes quomodo aliqua generentur, re ex quibus. Tertium cit, quod argumentabantur ex priticipio fere ab omnibus concesso, scilicet, quod ex nihilo nihil fit. Quartum ell, quod unam natu- ram supponebant, & in iis duobus vitiamis Arit t. non discordat ab eis. R i ηι, Tertio pro explicatione dictorii Phy- Notandum cit, quod generatio desitiation. Et a tur quando l. fieri ex opposito, idest Hor .ae ς priu/tione, &qu Indoq. ex obiecto, .a ha)3 iacit ex niateria. Erat igitur diis cultas, νοniitidi qu0t nodo ex non ente, itali ex priuatio ne aliquid fieret. Respqndet autem Phylos quod ex non ente, idest ex priuati ne non fit aliquid per i e, idest, ut ex ente ingrediente compositionem rei, sed dicitur fieri ex non ente per accidens,qu tetriis accidit materiae,quae debet nouam. Ormam acquirere esse sub priuatione, si enim sub priuatione non esset, res non fieret, non quod ex priuatione fiat, i ed post priuationem. ua inserto notandum, quod aliud est diati, ε .a 'priu/xionem Per se non esse ens, &tariis) liud quod simpliciter sit non ens. Secuntali ιν Phylos. sed primum.
Dii serentia autem in hoc consiliit, quod priuatio non eli ens per si nec principiurerum naturalium per se, sed est ens per accidens, & principium per accidens, idest accidit matellae ad nouam serinam
deducendae, non tamen dicimus eam es sonon ens simplicite quia non ens simplia
citer nihil est, nec formaliter,nee land mentaliter, S: ex consequenti nullo modo potest esse principium, priuatio autem quamuis sit non ens λrmaliter;&ndamentaliter tamen est ens, cum sit v ra , & realis negatio serinae generandae
Quanto notandum est, quod tria Ariastol. attribuit formae in textu. Primum, quod sit quoddam diuinum, ut est principium compositi, & non principiatum, dii lina enim sunt quae aliis communicant -esse. Secundo ei attribuit, quod sit quoddam optimum,ideli perfectum, quia oditimum in composito non est materia, nec priuatio, sed forma, Se omnis per elio compositi causaliter eli a se a Tertio ei attribuir esse quoddam appetibile . prout pei icit, Sc complet appetitum irrateriae, suae eam appetit sicut tamina at petit virum , Se dcio e pulcrum. Sed praeter supradicta nomina multis alus nominibus cohonestatur, &insignitur. Nam quandoque vocarur serma, quia i ro maformitatem materis sermat. Dicitur' attribuacies, tum quia eli pulchritudo rerum, ' tum quia se habet ut artus , sicut species vocatur actus generis. Tatio dicitur ra tio dest diffii: tio, quia ab ea principalia ter desiimitia . Quarto vocatur quod quid erat et se rei, iueit essentia rei. Ginto dicitii r aetiis, quia actuat. Sexto clid tur terminus, quia generationem termianat, & septimo dicitur exemplar, quia eii causa formalis. Sexto notandum,qtiod etiam materia attribu multis nominibus a Philosophis fidit n mare
minata. Primo enim dicitur materia, inorisne ad sormam,qua actuatur. Secundo dicitur elementum, quia ex ipsi res constituuntur, sicut compositum mixtuex clementis componitur.Tertio dicitur
sibiestim, quia ipsa est ratio sit scipiendi
accidentia materialia, & his tribus nominibus a Peripateticis mit nuncupata. A Platonicis vero dicta est receptaculu, sinus, gremium, locus sermarum, mater nutrix ,&yle. Apud Arabes vero di ei origo, massa, silua, tu seminarium, quorum nominum rationes, longum eruset, de stipe tuum velle adducere, Dubia.
Multa essent dubia hic pertractanda', ὀ sesoluenda, scilicet quomodo materia t
62쪽
st sua D ntia, An sit pura potentiae, An ratione diuersae sunt potetiae, prout acci habeat aliquas formas, scii diniensiones dii materiae disponi ad diuersas ibrinas. erminatas comas, An sit ingenerabi- Pro solutione secundi dubi . Primo nolis,& incorruptibilis, sed haec omnia du- tandum est, quod triplex est appetitus . bia, Se quaestiones habes in S. Met , Primus dicitur naturalis, idest naturalis
Physices. ordo, &inclinatio ad propriam Per&Primo ergo hic dubitatur. An una,vel etionem. Secundus dicitur animalis, ompluresunt potentiae materiae . tus ex aliqua cognitione sensitiva. Te Secundo dubitatur. An materia appe- tius dicitur intellectualis, quia oritur alat formam. cognitione intellectiva,&lolum reperi-Videtur enim quod non. Primo. Quia tur in intellectualibus. Appetitus ergos materia appetit formam, vel eam adi materiae erit naturalis, quia caret sensu , petitu animali, vel naturali. Non primit, & intellectu. quia non habet sensum. Non secundum, Secundo notandum, quod differentia quia non habet formam,quia inclinetur, est inter hos appetitus, quod almetitus 1icut lapis habet grauitatem, qua moue- animalis,& rationalis requirunt formam tur deorsum . . . silet additam, qua inclinentur in siros Secundo. Si eam appetit. Aut est, quia fines . Appetitus autem naturalis nihilonini forma caret, quod est falsiim, quia aliud dicit nisi pondus naturae, Se ordine non subsisteret, Aut quia multas appo- potentiae ad proprium actum, S propriatit, quod est incongruum, cum una tan- perfectionem, & sitiem. tum debeat informari. Aut quia est finia Ad primum ergo dicitur, quod valet dita prima, quod est ridiculum, cum per de apnctitii rationali, vel animali,nos au-
eam perficiatur. Ergo. tem loquimur de naturali.
Tertio. Quia dicere,quod materia ap- Ad secundum dicimus, quod apmit petit formam, sicut femina virum, Me- formam ut propriam persestionem,quia
taphora est. Scientia autem non utitur ca perficitur .
Dctaphoris jer Arist. secundo. Posti Ad tertium dicendum, quod 'sus est Tertio. Dubitatur circa hoc dictum exemplo nobis magis noto, quia hac 'scilicet quod materia corrumpatur per scientia est a posteriori, ex nobis tr accidςns, quia scilicet corrumprtur pri- tioribus. uatio. Nam quod corrumpitur est ens; Ad quartum dubium dicendum, quod1'riuatio autem non est ens. Ergo. aliquia dicatur corruptibile stat duplici- Secundo. Quia si priuatio corrumpia ter. Primo proprie, quia perdit propriutur per aceidens s Ergo materia corruin esse. Secundo improprie, prout desinit Pitur per se, cum diuerant. unam rationem habere, quam prius lia- Ad primum dicitur, quod potentia bebat. Primo modo corrumpitur com- materiae in uniuersati, & secundum se positum, quia amittit proprium esse, se- considera a, una est realiter, cum quos orndo modo priu.atio, quia cessat den
libet genus diuidatiar per Uum, & p minare rem uab tali forma'. Et per hactentiam, sed in particulari, di secundum patet ad argumenta.
63쪽
F. MICHAELIS ZA NARDIORDINIS PRAEDICATORUM.
S. D. I. Eorum qua sunt. alia quidem δειπν
in hoc suo secilia libro secundi Phyceli de natura, Sc de
ralium, & de casu, di fortuna tractare; de quomodo omnia propter finem operentur ostendere. In cipit autem volendo de natura sermoni habere a quadam ditiisione,qu a ut ipsemet tradicit secundo Post. cap. Per dia uisionem, & eon. fitionem rerum n
RV o Primo istitur dicit, quod quaedam c
furitu , idest sunt natura, & quaedam summr , is per esias causas, ut per casum, vel sertu-qμε m nam, vel per artem. Enumerat aute quaerer Mi- sulit natura, idest natura costant, ipsa re--- ducendo a d aliquas species. Prima ergo species est eorum, quae vita animali v uunt, ut animalia ipsa, & species 'sorii. Secunda est eorum , quae vivunt vita vegetabili,ut sunt planta.Tertia est corporum simplicium, idest quattuor elementorum, ris,ignis,aquae,& terrae. Subdit vero quod naturalia a non naturalibus,
idest ab artifieialibus in hoc differor
quod naturalia in se habent principium intrinsecum sui motus, vul secundum i cum, vel secundum augmentum, vel decrementum, vel secundum alicrationem. Artificialia autem non habent in se ipsita principium sui motus, sed ab extrins re omouentur,ut indumentum, re lectula . Subdit tamen, quod entia artificialia dupliciter considerari possunt. Primo se adum formam, re sic per eam non in e tur. Secundo secundum materiam, verba gratia, ut lignea, vel terrea sunt, de sic per se moueri possunt. In secundo textu assignat diiser ara inter nat m,ia artem, &ex hac deducit dissiliuionem naturae Habet ergo, naturam in hoc ab arte dii serre , quod in se habet principium motus, de quaein, de ideo natura cris principium, & causa mouetidi, di mitescendi erus in quo est, primo , per se, de non secundum accidens 3 dcclaratq. halicvltiniam particulam civilicet, non secundum accidens, exemplo diu dici,nani Medicus instimus non san tur per se quatenus Medicus, sed per a ridens, sanatur aure per se, ut infirmus,& ideo venit dicendum quaedam fieri apriacipio intrinseco, ut patet in natura, z: naturalibus ,& quaedam a principio extrinsem, ut patet in artificialibus. In textu quarto, de quinto assignat discrimen inter naturam naturalia, a natura, de lecundum naturam. Inquit ergo, Suod natura, naturalia dicuntur sub
icina,idest substantiae sensibiles, composita
64쪽
stae ex materia,& forma,quae naturae dicuntur , sicut naturalia nominantur ea, quae originem ducunt a natura, ut sunt omnia accidentia, &passiones naturalc s, a subieeta manantes . Se udum naturam autem appellantur proprietates, Se inclinationes naturales, ut ferri sursum in igne,ia deorsum in terra. In textu vero sexto tradit quosdam se ridiculose habuisse, volentes probare naturam est e,hoc enim mani Ditis suanu est.
Arguit ereo sic. Ridiculum est velle probare manifestum,per immanis estiam.Sed in specie. Wrtio, quia sicut ars compositum supponit, in quo sotinam accident leni imprimit ; ita forma supponit materiam, in quam formam subitantialem it troducit. Quarto, quia sicut ars de imperfecto at persectum procedit, ita &natura: in quo sensu intelligitur Arist. in problemate 44. seci. io. dum dixit. Naturam primo facere praue, idest in perfecte omnia, & plura prauaquam recta, idest imperfecta, quam persecta,cum magis abundent secundu indiuidua ignobiliora entia,quam nobiliora, unde plura velle probare naturam esse, est probare sunt animalia quam homines, & lapides
manifestium per imitianifestiana, cum sensu constet multa moueri ab intrinseco. Dicit tandem,quod caecus potest syllogia zare de coloribus, non tamen habere stibentiam colorum.
Circa supradicti autem primo venit notandum, quod naturalia multipliciter differunt ab artificialibus. Pruno i enim disserunt, quod naturalia possunt sciri scientia speculativa, & practica secun
rem, at artificialia sciuntur tantum scientia praetica secundum rem, & speculatiua iecundum modum. Secundo, uod forma artificiatorum accidentalis cit, & tantum accidentaliter perficit naturam, sed forma rerum naturalium essentialis est,& eis dat esse verum, male, & perfe-uum simpliciter. Hinc oritur quinta differentia, quod naturalia habent in se i insis principium intrinsecum sui motus,&Possunt producere aliam naturam, idest formam, sed artificialia non possunt producere aliud artificiatum , verbi gratia, una domus, ani domu,ti habent primcipium sui motus extrinsecum. Quarto differunt, quod naturalia producuntur a natura, & artificialia ab artifice, a volon-tate, & ab arte. Vltimo disserunt, quod natura, idest res omnes naturales habent in se causam intrinsecam,qus est natura; quae vcro sunt ab aliis causis, in se non nabent principium intrinsecum,quod sit natura, sed extrinsecum, quod cit ars. Conueniunt tamen ars, & natura multipliciter. Primo,quia sicut ars quibusdangulis, & legibus procedit, ita di natu ra, unde Antiqui vocaverunt natura, citi arte. Secundo: Quia ars sibi simile producit, iuxta exemplar existens in mente
Artificis, & ira natura generat sibi simile
quam animalia Quinto, quia sicut natura immitatur Deum, ita & ars naturam, quantum potest. Sexto, quia in arte, de natura cadit casus. Septimo, quia sicut natura, ut iratura est, non deliberat, ita nec ars per Aristot.tex. 86. non consultat de regulis artis, sed eas ut notissimas supponit, verbi gratia, quod sundamentum debet esse primum in domo a discanda. Secundo notandum venit, i ecte Arist. Natu- diffinisse naturam per relativum, Se non recte 4t- per absolutum, quia cum natura sit prin- eitur pr cipium motus,& principium relative di- c ιum, catur, sic diffinienda erat. Est tamen ie- latiuum secundum dici, cum natura principaliter absolutum impol tet, de secunda io relationem dicat. Hinc deridendi sunt illi, qui volentes divinitionem naturae emendare dixerunt, iraturam csse
vim instam rebus, nam vis idem signia ficat quod principium.
Tertio notandum est ad maiorem e plicationem supradictoriam, quid sit natura, a natura, naturale, de secundum n
turam . Natura igitur id significat, quod est principium motus, & quietis, si pa sis
uuin, erit materia, & si artiuum, serma. A natura coni positum dicitur, ex naturis, scilicet ex materia, & forma constitutum, qua propter Philosophus docet compositum non dici naturam, sed a n
tura . Secundum naturam dicuntur Pro Prietates, Dinclinationes naturales, ut tendere sui si in iii re leui,
autem dii ii. anant Ca , qus vocamur secundum naturam.
65쪽
negatur Naturano Equo meduli-ι et principium
Virum Natura habeat in se primitium iutrinsecum sui motur .
Videtur enim quod non, quia dum
corpora simplicia, ut ignis, aer, rea illa,generantur, vel alterantur, ii fit ab extrui seco principio, ut patet dum ex aere fit a Fa,&de lignis aer. Pro solutione huius dubii. Primo notandum cli aliquos dixisse duplex esse principium intrin secum , scilicet peti ctum , quod persecte eit principium intrinsecum motus, Se imperfectum, quod adiuuat actionem exterioris agentis, quod principium vocaverut incohationem formarum. Sed hanc incohationem formarum reiecimus in Metaph. Primo,
quia nihil agit nisi in quantia est in actu. At incohatio fornaarum non est actus, sed aptitudo ad actum, ut aduersarii ipsitellantur. Secundo, quia nihil alterat seipsum , nisi in se habeat plures partes,
quarum una alteram alteret. At in composito tion sunt illae partes. Ergo S c. Secundo e Fo notandum est. Phylos. non intellexis re omnia naturalia habere in se principium quodlibet, nec quom doli bct motus, sed accomode, stilicet vel actute, vel pa siue, idest vel efficiendo motum, vel recipiendo aliquo modo . . Tertio ergo notandum, quod mobiliuino: u Phy sco,quaedam sunt entia incorruptibilia, ut corpora caelestia, & haec possunt bifariam considerari. Primo seclusa intelligentia mouente, & sic solum habet in se principium pulsuum sui in rus , cum ei sective ab intelligentia moueantur. Secundo inclusa intelligentia mouente, & sic dicuntur habere in se principium a litium sui motus. Alia vero sunt corpora simplicia, idest quatuor elemcnta. Cum autem simplex vi simplex non moueat se ipsum. ideo dicitiatur in ueri a generante effective, &vt quod, formaliter vero a propria sorma, ut quo, S: a se materialiter palliae. Sed alia sunt mixta inanimata,& ista mouentur a generante ut supra, unde mixta animataci sective, & formaliter mouentur a principio intrinseco , tabcet ab anima dante cile, de motum.
Ad argumentum igitur dicitur sus cere qucia corpora simplicia habeant in se principium passuum sui motus.
Virum ruiculum sit demonstrare i
VI detur quod non . Nam quod est dis-
ficile scitu, recte est demonstrabile. At cognoscere motorem rei motae, idest naturam, dissicile est scire. Ergo non erit ridiculum demonstrare eam esse. Pro enucleatione huius diabo sciem dum eli aliquos dicere,quod demonstrare naturam esse, stat dupliciter. Primo quoad an cit, seu quoad existentia, qua rendo au natura existat,& hoc velle probare ridiculum est, quia sensu conliat naturam ei se, sicut constat niuem esse albam, & ignem calidum. Secundo quoad quid est, idest quo ad conueniet iam partium di linitioni naturae, & hoc facere non est ridi lum, sed conuenientissimii. Secundo aliqui dicunt, aliud esse dicere, quod naturam eile, sit indemonstrabile,& aliud quod tentare demonstrare naturam esse, sit ridiculum. Nam assirmare primum, est in nueniens, at secundum tentare non est ridiculiam, cum tantum dicat possibilitatem, & si dicat superfluutatem. Vel tertio dicere postumus, esse quidem ridiculum velle clemonstrare naturam esse incommuni, non vero in pamticulari, cum maxime fit dii sole cognoscere naturam unius cuiusque rei,& per haec patet ad argumentum.
V rum natura sit recte dignita per esse principium, T causam,motus, quia ἀris , in εο, in quo erit , o non
' Idetur quod non, S: primo arguti
tur, quod natura non sit principis. Nam nullum absolutum debet dii finiri per respectivii m. Sed Natura est quo sitam absolutum. Ergo non debet dis liniri per principium, quod est re*ectivum.
66쪽
V nor nota . Maior probatur. Quia resi pociviuna est pollerius absoluto. Dissi ni-.tio autem datur per priora. Secundo arguitur, quod non sit causa -motus. Nam causa motus distinguitur a remota,scut distinguuntur caula,&essest Sed eadem in res mota, & principium motus, ut patet in vivente. Ε go &c. Tertio. Idem non est causa opposit rum. Sed motus, Se quies sunt c, posita. Ergo natura non potest esse principium motus, & quietis. Quarto. Idem videtur esse principiu, quod causa. Ergo superflue dicitur, naturam esse principium, & causam . Quinto. Caelum est quadam natura simplex, ta tamen non habet in se principium quietis,sed tantum motus. Ergo matura, non est principium motus, &quietis . Sexto Graue habet naturam, & tamen
non habet in se principium motus, cum non moueatur a seipso per Aristotilem oetiuo huius. Ergo &c. Septimo. Natura, aut dicitiir principii motus, ut est materia , aut ut est forma. Sed nullum horum potest esto, quia haec non mouentur nisi per accides, scilicet ad motum totius compositi. Octauoe Nullum reale est causa priuationis . At natura est quid reale, Se quies est quaedam priuatio motus. Ergo natura non erit principium, & causa motus ,
Nono. Arguitur contra disserentiam assignatam inter naturam, & artem, scilicet. Quod natura sit principium intrinsecum motus,& ars non. Nam ex diuersitate figurie,motus diuersificatur, quare ea quae sunt figurae circularis,& quadratae, tardius descendunt, & qua Py ramidalis citius. Sed figurae sunt sorina accidentales. Ergo Sc.
Decimo. Habitus acquisiti ex frequentatis actibus , sunt principia eoru in quibus sunt motus, ut cantus, salius. Et insuper quaedam sunt artifciata quae ex se ipsis mouentur nullo extrinseco m uente, ut patet in horologio. Ergo &c. decimo . Aurum Alchimicum arte connatur,& per veram mutationem subilantialem facientem, aerem, aurum, &argentum vivum solidum, dic.
mode. mo. Arist i .Politicorum c. 3.& Plato in Menone reserunt statuas Dedali sponte huc, illucque discurrisse. Et apud Phylos iratum in Appolonii Thian ei vita, in Conuiuio Iarcle Gimnos phystae habemus, quosdani tripodes aureos se ipsos mutasse,& pro pincernis inseruisse. Et Saturninus apud Gestium lib.
Io. noctium Atticarum cap. I 2. narrat.
Architam columbam ligneam confecisse volitantem. Et de Archimede legimus ipsum consecisse spheram vitream, in
qua omnes motus a si rorum apparebant.
Decimotertio. Rura Annuli, & Imagines Astronomicae, idest, quae sunt obseruato situ, de hora altroi uin, multa supra naturae cursum faciunt ut refert. D. August. i o de ciuitate Dei, cap. ii. Plato
in secundo Dialogo de surto, de Plotinus
cap. o. lib. quarto Mncad.quarto. Et de quoddam capite a D. Alberto Magno conflato multa dicuntur. Decimoquarto. Quia Damones multa es liciunt qilibusdam signis, & circulisa negminanticis inducit. Pro res solutione huius questionis, primo sciendum est,aliter esta opinatos antiquos, de aliter, Arist. Nam Plato dixit naturam esse quandam formam absolutam, & vim per corporad: ilusam. Cui
diis uitioni Hermes Trismegillus addidit esse formam quidem absolutam, sed a prima causa emanantem, de per viai uersas mundi partes discurrentem. Imaginabantur enim naturam esse quandam sui stantiam,diuinitatem p rsscferentena, per corpora dii fusam, onam bus esse, I viueretribuentem, rectricem, & gubernatricem omnium. Sed Alii toteles non cognoscens, aliam naturam, quae formaliter, & intrinsece si principium motus, S quietis, prater materiam,hsormam, has tantum rationem principii, de causaei mouendi, de quiescet di ait tibiait, nam Deus quae mouet per materiam, de so mam , ut per principsa iminc drata mouet, di quiescere fae: t. Sed sciendum citduplicem ella natui am Prima enim dicitur natura naturans,& hae Lais est, qui
omnibus dat esse,& inoueri, Se si de hae
natura locuti sunt antiqui, non errauerunt. Secunda dicitur natura naturata,
idest immediatum principium, Ze catillamotIis,i& quietis, de de hac locutus est Arist.
67쪽
Arillat. Naturam autem naturantem Se- scilicet pro materis,& Arma. tu die, neca quarto de otiiciis Deum vocavit, se quod si natura sumatur secundu id a quo
D. Aueust. i s.de Trin.e. t .naturam crea- nomen imponitur, i generatione venit,
tricem appellauit, & haec a Phylosophis se dicitur quasi nascitura, sed secundum
saepe nominatur natura uniuerialis. id ad quod significandum nomen imp Natura Secundo notandum venit, quod natu- nitur, multas acceptiones suprapositasma ii ii ra teste Boetio in libro de duabus natu- recepit, inter quas est illa, quod significater fis- ris,M una persona Christi) quatuor mo- cet principium intrinsecum motus , oemiiur dis sumitur. Primo eni in modo sunt itur quietis, iasic sumitur hic. pro natura reali cuiuslibet rei, addit fe- Tertio notandum venit. Phylos recte Maurarentiam entium Chimericorum, te sic in textu dixisse naturam esse principia, o Diα- solemus dicere talem esse naturam sub- 3 causam motus,sed in assignanda ratio- ei ium . stantiae, Se talem accidentis. Secundo mo ne Dinores varie loquuntur. Albertus ea Ado capitur pransus, pro natura quae est igitur Magnus ait nomen principii com- subitantia tantum corporea, vel incorpo munius ei se quam causis, unde dicitur de rea, Se hoc modo accidens natura dies no materia, serina, Se priuatione, de nomen potest ertio accipitur pro subitantia caus tantum dicitur de materia, de sor- tantum corporea, & sensibili, ut Deum, ma. Sed tantra Albertum instat Benedi- de intestigentias excludamus, quae sunt ebis Pererius. Primo, quia natura dicientia si parata a materia , Se in hoc sensu tur principium motus per se, te non s hic eam dimitivit Arist. Quarto sumitur cundum accidens, priuatio autem no p pro vitima differentia specifica, rem in test esse principium nisi per accidens. Se tali esse coniti tuentem, prout consueui- eundo, quia Aristot. talum materiani,semus dicere, naturam hominis esse natu- forma vocavit naturas. Sed iis possimusram rationalem. Alii vero dicunt, quod dicere ad primum, qliod in moueri priua natura primo sumitur pro uniuscuiusq. tio est principium per se, dein motu esse rei quidditate, deessentia, per drmnitio- per accidens,sicut etiam dicitur esse prinneiri explicata, prout dicimus in diuinis cipium rerum naturalium per se in litii, unam esse naturI, S: unum esse,& unio- se per accidens in facto esse, di per hoc nem verbi non esse fallam in natura. sed patet ad secundum,quia Arist. locutus est in pei sona. quia natura humana non filii de natura, ut est Principiti motus per se, imitata in diuinam, sed bene hvrrana na- Se in fieri, de in facto esse. Tenet autem tura fuit assumpta ad personalitatem ver Pere ius Arii tot per codem tum psisse nobi. Secundo capitur pro uniuersitate re- men principii, se caiisae, prout etiam in ruin, prout de ea locutus est Aristot. Iz. primo dixit, exordiendum et se a cogni- Metaph. tex. 38. dum dixit, totam natura tione principiorum. causarum, Se eleme a primo principio pendere, εἰ nos dici- torum, pro eodem haee sumendo.sed liminus miracula ui pra naturam fieri, cum sententia multa habet peccata. Primo e- natura non possit illa emcere. Tertio acci nim peccat in fundamento,quia nominapitur pro iraturali inclinatione rei, εο sic causae, de principijdiltinguuntur, prout dicit ni Phylosophi naturam nihil frustra ollendimus in primo Phys tex. primo.Lcere,qira omnia agit propter finem, Se Secundo peccat notando Arist. sumi fiui- in hoc leti su dicimi illam optimum fac tate, de praecipue in dissinitione, quae niare, si perflua abhorrere, necessaria non hil superflui, vel diminuti cotinere debet denegare, in otio non ilare, de unicuiq. teste Porphyrio cap.de genere.) Tertio
quo i suum est tribuere. Quarto sumitur peccat ex reste contra Arist.quinto Diui pro natiuo calore, ac uniuicuiusque ani- norum ibi expresse diuidentem princia iliati tena peramento, ex quatuor primis Pium a causa. qualitat ibus cocrcto, quo scia su ,alenus sententia ergo S. D. est, quod natura libro artis Medi cs,cap. 77.dixi ,naturam dicitur principium ratione mattriae, Seesse op. ficem, & Medicum, ministrum. causa ratione Armaei quia natura non e Quinto sumitur per generatione viven- dem modo est principium, tu eausa in tui in unde natura dicitur quasi nascitu- tu LS quietis, sed iuxta naturam rei m
ra, S: sic stat per internis rei pruicipiis, bilis active, vel passive. Femriensis aute
68쪽
hie sustinet,quod typrincipium non refertur ad motu na,ia quietem, sed ad compossitum, ex natura colasticiatum, S causa resertur ad motum, Se Quietem, ut sit sensus. Natura, ut dicitur de materia, Se sorina est principium rerum naturalium, Scin superest eausa motus, S: quietis eius in quo est, scilicet in con sito, quia materia facit quod componium sit aptum . moueri,& forma ipsum mouere. sed scito toti non conuenire mouere, sed in ueri, quia dicit ordinem ad formam, ut ad principium motus. Dicitur autem natura esse principium mouedi eius in quo est immediate, & per ipsum mediate, alia mouendi. 3Ioueri Aduenendum quarto circa ly mouener qui di, se quies ui) quod duplex est motus. Primus dicimus Metaphysicus , cum sit actus potentiae, a materia seParatae, verbi gratia, vel intellectus, et voluntatis. Alium dicemus Phy s. N hic in tres spe cies diuiditur, idest in motu ira, augmeti, di decrementi secundum quantitat m, alterationis secundum qualitatem, & localis stoindum diuersa ubi, & de hoc locutus est Phylosophus. item quies dupli ' citer sumi potest. Primo ut est negatio motus. Secundo ut dicit quietem cuiuslibet rei in loco suo naturali, prout dicimus terram deorsum quiescere, & igne sursum', & sic sumitur in diffinitione, naprimo modo natura p'neretur principiuentis priuatiui . Vel dicamus clim Commenti itis, quod quies bifariam sumi potest. Primo ut dicit termisium a quo, haec motui contrariatur. Secundo ut dicit terminum ad quem, & hac eis persectio motus, quia omne quod mouctur ad hoc mouetur, ut quiescat in suo termino, sui perfectivo, te haec n cli negatio motus,
sed eius ρfectio, ge sic sumpta est a Phylosopho in prasenti. Expli- Aduertendum est autem circa easdem Hlur. particulas mouendi, Sequiescendi, quod
natura in omnibus non cii causa motus, , de quietis, sed unius, vel alterius, iuxta naturam rci naturalis ; nam coelum semper mouetur, de nu quam quiescit, Se te
ra semper immobilis stat, unde textus i iendus est coiiiiiiictim, in iis quae utruq. usci iunt, scilicet motum, & quietcm, S dii iunctim, ii os suae unum tantum holum sustipiunt, cilicci motum, vel quiete se.
Notandum est sexto circa ly primo aliquos dicere, quod ly primo idein fignificat quod secundum quod ipsum, ut sit
sensus . Natura est principium, S causa motus, quietis, primo,rdest, ut natura est, re non per aliua, idest, non per principium extrinsecum, ut contingit in a tificialibus. Sed alii interpretantur ly primo, ut idem sonet quod non instrumet taliter, nam esse prurcipium motus stat dupliciter. Primo principaliter, re sic mr ma dicitur principium motus, de quietis. Secundo iniimmentaliter, te sic aliqua qualitas, verbi grati rauitas in graui,& leuitas in leui politant dici principia motus.Sed melius dicendum est,quod typrimo idem significat quod principium
primum, de remotum, de non proximum.
Et ideo sciendum. suod duplex est principium motus. Primum dicitur remotu, de primum, scilicet forma, tui anima . Secundum dicitur proximum , & immediatum, scilicet potetia naturalis rea, qua mediante anima, vel sorma rem mouet ad proprium terminum, nam substantia non agit nisi mediante potentia, vel bigratia, anima non intelligit nisi perin-tes lectum, & ita natura d:ci: ur ine principium primum motus, & potentia proximum.
Aduertendum est septimo circa ly in quo est) quod haec particula ponitur addit feren iam artis, quae non est principiumotus,eius in quo est, idest, non est principium iii trinsectim, sed tantum est principium motus extrinseciim, R ideo sciendum tripliciter dii ferre sormam artificialem a forma naturali. Primo enim di serunt , quia forma naturalis immedia evnitur materiae, aliter si uniretur in iteriae iam aliqua sorma informatae, es ictaccidens, cu omnis sorma adueniensi titiin actia accidentalis sit, Ne ideo cum forma artificiatorum accidentalis sit, adii enit emi in aetii, ut figura Caesaris, aeri existenti. Seoindo dit ferunt,quia forma naturalis intriti sece recipitur in materia, deest quoddam intrinsecum composito, thrma autem accidentalis solum recipitur in exteriori superficie, ut figura L asai :s in exteriori superficie aeris.Tertio dii ferui, quia forma naturalis recipitur in materra per quat: tates activas, de rasiluas. quibus disponitur materia ad ei iis ieceis set O-
69쪽
ptionem, forma vero artificialis sine ijs
Aditenendum cito latio circa lyse, & non icciindum accidens quod typer i e, ponitur ad differentiam ly per accid2ns. nam verbi gratia, Medicus infirmus , si mouetur ad sanitatem, per se ad Cam mouetur, non ut Medicus, sed ut infirmus; unde censeo diginationem natur ae sic elle interpretanda. Natura est prin cipium, de causa, eius in quo eis, motus, de qinctis, primo, de per se. Ergo non secundum accidens, unde ly, Sc non secundum accidens, explicat ly per se. Advertendum est nono, iubd h non est quidditativa dis nitio naturae, sed potius descriptiua, nam diffinitio quid litativa viriuora est, de non analoga; forma enim est magis natura, quam materia cust actus, Se materia potentia. Saluatur etiam inter naturas analogia proporti
nalitatis, quia quaelibet harum suo modo e t princ: pium motus. Quoad secundum conclusio est. Natura retie fuit dimia ita sic. Natura est prin-c: pium, Sc ca. 1, dcc. Probatur ex supra-dittis . Ad primum respondetur ad maiorem, quod duplex eri absolutu in . Primum dicitur ab olutum simpliciter, quia nullam dicit relat: oncm, se tale nullo modo di iasinitur per respectivum . Secundum dic tui absolutum primario, de secundario relatiuum , quod qiridem dicit relationes ccundum dici, S: tale potest diis atri per relatiuum, sciit e:t natura, unde materia, Fc forma vi subitantiae sunt absoluta, de ut principia motus sunt relativa. Ad secundum dicitur, quod natura distingititur a se ipsa prout diuiditur in
partem mouentem, de motam Vel secundo dicendum, quod natura, ut principiti dicitur solum de materia, vel forma, de , t id quod inouetur de toto composito, quod potius vocatur a natura, vel con
Ad teri um d cendum ad maiorem, quod idem non est causa oppositoruinlcctanduin idem, scd siccundum diuersa utiq. vi supra explicatum eis. et secundo dicendum, quod contraria sitit in dii plici dii ferentia. Nam quadam sunt Pe jecta, quorum unum non ordinatur ad aliud. Alia vero docuntur imperfecta,
quorum umim a i aliud ordinatur, Se siemotus ordinatur ad quietem, taquam ad terminum. Vel dicendum ut supra,quod quies ut dicit terminum motus, lacia ei
opponitiar, sed potius eli eius persectio. Ad quartum fatis diruim eit in com
Ad quintum similitei dictu fuit, quod
di sinitio naturae, vel intelligitur diruuictim,scilicci, quod sit principium, vel motus,vc: quietis, vel accomode, idest, pro natura mobilis, vel quiescibilis. Ad maloiem tamen notitiam difficultatis, sciendum est, calos esse in duplici differentia.
Nam quoddain vocatur empit eum,quod ponitur sedes beatorum,& hoc secundii, S. D. p. p. q. Vs. art. r. de q. Io: .am 2. est immobile, motu quidem circulari, quia motus celorum circularis,& si non ordinetur ad consecutionem propriae pers et lotiis, cum sic sua natura sint pellecti sesima, ordinatur tamen ad perpetuitatem generationis, ut tetadit S. D. in η.dilt. s. quaeli. 2.art. r. ia ideo ad hunc finem g nerab:libus, ta corruptibilibus tribuendum,necellarius est in eis motus,de non quies . Cum ergo caelum empireum non ordinetur ad aenerationem rerum, sed ad hoc, ut sit sedes Beatorum,ideo immobilis stat,quo ad motum circularem. Alla igitur erunt caeli empireo inferiores,o vinati ad motum, ut figura eorum circi:-laris ad motum aptissima indicat, & pe petua eorum conserinitas, & indeficientia in motu olfendit, Se docuit Arist. priamo de calo,& mundo, cap. 3.& in secumdo,tex. .de in P. Metaph. tex. i . In illis igitur natura est principium tantum motus ab intrinseco, non solum ratione materiae , verum etiam ratione formae propriae, dantis caelo maximam in linatione ad hoc, vi ab intelligentia moueatur, Scsic in ordine ad eam, dicamus totum G- postlim caeli moueri motu passivo, quia intelligentia ipsu in mouet ei sective. Vel tertio est dicendum, qtiod caelum mouetur , bc non quiescit quo ad orbori, sed quiesci de non mouetur quo ad polos,&ita terra, re si secundum totum videatur immobilis, tamcn secundum partes diuersis motibus alteratur, & quatitur.
Ad sextum similiter dictiam est, quod in graui rei pectu generantis reperitur principium passivum motus, & respectu
70쪽
propriae somae activum, unde mouetur ut quod,& se movet ut quo. Ad septimum dicendum, quod matem,& forma non dicuntur mota sed principia motus,& ideo mouentur solum per accidens, idest ut sunt in re mota.
Ad octauum dictam eli in quarto notabili . Ad nonum, & decimum dictum est,
artem quandoque imitari naturam, unde quaad ue induit modum naturae, & si non sit natura, ouae est primum princi-ium motus, unae dicetur natura in ater,& non realiter.
Ad undecimum respondendo primo supponimus dupliciter posse intelligi a
tem alchimicam ciscere verum argentum, vel aurum. Primo ut est ars, & regula extrinseca a rebus. Secun do ut a'
plicat activa passivis, temperando sulphurem, Damentum vitium, quae sunt materia auri, Se argenti, & sic transmutando, hoc non facit vi artis intrinsece sed vi artificiosae applicationis, unde ars la concurrit nisi ut conditio sine qua non . De primo igitur non est dissicultas, in se- udo autem stat cotrouersia. Nam AlbMagnus lib. tertio de mineralibus, c. s. Miradulanus de eversione singularis cer
taminis lib.9. sec. 7. de S. D. 2.2. q. 77ar. 2.
quamuis hanc artem iudicent di scitem, non tamen eam faciunt impossibilem . Primo quia artis industria applicando activa passivis, generantur animalia, vi apes ex ventribus boum, & scorpiones ex herbis. Secundo,quia Anaeli hoc eiscere possunt, applicando aestua pastiuis.
In contrarium tamen stat S. D. secundo sent. d. . 's. a. p. & de potentia Q. f.a. P.
Averrora in paras ast ait primum librum de generatione animalium, &alii multi, qui hanc artem predicant vanam. Primo, quia aurum a calore solis eiscitur, & no ab igne, cum ignis non possit agere nisi ut instrumentum caloris aeteret. Secundo, quia natura mineralibus locum assia gnauit in sinu terrae. Tertio, quia ut ait
Aegidius) ea quae sunt persecta in suo
genere habent deterini natum modum oriendi, Se sic si natura ex minera deducit aurum, non ergo per artem chimica, cum aurum inter mineralia sit perfecti iasimum . Et si igius cx coitu radiorum, S
ab orie alterius ignis generatur, hoc prouenit,quia in iis latet eius qualitas ordinaria,quod usque modo, in siilphure, S:
argento vivo visum non est. Hinc Ioannes z2. in extrauagant. Spondet, decemnit, ut venditio talis auri sit prohibita, re quod illud vendens teneatur ad restitutionem in integrum. Romani etiam huius artis libros flammis dederunt , apad Caelium q. r. lec antiq. Patet etiam eam esse reiiciendam, quia nullus est vique modo Alchi milia, qui olim dere potuerit aurum alchimicum ita else perfectum sicut est naturale, nam ignem non sustinet, colorem non sertiat, tu subtilissimas laminas deduci non potest, Se medicinis non seruit. Concludendum eli igitur,
quod omnino est reiicienda, tum propter difficultatem eam inueniendi, tum propter vanas expensas, lirς inutiliter in ea ita uenienda fiunt, tiim etiam quia e Glat de raro contingentibus,quod non accidit in generatione animalium ex he bis , 5ec. nec nos Angelis possumus fieri aequales, nec cum Daemoni js participare licet. A sdito decimum dicitur, quod ars nopotest ab intrinseco moueri, & si id facere videtur proirenit, primo ex vi res naturalis cum alio coniunctae, ut facit Migia, de qua mirabilia leguntur aput Gullielmum Parisi e seni, in suo opere. Vel seci indo id fiet arte Daemonis. Vel tertio
opera naturae nos latente. NO tamen c6-
stare poterit ars caput recte ad interroga ta res ridens, sicut quidam fabulamur de capite ab Alberto composito, ira n sic ars posset dare intellectum, sine intellectitia anima, vel materiam animare, sine suo principio deterininaro . scilicet sine generante. Poteli tamen esse,quod D mon includatur in aliquo 'uanto, S exco respondeat, sicut patet ae Idolis Gentilina. Ad argumentum igitur dicitiir. quod illa, vel fuerunt arte Daemonis, vel fuerunt aliqua arte sic aptata, vel Daemonis subdilitate eliseeta, vul praestigio, &allucinatione sic apparentia. Ad tertiumdecimum dicendum, quod annuli, & aliae figurae sub determinata constellatione fabricatae, habeant ei se iustat dupliciter. Primo ex arte, & figura, & hoc falsum est,ut docet s. D. 1.2. q. λα