장음표시 사용
111쪽
tanton illam, quae est in eo genere minus proba I Iis e 1 e probabilem in alio genere. Declaro: o- te eu uabitu cori tradictoriis opinionibus,&
min se senti iri probabilis unae in genere probabilitatis opini ibus daei selitae . eiij mmodi opiniones coram initer, Sc abiblute diei solent probabilior s. &quod ejus contradictoria,quae in eo fenere e i minus probabilis,& ita vocari solet, sit,
1 ipsa sola sit probabilis in genere probabilitatis
realis, se conseientiae. Hoc contingit, quoties aliqua opinio est coma munis contoria est paucorum: & prima nulluhabet grave, & solidum fundamentum; secundaver habet : id est, quoties turba Iuttirum, seu tm niarim Autores ut vasquer,aliique loquuntur,sne delectu rationum opinionem aliquam sequuntur,
seu instar ovium,& avium, ut alii se declarant: Scaliquis,vel aliqui pauci contrarium fravibus sundamentis vel stabiliunt,vel etiam aliquando convincunt,
In hoc cane casu, quem omnes admittunt, Vasi quer, Navarrus, 3c alii volunt, hanc secundam opinionem esse magis probabilem. Sed primo obtineri nunquam poterit,quod mundus,& multitudo primam prosa biliorem non habeat, & loquatur : ita enim in more est, quia multitudo
non ponderat, sed numerat suffragia: proinde si una opinio habet viginti Authores, & altera solutus, vel quatuor, communiter prima dicitur magis probabilis; & magis probabile confunditur
cum magis communi. Deinde quid si opinio paucorum habeat certa,& concludentia sundamenta'
Tunc sane locum non habet magis probabile in secunda nam in quo excedit primam,non solum est magis probabilis, sed est etiam certa. satius ergo v detur loqui quidem cum multis, & masis
communia vocare probabiliora: per id tamen intelligere probabilitatem opinionibus dari solitam: llam tamen distinguere a probabilitate reali, depositiva conscientiae: in quo genere sola illa mitius probabilis sit probabilis; quod contingit, quoties turba Doctorum ut dicitur,aliquid sequi tur sine delectu. Hoc sensu Doctoribus legis siue illae communissimae opiniones erant, vel videbantur probabilissmae; & si quis sorte Doctorum
Illorum tenebat, vel teneret contrarium, vel minus probabile, vel paradoxum visum fuisset. Et tameti illae opinione omni gravi fundamento desituebantur; & sic deerat piobabile leale,& positivum, & probabile, quoti pro conscientia susti
Jam tertib supra distinximus probabilitatem
in pure negativam, & in politivam. Nugativam diximus consistere iri negatione fundamenti certi di concludentis contra se, & in negatione landa menti gravis pro se. Haec probabilitas potest in primis convenire opinionibus, &doctrinis contradictoriis ita, ut utriusque probabilitas sit puth negativat deinde potest ita illis convenire, ut alter us quidem probabilitas sit pure negativa; alterius autem positiva; & sic esse mutua in eodem genere, vel non in eodem, ut supra satis explica
Quarto, ex hac duplici quaestione praecedentih betur, nihil repugnare, quod una opinio sit positive speculative probabilis; dc illius quasi contraria probabilis positive practice, dc habens probabilitatem conscientiae; quia probabilitas speculativa,& pia tica differunt objecto quoad aliquam circunstantiam; quare Inter ipsas nulla est contradictio.
Λ p pns dua contrudctoriae esse simul probaiabitis probabilitati Hali, o conseriem l .
REpugnat,quod duplex opinio, vel eonclusio,
vel do ira omnino contradictoria , si e speeulativa,sive practi ea st, s mul postive probabilia, de utrique simul tonveniat probabilitas realis,& conscientiae simpliciter,sed necessario si una habet probabilitatem positivam, & realem, & se cundum esse,altera habet solum secundum quid,
id est videtur habere, putatur habere, idque ex e rore, vel ignorantia; non tamen habet, & totum
id est sophisticum. Hoe manifeste habetur ex duplici quast. praeredori; nam qualia sunt fundameitia alicujus conclusonis, & opinionis , & doctrinae; talis est quoad suam probabilitatem , vel certitudinem ipsa conclusio,& doctrina ut patet. Sed ostensum est, in nulla contradictione utrumque simul sundamentum esse stave simplicit. sed si alterum est prave simpliciter, alterum necessario esse solum
secundum quid; id est,s alterum & est, & videatur sui damentum grave, necessarib alterum vadetur solum esse fundamentum grave ex ignorantia aliqua,non tamen est. Ergo concluso, & opinio necessatio nititur sundamentis non si inpliciter
gravibus, sed secundum quid. Ergo probabilitat
illi conueniens est solum secundum quid in genere probabilitatis realis,& secundum esse,& conscienti, , id est, videbitur esse probabilis, sed non
Hane conclusionem tamquam manifestam supposuit Aristoteles 8. topicor. Op.r. sue uater aurems inquit) est probabitu positio sid est, quam defendens ponit) dilucidam , quoniam ιον titu pluuis imp=obab iis, id est, inserenda ab arguente : quare tunc arguendum est vel ex iis, quae videntur de- sendenti,vel aliis,& satis est minus probabilia,seu non tam improbabilia quam est conclufio inserenda , adducere. Nec aliud censere Aristoteles potuit juxta perpetuam suam probabilium notionem,ac definitionem, quam post aliquas quaestiones adducemus. Et omnia nune uno verbo perhoe resolvuntur, quod ex triplici Aristotelis Lo-
ubitatum, quod omnis ille syllogismus. in p. seoru Uo videtur sequι ex pra usi sed non se ritur, est sophisma: sed in omni conclusione contradicti nis, de una parte est ita,vel enim,quod perinde est, ex salsis sequitur, vel f ex veris arguitur, viderio uidem potest sequi, at sequi non potest ullo modo. An ergo dicemus, conclusiones solum per sophismata probabiles, seu probatas habere probabilitatem realem,&seeundum esse,& conscientiaes Nemo,credo,sub his terminis concedet. In Rhetorica autem & saepe admittit probabile eontra probabile, id est, probabile quoad hominem contra probabile smpliciter, vel e contra: quam nos supra vocavimus probabilitatem comparativam,&ad hominem; & exclusimi s a probabili reali & conscientiae, quando est purὶ eomparativa, id est, facit videri conclusonem probabilem alicui, non tamen facit in se probabilem.
Haee doctrina adhuc clarius conspicitur in probabilito
112쪽
babilitate pure ab extrinseco.Ponamus Authoi emaliquem summum, cuius in aliqua re sit falla opinio,& conclusio. Hic sane quan umque res omnes
alias iciat, in ea tamen re fallitur. Ergo tibi quidem etiam in ea re potest videri sapiens; re tamen ipsKdc vere non est sapiens in ea; & prodri, sime est de iis rebus , quae videntur este, sed non sint: sicut si tota vita sanctus osset, & nunc primum sola mcnte pravae cogitationi consentiret, tibi videretur finctus, sed non est. Quod ergo est de scientia, vel sapientia illius viri quoad hanerem, ita est de fundamentis in contradictione pro conclusione falsa, & ita denique de ipsius cones sonis probabilitate: sunt omnia de videri,& non esse, Sc pertinent ad libros Elenchorum. Haec autem omnia, quae in his quaestionibus dicimus,nihil habent vel remedii,vel suifragii r currendo ad reflexas, ut quisque videbit in sing lis quaestionibus, quin a nobis repetatur in linguialis. Nee enim reflexae efficere possimi, quod conclusio non probabilis in uno genere fiat probabilis in ipso,aut quod probabilis in uno, iat probabilis in alio, aut q- ι non habens probabilitatem secundum esse, & realem, S eonscientiar, habeat illam ; aut quod in se insufficientia reddantur sufficientia per reflexas nostras. Sed de his reneris Ioco suo.
Guomodo nihilominus possimus sequi doctrinas conetradictorias sine pectatio PD Ictum est sparsim in praecedentibus quaesti
nibus, quod licet in concursu nulli unquam utrumque rundamentum contradictionis possit videri grave, pollit tamen seorsim, Sc divisive, citunc quem non peccare sequendo alterutrum, si debitam diligentiam fecit. At simul diximus, alterutrum fundamentorum etiam seorsim, Sc divisive esse semper gr ve solum feeandum quid: non autem simpliciter. Nimirum haec duo videntur pugnantia; nam si fundamentum v. g. A est sola grave secundum quid, & non simpliciter, non faciet probabile ab Authoribus requisitum pro consuentia ; nam praeci in requirunt fundamentum grave: ergo peccabimus illi stando: quod si non
peceamus, hoe idem intelligimus per probabile
conscientiae: ergo dabitur probabile colas cientiae rergci fundamentum erit grave vel in truditur quaesti de nomine.
Respondemus, nullam obtrudi quaestionem denomine, & nullam esse inconsequentiam, sed esse vera veris consormia. scilicet plus est habere probabile conscientiae, quam habere aliquid, ex quo
nobis proveniat non peccare. Nam juxta omnes Cithodoxos omnis ignoram tia invinc bilis exeu
sit a peccato, & illam habuns operatur, quin peecet: & juxta nullum omnis invincibilis igno rantia vel est opinio probabilis, vel sundatur in opinione progabili, nec in fundan .entis gravibus; imo quoties est ignorantia purra privationis , &purae ignorantiae sine ulio assensu antecedenti addictare en conscientiae,nullum nec grave, nec leve undamentum habet. Ergo plus est juxta omnes habere probabile conscientiae quam habere ali quid Ax quo Noveniat non peccare. Didiimus itaque superius alterutrum funda
mentum Mum seorsim,& divisive esse solum gra-
ve secundum quid, scilicet ex ignorantia vel ere
re grave; nam quia ignorat,vel errat,videtur grave operaturo, quod re ipsa grave non est. Inda ergo operans habet non peccare,unde ejus laudamentum habet gravitatem: sundamentum autem habet gravitatem ex ignorantia, vel errore ; ergo ex eadem ignorantia, vel errore operans habet non peccare, scilicet ab eadem ignorantia, vel e rore, ex quo a peccato excusatur, s, ut supponimus, debitam diligentiam adhibuit: non autem propter probabilitatem; quae solum est talis se
eundum quid. Quare excusaretur similiter a peccato, si absque ullo fundiment pei puram ignorantiam in vincibilem ignoraret obligationem. Quoniam veris vox probaue confundit, res ista juxta omnes patet in certo; nam ponamus quem
ex in vincibili errore firmissime persuasum esse, aliquam legem, vel obligationem non dari, quaere ipsa datur: tune juxta omnes non peccaret e M tamen non desineret merare et quia sequitur certum et quia illud certum juxta omnes non esset
simpliciter eertum ed solum apparens, & fictum, de secundum quid, ut homo pictus &e. Ergo desineret peccare, seu non peccaret propter in vinei-hil itatem erroris. Idem ergo est in probab illi, nisi
quod haec vox pro ibile ut se in per dolurnus,est maiagis aequivoca,& minus intellecta.
xi is non esse simul trababiles probabili ale
Q Uod sep noto, loquor de probabilitate
conscientiae; nam in aliis generibus nihil obstat esse simul probabiles conclusiones contradicto. ias, ut ex dictis est manifestum. Propono vero conclusiones contradictorias, seu si mavis, propustiones, seu opiniones contradictorias, seu asserta qua libet. Per demonstrationem porro non intelligo, qua omnium obfirmantur ora, qualem
nullam minit: tant scientiae, sed intelligo demonstrationem. Eo autem singulis imus quaestionibus, ut viam istam contradictoriorum, & veri, & falli
ASserimus ergo, dem Instru3ile videri, nullas
contradictorias ccinclusiones esse simul probabiles probabilitate conscientiar. Atque de probabilitate , seu probabili ab extrinseco primum res videtur manifeste, ae ostensive confici ex haelogica cones usione demonstrata, quod repugnat, duas contradictorias este stinui veras, sed alteram esse veram fassim alteram 8, quod, inquam, ibidemonstratur ex Metapli ysico,& Drimo scientiarum
nostrarum principio , impossibile est, idem simul esse,& non esse di quodlibet est, vel non est. Probabile ab extrinseco conseientiae ; sundatur, vel consistit in peritia, in scientit in doctrina
Aut horis,uel Authorum aliquid dicentium. Hoeita naturali conceptione omnes constituunt ae ipsi etiam
113쪽
te alio esso. A Liud effugium quaeri potest explieando sem
ientiam eorum, qui probabile contradictoriorum pro conscientia sum cere arbitrati sunt. Di cent enim, eos ad probabile ab extrinseeo conscientiae postulasse utique Authorem, vel Auth res peritos ; scientiae: & eonscientiae ; pios, & d ctos: quod tamen non ita esse intelligendum, ut in hae particulari conclusione, & opinione n cessari h requiratur peritia, scientia, & doctrina,
etim evidens, sit atque in negabile in omni eontradictione in alteruttis Authoribus eontradicentibus deesse in ea conclusione peritiam, scientiam,&doctrinam, quin adesse in alterutris ignorantiam,& errorem: sensus ergo est, requiri authorem, vel
Authores peritos plerumque in similibus, ae simi liter scientiae, & conscientiae; & Dios, &doctose, me enim in similibus petitia, scientia, & d
ctrina reddit eos non solum in aliis eonelusion ibus& dictis suis, sed etiam in hae particulari con- elusione, in qua alterutri ignorant, & errant, utrosque simul graves, peritos, scientes de doctos. Neque enim quis in aliqua arte peritus, &doctus esse desinit, quia in aliqua particulari eonia Husione ignorat, vel errat, ut multipliciter ostenditur. Ecce ergo habemus in authoribus dicentihus contradictoria, Authores simul peritos, scientes, scdoctos pro utraque parte: atque peritia similium conclusionum reddit has quoque duas contradictorias simul probabiles ab extrinse eo
probabilitate conscientiae. Praetereo ex prudentia allegare multa pro hac parte; quae prudentia locus topicus est adversariorum t sed nos de illa fuse M. sq. ubi illam nunquam dictare falsum, ostendetur, & declarabitur. Inferamus itaque primh ex hae silutione. Ergo si haberem ego Authorem peritum, & doctum in similibus aliis conclusionibus I scirem autem manifeste vel demonstratione, vel expressa Dei revelatione, eum ignorare, & errare in hac particulari eonelusione, haberem nihilominhs in ejus dicto probabile ab extrinseco conscientiae etiam in hae particulari conelusone. Constat ista
consecutio applicando totam doctrinam responasionis. At consequens est contra omnes nullo excepto. Ergo vana est doctrina responsionis. ΑΕ rursus similiter in casu nostro contradieentium Authotum scio evidenter, & manifesta demon stratione, ignorare alterutros, & errare. Deest ergo probabile ab extrinseco eonscientiae in al
Denuo quia data doctrina est prorsus inepta ad praesetis. Si prosectb Authotes in omnibus fer.
conclusionibus moralibus convenirent, de in aliqua una , vel paucis contradicent, haud multum Iahorarem ego, an in hac una, vel paucis contradictionibus esset utraque pars simul probabilis probabilitate conscientiae. Longe porro absumus ab hae scelicitate, & omnibus serme opinalibus e tradicitur ; & quod est de hae particulari conia elusione, est de illa,& de illa ae sere omnibus. Quod ergo habeo in hae particulari coneluscine, ha o in reliquis serme omnibus . scilicet ignoraiare dc errare alterutros. Non ergo habeo in utris
que simul peritiam, scientiam, & doctrinam in
similibus aliis conclusionibus, ex qua harumnis. I.
simulta a peritia, scientia, & doctrina h-uria conclusio cyn dictionis fiat simul utrimque probabilis, licet in ea ignorent, errentque
Habet quidem speciem aliquam veri, qua nutat, doctrina responsionis. Nam si in plurimia similibus casibus expertus es Mediet,vel Nau tae, vel Ducis peritiam, ae scientiam, utique in simili Oeeurrenti casu authoritatem, & fidem apud te habeat, necesse est; eone iliatore ei au, thoritatem pro hoc casu nota peritia, ae silentia aliorum Mi adest enim praesumptio maxima pro dialius in hoe etiam easu peritia in aliis nulla prove. iret praesumptio peritiae pro isto casu particulari, petitia sane illa in aliis nullam authoritatem conciliaret pro easu isto particulari. Idcirch eaute in responsone ponitur peritia, & scientia in similibus ; quia ex similibus ad smile sumitur praesumptio: non ita ex dissimilibus; atque ideti peritia notissima rei nauticae nullam tibi aut horitatem eo ne iliat pro casu medicinae, nee peritia in specu lativis pro casu morali; nec peritia, & scientia de
Eucharistia pro casu restitutionis, aut contra
Haee, quae verissima, indubitata videntur, planὲ commonstrant, quam invia si ad praesen data responso. Nam primh, ut est ostensum, nutulam habemus notam peritiam Authorum in Gmilibus, sed habemus potius , eos sibi contraducere; ae proindὲ in alterutris deesse peritiam, de seientiam in similibus , quin adesse ignorantiam.& errore. Deinde ex nulla peritia in aliis sumi potest pro hoc casu particulari praesumptio peritias
pro utrisque simul Authoribus huic enim praeis
sumptioni obstat evidens naturae lumen, quo eonstat , alterutros in hoc casu partieulari esse imperitos, ignorantes, & errare ; magis multb, quam constet, peritum nautam errare, seu peritiam non habere in easu particulari medicinae 3 nihil enim repugnat ; nautam vel casu saltem recte diceret repugnat vero rorsus, Authores sibi contradicentes utrosque simul recte dicere, utrisque smes adesse peritiam in eo casu, vel conclusone. Cum ergo sit evidens, peritum naturam nullam habere authoritatem pro casu medicinae, adhue est evidentius, Authores sibi contradicentes utrosquas mul authoritate non habere pro eonclusionis , in quibus e tradicunt cum in nauta dest quiadem omnis praesumptio peritiae , & recti cons- Iii i in Authoribus autem adsit totalis repugnantia ad utrorumque simul peritiam, & dialsui rectitudinem. F. IV. temonstrato conclusio universanseri
ΡRimum se. Ubi nulla praesumptio scientiae,& veritatis, nulla authoritas. Sed in Auth ribus sibi contradicentibus nulla praesia mptio voritatis in utrisque simul. Nulla ergo authoritas in virisq; smul. Ubi nulla authoritas, nulla proba bilitas conseientiae ab extrinseco. Ergo in autho rib, shi contradirentibus nulla in utrisq; smui probabilitas conscientiae ab extrinseco. Caetera
sunt conspicuas propositio autem major videtur etiam noti conceptione naturali omnium ea enim de causa,sciunt omnes, ignorantium nullam esse authoritatem nullam nautarum in Medicina, Mejus ι dicto nihil esse credendiumnihil agendu,pti
114쪽
qua niata est praesumptio seientiae, M veritatis Rationem a priori damus saepe et quia omnis d natis, vel testimonionialis authoritas consistit in non fallere, neque falli. Hi ne a sortiori, sie. Ubi totalis repugnantia ad Veritatem , & scientiam, nulla authoritas. Sed in Authoribus sibi contradicentibus toralis repugnantia ad veritatem. 8c scientiam in utrisque simul. Nulla ergo authoritas in utrisque smul. Nullum ergo probabile ab extrinseco conscientiae in uitisque simul. Sed universaliter de omni probabili ut demonstrationem consciam, suppono, quod nemo negat , sed omnes palam fatenrur, eontestantur ue,
adversus certam, ac firmam veritatem, sive
evidentem , sue obscuram nullum superesse
probabile conscientiae in contrario extremo. Idcirco contra demonstrationem, contra mentiam,& similes notas veritates nullum superest probabile conicientiae in contraria conclusione. Sic nec contra ira silet, quae quippe certissime constant,
nihil est probabile saltem conscientiae. Inquam, saltem constientiae eo, quod aliqua sunt faei soli1m sapieinibus, & non reliquis, quin aliquando nec omnibus, quidem sapientibus, sed aliquibus,
ut v .g. Deum esse ex creaturis demonstrabilem ali
quibus est de fide; ali is non est de fide alii negant
esse presse demonstrabilem:quae eonclusio impune defenditur, & se in aliquo genere est probabilis etiam illis,quibus contrarium est de fide; nec enim eam censurant, vel notant: at nequit illis esse probabilis probabit itate conscientis, quibus nimirum contrarium est de s de . Hae de causa haeretici coniatra fidem nullum habent probabile, ob quod a
peccato excusari queant: aliud est enim , an ab ignorantia aliqua in vincibili excusentur, quod controversum est; aliud, an excusentur probabiae; quod haereticum plane, crroneum saltem soret. Habetur ergo haee indubitata propositio , adve sus certam .,ac firmam veritatem nullum superesse probabile eonscientiae. Rursus ista, cert4 , ae indubitanter salsa non esse probabilia probabilitate conscientiae. Unde se arguo. Forma incompossibilis eum alia determinate in uno extremo , vage , & inde
terminate eonveniens alterutri duorum extremo-
est incompossibilis cum simultate ejusdem illius
sermae in utroque extremo. Propositio ista indu ctione declaratur, & indubitata emcitur. Sapientia est forma incompossibilis cum ignorantia, vel cum enote in uno determinate subjecto, & extremo; hoc ipso si sapientia eonvenit uni duorum , ignorantia, vel error nequit inesse utrique illi si mul. Sic est in sermi , vel quasi formis omnibus physeis, de moralibus sine exceptione, sive cenistratiδ, sue contradictorie, sue quocumque modo opponantur, & semper quanta est oppositio comparati vh ad unum determinat ubjectum, vel extremum . tanta est oppositio convenientiae unius sermae coparative aia duo indeterminate subiecta, et extrema eum simultate in utroque formae o postae. Et ratio ex explicatione terminorum est manifesta ; quia si una forma alterutri duorum i determinate eonvenit,& altera utrique simul, jam
utraque determinate alicui eorum conveniret.
Hoc porro, quod loquendo quas de actu adebest manifestum, haud minus est conspicuum loquendo de necessitate, vel impossibilitate actus
ipsius. Quemadmodum enim s necesse est, Petrum sapientem esse, repugnat, eum ignoranistem esse ; ita si necesse est, Petrum, vel Paulum
sapientem esse, repugnat eodem modo, utrumque smul isnorantem esse 1 & se in formis, vel quas formis omnibus physicis, & moralibus sine exceptione.Ergo sive loquendo de ipse quas actu, sive loquendo de necestitate, vel impossibilitateacths , indubitata est aiIumpta propositio, quod
4e ilicet sorma inc possibilis eum alia comparative ad unum determinate subjectum, vel extremum etiam comparative ad duo in determinate
subjecta vel extrema est incompossibilis eum s- multate in utroque formae oppostae. Subsumo modo istam minorem . sed eertitudo falsitatis est incompossibilis eum probabili conscientiae comparative ad unam determinath conclusonem, ut ex omnium consessione supposuimus. Frgo certitudo salsitatis est incompossibilis comparative ad duas indeterminate conclusiones cum probabili conscientiae in utraque smul, seu cum limultate probabilitatis conscientiae in utraque conclusione. Sed in omni contradictione eon elusonum adest totalis certitudo,& evidentia sal- statis comparative ad unam earum duarum indeterminate conclusionum. Ergo est incompossibilis eum probabili conscientiae in utraque simul, seu cum simultate probabilitatis conscientiae in utraque. Nullae ergo conclusones contradictoriae sunt smul probabiles probabilitate conscientiae. Hic vides, quod jam superius est expositum , quomodo argumenta ista nihil pugnent contra alia genera probabilitatum ; quae contra certum quoque , & evidens locum habent: bono, ut diximus , praedeterminanti videtur manifeste com mentitia scientia Media ; adversario videtur manifeste salsa praedeterminatio; certe multis ita vicissim videtur; & neutris interea licet dicere sententiam contrariam esse probabilem seu non esse
probabilem: id quod aliis quoque exemplis supra
declaratum est: oc quam sane ellemus inverecundi, si omnia, quae certissim h falsa nobis sunt, notaremus , ae improbabilia diceremus. At plus aliquid ad probatille consciantiae postulatur, & repugnat cum certa cognitione falsiatis, & quod tibi est eerto falsum, esse sinul probabile proba bilitate conscientiae. Est autem tibi certΛ , ac evidenter falsa alterutra duarum omnium conclusionum sbi contradicentium. Non est ergo utraque simul probabilis probabilitate conscientiae. s. v. Solario quaedam examinatur.
HAnc solutionem, quae subtilis videtur, Mquam sorte adversarii arripient, oportet tamen non dissimulare. Ais ergo , valere utique s Etam argumentationem ab incompossibilitate se me comparative ad unum determinate subjectum,
vel extremum ad incompossibilitatem ejusdem comparative ad duo inde terminate subjecta, vel
extrema eum simultate in utroque sormae oppositae. Idcirco s altera duarum opinionum, vel conclusionum es et certh, aut evidenter salsa, utraque simul non esset probabilis probabilitate eo
scientiae. In praesciati autem, inquis, non ita res evenit; nam evidens quidem est, ac certissimum. alterutram conclusionum contradicentium esse falsam; non tamen evidens, quin est falsem, alterutram earum conclusonum eta cerib, aut 4 evidenter
115쪽
evidenter falsami neutra quippe est sic salsa ; imisquamam illatum sit falsa , nescitur. Haee tamen solutio videtur secum ipsa pugnare; nam admittit,valere ab incompostibilitate soriam comparative ad unum determinate subjectum. ad incompollibilitatem ejusdem compara, live ad duo in determinate subjecta cum simultate formae oppositae: de indu vero ad incompossibilitatem istam indueterminatam requirit, formam convenire uni determinate subjecto,nam requirit, quod nobis sit certum, alterutram conclusionum contradicentium esse certo, aut evidenter falsam, nobis utique alii quippe sunt abs re pro conscientia nostra.) implicat autem, alterutram esse nobis certo , aut evidenter salsam, & Bobis non dete minate certh falsam unam earum i constaret ergo nobis de certa salsitate unius illarum deter minate. Ergo silutio confundit comparationem indeterminatam formae cum determinata. Haec ut explicemus, quae nonnihil obscura sunt, ponamus constare tibi, alterutram conclusonum sibi contradicentium esse de se stibilum, aedemonstrabilem. inquam, de se scibilem, non au tem tibi stitam; nam si esset tibi sella, & demon
strata , jam tunc, ut nuper dicebam, esset illa tibi determinare cerib Vera, de contraIctori a deteria minate certo talia, ac se non essemus in casu ind terminatae eertitudinis salsitatis. Ergo necesse ist, neutram determinate esse tibi scitam, ut servetur comparatio. Ergo si tibi constaret, alterutram ea-uum conclusionum esse de se scibilem, etsi a te se ita noti esset, iam tunc non inesset utrique smul con
Husoni probabilitas conscientiae. At quod desist scibilis, vel non alterutra conclusionum, nihil secit; nam in scibilibus, vel non scibilibus aeque
evidenter eonfiat falsitas alterutrius. Ergo nunquam utrique simul inest probabilitas ςonscieih
Ex his constat, evidentiam falsiatis, quoi nobis evidenter constat, alterutram conclusionum esse falsam , vage, & indeterminate convenire eis conclusionibus. Convenit enim aliquo modo, ut patet; nam omnis evidentia est in ordine ad obje ctum. At non convenit determinate,convenit ergo
in determinate. At sorma incompossibilis in uno subjecto eum alia , est incompossibilis eum simul. tale ejusdem in duobus, si ipsa cistem duobus va i e, indeterminate sonuenit, ut est ostensum,
Liquet hie d. sectus responsionis, dicit enim
nobis non constare alterutram conclusonum ecse cerib , ac evidenter salsam. Hoc quippe distinguendum est dicendo, nobis neutrius determinath falsitatem certo,& evidenter constare constare autem salsitatem indeterminate alterutrius cerib, ae evidenter: est enim nobis evidens salsitas unius, vel alterius: ergo evidentia ista nostra in determinate , Sc vage duas illas conclusones amiscit, pugnat ergo cum simultate probabilitatis con
scientiae utraque.' sie paulo ante dicebamus, posita necessitate sipientiae alterutrius duorum 4 poni repugnaniat iam ignorantiae utriusque smul. Illa nec talitas suturae v K. sapientiae unius eutrum determinatis ameit; nee enim est necesse, illum esse sapientem nee illum; quemadmodum in casu nostro nec istaeoncluso est ceres, & evidenter falsa; neque contradictoria; neutra enim ei certo falsa. At quem admodum necellitas sapientiae uix umque vage,
de in determinate a me it, se etiam evidentia nostras conclusones. Ergo sicut necessitas sapientiae se indeterminate duos ametens, eth pugnantia simultatis ignorantiae in utroque: ita etiam eviridentia lallitatis unius duarum conclusionum in rdeterminate eis conveniens est repugnanti si, multatis dictae probabilitatis, Hoc porro discrimen est, ne quis in eo parat' logyzetur inter Armas physeas N intentionales,
quod illae s loquendo de eis actu nunquam se
jeistis seis uage, & indeterminate eonveniant , sed semper determinate. Idem est de formis intentionalibus loquendo de eis in ordine ad Rum subjectum physeum , scilicet intellectum, veI vo' luntatem. At loquendo dς illis in ordine ad se subiecta intention.il la , seu objecha s quae proprii: certa, aut evidentia sunt, θί non intellectus oon
sunt vage, de inde terminate etiam actu conveniri re , ut sciunt omnes. Idcirco passim habemus ee titudines, de eviduntias inde terminatas, & vagas r de pariter in voluntate emacias, ec hoc se, nus alia intentionalia. Quod porro evidentia illa, qui nobis est eviridens, alterutram duarum contradicentium conclusionum esse salsam, eas vage & in determina te assiciat, ex eo praeterea est manifestum: nan hibenti hanc eviduntiam est evidenter salsa ista assertio , luc tinaque contium es Σera: quemadmodum habenti hanc evidentiam, quodlibet, vel non est, est evidenter falsa ista assertio, penas m est, ηα non est. At nisi habenti eam evideatiam uisitatis alterutrius conclusionum , esset alterutra vage, δή in determinatu falsa smultas veri tatis utriusque conclutionis non posset esse ill . . identer Hsia i & euidens sit sitas veritatis uis triusque in voluit evidentem falsitatem alteru, trius vage, 8c indeterminatu, ut patet. Iam hinc probationem elaudo. Qui scit evi, denter, hanc conclusonem esse niam , non habet in ea probabile conscientiae. Ergo qui scie evidenter, hane vel hanc esse salsam, non habet in hae simul, de in hac probabile conscientiae et quia ut est ostensum, Arma indeterminate conveniens duobus, se pugnat euin s multate formae oppositae in utroque; atque uni determina; conveniens pugnat cum sua opposita in eodem.
Sed quid, si qui scit evidenter, hanc conclusionem esse salsam , habetet pro illa maximas dissicultates , quas etiam nesciret belle, de om ino seu solvere, seu extinguere; scut eontra Dei Iibertatem evidenter nobis notam habemus In cimas dissi states , & implexa adeo argumenta: an tune haberet ira ea conclusone probabile con scientiae; Non utique, quia evidenter silendo , conclusonem esse salsam, sciret evidenter, omisuia pro ea argumentor, eis nescii ea illa silvete. esse pure septi istica, δά eaptiosa. Sic autem est etiam in argumentis, quae pro utraque sonesu sone contra distoria suppetulit; illa cuim non Liat probabilitate utriusque conciusionis, sed pro veritate utriusque : quam scis evidentei. esse salsam. Cum ergo sciatit evidenter omnes, in onitii contradictione conclusionum , hanc,
vel hane esse falsam , nullus o innino habet pio babile conscientiae in utraque simul.
116쪽
gorum de simultate potentiae , dc de potentia simultatis. Sic habemus simultatem potentiae ad amandum, & odio habendum ; non autem potentiam simultatis, seu potentiam ado mandum smul, & odio habendam: qua distin- Oione alias etiam , sed semper in potentia libera
utuntur Theologi. Hane distinctionem sollim solo tenus verbo
rum hie applicabilem arripuit quidam Theologus , dixitque, dari simultatem probabilitatis,
non autem probabilitatem simultatis; id est, nos posse quidem opinati ex eontradictoriis conclu-1ionibus squas ipse probabiles supposuit) quamlibet , non simul rutamque e tenet enim contra communem etiam suorum Authorum sententiam, non prorsus liberos esse ad opinandum inter qqualiter, vel inaequaliter probabilia quodlibet, ut
placeti quam nos existimationem tum alias, tum in appendice refutamus.
Dixi, hane hie distinctionem soli1m sono tenus verborum esse applicabilem. Etenim per praemissas, & principia probabilia non fiunt, nee redduntur pti mirusProbabiles opiniones nostrae, sed conelusiones ipsae objectivae: hae enim sunt,& sunt eredibiles: hae stibiles, & demonstrabile hae seiuntur. & demonstrantur. Sic ergo de eon- elusiones fiunt, fle sunt probabiles, & ex objectoaxum probabilitate actus deinceps nostri, de opiniones redduntur probabiles. At ipsi non ponunt, adesse in prinei piis probabilibus virtutem, qua haee, vel illa conclusio fiat probabilis, sed aiunt, utramque simul, dc actu esse probabilem. Datur ergo probabilitas simultatis. Sic s existerent actu
moveri, 3c non moveri, daretur potentia simul
Rursus repugnantia simultatis assensus, de dinsensis opinatur quam vitare intendunt) non nasititur seeundum ipsos ex desectu probabalitatis simultatis. Nam dato, vel ficto, quoadsint in eodem intellectu, uterque sane tam esset probabilis quam
assensiis existens in meo intellectu, 8c distensus existens in tuo secundum ipsos simul probabiles
etiam probabilitate smultatis r concursus porro di conjunctio in eodem intellectu nihil illis de probabilitate nee de meritis objecti adimeret, ut patet. Ratio manifesta a priori est, quia actus nostri se sunt probab1les, certi aut evidentes, quem admodum objectar at secundum adversarios utraque eoncluso contradictoria eirca quas assensus,& dissensus meus versarentur, est simul probabilis etiam probabilitate sinultatis utriusoue smul conclusionis. Ergo assensus simul, 8c dissensus es sint simul probabiles , si darentur. Non ergo ideo non dantur , quia deest probabilitas simultatis. Quare hoc mea sane sententia purum quoddam di gorium est: nec enim probabile vel non probabile qu id liberum, ut ad hoc adducatur distinctio, qua Theologi sollim in ea uss liberis utuntur. Conclusiones, quae sunt quasi actus principiorum, necessario sunt, vel non sunt probabiles, stibiles, aut demonstrabiles, aud credibiles r& inde etiam consequenter actus nostri. Sicut ergo in causis necessariis valet a simultate potentiae ad potenε an
s multatis se est in probabili, incredibili, de s sebili, dcc. Ex his denubsequitur probabilitatis simultatis
opinionum etiam ipsarum contradicentium. Si utraque simul concluso esset vera, non repugnarent assensus, dc dissensus utriusque smuli si utraque esset simul scibilis in se, non repugnaret scientia utriusque simul eontradictionis i Ec se etiam
in credibili. Ratio a priori, quia repugnantia actuum intellectus provenit ex repugnantia ori Ehorum. At per adversarios datur probabilitas simultatis utriusque conclusionis, id est, non una ,
vel altera est probabilis, sed utraque simul, dc insensu composito r quemadmodum si amarem simul, de odio haberem,taretur potentia smultatis:
probabile autem de quo est sermo ) est propith obieetiim opinionis, de coincidit eum opinabili etiam juxta ipsos. Ergo ex simultate proba bilitatis, probabilitate simultatis conclusionum
ipsarum, & objectorum sequitur possibilis simulatas opinionum.
Expono. Esset verum, re eunerer esset smul verum , te non currere. Prosecth possem simul diacere, te currere ; dc non eurrere r 8e ide4 soli1m hoc nequeo dicere, quia utrumque illud nequit simul esse verum. At per vos non verum praecise .
sed probabiliter verum est objectum opinionis rrursus per vos probabiliter verum est, hune contractum esse usurarium, & simul, de in sensu composito probabiliter verum est, non esse usurarium. Ergo opinari simul possum utrumque ; nam salvum . de integrum est objethum totum utriusque opinionis, scilicet probabiliter velum, dc probabiliter verum. Nec te moveant exempla voluntatis, quae sunt
hie abs te. Concurrunt quadem simul, de in sensu composito in jejunio v. g. 8c non jejunio bonum honestum, δc delectabile, nec ex simultate horum objectorum se consideratorum valet ad si multatem actuum;quia non est impos; bilis sitiuutas volitorum in re; nam volitum voluntatis j
junandi non est probabiliter jejunare,sed jeiunare; de objectum voluntatis non jejunandi non jejunare: quod utrumque simul esse nequit:& sic in aliis,
de semper repugnantia provenit ex repugnantia
objectorum. Quod si inter jejunare, de non jejun te medium aliquod haberemus utrique smul eonia tradictorio conveniens , dc illud esset proprium objectum voluntatum jejunandi, dc non jejunandi , ut habemus probabiliter verum , dc probabiliter verum utrique simul eontradictorio juxta adversarios conveniens, tunc plane possem simul velle jejunate , dc non jejunare. Omitto alia. Ideh ergo repugnat s multas opinionum contrariarum, quia repugnat simultas probabilitatis, seu opinabilitatis conclusionum ipsarum. Potest quidem una concluso mihi esse. aut videri probabilis, 3c digna assensu ; dc contraria alteri: alterutri tamen nosti sim id videtur ex ignorantia, vel errore: 3c idia contrarie opinamur , alter male, alter recte. Quemadmodum ita omnium sententia una concluso mihi videtur u ra , dc contraria alteri, de contrarih judicamus , alteruter tamen ex ignorantia, ver errore , 8c auter male , alter recte judicat. Confirmo omnia. Probabilitatem hic vocant dignitatem, & meritum prudentis assensus, nam
hoc est probabile conscienti .e. Ergo per ipsos concurrit,
117쪽
eurrit,& in sensu eomposito utrique smul eone luiasioni inest dignitas, & meritum prudentis assenia sus simultate dignitatis, & meriti. Ergo juxta diis gnitatem , & meritum objecti est utrique smulassensum dare.
FIram totam praee dentem doctrinam se resupposuerit D. Thomas pDoctrina in his antecedentibus quaestionibus
data reducitur ad distinctionem multiplieis probabilitatis insumcientis pro regulanda, atque rectificanda conscientia , cujus generis in omni eontradictione est probabilitas alterutrius partis, licet habeat Doctores, ac proinde non sumeti protegula quod sint variae & diversae sententiae Doctorum, diversa sentientium, & opinantium, sed cum alterutri manifeste fallantur, quaerenda est
ulterius veritas. Profecto D.Τhomas, non ut D. Augustinus frequenter usus est reflexionibus, sed directe, & per- spieuh de rebus ipsis propositis tractavit, & pronuntiavit; aliquam tamen aliquando reflexi nem proposuit, quae nos plurimum institueret de tota sua mente, & dictamine, quo in rebus moralibus procedebat. Aperte vero totam nostram doctrinam supponit spus. 73. de usuris in proceis mio, Deum hoe modo orans.
Hi bonas a natura non degenerans,veris rem am it,
ct eum sire super omnia demerar. usum fi γιs concupisit Nero corde , o eum quatierit in s ivitura tardis , sui ipsa se ipsam manifes it, O Deus , quihoe promittit, verax es, o eam praeset cluis ibassetis is ripum est sapiensia 6. Procivat eos, qvi se con- lupistini, ut litis se prior ostendis. Missastis r. Fili
tanta senssapientiam acuis ad Ham, o Dominus pra-bebit eum tibι. Invoco ergo Vsum,ne me orare permuria in perieulum animae meae,ct in tu eam aduram,sed illumnare dignetur oculos caliginosos ipse uo lumine, ne quo nemo mades ad Iamen verituris usquequaquepertingere. Amen. Quoniam vero indubias, quorum vermas agnita su- raris est, ct incognita persolum ingera humiana sutati, admodum utile est, verituum ιnvestigare , o rem ribas nostris audisimus mutias conremersas intra Doctores non selum is nissuruidus Paestumius, verum
etiam in moralibus , in quiris pera iam est Hisma seruirect opinara, ct pNopue in illa parte scisti ia, qua commutarim dicitur a Philosophis , ct in i a parti
ejusdem, quae virium usura cohibet, ideo circa hanc mu enum meritarem declarare, o dialia elatitare, quiantum Deus Anaverit, o noster lasor conamae pauperis ιπυυμ gationis no re attingere poterit,in hoc opere propositam nostram s.
MuIta ex hoe textu eonstant de tota mente S. Thomae nostram praecedentem doctrinam conia firmantia. Primo accipies, quam a D.Thomae tota
mente aberraret quisquis in quaestionibus morali bu, deeidendismee sibi timet, nee proximo quem diligit cum manifeste nos existimamus incomparabiles in doctrina D. Thomae, quem sancta Ec-Hesa suum fecit Doctorem, quoa de nobis existimare summa sane,&fatua superbia solet : at ipse timet periculum animae suae, & laqueum aliorum
in quaestionibus de usuris r ergo nos lamori
timere deberemus. Secundo eonstat in his quaestionibus peticulum & laqueum incurri posse: si
enim incurri non possent, non esset timendum,nec Deus orandus sed S Thomas timet,& Deum oratrergo incurri possunt perieulum, & laqueus. Tertio constat non satis esse ad evitandum peri eulum , & laqueum, habere Doctores alterutram partem sentientes nam in materiausurarum habe bat s. Doctor Doctores.diversa sentientes, & opi nantes : ergo s alterutris doctoribus site alio exa mine accedendo periculum, de laqueus vitabantur, jam cum,ut in facto notorioDoctores pro utra
libet parte adessent, omne periculum cessabat, de laqueus per idipsum jam contritus erat, & diei poterat , laqueas contratus es, O nos tiberat, si is, Nam dieeret quisque; habeo Doctores pro qualibet parte; ergo Sc ego, & proximus consulendus jam sumus in tuto. Quarto constat, non quodlibet probabile susscere pro regula, & securitate conicientiae: tam temporibus D. Thomae in illia Doctorum diversa sentientium controversis, utraque pars impune defendebatur, scut & modo in eadem usurarum materia utraque defenditur, de tunc , de nune sine impedimento & sine eensura ,& nota. Erso hoe genus probabilitatis ex s. Doiactore non sufficiebat pro conscientia, sed ulterius aliquod examen faciendum est, 3e aliquis labor adhibendus pro veritate. Postremo hoc genus probabilitatis, non sumiacere, nec habere Doctores, sue per bona, sue per mala fundamenta diversa sentientes, patet ex ipsi oratione; nam s id sumeeret, nihil esset orandus Deus pro habenda doctrina tuta, & sana in quaestionibus moralibus, sed concursus universalis omnibus causis secundis a Deo semper praestitus sufficeret, nee magis de eo orandus esset Deus quam pro combustione ignis applicati. Nam per id solum, & sine alia gratia particulari scire possu mus, &scimus, esse in materia usurarum, & in aliis Doctores diversa sentientes, & opinantes flequod utraque pars sine impedimento, & sne eensura, & nota desenditur: quemadmodum so lo concursu generali in historiis, & per historias scimus, Romanos olim imperasse, extitisse Cieeronem, Caesarem, annibalem&c. Sequela autem,non solum D. Thomae, sed unia verse sanctae scripturae & Ecesesiae, fle fidelium sensui videtur repugnare r nam Ecclesia, de omnes quotidie veraciter dicimus: Da mibi intectrierim, at Dum testim a tua Doce 'st cationes tuas , doce me facere volumalem ruam Da mihi inulti ctam ut Ῥιυam i super sines inrellexi, quia mundura tua quasci: Qui docti homιηem Lentium di Daulis Ies vias suas : vias tuas Demonstro mihι Sein principio Missae semper : mi te larem tuam, O veritatem tuam i ipsa me deduxerum M. Et
hoc genus sexenta quae quotidie, & sngulis horis sancta Ecclesia, & fideles quique boni veraciter, & sine fictione dicunt. Demum illud Nisa absi das a me mundura rati. Quid clarius s ait Augustinus concione octava in Pta l. ii 3. uam
Huges dominiam Detim tuum , OL Merito namque a sonitar eis Di non sum lauti in terra r haeae erum mandaraos audiant, non tamen sapianz,qvia terrenus iam Quo pertinet illud, ut v dentes non deos, O audientes non inultigam. Ut ergo hoc nobis non eonia
tingat, & videndo videamus, & audiendo intelligamus, quae sunt Dei, & quae mund i, & quae sundata, & quae ficta, orandus est procul dubio Deus,
118쪽
Quam necessitatem orationis pro doctrina salutari,quae in cognitione veritatis ex D Thoma consistit, o iubeta tu ρινιιtilum ingeriι humana futuri, probant epistolet D. Augustini,& Innocentii Papae uo. 92.93. ρη- 9 . in quibus etiam multa testimonia scripturae suppetunt. Denuis ad D Thomam redeamus, qui quod lib. p. qa . . an.Is. quaerit utrum habere plures prae hendas sine cura animarum absque dispensatione sit peceatum mortale' Et post argumenta propo- fita iandam, inquit, quod omnas quasso, in qua depec-giata monati Paruar, 'esse expresse υentas habeatur, periodose determinatur ; quia error, quo non ireditar esse peccarum monade, quod est petiaram morIule, confientiamtion exitisue a toto, lure forte a facito. Error vero, quo Messiur esse mortale, quod non est mortale, ex confremiatigat ad pecorum mortale. Praeli e autem perutilosium sust meritus ausuua est, quod in has quaesione auida . Camenim his quasso ad Theologos pertinea in quamum depender ex Dre Δυino, vel ex jure naturali: O ad juristus, is quantum dependet ex jure ρομυο , inveniamin in euneolus Theotietura Drista Jurasti, contrarie sentire. Nee est quod dicatur quodlibetum istud non esse S.Thomae r nam ad hoc asserendum esset sundamentum aliquod considerabile: alioquin facile hoc dicendo omnia cujuslibet testimonia eluduntur. Deinde doctrina contenta in hoc adducto textu,& adducta in textu praecedenti ex opusci Io de usuris est una , & eadem quoad rem , nam totum reducitur ad ignorationem veritatis, quae intrinsta periculum is νιρ htimana suturi. Rursus sensus D. Thomae non est nullam ullius juris ignorantiam excusare a peccato in toto: nam ex ipso S. Doctore libro ultimo constabit alicujus juris ignorantiam aliquando excusare etiam a toto: at ut in plurimum taltem,& frequenter, & circa aliqua saltem jure non potest excusare a toto , nee esse ignotantia in vincibilis. Nees.Doctor requirit quod necessario ad non peccandum requiritur quod exores e veritus habeatur, idest certo, &manifeste; sed sitam dicit, ρnicati e deridi, nisi vertitas eo modo habeatur; quia omnis expresse non habens veritatem timere potest ne erret ; si autem erret, incurrit periculum peccati; non quia peccet quoties errat in qualibet materia,sed quia peccat qui saltem errat plerum uer quae loco suo, si ilicet quando tractabimus ae ignorantiis clarius percipientur. Nunc autem doctrinae adductae veritas simatur eodem modo ex significatis pro necesstate orationis: nam si nullum esset periculum errare,& si in iis, quae sunt de iure divino, vel naturali
quendo Theologos contrarie sentientes, aut de jure positivo sequendo Juristas quoslibet ex eontradicentibus, essemus in tuto, Oe periculum ces.saret, & excusaremur a peccato in toto, nihil esset necessaria Oratio, ut declaratum est; nihil necessariae consultationes , ut insta declarabitur ;nam nihil interesset, errare, vel non errare, & ex contradictione quamlibet partem sequi, modo id unum haberemus cilicet in reTheologica Theologos, vel in iure civili Juristas, vel in canonico
Canon istas. Eamdem re ipsa doctrinam tradit S. Doctor quo beta 8. art. I3. in quo quaerit utrum peccet ille, qui habet plures praebendast Erat enim eo temporis multorum causa rumorum ista quaestio , & Ideo toties eam tractat. Opponit, videri mecare illum, quia sum opimones Musinorum m cunuariam: ergo committit se discrimini, cum fatiar contra mul rarum per torum sementiam. In quo primum id notatur quod esset objectio D. Thoma & quolibet
alio indigna in via contraria: nam dari opiniones Magistrorum in contrarium nuJla prorsus est ratio dubitandi. Respondet ergo t ex contra suopinionibus m nullam tabularionem acidatitur φ OA non se committit di murru, nec peccat. tinae pater solas o ua objecta. Ut ergo non peccet quis, reo uirit quod ex opinione tenente esse peccatum, nabere plures praebendas, in nullam dubitationem adducatur.
Ergo si non in dubitationem, sed in ipsam etiam opinionem adducatur.cum opinari plus multo sit, quam dubitare, pecesiit manifeste. Sed hoe magis ad reflexistas pertinet, cum quibus postea suo
Item rem declarat, & probat. Diιendam ergo ait
quod quando ira v nrones sunt conrruria de eodem,oportet herum esse ierum, o alterum fusam. ergo illa, istit contra opinionem Musororum utpote halendo pures praesendas,facit contra verum v nunem y risit cum faciat contra legem Dei, non excusarer a peccato, quamvis mss stilar contra confitentiam. AH ιlla o ma non es vera, sed niagu contraria, quam Hesequitur, ita qώod vere Iii ea habere plures prisbendas Er tum ἡ ι uendum est. At rutis his r ιonfitentiam de cauerario ' o siti iterum peccat contra con entium, Atit non habes ι fientiam de contraris, ses cerru dinem e O tamen in Pamdam tali. Onynem induti is ex contrarietasti Opi nonum , O . si munerae rati si ratione piares praetincias habeat, pertiuisse committis, O sic procul dubio peccat Aul ex contrariis opimombas an nullam diariationem indiacitur. Et se non peccat.
Hi e totam doctrinam reduxit ad indivisum illud, quo nos in superioribus recurrimus, punctum contradictionis,in qua necessario altera pars est salsa, & altera vera, idque est nobis manifestum, & evidens: haee proinde nobis debet esse origo quaerendorum omnium. Habemus vero ex hoe loeci illam ipsam doctrinam,quam habuimus,& declaravimus ex praecedentibus. Habemus semper non sufficere habere opiniones contrarias Magistrorum,quae sine censura,& nota defenduntur, nec hoc senus probabilitatis, nee in talibus contrariis opinionibus sine alia veritatis inquisitione sistendum esse. Qithd autem traditsemper nos pectare, qέoties contra legem Dei operamur,etsi operemur, secundum conscientiam etiam non solum nobis probabilem,sed etiam nobis certam ex errore pertinet ad controversiam de ignorantiis, ubi examinabitur, an possit dari ignorantia in vincibilis alicujua legis Dei t si enim dari potest aliqua ignorantia invineibilis alicujus legis Dei, tunc excusabimura peccato, non propter probabilitatem, ut aliqui ponunt; nec propter majorem probabilitatem, quo alii recurrunt: nee propter certum, quo alii eunt, sed propter in vincibilitatem, ac involuntarietatem ignorantiae,vel erroris r latissme autem de mente S.I homae tractabimur, qui quoad hoc saltem in omnibus suis operibus docet idem, atque in quolibet isto. Haec modo sufficiant quasitellexa, & univet lia S. Doctoris monumenta circa doctrinas,& quaestiones morales tum in docendo , tum etiam in operando : nam multa alia ipsius directa documenta dabimus quaestionibus sequentibus tum de natura probabilitatis quam inquirimus,lum de dubii re de veritate morali. Scotus porro. M 3. 43st. 239. quas. I. adri
119쪽
qti; bdeli A D.Thoma dissensi in tot rebus, concordat in hoc dictamine de agnoscendo periculo antriue in determinandis quaestionibus moralibus
dicens: seuὸ madradum esse in moratibus, cum insere se Doctores ahenanrar, antequa ut quid agerarum. Tibi
quidem, quod doctores altercantur, & di Versa lentiant, securitatem affert: his contra conlid tandis certe Doctoribus ; imo inde timent periculum 1, nam re ipsa haee altercatio, &diversitas Doctorum potius inducit in dubitationem, &quo sunt majores Doctores, eb majorem, lib. Φ. late constabit.
Vιν- proinde ponens doctrinas contrua eior as
ese iuras, doctrinas non sanas futiat saris ρLoqitor ut jam saepe notavi de dominis spe
eulative simul, & practice , & omnino con tradictoriis. Nee tracto de minus probabilibus, vel aequaliter probabilibus solum , sed pariter etiam de magis probabilibus si salsae fuerint, ut contingit ; imo jam supra probavi tot esse contradictiones, & deceptiones circa magis probabile quot sunt contradictiones, 3c deceptiones circa verum , quia ut resum psi ex Vasque et, & instaeonstabit, unicuique sua opinio videtur probabilior. Quare iam supra probavi, & deinceps probabo, in his controversus nihil prorsus vel parum haberi recurrendo ad magis probabile, seu oblistando ad magis probabile: quia magis probabile partis falsae est solum tale sophistice,seu a pia
patenter, & non re. Quaero ergo,an ponens & dicens, doctrinas speculative, & practice, id est, omni non simpliciter contradictorias, esse tutas, doctrinas non sanas iaciat sanas usurpavi autem hane doctrinae bonae,3c tutae proprietatem sanatatis, utpote notissimam, & sacro eloquio eonfirma tam omnes nimirum sciunt,& concedent,omnem doctrinam tutam, & bonam esse sanam, & nullam non sanam esse turam.
V Idetur dicendum, viam ponentem,doctrἱnas modo dicto contradictorias esse tutas , jam octrinas non sanas facere sinas. Hoc probatur oe universali principio, quhd nulla salsa doctii na sit sana doctrinar at in doctrinis contradictoriis
alterutra illarum est falsa: Ergo via ponens contradictorias esse turas, doctrinam non sanam facit sanam.Caetera sunt nota,& manifesta. Principium
illud , quod nulla falsa doctrina sit sana doctrina, probandum est tripliciter. Primo se : omnis di rina sana est a Deo Au thore: nulla doctrina fata est 1 Deo Autore i ergo nulla doctrina salsa est doctrina sana. Minor apud me est demonstrabilis: de qua alias egi, item iana di fri ae firmissime puto, nihil nos loqui,
nec affirmare, nee negare posse nisi hoe eonstituto principio, errores scilicet, ac falsitates a Deo Au thore tam esse non poste, quam scelera. Est illae ommuniter a Doctoribus recepta, nee huc pertinet i quae proinde est nunc supponenda. Major verb tam a ratione,quam ab authoritate
facia v idetur in negabilis. Nam doctrina sana ex
terminis bonum quid esse videtur: omne autem bonum a Deo Authore est vel solo, vel nobis cci perantibus. Rurius 1 sanitas eorporis est a Deo Authoret ergo & sanitas mentis tam intellectus, quam voluntatis: & utramque a Deo postulamus; a quo bona cuncta procedunt. De incle ut insn ita omittamus,repeto aliqua tacta quςs praee ex Psalmis : Dole me justi cur Ones rari cum docueris mer doce me facere volanturem tuam; O de lege tua docuerti eum: qui do es homiηem sientiam: inretiectum dum hi, O G-vam docebis miles massast invi tura Domine demo fra mihi, O semitri tuas edoce mer diriete me in ieritaterua,ct doce me: quia tu es Dein fanarer meus G. Ergo
a Deo Doctore, & Authore est omnis doctrina lana, qua justificationes, qua voluntatem Dei, aetvias ejus edocemur. sie & in Evanselio veritas dicit: per me si quis introierit pascua inveniet: ipse autem veritas ei r nulla ergo salutis pascua inveniuntur, nisi in Christo, qui omnium Magisleeunus est: ea autem sunt a Deci Authore. Sie & a Jacobo sapientiam a Deo postulare instruimur,&e. Ea autem est Christianorum sapientia, qua de recte creditur, & recte vivitur: vivitur verb recte per sanam doctrinam. Omnis ergo sana doctrina est a Deo Authore: nulla autem falsa est a Deo Authore: erso nulla salsa sana. Confirmo: quia Deus eorum Author non est, uae dicere non potest ; & tenet hie illud Remari, an dicere erubescis , quod facere non puduit tDoctrinam autem salsam dicere non 8otest. Rursus : quia doctrina eontradictoria salsae, est sana MDei: Est enim vera: nequit autem sanitas sanitati contradicere, & repugnare.
Viserior comprobario. SEcundo se : doctrinae sanitas est veritast nulli doctrinae saltae inest veritas i ergo nulli inest
sanitas i ergo nulla salsa est sana. Caetera p ter maiorem sunt manifesta. Illa porro est S. Τhomae multoties, & videturi dubitata. In primis eam docet t. ad Corinth. I per illa verba : Dei ed curra es. m. Ω qvu aurem suis per ad fuat saper fundamentum hoc aurum, argentum, Iapides pretiosos, ligna, nam, si iam , unius usque op nianis um erit: viri erum Domi u declaratu. Hi autent
ex s. Doctore supercediscant lignum, frenum, stipulam, qui addunt in doctrina sua inutilia, nee
veritatis ratione firmata, sed vana, & inania: sunt enim salsa omnia, inania, & vana,& vacua. Rursus idem S. Doctor probat eam majore ineae eodem Apostolo I. ad T ms h. 4. Hae doce, O exhorru-re. M quu afirre docet, O mn atqui sir sanu sermonibu
quidam aeqvaduri humorum, Ia veritas est quidum equa- ω, in intellectu; quia veritia est ad uario res, O intellectas. Ex quo totum illum terribilem textuiti
pauli tectissime applicat iis qui in veritate non sundantur, quod sint superbi, nihil scientes, sed languentes circa quaestiones scut infirmi, & ei rea
pugnas velorum ', Ex quisis orsuntur in viae, comaenia es, blas hemi e , susuranes madae I consactationes hominiam metire corruptorum, O qui a verisure priviri fur. Omnia enim nascuntur a privatione veritatis ; nam sequitur infimitas,mentis corruptio &e. Ergo doctrinae sanitas est veritas. Eamdem maiorem statuit ex eodem Apostolo r.
120쪽
fabulatatilem conmertento: eae primo quippe sequitur
merasas, O non est m fruordia, O non es Demia Dei in terra. Quod enim sanam doctrinam non sustineant,quod eoacervent Magistros malos 3cc. omnia nascuntur ex defectu veritatis. Ergo sanitas doctrinae est veritas doctrinae. Vide nunc, quam sanam doctrinam ministret via illa quae plurimas sine numero contradictorias diceret tutas, flesanas Ratio I priori, ne plura in re clara congeram, en ; quia bonum intellectus est verum , sicut voluntatis bonum : ergo bonitas, & sanitas,& status tectus cognitionis cususque, doctrinae cujusque est veritas. Et sic a contrario intellectus malum sunt ignorantia, & error. Quare salsam doctrinam esse sanam perinde est, atque Vitiosos mores esse honestos,& sanos. Quod porra ignorantia vel error a Doctoris aliis cujus di in natus si, non plus sanitatis doctrinae consere; quam si inaequalitas humorum ex coniastio alicujus Medici inducta suisset, conserret ea ad sanitatem. An non in hoe ipso textu Pauli habemus non unum , sed 'eoacervatos Magistros, quorum doctrina non sana erat, imb fabulae apia
dici potaιt. Quippe dum coace abunt, uit, an fretum,
. fusumi Amificavit Doctorum multitudinem. Quod item magnae tibi visae sunt adesse rationes pro sal sitate,cum re vera nullae sintsed solum appareant, re videantur esse, perinde ad sanitatem doctrinae
confert, atque conferret ad sanitatem oculorum,
quod videres montes, ubi nulli sunt. Nihil ergo aut probabile ut quoquo modo vocatum sanitatem tribuere potest doctrinae,sed sola, & unica veritas. Et se nec Magister ipse, aut Doliar bonus est, aut dici potest in eo,in quo errat. Ergo nec do .ctrinam suam potest bonam, & sanam reddere. Tertio tandem arguamus se r omnis doctrina falsa admissa seducit: nulla sana admissa seducit; ergo nulla sana est salsa. Minor est manifesta; nam seductio in fide, & moribus eavenda est ad Colosi se . r. ad Ephes. s. nemo vos seducas, ac saepe alias: at doctrina sana cavenda non est , sed quaerenda,
amanda, & admittenda, ut constat ex I. ad Timoth. I. O s ct eae r. ad Timoli I. O ad TD. I. σα
Maior ostenditur, quocirca se disserit S.Υhomas ad Colossa. υἱ . r. indere ait Paulus ne quia mairiopias per Philosephiam, o inunem falla ram. Sed quomodo sistent i quaerit Thomas. Qui fiducit ait)oporter habere aliquιd apparens, o utiqώia non exilem. Ideo primo ponit principium apparentia: secunda defectum ex retiae. Prιncipiam apparentia es duplex,ia est, auth eitus Philosophorum, O quantum is hoc ΔIr, secundum
traditionem hominum, id est,secundum ea, qua utiqua tradideruns propria ratione. Domanus su cogitariones h minum,quoniam Nan sint. Atiis es adimentia rarioti,
quando silicet AHau uti t metuι ea,quae sunt mei, secundum prancipia rerum , ct non seciandum Iupientiam di ianam. Ex hoe enim antitis decipiantur 1, quod exponit ibi optimo exemplo. Qui autem apparentias contiadi riarum tantopere mihi opponunt, & siimul esse occlamant, discere possunt, si volunt, ex Doctore saneto, dari quidem apparens aliquid, &apparentiam, sed eam in una parte esse necessatiosne te, de cum defectu existentiar, dc sic sophisticam
Iam arguamus sic.In omni doctrina salsa et 7am probabili est apparentia sine re Sc existentia Ergo seductio. Iterum: omnis talis doctrina est secundum traditionem hominum: nam nihil salsum est secundum traditionem, ac sapientiam divinam rergo idem. Item r in omni tali est prinei pium idem apparentiar, id est authoritas hominum, qui in eo errant; & adinventio rationis etiam descientis; & est sallacia; nam omnis salsa conclusio habet vel in principiis, vel in illatione fallaciam, ut scitur ex libris Clench. Ergo omnem talem doctrinam comprehendit, exprimitque descriptio, qua Paulus declarat seductionem. Quod autem ibi Philosophiae fiat mentio , ae proinde authoritas sola Philosophorum conteratur ; in re autem nostra non Philosophorum, ςd Theologorum adst authoritas. Hoc inquam, nihil ad rem facit; nam eodem modo Theologi errantis authoritas, & ratio sunt solum principiuapparentiae sine re, de existentia, & continent salia laetam; seut authoritas, & adinventio Philos i liorum errantium Quinimo Philosophia,& phi osophi non quia Philosophi te moventur,sed quia errant: Errat autem smiliter Theologus in omni salsa doctrina probabili tergo causat seductionem. Imh cum corruptio optimi si pellima salsitas autem doctrinae si corruptio illius, magis videtur cavenda seductio,& salsitas Theologiae.
Hic tamen notandum, & cavendum est,ne existimetur, quod quilibet Doerar docens doctrinam falsam; sit hoc ipso necessario dieendus, vel judia candus seductor: quod absit. Aliud enim est seductor,& deceptor; & aliud seductio,& deceptio: nam omnis qui fallitur, proprie decipitur, & s ducitur,nec aeceptio,& seductio in doctrina aliud est quam ipsius falsitas. At deceptor, & sedulioenon tam qui omnino fallatur, est, quam ille, qui saltem indirecte volendo fallitur, & mox fallit, se ilicet culpabiliter. Aliquis sorte requiret etiam voluntarium directum, quod scilicet seductor, dedeceptor omnis directe velit sallere. Sed hoc non videtur admitti posse; nam saltem Haeresiarchae omnes propriisti me,&Christiano sermone fuerunt seductores: nec tamen saltem omnes, qui quippε erant de erroribus suis obstinaia persuasi, directhuelle falli,aut sallere voluerunt. Solum ergo indirecte saltem aliquibus suit voluntarius error, Icdeceptio.
Iram ergo probabituas reas, conficientia non squaerenda in contrades ione, qua qualuer, se
habes adfalsum, sta in aliquo, quod se muss
habeas is veram ρLEge contradictionis, seu contradictoriarum
quae omnibus nota,& innegabilis est, velut
indelactibili quodam filo gradatim ducimur ad
naturam probabilitatis demum deprehendendam, nec jam procul distamus. Lex eontradi riarum omnibus ex Logica nota,' & innegabilis est,impossibile esse, duas eontradictorias esse s mulveras,sed si una est vere,esse alteram satiam: quod traditur in libr. Periherm. Hoc autem,quod logice dicitur, nunquam duas contradi rias posse