장음표시 사용
91쪽
uoluntatem, Si mores Augustino visum fuerit dedi ita ducta ex isto , quod proposuimus Acaderii cotum probabili.
Post p usollem aliquam antiquum in Academicos argumentum eligit Augustinus. s ia- viam ditur, quibus viribus postlim, sumo in quidem iam, εc scabrum, sed nis salior, validis mim telum. mi nihil approbat, nihil agit.ὶ Hoeest argumentum mox inclucitur Academicos se
deridentes, & dicentes , s O hominem rusticum ;ει ubi est probabile : Ubi est verismille; Hoe vore-hatis: audistisne , ut sonent scuta Graecanica exceptum est, quod robustis imi quidem m. nec tiliquid ut video ,vulneris secimus Convertam me ad ea, quae villa, & ager ministrat; onerant me potius majora , quam praeparant. Nam cum oti sus diu eogitassem in isto rure, quonam modo osset isthue probabile actus nostros ab errore de
dere ) hoste est quaestio primo visum est mihi,
ni solet videli, eum ista vendebam, belle tectum,& mimitum) notentur singula ) Deinde tibi totum eautius circumspexi, visus sum mihi Uidisse aditum , qua in securos error irrueret. Non enim silum puto,eum errare, qui salsam viam sequitur, sed etiam eum , qui verum non sequitur. J Totus est ut constat, & constabit in errore, vel non errore actuum humanorum , id est vitio, vel non vitio. Habes jam , hac de re diu meditatum Augusti num: deindὲ tam belle esse euncta tecta, & munita , ut ipsi quoque id verum videretur aliquando. Cautius mox totum circunspexisse, & vidisse
aditum , qua in securos error irruet, rem proinde .sse in qua falli si facile eaut e totum non circum picientes , ad quam sane totius cautam circumspectionem pertinuisset, etiam Augustinum tam cautia circumpicientem saltem circunspicere, δίαllegare. Nunc post tantum examen , quid tandena eon- luserit, partim visum est, & caetera prosequamur. Ut id probet quod assiimpserat, scilicet e rare etiam eum, qui veram viam non sequitur, inducit Academicu quendam cum alio inter iaciente per avios montes prolusiciter Lescire, & risu dignum.
Hinc iam s subdit) adversiim ista verba vim
Iantior, ipsa facta hominum, & mores conside-xare coepi. Tum vero tam multa mihi, de tam capitalia venerunt in mentem, ut jam
non riderem, sed partim stomachar er partim dolorem homines doctissimos &ae ut isti mos in tanta stetera sententiarum, de flagitia de . Iutos.
Certe enim non omnis, qui errat, peccat; omnis tamen, qui peccat, aut errare conceditur, aut
aliquid pejus. Quid si ergo aliquis adolescentium
cum hos audierit, dicentes, turpe est errare, &adeo nulli rei eonsentire debemus, sed tamen cum agit quisque, quod ei videtur probabale, nee
ld igit ut audiens adolescens: insidiabitur pu dicitiar uxoris alienae. Te consulo , Marce Tulli; de adolescentium moribus. vitaque tractamus,cui educandae, atque instituendae omnes illa litterae
tuae inuigilaverunt. Quid aliud dictimis es, quam non tibi esse probabile, quod id faciat adolescensi At illi probabile est O.'Adulterabit ergo ille juvenis conjugem alienam .qui deprehensas si ne
fuerit, ubi te inveniet, a quo defendatur φ Quamquam etiam s inveniat, quid dicturus es t Nega his prosecto. Quid si tam clarum, ut frustra inscie ie r persuadebis nimirum tamquam in Cumano Gymnasio, atque Neapolitano, nihil eum peccasse , nec errasse quidem : non enim iaciendum esse adulterium pro vero sibi persuasit: probabile sibi occurrit, secutus est, secit. Paucis mox interpositis. sed vos, me jocari, arbitramini. Libet per omne divinum deierate nescire me prorsus, quomodo iste peccaverit, squisquis id egerit, quod probabile videtur, non peccat: nisi iarte aliud dicant, ese errare ; aliud peccare, seque illis praeceptis egisse, ne erremus, peccare autem nihil magnum esse dixisse. Taceo de homicidiis, parricidiis, facti legiis, omnibusque omnino, qti ae fieri, aut cogitari pos . sunt, flagitiis, aut sacinoribus, quae paucis verbis, &quod est gravius apud capientissimos Iu dices defenduntur , nihil.consensi, S: ideo nihil erravi. Qui aute in putant, ista non posse probabiliter per uaderi, legant orationem Catilinae, qua
Patriae parricidium, quo uno continentur omnia
scelera persuasit. Jam illud quis non rideti Ipsdietini nihil se in agendo sequi nisi probabile, &quaerunt magnopere veritatem , cum eis si provitiabile non esse inveniti. O mirum monstrum lsed hoc omittamus: illud est capitale, illud sol mi dolosum, illud optimo cuique metuendum, quod nefas omne,s haec ratio probabilis erit, cum cuiquam probabile visum fuerit faciendum, tantum nulli quas vero assint ianit non solum sitieseeleri , sed etiam sine erroris v ituperatione comi minatur.) Haec tanta Augustinus. Videbatur alicui, hoe adulterio: haec alia de parricidiis , omnibusque omnino ; quae fieri, aut cogitari pollunt sceleribus ultro dicta fuisse ab Augustino, quomodo enim, vel unith, vel ex probabili Aeademicorum,aut ex alio quoquo modo probabili tot haec lata ullo sequi eo lote polluit sed quisquis ille , de quant uicunque erit, cui id in mentem veniet, modo considerationis alicujus capax existat, advertat, Augustinum esse, qui haee tauta pronunciavit. Ausus inum , inquam, cui quis, precor; aequalis ingenio; Augu-gustitium, nac de re diu meditatum : ipsi piimum eam viam uitam fuisse bellἡ tectam,& munitam:
mox tamen cautius eam circunspexisset aditum
subinde occulisse , qua in securos estor irrueret et v silantiorem inde factum , mores, suetaque hominum consilerasse 1 adeli vigilanti Augustitio id de adulterio sequi visum sui siet testex ille deinde ad hoe ipsum, quod tibi nune in mentem venit, scilicet existimatulos aliquos; ipsum ultro, ioco-ve locutum eis e. Hi ne coactum Doctorem tantum ad consignandum etiam juramento dictum suum: libri ; inquit per omne divinum dejerare, nescire menιrati quomodo iste peccaveris, si pii sitiis id ureis, quoa proba Ie videt tir, non pereas stupidus san. videtur sole, vel Dimis impudens, quisquis his tantis ad considerandum non inducitur :& si de hoe ipso articulo causa sua in ultimo judicio movebitur, quis vel undἡ satisfaciat, qui nee consis dei are, nee examinare quidem voluit. Sed vero ex tota nostra doctrina: quin ex ipsa una mox secutura quaestione, fatis, credo , constabit, quanto jure quantoque sundamento ea omnia , & occurrerint, & sequi etiam visi siit Au
92쪽
fer omne divinum dejerare , post multos annos examine isto expensos , nescire me prorsus, quomodo quidquam sit illieitum, & peeratum, si probabile illud, quod non magis cum vero,
quam eum falso connectitur, & uir que contradictorio convenit, excusat actus nostros a pec
Dolisinae expliearis, o eonfirmavi
virum ergo hinc primuis repetunda sis omia, ρνι bibitis, o probabilismus, ct etiam
Nihil, opinor, est In universi hae tractatione
adeo diligenter observandum, nihil futuiarum utilius, quam semel, & iterum reflectete in omne genus tophisticae probabilitatis, aut probabilioritatis, aut etiam certitudinis r hine quippe maxime imminet error ille, qui in securos tria tuat. Ita enim natura 3 vel vitio potius nostro comparati sumus, ut rationem, & ingenium insimmo loco ponamus, & vix non pro Deo nostro accipiamus phantasmata nostra, ut idem Augustinus I s. ae virid istit sapienter locutus est. Hinc rationis plurima semper fuit in mundo existimatio,& ratio subtilis, & acuta pluris seri solet, quam vera: & veritas ipsa non tam authoritate ; quam ratione comparata placet : quin vix illa placet,
id enim Me alitia evia r ait idem Augustinus lib. de inicit. oeaendi eap. i.) annos fere novem ore . religione, quae mi i puerulo a parens Am ἐκ sitia, Hae
horiis., illos scilicet Manichaeos ) seqvii, ae dii
genter auuire, nisi ιοd nos superstiriane terreri, s f. dem nolis ante rationem imperati atterens e se aurem
ita enim, quae ratione aequirimus, nulli videmur debere alteri sed nostra esse; quae autemper aut horitatem alteri accepta referimusinam ut loquitur Doctor, quodsiiuis: ithiar L mus inationis stias eradimus IMAMιὰ e ratio autem nostra est, authoritas aulcm non nostra , sed alterius : hinc rationi tantum pretium, dc authoritati exiguum, juxta illud, Eenm, o proavos , s qua non ferimus ipsiere. Inde est, quod nemo sit fere, qui nolit elle inventor, & salibrum apparentium inventio plurissat, quam notae veritatis nuda traditici. ioniam rursus usus ferme omnis argumentationis est ad alios & contra alios, pluris seri suet ratio in ultum stringens, & involvens salsi quam facilis
propter haee perieula errandi, nune primum a morali seientia & a regula conscietitiae repellenda in omnis pure sophisti ea probabilitas, & probabilioritas, & eertitudo, quae per multiplicem seia phisticam rationem indueitur, & causatus.
D imus itaque nullam probabilitatem , niae
probabilioritatem, nee eertitudinem punsophisti eam esse illam probabilitatem realem, resecundum esse, & conscientiae, quam inquirimus; nihil eorum esse posse regulam conscientiae ; quia probabilitas,vel probabilioritas,vel eratitudo pu-ie sophis ira non sunt nec probabilitari nee proti bilioritas nee certitudo. Haee doctrina nec explἰcatione opus habere via debatur , nee probatione; nemo quippe sit, hiaterminis contradicit,& videtur esse manifesta Ni hilominus quia propter illam modis propositari rationis, & ingenii, seu acuminis summam existimationem,aliqui propter inconsiderationem inter rationem , & rationem nil videntur velle distin guere, & habendo quamlibet rationem jam sibi videntur habere quidquid sussicit; si porto ae tam , & subtilem habere contingat, nihil jam amplius desiderari posse; contra hane inconsderati nem existimavi, operae fore pretium magnum, si hie fgnate dicamus,& ostendamus,in unaquaque scientia partem sophisticam plenam esse & rati
nibus, subtilibus rationibus, & stringentibus,&implicatis , & quas solvere dissicilius sit, quam expedite, & eludere multas rectas, & solidas , ac
Ad hoe os endendum alio opus non est quam duobus libris elenchorum. Constat enim sumpto initio a capiteri in quo declaratur, quid si essi, sophisiam: qasaiam autem prasinuam magis operare sitim est, .iariiuges μιηι es, quam esse,'non iideri δάe.manipsum prope ο s, quoniam necusariam es illis ossapientis quis vido, fac re mauus, quam facere , ct nari lium . Hinc sephis a facit videri se facete sapientis opus de non facit. Est tem subdit Aristo
ergo debet posse videri se facere hoc opus,quin s ciat. Clariuet : sapientis opus in demonstrabilibus est demonstiare 1 in iis, quae demonstrationis incapacia sint sui sitaetitia Moralis) nosse verum juxta ea meitatem niatei lae, & polle m. nifestare errorem eorum qui salluntur. Ad quae duo Paulus quoque Apostolus ad Titum l. sapies tiam Episcopi revocat, vir paten si Ohoriari in δε-
haec nimirum duo totam opus restituitur sapientis. Hinc opus seph illae est liaec ipsa videri se sic re, quin faciat; videri se deincinitiare, quinde monstret; videri se in Morali scientia pro natura.& capacitate materiae veritatem nolle, quin N litt& deinde polle videri se ostendere ce manifestare errare eos, qui re vera Don errant.
Hi ne sophillis ingenio, S ratione multiplici opus est, & ide. in materia salsunt,& in parma, ut
o aisnisti, si habeι ; in maceria quidum assumen rationes , quae videntur verae aut probabiles, sed non sunt: in sorma faciendo ratiocinatioties, quae
videntur syllogis . sd non sunt. Adeo ingeniosum , quin ingeniosisIimum este, & sapientemem subtilissime disputare, & sanam, rectamque doctrinam tradere discrepant , quorum
93쪽
scilicet primum in puro, putoque , quin vaniss-mo etiam sophista re phritur. Ut porrocm, praemittit, quinque sunt fines sophistarum,& quinque incommoda, quibus vultasseere adversarium, redargutio, salsum, inopi nabiti, solaeeismus, nugatioe id est, vult eum conte velataeoncedendum, quod negavit, vel ad Usum vel inopinabile aliquid, vel ad nugata dum vel ad incongruam locutionem: id est, volthree omnia quoad apparentiam, scilicet, quod ita. videatur, quamvis re ipsa nihil obtineatur eorum Hine Aristotelis prosequitur modos omnes sali clarum , 5c immerat tredecim pertinentes ad soria viram , & tredecim pertinent .ad materiam, ac multa alia pertinentia ad sophistieam. Nune omissJs sophistis, quales nullos esse credere par est, instituti, & rei nostrae est opus ipsum coiisderare ophistariam. Etenim hoc inter sophi nam, &opus ipsum sophis teum interest, quod
si ista quidem intentionem habeat eorum Om- Dium: opus autem ipsum seu opera expertia sint omnis intentionis: ti quoniam nobis, ut praemisunus, cum hominibus res non est, sed cum salia laciis, sophistas ideo ipsos reliquimus, eorum dumtaxat opere assumpto ad noliram instituti nem. Tota vero quidditas, dc essentia, seu, quidquid mali opus sophisticum habet, in eo totum collocatur, & eo revocatur, ut appareat esse , &non sit: fallat in materaa, fallat in forma: videantur uini vera,& vera non sint ; videantur assumi probabilia, quae tamen probabilia non sint: videatur esse syllogismus, Ela non sit, sed Ilara logicmus: videatur concludere , videatur redarguere, videatur facere concedere salia , concedere in pinabilia ; cogere ad nugandum, quin tamen sequatur horum re ipsa quidquam. Hoc in loco habent, unae abunde timeant nimii amatores rationis, & nulla, vel exigua ope, M usu authoritatis omnia audentes,aggredientes.
que ingenio: paurem linquit Augustinus' Iib. a.
νtiis moenia futiensium. Nimirum doctrina nostra non solum fidei, sed etiam morum, de coelo edocta suit. & in authotitate maxime collocatur, de quo pleni par. r. s. II. ularior itynnae comproba Io. NUnc patet, ad scientiam Moralem non satiqesse habere rationes etiam aluta , & dim-ciles , & quibus etiam redarguere poni , & reliquos illos consequi fines apparentis solum, ac revera sophisticae ieientiae : Quidquid hoc totum erit, s nolum videtur esse, & non est, extra scientiam ipsam esse, & pseudoscientiam solam consti tuere patet. Habet autem haec pars sophistica suas certim eines, suas probabilitates, suas probabilioritates, evidentias, demonstrationes, sed ficta cuncta, hoc est, quα videantur esse, α non siit. Quare hoe
fenus eritat inum & probabilitatum Judia
aereticis, errantibusque cunctis concedere non
absurdum, sed verum est. Hoc genere probabilitatis vitait oratio Catilina: : hujus seneris illa probabilitas fuit, qua adolescenti inducto ab Augustino probabile videri potuit adulterium. Nihil scilicet est in hoe a rigore scholae exorbitans ; passim S. Thonias exemplum inducit
illius. i. simplicem. fornicationem licitam esse . vel etiam obligatoriam crederet e peccaret sane r tamen ei probabilei, imo certum
etiam videri potuit. Mirum ergo non est , si Augustinus per omne divinum.dejeret, nescite se prorsus , quomodb adolescens peccaverit, si quisquis id egerit , quod probabile videtur, Non peceat. Nil enim est, quod huic , vel illi. h; e vel ibi; in hae religione, vel illa probabile videri non possit. Neque velli Gi potest, errantibus, Uudaeis, & haeretieis ea, quae credunt, quin taphobstinatissimh credunt , non videri probabilia, fide digna, quin etiam aliquandΛ, & aliqua ce
ta. Imo necesse est, errantibus quibusque ea videri vera, quae corde credunt : ergo vident ut ea
illis vel certa , vel saltem probabilia, de eredibilia i nisi illud placeat probabilibus tribuere privilegium , ut multa , quae certa non sunt, videia quiclem queant esse certa; probabilia autem sola ea videri possint esse, quae sint. Sin vero recuseras ad prudentiam ; jam supra dictum est, hoo nisi amplius nobis declaretur, nihil esse docti in ale. Profecto cum Calvinista, vel Hebraeonihil per hoc proseeremi ci rixa potius heret, quam disputatio, s per ipsorum imprudentiam, & nostram prudentiam vellem causam terminare. Id ergo faciendum est, quod omnes, de singuli sa- ei mus , scilicet Ostendere , ea quae ipsis certa, aut probabilia videntur non esse talia. Ergo totum revocatur ad sophisticum, vel non sophisticum. Quod autem de rationibuς idem ipsum de sundamentis , de motivis, de gravitatibus, & hoe genus caeteris nominibus, & nominabilibus est decernendum ; totum enim dis insuitur in re tale, & in sophistieum: 'uidquid te ipsa est , quale
nobis videtur est verisIime tale , est certitudo, est evidentia, est probabile, est credibile, & sie da teris: si solum nobis tale videtur, est opus sophisticum . nee ad opus sapientis pertinet, sed ad opera sephistarum : quemadmodum & inter opera virtutis, & hypocrisis cernitur. Syllogismus peccans in forma, quantumcumque quantiscumque bonus videatur, de summam habeat apparentiam , nunquam est syllosi sinus. Sapiendissimi de extero homines putant, sullogiumos illos, quibus ex evidentia verae religionis evidenter myctelium aliquod concluditur esse re cros,v. g. dicendo: qui cita Dens disiι auri, datur e
Hune, & similes syllogismos, qui re ipsa quinqua
terminis necessario constant, videntur boni gravissimis viris: at eorum gravitas emcere non potest, eox esse syllogismos, si re ipsa quinque terminos habent, uti habent. Similiter est quando peccatur in materia. Nulla authoritas, nulla gravitas materiam immutare potest : quae certa sunt, quae era, quae probabilia re ipsa, cuicumque licet ignorantissimo talia videantur, certa sunt, vera
sinit, probabilia sunt, landata sunt: si re ipsit alia
94쪽
non fuerint, etiamsi sapientissimis quibusve talia
esse viderentur, non serent certa, aut probabilia,
aut sundata , & nobis ita videri nihil objecta va
Altissma proindἡ sunt, & plena sapientiae illa
Augustini documenta iis. de veri relu. e p. II. non D mlis religio iχ phantis assim norti e messio es nim quatiemnque vertim . quam omne quidquia pro
in Murio sui p. si &c. Metiis est inrasipati , quam Iax inani e harione pro Is pisantis voluntate formata. Sed non fit pro voluntate, si ex errore suspicantis formata; melior est proculdubio vera stipula; quam lux quantalibet, quam Olympus mons inani cogitatione sermatus. Audeamus, si licet sub doctore tanto melior est una vera pr postio, quam liber integer, quam Bibliotheca magna plena rationibus, & fundamentis acutissimis, gravissimis, solidissimis, quae videntur quidem talia esse, & delectent, & saltant, &tamen non sunt r smilia omnia ab Augustino vocantiar phantasmata nostra, quia solum habent esse phantasticum : ab Aristotele sophistica dicta sunt, quae quippe cuncta ad opus pertinent se
phisbe, non sapientis: qui scilicet in eo, in quo fallitur sapiens non est & in quosapiens est, non fallitur: potest quidem esse sapiens, dein aliquo filii et at in quo sallitur , sapiens non est.. Hi ne discursus illius vigorem intelliges, quo
tum falsos quosque opinantes improbet. Duae enim personae sunt in religione laudabiles: una eorum , qui jam invenerunt: quos etiam beatis. smos judi clare necesse est; alia eorum, qui studi sissime , & rectissimh inquirunt; primi ergo stant in ipsa possessione: alteri in via, qua tamen certisti me pervenitur.)s Tria sunt alia hominum genera , prosecthἔmprobanda, ae detestanda. Unum est opinantium , id est, eorum, qui se arbitrantur scire, quod nesciunt. Alterum eorum, qui sentiunt quidem, se nescire , sed non ita quaerunt, ut in venire possint. Tertium eorum, qui neque se scire existimant nee quaerere volunt.) De quibus tribus hominum generibus erit a nobis dicendum denuo lib. uit.
Jam nunc inter eos collocat opinantes, id est, eos qui se arbitrantur scire, quod nesciunt. Distinguit mox actus hominum omnes in intelligere, credere, & opinari r quorum primum, ait sumper ese, sine viris, secundum, id est credere; ad quana. M viιio: tertium id est opinari, sis, m vitia. Vides porth hic multorum Merenda duce oscitantiam, qui hoc de opinantibus, &opinionibus dictum ad opiniones probabiles mota ita eompellatas transvertunt e cum adehsit evidens . Augustinum opinionis nomine apia parentem scientiam intelligere, & per opinaniates eos, qvis arbitrantis scire quod nesiant. Quod autem nos voce opinionis intelligimus, repoposuit ipse sub credere, quod aliquando ait esse
cum vitior utilitatem verb, ac nectitatem credendi tam ibi perspieuh, emeae iterque statuat rruid aliud ibi non agat, quam aliqua eredenrii esse contra Manichaeos, aliqua stiri posse contra Academicos demonstret, nee immerith opinionem , nune ita vocatam, quam revera objecta non intelligimus, ad fidem, & ad credere revo
Accipitur tamen ad opus praesens, eos, qui
se aibitrantur scire, quod nesciunt, esse genus hominum improbandum, & detestandum, si tamateria religionis smus, aut morum, reducitur enim totum ad phantasmata nos ra r item opinari, semper esse cum vitio, hoc est, se ire, M . trari, quod nescimus. Quid vero s phantasmata, si apparentiae Rerint vehementisinire, uiolentis smae t Ex Augustino semper erit cum vitio. Quids non credenda credamus, seu etiam nostro v cabulo opinemur, arbitrantes nos rect opinari, quando etiam male opinamur ; sane ex Augusti no tune credere est eum vitior quia erit phantasticum ,&sbphisticum. Quid si apparentia suerit maxima φ Prosecth tunc erit plus de pli intastico,
& sophistico. Haud tamen sermo est de uitiσυ Iuntatis, ut ex cap. seq. Ir liquet aliquando enim excusatur, de quo postea. Concludamus ergo probabilia, iundamenta. rationes, gravitates, sicut certitudines , & evia dentias, non reddi talia per intellectum nostrum si objectis recte correspondet intellectus, benὲ res habeti si secus totum pertinet ad sophisticum. Nominales tota scholae suae mole invehuntur in distinctionem rationis: illud eorum robur omisne , quod intellectua noster nihil res cognoscendo variet, immutet, alteret nihil : in distincta
manent indistincta; distincta iam erant distinctae nihil eis o per intellectum distingui possunt: p test sane ille cogitare esti distincta, suae non sunt distincta: non tamen distinguit, sed sngit,& errat. Laboramus reliqui in hoe enodandordamus nihil obiecta mutari per intellectum : damus de fictionibus non esse sermonem : recurrimus tamen ad praecisones, in quibus nil si fictionis , nil objectis ipsis repugnans, dc citra omnem prorsus fictionem res in se indistincta, &una sit apud nos ; & quoad nos distincta. Fatemur tamen hoc, quidquid est distinctionis, esse solum tale secundum quid.
Hoc scholae exemplo intelliges, omnes ratioianes probationes peccantes in materia assume
do salsa , vel in forma, quantaecumque vertissimilitudines, & apparentiae adsint, este plenas Gctione: nec per eas immutari objecta Jam his pro rei necessitate ita declaratis, pro habilitas i simi & certitudo distinguenda est inprobabilitatem non in re , sed quoad nos solum talem; δc in probabilitatem talem in re, quam a pellamus realem: scut primam hctam, & sophi sticam. Secunda pertinet ad moralem scientiam: prima pertinet ad pseudomoralem scientiam 1 seuesimilitudine reliquarum omnium scientiarum,& artium, rerumque cernitur.
Secunda facit Theologum: prima apparentem Theologum. Secunda facit hominem doctum; prima facit hominem, qui videatur doctus, de non sit. Secunda facit hominem peritum, hominem scientiae , &e. prima facit re imperitum, dc apparenter peritum , & hominem non scienistior moralis, sed pseudoscient ita. Cum ergo juxta omnes ipsa doctrina, seientia ipsa, dc peritia requiratur; cum item nemo iumcete dicat homines pseudoscientiae, & pseudo- conscientiae, sed requirant homines scientiae, αeonscientiae, concluditur, probabilitatem sellim talem quoad nos suffcere pro regula conscie
tiae, sed requiri probabilitatem realem.
95쪽
DE RECTA DOCTRINA MORUM, A EST IO V.
Vtrum detur aliquod robabile etiam contra cer
ram , se evidens ἔ ct ideo probabile pro consciemia possum, cir probabile visionibus dari solitum prorsus draeram ρ
T N qui vocis omnibus ex lege scientiarum pri L mittenda est non tam divisio, quae aequivocis non convenit, uam distinctio, & unius ab alio semaratio definitione, vel descriptione, quae regula Litur, & regulae manifes a ratio. Haec porro vox probabile subest multis aequivocationibus, Sc multa aequivoce signthcat: quibus non prius distinis iis, oc separatis velle probabile definire, aut una aliqua explicatione comprehendere sit prorsus impossibile,ut visim suitsi ρ inusitatis definiti nibus. Quin par est etiam probabilioris ratio, ut tibique videas, quam procul a scopo Janseni me, M alii jaculati sint tanto molimine dum obligando ad probabiliores sibi vis sunt totum consedisse negotium: non enim id sumeit. Nunc ergo hac quaestione unam istam probabi- Iium distinctionem propono respondendo ad quaestionem, dari scilicet aliquod probabile etiam contra certum, dc evidens , de hujus generis esse
probabile opinionibus dari solitum. s. LAgmatis ex sententia omnium.
UIne ex concordi eorum omnium sententia, qui probabile ad conscientiam sulficere tuentur, Insero: euo probabile opinionism auristi uis non inprobabile eb ipsis pro conscientia 'butim, ct se n-λα vertiatem ponendiam. Haec consequentia sequi-xur ex positis, a nobis, dc mox in hac quaestione Hare probandis. Sequela patet hoe syllogismor probabile opinionibus dari solitum saluatur,& l cum habet etiam contra certum, & evidens, ut mox ostendam: sed probabile pro conscientia positum, de requisitum non saluatur, nee locum hahet contra certum,& evidens, ut omnes conceduri
de ipse etiam Joannes Sancher a tirmate tuetur, ac vividissime exponat, & promovet illustrisis Caru anuel in sua Apologia, & alias, de res videtur sane demonstitabilis. Ergo probabile opinionibus dari litum non est probabile ab Authoribus procon seientia positum , & secundum veritatem poneniadum vel ponibale. Hinc rursus patet, eos qui audientes probabile sumere pro conscientia, & mox videntes, hanc, ει illam opinionem diei probabilem. hanc, dcillam opinionem pro conscientia sussicere conia
Huserunt, aberrasse toto coelo arguendo ex aequi- vocis : non secus sane,atque si quis audiens,omne 1idens es e rationale ; dc prata vere ridere, concluderet, prata Vere, seu verno tempore esse rati
Ουκίων probabile opinionibus duri solium sa
Hoc nunc est diligenter,&clare ostendendum. Et primo quia omnes vel pasti mi vel saepti
vel aliquando sententiam suam tuentur ut eotis. simam i de interea contrariam nec dicunt, nec dicere saepe saltem possunt improbabilem, sed probabilem ut ex omnibus libris saltem glauibus constat. Ergo probabile opinionibus diri solitum saluatur etiam contra certum, Ac certissimulta,
dc evidens; nam etiam quando sua cui est certis. sima, vel evidens sententia, ab ipso opinio contraria dicitur probabilis. Hoc confirmatur , dc sensus a nobis intentus indubita th constat ex phrasibus, de loeutionibus plurium Authorum, quibus passim dicunt, Me parra r rario est Maussa elat os emiaens, eriGntersitara , dc aliis convertiabilibus t quibus quidem rebus summam quandam authoritatem eo ne iliat usitatissima locutio D. Thomae, ad jus eoicientiamstendum es ; ad Do rum evid/ntiam sienatim est, quem etiam Cajetanus,& alii imitati sunt Et interea dicebant contra currentes aliorum, de etiam scholae integrae opiniones,quas proinde nee censurassent, nec censurare,aut notare potuissent,aut voluissent: eas ergo
vel dicunt, vel supponunt esse probabiles. Stat ergo probabile opinionibus dari solitum etiam
Secundo probatur: in iis etiam, de quibus sunt utrinque iniones,aliquid utique aliquando certo stitur, 3c etiam demonstratur : quod sine injuria librorum, dc Doctorum, δί scholarum nequit planh in dubium revocari. Alioquin sane deleantur prooemialia omnia omnium scientiarum , in quibus traditur de Theologiam ei ae scientiam, de Physeam, de Metaphyscam esse scientias: tollatur Logica tradens modum sciendi, sis nihil scire contingit. Neminem itaque futurum credo, qui his non consentiat, & cui in iis, de quibus sunt opiniones, non sit aliquid certum, aliquid certis limum, aliquid demum evidens. imo in hae ipsa
nostra eontroversia, quam ad magis, dc minuuprobabile reduxerunt, eo calore unaquaeque par
tium scripsi,quo uti solemus in rebus certi istinis Et interea quidquid utrinque audacius aliqua noexcidat, per superiores, quorum judicio est standum,utraque pars est adhuc probabilis ; Se ita eL set loquendum. Stat ergo, de saluatur probabila opinionibus dari solitum etiam contra certum ecevidens.
Hinc nemo prudens videtur negare posse,sch lam v.g. Thomisticam,quae ab hinc tribus saeculis eum Scotistica, & Nominatistica pugnat,de ieini. in omnibus dissentit, aliouid utique aliquando demonstrasse, de certΛ ostendisse , dc evicisse Sed minora postulemus : nemo negare potest,
scholae saltem ipsi Thomistatum videri, se aliqua vel pauca, vel multa certo ostendere, vel etiam demonstrate, ut v .g. non dari distinctionem ex natura rei inter divinam uilentiam, δc tela
tiones; quia hae distinctio est, ves inseri manifeste distinctionem realem ex universali, Sc primo omnium principio, qώedris ι AHI nono: de similiter gratiam habitualem non posse saltem ex natura rei existere cum peccato mortali : Christum salvatorem esse intrinsece, de proprie impe cabilem. Et tamen ipsa illa schola has in tetrae se holae opiniones improbabiles non dicit. Ergo scholet Thomisti eae videtur liquid se certo Lillendere, de concludere. cujus contrarium non dicit improbabile, sed probabile. Et tandum dem vi ce versa induco de schola seolistica, cui sorth via debitur, se ceno ostendere, pollia idem corpus
96쪽
pbni ei reunteriptiue in duplici loco adaequa- ranismum: hine gratidito, & in aliis. Iam mihi, & aliis nihil videture Uidentius demonstrari, quam quod contra Nominalec demonstratur, dari scilicet aliqua entia modalia distincta ab entibus absolutis: & simon demonstratur, fateor, me in omnibus inepiatile Et tamen non possumus opinionem Nominaialium dicere improbabilem, feci probabilem ; quam quippe quotidie aliqui 3c in scholis defendunt,
di in libris edunt sine censura , nec nota nec imis pedimentis. Stat ergo: & salvatur probabile opiti ionibus dari solitum contra certum & evidens,& evidentissimum ex sensu , dc modo loquendi
Jam ponamus nune, de opinione aliqua m tali dari apud aliquos hoe genus certitudinis , &evidentiae , quale mihi, & aliis, s quorum mentem ex certa scientia scio) certum 3c evidens est, dati modos saltem aliquos , seu hane esse doctri
nam moralem. Tunc sane mihi, & illis non liceret operari juxta opinionem illam negantem omnes modos, de cuius salsitate nobis videmur habere certitudinem , & demonstrationem: quod idem non exemplifico in aliquibus opinionibus moralibus; quia odiosiim est. Et tamen non Obstante tota nostra certitudine, opinionem negantem modos habemus probabilem , nee licet eam censitare dicendo esse improbabilem, aut impediendo defensionem, aut editionem. Stat ergo probabile opinionum sne probabili eonscientiae,& salvatur probabile opinionum etiam contra certum, & evidens.
Priaeterminatione, Er scientia Mediis A Derant exempla multa ad sactam dis in .ctionem stabiliendam: sed placuit ide physica Praedeterminatione, & scientia Media casum in specie proponere; quia habemus in hae te de cretum etiam Pontificium. Post acrem illam do gratia indifferenti, & de gratia praedeterminante,& scientia media inter patres Dominicanos, &Societatis natam litem , & coram Romanis Ponistiseibus decennio discussam, Pauli V. sententia fuit, ut alterutra pars sententiam suam impune defenderet: neutra aliam notaret, & censuraret ridcirco nec Patribus Dominicanis licet sententiam contrariam improbabilem dieere r nec P tribus societatis ilicet physeam praedeterminationem ulla nota aspicere: & s quidquam to quuturi sumus alterutra pars contrariam senteniatiam probabilem dicere debet, idque utraque pars dictis, vel factis religiose observat, & se mutubtanquam in rebus probabilibus impugant. Interea tamen nulli est dubium, quin vel plurimis , vel aliquibus Patribus Dominicanis scientia media certo silia, & omnino fictilia videatur: & vice versa tantumdem Adversariis videatur physica praedeterminatio : ad quas omnino simas persuasiones quantum educatio , assectio, consuetudo, 8c similia faciant nemo nescit, quin
pro hoe probando quod passim manibus ipsis
contre .imus, necesse si adducere probationes.
Passim Thomistae Idque sortissime, & qualiter in rebus simi persuasonis fieri solet objiciunt
tatem humanam de medio totu animi tua vicillim Mijeiunt. Et eum utraque pars hoe modost quoad intellectum affecta, ut nulla sorth rea sit aliquibus saltem Thomistis videnda falsior aquam scientia media I nulla contrariis salsor ,
quam physica praedeterminatiis; utrinque tamen sententiam contrariam dicunt probabilem, Mprohibemur dicere improbabilem, aut ulla mi nima censura afficere. sed ad hane rem, quae tanti ad mores, 'adtollendas aequivocationes interest, magis declaritandam , objicies r Ergo Paulcs V. cum utramisque partem se intellectualiter assectam a censu rando, vel notando probibet, inducit ad nota dicendum verum, sed vel ad mentiendum, via ad fingendum verbis, & operibus gerendo nos erga sententiam eontrariam tanquam erga senistentiam probabilem , & ad modum aliarum opi nionum currentium, & quae non solum probabiles, sed etiam probabilis inue dicent solent. Licet hujus objectionis solutio ex jam dictis se ob via , 5c facilis juvat tamen amplius explicare, in quo propriissime coninat probabilitas opinionibus dari solita. s. Iv.
In qua Gnfimi probabilitis visionibus duristiti. HAEc probabilitatis eonsilit In impunitates
alicujus opinionis, vi cujus defendi, vel etiam edi possit sne ulla e ensura aut nota, aut impedimenta. Haec impunitas habetur principa liter a superioribus, maxime autem a Judice supremo doctrinarum fidei, & morum ; qui est Romanus ponti sexi vel eum Constio. Quare su perioribus doctrinam aliquam prohibentibus maxime autem prohibente Romano Pontisce imp nitas ista tollitur; ae proinde etiam tollitur pro babilitas in illa consistens. Aliquando etiam toti litur tacentibus superioribus ex eoncordi iudieici Theologorum omnium, qui sententiam aliquam omnes tuentur : & tune sententia illis contraria censetur improbabilis, s saltem maximum aliis quod fundamentum a caeteris praetermissum non afferat. Opinionem ergo aliquam esse probabialem probabilitate opinionibus dari solita, est,& fgniseat hie duo eollecti υδ t eam scilicee
nec esse eontra uniformem doctrinam Theolo
sorum , nec , superioribus Iudicibus doctrinaram peditam, aut prohibitam. Probabilita ista aliquando pure negativa convenit opinionibus , quia superiores nihil omnino nec pro . nee contra determinamiit, sed tacuerunt. Aliquando convenit posti vh ut in casu nostro, quia Romanus Ponti sex isivitivo decreto Omnem eensuram & notare .lro
rius opinionis inhibuit. Iam ex his patet ad nullum mendacium , aliesctionem nos inductos a Paulo v. dona jussi su
mus opinionem contrariam tractare, & nox erga
illam perere tanquam probabilem enam immunitas defensonis, & censurae pertinet tanquan ad supremum Judicem ad Romanum Pontificem , nee in illis quidquam nos decernere possumus salistem sne subjectione ad ipsum, ad quem perti net doctiinas approbare, & reprobate i& etiam
97쪽
wlerare, cuando, & quandiu ipsi visum fuerit,
Quare si ediceremus doci rina aliquam esse impro- bilem: ipse interea volente eam tolerare , vel cognoscendo eam essenisam, vel nondum de sal sitate ,& veritate determinato , iactoque judicio
Ex his aecipitur hane probabilitatem opinio 1iabus dari solitam prorsus praescindere a vero, &Dlse, de ab approbato, vel tolerato; illam ueesse saltem principaliter sori exterioris & publiei. Hine non forte ineptὸ haec probabilitas appel- Iari potest probabilitas secuniam disi Se proba-hilitas conscientiae probabilitas seundiam esset
quemadmodum de relationibus loquimur. Similiter etiam ex eisdem relationum nominibus
probabilitas opinionibus dari selita potest apt/vocari probabilitas transcendentalis e sicut enim Hlatio transtendentalis ita vocata est, 'uia praedicamenta : & senera omnia transcendat, de incinnibus invenitur instastantia, in Dati, de inge in AEtiaudis 3 c. Si probabilitas opinionibus
dari solita transcendit libros omnes non prohibitos, & opiniones Omnes & singulas non ta radiis, re ubique invenitur; probabilitas autem
conscientiae est quaedam particularis probabilitas , fundatior , dc solidior, ut ex omnium Authorum gravium sentu ostendi tis. i. de hie tanquam indubitatum suppono. Haec probabilitas opinionum; & quas transi
xentientalis, de seundia, diei, admittit magis, di minus : quia majorem, vel minorem dissicultatem etiam justam habere potest vel prohibitionis, vel censurae , vel notae et quia vel plurium est, vel quia alicujus Doctoris celeberrimi, qui in viliquo lapsus est inam aliquando etiam bonus dormitat Homerus; vel quia alia inconvenientia imminent Quin contingere ratb aliquand4 potest, quod docti, credo, concedent, opinionem aliquam esse communissimam ; & tamen ut Vasi quea, Azor, Joannes Sancher, dc alij tis. prae cicebant, negari videtur non posse, aliquandoinis turbam Doctorum sine delectu rationum se qui aliquid : ec sorahitune pauciorum ratio est concludens. Ecce prima illa opinio esset probabilior hoc explicato probabilitatis senere :& ta men quis melius saltem saceret sequendo contrariam. vides jam, quam procul a vero abierint
obligantes ad probabilius se praecis
Vtrum ergo hinc patear quid nam in es absin
Ah ut iis his aqua vocari solent.
T On pauci per haec aequivocari solent. Viden ol tes enim aliquam opinionem impune cur
Die , vel aliquos auctores pro ea citari, mox con
eludunt eam suiscete ad conscientiam : de qua tequivocatione '& distinctionis necessitate dictum est quaestione praecedenti. Alii recurrunt ad
P., isores dicendo, quemlibet Iibium esse appr
batum a duobus, vel plur bus revisoribus r ae proinde in singulis librorum opinionibus inveniti probabile consitientiae. Hoc sensu aliqui etiam libri pure etiativi, de historici eduntur, in quihus kihil fit aliud, quam historice opiniones referre , δί auctores utrinque citare: quasi hoc iacto consectum sit totum de conscientia negotium.
Sed harum rerum insuffcientia ostensa est denique hac quaestione praecedenti. Rursus alii vix satis intelligunt quomodo vel ipse etiam Romanus Ponti sex, qui interea juxta ipsos rem aliquam etiam G sae facere potest, quomodo inquam opinionem aliquam quae probabilis erat, improbabilem reddere valeat: quaerunt enim quomodo Papa alicui opinioni adimere potest suam intrinsecam, de propriam quam habebat probabilitatem p ut si quaererem ego su modo papa alicui opinioni suam intrinsecam, de
propriam veritatem detraheta valeat 'tanti enim
quidam inter Theologos Primaricis probabilitatem faciebat, ut ipse quidem intelligeret, quomodo Romanus Ponti sex posset aliquid facere desdei prorsus autem non intelligeret, quom liopinionem hoc anno probabilem reddat improbabilem anno sequenti T. II.
Probabilitas et desis esse inuti eribilis.
AD majorem autem harum rerum , quae plurimi intersunt, declarationem , juvat argumentum proponere pro primatio illo Theologo, cujus solutio processui nostro lucem dabit. Au mamus ergo opinionem illam , quae erat proba bilis hoc anno in genere de universaliter nulla sacta distinctione , quae fieri non solet. Jam illa opinio erat recta regula morum hoc anno: sed R manus pontifex nullam legem de novo condendo , aut derogando, eiscere non potest , quod ea regula, quae erat recta regula morum hoc anno, non sit recta regula morum anno sequenti: Ergo Romanus Ponti sex efficere non potest, quod ea opinio non sit recta regula morum anno sequenti; ergo erit probabilis anno sequenti, nec poterit aliquid semel probabile emeere improbabile Quod autem Romanus Pontifex non possit
sacera ut id, quod hoc anno est recta testula ni a rum, non sit recta regula morum anno sequenti,
nisi legem aliquam de novo condat, aut deroget, probatur primo quidem a smili, nam in aliis rogulis , dc mensuras nec Romanus Pontifex, nee Principes alii facere possunt, quod horologium, vel libra , vel ulna de alia, quae hoc anno erant rectae mensurae, de regulae, non sint similiter recta mensurae, de regulae anno sequenti. Probatur se .cundo a paritate dando rationem a priori ; nam opinioni hoe anno probabili se a suis fundamentis , de rationibus est intrinseca sua probabilitas r sicut opinioni hoc annb verae est intrinseca, aut propria sua veritas per consorinitatem adori cium t ergo sicut nihil variando objectum nemo .ssicere potest ut opinio hoc anno vera sat cisti anno sequenti; ita nihil variando de rationibus, αfundamentis ejus nemo emcere potest, quod opinio hoe anno probabilis fiat improbabilis anno
sequenti seu quod opinio quae hoc anno erat tecta regula morum desinat esse recta regula morum anno sequeti. sed Romanus pontifex nisi legem aliquam de novo constitvi aut tollat nihil variat defunda
98쪽
Rndamentis, & rationibus opinionis probabilis
hoe anno. Eiso efiicere illam non poterit improbabilem anno sequenti. Ecce in quae absilida aequivoratio conjiciat teum in primi st sactum notorium multas opianiones antea probabiles, & quae sine nota, Ze im- une destiti bantur redditas esse postea improb iles non solum a Romano Pontifice , sed ab inserioribus etiam Judicibus sdei, &doctrinarum rCum item constet apud nos, eum esse Romanum
Pontificem qui possit etiam nos obligare ad credendum aliquid divina fide, ad quod antea non tenebamur, & quod doctrina aliqua, qua prius
nobis nondum erat haeretica,sit in posterum haei tica. Ex quibus elath constat, in facto argumento, & in exteris in hae quaestione attactis subesse magnas aequivocationes, quae sigillatim prodendae sint, & primo dicendum de approbationibus Revisorum. MI.
ergo porant is esse approbationes ortarinae Ee: sortim pEX dictis quaestione praecedenti de probabili
tale opinionibus dati selita deducitur per ea dem argumenta,& per easdem probationes, ordinarias approbationes Revisorum, & nihil addendo extraordinarium, solum tribuere opinionibus
approbatis probabilitatem opinionibus dari soli
tam,quam vocavimus probabilitatem secundum diei,& probabilatatem transtendentalem, quae tota reducitur ad impunitatem illam, quam decla
ravimus, majorem, vel minorem.
Argumenta ibi adducta hoc probant, ut si Tho missa ex ossicio Reviser seret librorum Scotist, rum , illos approbare posset, oc etiam deberet &vice verti : de D. Thomas si Revisit ex ouietosuisset, approbasset, multa vel aliqua illis rebus contraria ad quarum etna tiam seri aram esse praemittere in more habuit, & tantus sine,& tam An geliciis Doctor veraciter loquutus est. Si e passim tum Revisores ipsi, tum Praefecti studiorum mul tas opiniones eis etiam subscribendo approbant, quas salsas esse, δά contrarias veras este pro indubitato habent; & domi etiam se iri solet, Patri
Prae ,vel Regenti eas putari Disssimas. Eas tamen censurare,aut notare, aut impedire, aut eis
non subscribere ex ossicio non possunt,nec debent. Similiter etiam Revisores aliquas libri opiniones
putant esse leviter fundatas, alias non bene examinatas, & penetratas: duium autem , ac insui tum videretur omnia talia tollere. Ergo habetur
ex his, approbationes Revisorum stare. & siluati etiam contra certum, de evidens, & etiam pro levi terra non satis fundatis. Ergo quemadmodum s. prae.de probabilitate opinionibus dari solita est latis declaratum, probabilitas per has approbationes habita differt a probabilitate conscientiae ; nam haee non datur contra certum , & evidens ex concordi Authorum sententia; illa autem datur ; δέ ideo quilibet Societatis, qui a Romano Pontisce Revisor seret libri continentis physeam praedeterminationem ; imo de ea una tractantem , non ideo approbare non posset librum, sed posset εe deberet: & vice versa Tho mista Revisor constitutus libri de silentia Media. Sed objicies : ergo Revisores ea approbando, quae certo salsa putant, prani h quidem mentiet,
ctrina morum decipiendo certΛ, & scienter. ει batur haec eonsequentia; quia in approbationiabus ordinariis, nihil etiam extraordinarium ad jungendo contineri solet generalis illa clausiti. nil esse in Iibro, quod tectae fidei, aut bonis ni ribus pia iudicet,at doctrina moralis saltem, cothsalsa praejudicat bonis moribus: ergo decipiunt
in re gravi, si nitem doctrina fuerit de peccato
Respondeo hoe esse punctum gravissimum, destitu valde dianum 1 addo in eo contineri qumstionem illam ipsim, in qua disputant,quid possit, vel debeat neere Iudex erga reum, qui ex actia convincitur eommisisse homicidium i ipse autem Judex scit certe per privatam, &extrajudiciat a cognitionem, eum esse innocentem quid , si
contingat vice versa, reum ex actis quidem apparere innocentem : stit autem certo Judex extra.
judicialiter,eum perpetrasse homicidium. De primo quidem dissentiunt s. Thomas, 5e Scotus: 3c ego sinὲ quoad hoc de hac υice a siniacto Doctoto dissedo i at de secundo convenia
uterque de quod se iam, conveniunt omnes, retum
esse absoluendum, de privatam quidem silentiam Judicis prodesse posse reo, ut cum Molossicimus obesse tamen non posse. Cujus rei utriusque disparitas dabitur, cum agemus de Judicibus.
Ita est judicandum de Revisoribus; quia sene
personae publicae r ipsorum privata scientia pro
desse quidem potest, obesse nec debet, nee potest libro revisse: nam Author sistitur ipsorum iudiciutamquam reus, vel, ad modum rei vel approbraridus,vel reprobandus. Quod ut intelligatur, te dum est, quamlibet probabilitatem dicere resperictum ad non certum : nam per sui generis certum tollitur. Haec frgo probabilitas, quae opinionibus, aut libris datur, dicit respectum ad non ceristum publicum, de commune: quod,ut dactum est ..prae consistit collective in eo, quod nec a Superioribus si prohibita, aut notata; nec sit contra concordem Theologorum sententiam . si
saltem egregium aliquod ab illis praetermissum
standamentum non affert. Ergo probabilita , α impunitas libro concedenda non dicit respectum ad non certum particulare Revisoris. Quemad modum ergo Judex debet absolvere reum, quem
ex privata scientia si it, esse homicidam , quoties exactis publicis apparet innocens, Sestienti, pr vata. & particularis Iudicis non debet obesse reor sie eli de libro quoad Revisores, qui approbatu
eum debent, quoties publico certo non opponi tur. Hoc autem dicimus, quando nullae essent
particulares leges justae alicujus v. g. Relisionis prohibentes aliquam opinionem: debet enim p istas etiam judicari. At si vice vel si eontingeret, ut non quidem a sententia superiorum Judicum doctrinae et maxime vero Romani Ponti scis qui in doctrina morum universali Ecclesiae proposita errare non potest ; ) sed a concordi v. g. Theologorum aliculus aetatis haberetur pro certa aliqua doctrina; Revisor aurem sive ex veritate, sue ex errore pro certo utarer,opinionem contrariam quae assertur in li-ro revidendo ei se veram, tunc non posset eam r probare videtur esse ad litteram textus Exod.M. non se ciem taliam ad sciencium Massam, nec in linaisio prurimorum acquiesces se, si, ut a vod isI
99쪽
Quandd autem Revisores non obstante privata eientia contraria, opinionem, vel librum ap-νiobant, nihil mentiuntur dicendo; eum dignum .so, qui edatur ; hoc enim est respectivum ad publieum judicium tum superiorum, tum commune aliorum : per quod habetur talia edi posse: uemadmodum in casu Judicii liberantis, & absolventis eum, qui ex actis publicis innocens apparet, clare conspicitur. Nec praejudicant bonis motibus dicendo nihil esse in libro bonis motibus Eontrarium, quia hoc etiam est smiliter respe vivum, nec ipsi intendunt, approbatum librum fieti alicui tegulam morum, sed solum illud probabile conserte volunt, quod cxteris libris, qui
Mi solent, commune est: Hoc autem non est probabile conscientiae, ut toties ex communi Authorum consensu ostensum fuit.
De citationibus. er Savcri ionibus D E citationibus , ne nimis dicam e parum
dieam. Ex dictis in hac utraque quaestione habetur clare per puram citationem solum habetio obabile opinionibus dari solitum: non ergo haselut probabile eonscientiae praecise per idinis ac cedat gravitas Authorum sine exceptione ea in re, tit insta declarabimus. Deinde m citationibus contingunt frequentissime deceptiones, sicut in rebus & vel unus illusti illimus Caram uel in multatis eonqueritur, se non recte citatum, aut intelleianum a doctissimo Diana. Ergo hoc medium est valde sallax, & incertum etia ad habendum prohibile opinionibus dari solitum loquendo limia versalitet in genere de omnibus, Sede quibuslibet; non autem de aliquibus, quos exactos experimur: qui autem nihil per se experiti solent, oihil in hoe pet solos judicare possunt. Rursiis ci
fingit, citare Authores tibi omnino ignotos, qui aut quales , aut ubi, aut quando fuerint i ergo
per horum solum historiam nihil scis, an habeas
Authores bonos, vel malos; fraves, vel leve ,
vel superficiales. vel manifeste deceptos 1 nihil ergo judicare potes saltem quoad probabile conseientiae. Denique hoc cit ea illud videtur eousi derandum, illos, qui insuffcientes sunt ad iudicandum de rebus ipsis, ita susscientes videli ad
recte allegandum,& citanduin quia Autli. ties d. ctrinales ,& proprie Authorus nequeunt intelligi non intellectis ipsis rebus , quas tractant. Ergo a non intelligente res, non intellisitur mens. &sensus Authoris ; maxime cum sensus ipse conclusonum ut recth intelligatur saepe pendeat ex tota
serie doctrinae. Ergo insumetentes ad judicandum de ipsis rebus videntur insusscientes ad recte ci-
naum , & eo magis, quo doctores citati erunt prosundiores. Ex quibus nunc, & sempei constat utilitas magna 8c necessitas bonorum Theologorum , & Doctorum, contra quam aliqui non docti in propria causa pro se dicere ,&credere vo- De citationibus hae satis. De subscriptionibu id ipsum per easdem rationes cst dicendum, &habendum quod de Revisoribus nuper declara iatum est,& de probabilitate opinionibus dati solita uuaestione praecedenti dictum fuit. idem enim ipsum , & nil ut plus habetur pei puram subscriptio . m. A se diu subscribi ab aliqnibus multa, quae
ipsis certo falsa videntur. Eigo per puras subscriptiones non habetur probabile conscientiae. Dixi per pumaa, nam aliquando non solum opinionibus subseribitur, sed etiam eas in praxi tutas esse additur: tunc enim sensus subscribentium est, dari probabile conscientiae. In hoc genere dari sorte nimiam aliquam facilitatem, timere pos. sumus : nam partes petere, & exigere istas subscriptiones solent tanquam res vel purae liberalitatis, vel urbanitatis, vel amicitiae: & antiquum dictum est sus 'a amico , qtiem ea n pro Data lovocat apud Larream author quidam iurista, cujus nominis oblitus sum Certe hoc si quod est malum , non saeculo nostro tribuendum est, sed omni , seu potius conditioni humanae depravatae Atiquando autem l dicebat lib. i. Augustinus se vitiunt, in de totienda vitta Hiena cum Episcopo Mnsi iam habeatur, O petastir ab ipse rati eo citim.
Haiando nobis conιuis, cst expert. alcimus ; nam non crederemas : mutia a nobis confidia maia petant, considia mentiressi, carcumveniendi, putantes Pia plaeene nobis. Sed in nomine Christ, s Domina piaces,
quaa dicimus, κώ Ius latis nos tentariet, cr invenit
quod κolebas in nobis, dit. Adeo ubique factiosa est garrulitas Montaitii, Vuendrochii, & Novatorum aliorum. Adeo similiter periculosa sit Acilitas scribendi. Prosecto quia nee semper omnes fuerunt Augustini, nee nune sumus, irrepunt sorte aliquando facilius dictae subscriptiones. Videmus enim aliquando doctrinas plores , & libros etiam habentes multas subscriptiones; δc interea omnes illa non se sciunt, ut doctrina, vel liber permittatur , aut non prohibeatur tam a subordinatisJudicibus doctrinae, quam ab ipso etiam supremo Judice Pontifice Romano. Cujus generis quia 1lint multa facta omnibus notoria , nullum est in praesentia adducendum. I icet autem aliquis per audaciam dicere pollit librum aliquando aliquem vel doctrina in esse immerito notatam, aut prohibitam, nullus tamen non prorsus excors
dicere potest omnes, & semper male notatas , aut prohibitas sutile. Ergo per substriptiones praecise& unice non liabetur, nee probabilitas illa impunitatis opinionibus dari solita, seu probabilitas secundum dici, & transcendentalis.
Jam si dicant subscriptiones vi sua solum, &praecise inducere probabile: ergo inducere impunitatem : ergo immerito notari doctrinas subscriptas. Haec inquam si dicant quae per in intelligentiam, es aequivocationem probabilitatis dicere solent, ex dictis constat solutio , & nunc amplius
habenses subscrip iones ρHoc quaerere tantundetra est apud aliquos,uque quaerere quomodo superiores id,
quod antea crat revia regula morum, pollinis cere non rectam regulam morum , & quomodoveant rectum distortum facete, cum potius di
ortum , Se obliquum rectiscare sit Pastorum, ria Judicum ossicium, ut per Erechielem constat: Hane difficultatem initio hujus quaestionis proposuimus: di tota ius tui ex aequivocatione qua in quodlidet
100쪽
quodlibet quomodo Me probabile sui
ctione eonfunditur 1 prcibabili conscientiae atque recta regula niori m. Solutio autem satis clare ecitis abat e v jam dia i sed oris operi tetium, utilissimam doctrinnm magi u illustrate. Sancta Mater Eeculia multa mala tum alia,tum etiam doctrinae ad tempus tolerat, ut docti noni orant i tamen pro indoctioribus aliquid hie delibare consultura erit.ψIn Decretalibus itaque de praebendis, & dignitatibus es. Cum iam Laiam est textus tritus , quem & r. r. ct in suavisse is,
S. Thomas citat : eum muJria per patientiam toleren
tur, quasi distisa se set Diti ficitiis, Gioente iusti is, non ribeant in I Ori. Et sunt alia in jure Et Vigilius Papa iam olim Rustico, At Sebastiano Romana, Eceless Diaeonis ad Theodorum Mopstieste num in doctrina declinantes, & errantes seripsti Diatiosis Ru te, σSAustia te noni , ct Decessorum
novorum consistitianis Geonmontem ultionem inferre
pro Apostoliea mederatis e aissialima. m. Eodet etiam eonsilio Honorius papa sub initium haeresis
Moncite litarum determ in atronem causae tune
temporis differendam judicavit. stitit in hane rem plurima de tot ethntia Ecelesiae Elea doctrinas argumenta, quas tantisper tolerat pr , t maior, vitanda incommoda , & propter majora ex ipsa tolerantia colligenda bona 1 videri aliqua pos
Ex hae sanctae Ecclesae tolerantia hasetur quoadoctrina aliqua hoc anno toleretur , & anno sequenti non toleretur: hinc consequisier habetur quod illa se hoe anno probabilis probabilitate
impunitatis, & non censurae, set 1 norae: anno autem sequenti nee hoe quidem modo si probabilis, quin per subscriptiones nostras manus ligentur Ecclenae, cui S: non subscriptionibus data est potestas ligandi amue soldendi. Etenim probabilitas illa collective consistebat S in eo quod a
Theologis omnibus non reprobaretur, nec ab Ecclesia , aut illius judicibus. Doctrina autem hoc anno probabilis habet utrumque hoc annot desinit autem habere anno sequenti, & se sine miraculo per ablationem eonstitutivi sua, probabilita tis desinit esse probabilis hoe anno, & semper imposterum.
Ad Argumentum poreb ad principium quaestionis propositum, quomod5 Papa rectam regu Iam morum possit sine nova lene, aut sine derogatione antiquae legis Deere, ne sit deinceps recta r gula morum &c. Respondetur negancio suppositum: nam Papa nullam rectam regulam morum, quae vere,& reipsa esset recta resula morum, facit, non esse rectam; sed primo facit,ne de incens doctrina, quae tolerabatur, toleretur, & haec est probabilitas,quae adimitur. Facit rursus, ne aliquis per ignorantiam per doctrinam illam vel regulari velit, vel potius excusari. Absci; ute ergo tenendum est,quod infra magis constabit, quando agetur de regula, nullam unquam doctrinam fuisse a Romano Pontifice prohibitam, quae aliquand4suerit recta regula morum,sed potius distortas regulas tectis cari, seu distortas elise indubitato judicio declarari, & ostendi quod ad ipsum tanquam ad Pastorem Pastorum i plotum, & omnium fidelium pertinet.
Opiniones ergo. qua sera sum imprantiles ram
am fuerum recta regati morum P Assim dicitur, etiam seorsim , Superiorum i
dicio aliquas, vel multas antiquorum Theo logorum tunc temporis probabiles opiniones redinditas esse improbabiles a sequentibus Theologis in vi solum dominae, quia detexetunt aliquod summum inconveniens , vel summum aliquod undamentum, & concludentissianum, quoci eos praeterierat, invenerunt. Et hoc quidem verum est saltem in aliquibus. Ex dictis tamen ne quis aequivocetur, notandum est, illas opiniones tune temporis non suis Ie rectas regulas morum, sed ut summum per ignorantiam haberi tune potuisse pro rectis regulis r Verius autem dicetur ut infra magis constabit, mas non tam regulas morum sutile , quam excusasse a peccato , s invincibilem errorem, vel ignorantiam continebant. Atque hareetiam comprob ntur ex dictis late, Lb.ι. qua .
Urrum etiam de ur alia probabilitas pure nega A
contentiae, det quo pertinera probabilitas Drae desens ι ,σ impugnations aborum , o par
StInt haec omnia in scholis, & in libris, 'εe mox
contra sensum Authorum confunduntur cum probabili conscientiae; & cui videtur se totum peregisse negotium s argumenta contraria ad unum omnia dissoluat, seu sibi videatur dissolvis. se, valeatque in publico partem contrariam etiam egregie defenduse.
istasse opinionem esse lux ne sive probabilem.
NUne in hac qiuaestione de 'materia, & rebus tractamus, in quibus nullum est pro alterutra parte argumentum de uni, & concludens, ut in quoestionibus praecedentibus. Diomus ergo tunc dari aliquando mutuam, aliquando non mutuam probabilitatem pure negativam : item majorem probabilitatem unius partis, quam alius 1 hane tamen probabilitatem , vel maiorem probabilitatem ex sensit Authotum dii tre a probabilitate conscientiae seu non suineere pro conscientia. Opinionem aliquam pure negati v c probabilem esse consistit in eo, quod adueisus se non habeat
ullum argumentum certum, aut concludens, nec
ipsa pro se habeat ullum sunJamentum silieni
grave. Nunc cum ex sensu aliorum loquar, & loquuturas sim, utor ipsorum terminis fundamenti Ira υudcc. 'uiarum verus intellectus constabit ex dandis quaritionibus. Probibilitas itaque neetativa supponit proba bilitatem illam transcenaen talem, de qua dixi mus tanquam genus : Hemde addit negationem sundamenti celli contra se in quo convenit
cum positiva probabilitate : & denique pro sua ultima disserentia addit negationem, & desectum undamenti saltem graui pro se . Cura