장음표시 사용
171쪽
IIo Liber Sextus. Aphorismus L X
consulit in brachio iugiter excidente e quod de Arabes scriptores quoque omnes admonent peragendum vel igne actuali, dc ferro candenti, vel potextiab ope medicamentorum causticorum , dc per emplastra picata , quas ultiones Arabicas moderniores appellarunt ι juxta illud ejusdem Hippocratis :suae meceamentum non sanat , fanat se rum , quae non sanat ferrum , sanat uois. Et quidem consulerata ossis coxendicis cum osse sacro articulatione , iacile est, ut quisque sibi persuadeat . crassos , mucososque succos eo loci, ubi coxa exciderit , colligi, ct adunari posse , quique postquam obduruerint , ct calli sere conditionem fuerint adepti , dissiculter discuti, aut exolvi Poterunt , quin imo extra suam sedem caput semoris sursum proludent, impedientquet ne cavum ossis sacri denuo ingrediatur quamobrem claudicatio sequetur , contractis subinde , decurtatisque , tum crure , tum tibia ad usque pedem iaNec abs re dictum , ac repetitum : Cavitate sua excidit eoxa , rursus recidit; quoniam non satis est coxam excidisse ,
sive e sua sede dimotam esse, sed oportere pariter recidere si fortassis aliqua industria , vel sponte sua, commissa suerit psiquidem tunc significatur cavum illud ossis a confluxu humorum praesertim lyn phicorum repleri , vel saltem a luxati ne , relaxationeque ligamentorum , & tendinum stare firmiter non posse, ted iacillime a cavitate illa desciscere, quam proin
inde lymphici humores occupent , dc in
mucos i tenacesque succos , data mora , convertantur , unde nequeat in posterum os se moris cum osse sacro convenientes articulari iaNedum autem exinde claudicatio sed Ac tabes cruris quoque succedet , nisi per uilionem mucosi illi humores absumantur,. quoniam laeditur subinde non solum emis
veniens partium illarum dispositio , aestructura , ut proinde alimentum pro earumdem nutricatione , vel in alium humorem degeneret , vel non apponatur aut omnino deficiat 3 sed etiam membranulam circum amicientes ossa , dc medullaris illa substantia , quae cavum semoris occupat, male a Sciantur ι quocirca tabes postmodum, languor , dc dolor ad usque genu in peri ostiis, muscuIis, nervis , ca terisque iuboriuntur a.
172쪽
In Septimum Librum Aphorismorum.
A PHORISMUS PRIM U S. na procedens, iacile in gangraenam Vergen
te, lethale signum omnino est 3 at vero e Iis morbis aratis frigus partium extrema- tra internorum viscerum ardorem, Ac sinerum, malum . . ulla inflammationis suspicione, provenit so-- lum ab hebetato, & lentescente sanguinis orbis morbos , & aetidentibus motu , qui per angustos extremarum par accidentia, sive in bonum, sive tium meatus progredi non potens potius iain malum supervenientia, quae- iis concrescens adhaeret, quam ut porulosque ex uno in aliud vicissim per- earumdem pervadens exangues illas partes mutantur consideranda in hoc irradiet, δέ calefaciat I unde nos raro et ultimo Aphorismorum libro proponit Hip- iam liventes illae comparere solento ejusmois pocrates, qui propterea vagus, atque indi-idi autem sunt ames, nares, manus, pedes,icriminatim varia comprehendens, neque di quandoque etiam universa cutis, quae a mincertum ordinem , neque continuatum ne-ibienti quocumque modo exposita saepissimexum in iis servat. Initium autem facit abi rrere solet . Additur autem in aeutis . extremarum partium frigore cunctis mor- nam illas in longis, diumrnisque aegritudibis acutis contingente , quod nocuum ge- nibus frigere non adeo praeter rationem vi. neraliter pronunciat. detur evenire quamobrem recte Galenus Quamvis autem hic cum 48. quarti ubilin comment. inquit: in morbis diuturnis, qui
in febribus non intermittentibus interiora praesertam μοι fine febre , hieme , uri , & exteriora frigere , lethale dixerat laetais senui partes extremas corporis, veluti
multum eonvenire videatur, revera tamen nares, aures, pedes , extremas manus
omnino distinctus ab illo est 3 siquidem ibi frigidas feri, ni bit mali 3 praesertim quia
speciatim in sebribus, hie vero in morbi fidiuturni morbi, praeter corporis langu universaliter acutis, nulla interea de inte- rem a morbi diuturnitate contractum nomriorum ustione , ac siti, mentione iacta , sed nisi a crassis, lentis, frigidisque suctis pro- istius frigoris partium extremarum memi-igignuntur . At vero acuti pro causis , te nit, ut propterea non penitus lethale, sedinues, mobiles, & calorem excitantes huia malum limpliciter Protulerit . Neque insu- mores recognoscunt unde in illis frigus per in eorum sententiam iverim, qui Cumipersentiri dissentaneum omnino est, ideo. Galeno adhue de acutis febribus dictum hocique malum , 5c longe gravius , ac pericul interpretantur ex viscerum inflammationi-isius livore Conjunctum . Verumtamen mishus, quoniam tunc plane exitiosum omninoigus istud Partium extremarum perseverans est, ct morti proximum , ut etiam in maris esse debet, ut omnino malum sit, nam si praenotionibus adnotatur , cum tamen hicisortasse ad modicum tempus appareret, Ac solummodo seribatur malum. Recte proin-ideinde sponte sua , calefactis pari: hus iis . de Celsus Io.2. ecl. hane sententiam ab illaidem, desineret, quemadmodum inter inbisjungens, neque interioris incendii, nequeitia tertianarum , & quartanarum sch tum urentis sitis mentionem faciens, extrema. experimur, dubio procul nihil mali praesarum dumtaxat partium frigus commemora-igiret, quod tamen pessimum laret, si per vis, Ac mali morbi signum in acutis dixit. omne tempus perduraret, & partes ipla ab Et quidem frigus partium extremarum admotis calorificis nullatenus recalescerent 3 cum incendio internarum partium , atque a d dc longe adhuc gravius , si cum ma-
ingenti siti, veluti ab inflammatione interinidore cutis frigus societur.
173쪽
D se aegrotante raro livida, malum es . LIvor in quacumque parte comparens,
neuum frigoris, sed mortificationis, ct gangraenae praesentis , vel imminentis in. dicium eli ι cum igitur in osse aegrotante, id est Iaelo, contuso, vulnerato, caro superincumbens , vel circumsepiens livida fit , i plum a luscepta laesione corrumpi quoque conjectandur. . At non ideo , quia caro liv scir, ipsum corrumpi dicemul, sed potius, quia ipsum a laetione corrumpi contingit, caro livescens apparebit: tamenim in gangrpnis caro livida , di omni sensu Orbata peri Dpitur, nullo interea in osse vitio existento, idcirco apposite adjecit Hippocrates in osse aegrotante caro livida. Sed Ac neque sol unicaro si liveat in laesis ossibus , verum etiam albicet, si flaccescat, si ichorem laniosum , dc stetidum fundat, si sponte sua seiungatur,& lubiecto ossi minime inhaereat, id ipsum arguiti quamquam in his dijudicandis , internoscendi i que sagax, & accurata Chirur gorum diligentia multum valeat 3 siquidem
non raro fit, ut a contundente corpore cutis externa solum liveat, nulla interius inducta in osse laesione. Livor autem, a contusis , vulneratisque ossibus, in carne circumjacente, vel supe
incumbente, provenit e liquore in nutricatum ossis irant mutando, qui cum 'n partibus circumiacentibus remoretur, dc stagnet, a que lamellae ossium externae quodammodo a reliquis interioribus dissociatae, imo Ac p
rioilium , quo ipsae amiciuntur , in suis filamentis, Ac loculis distractum, lauciatumquest, propterea partes subjectae rorido , vivificant eoue spiritu destitutae , sensim langue. scunt, cc sere emoriuntur, unde postmodum corruptio, & putri lago, quae sensim quoque in adiunctas earnes serpit, dc livorem, spha- celum , ac gangraenam parit, simili modo ,
ac in remorante, haerenteque in poris carnium sanguine continsit 3 atqui facilius gangraena , di mortificatio accidit m membranis ossium , quam In carnibus, tum quia illae exangues sunt, tum quia spiritu valde tenui
irradiantur, tum quia glutinosum quid magis , facileque eoagula bile siticipiunt, quod acore hebetatum , dc aikalino spiritu depauperatum, indomitumque reduitum, tandem frigesaeit, di mortificat. Hinc experimur gallicas exostes es ab acido illius luis miaima. te nimium in senias ossibus evadere, Corr
dendo, frangendo, & terebrando, ut illa pene istabilia reddantur. Expedit itaque in ejus modi livoribus ad ear s eireum stantes apparentibus , statim subjectum os d tegere.
dc qua parte squamosum , rima . flectum , aut aliter laesum apparuerit, abradere, ac desquamare , vel etiam urere, dc removere, si opus suerit, ut in posterum meliori aliis mento reliquum restauretur, octu bl et 3 ut ex praxi Chirurgica satis notum .
A vomitu singultus, oculorum rubor s
PEr vomitum solent humores nedum per
ventriculi cavum innatantes, sed ejus tunicis haerentes , aut aliunde confluentes, salubriter evacuari, qui propterea salutaris pluribus in aegritudinibus observatur, quin imo a plerisque. itatis quibusdam temporibus, gratia praeser ationis latuhriter instituitur . quemadmodum ab AEgyptiis singulo quoque mense iactitatum refer Herodotus Lb. a. Si qui igitur prodesse consuevit, obsit, singulis tum potius asserens, atque oculorum ruborem , symptomata caeteroqui gravissima. malus plane, Ac perniciosus censendus est. Singultus siquidem ad classem convulsi num non irrationabiliter reducitur a Galeis no , adeoque semper humorum acritatem, malignitatemque, nervos Pellicare, ac lacessere valentem , pro causa recognoscit , ut alias ostensum; oculorum vero rubor si tamen perleverans , nec subito disparens sitstmen iugum cerebri, quibus Oculorum orbitae componuntur, inflammationem significat rutrumque autem vomitui, unde emolumenis tum non leve toti corpori accedere sperabatur, supervenire, proculdubio malum est . Num autem utrumque simul oporteat supervenire, an alterutrum tantum dubitari
potest 3 praefertim quia Celsus disjunctim iuiorum meminit hb.2. Oh sententiam hane Hippocratis ita in latinum vertens r mali morbi rivum es , aut post vomitum singultum esse . Des rubere oculos. Et quidem i pie crediderim fuisse utramque hic consulto ab Hi
pocrate memoratum, ut certius de mala proin
nosi judicium ferri posset nam etsi singultus solus si se raecidat, malus sit, veluti
nervorum per ventriculum serpentium ipsi nem designans, & potius a prava humorum conditione proveniens, quam ab eorumdem multitudine, quae saltem magna ex Pariel nantia per vomitum existimanda est , nihi Iamen minus si cum eodem oculorum rubor
pertina v, dc durabilis coniungatur, longe magis illorum malitiam adauget , utpote quae
174쪽
π.cerebrum , ejusque meninges, in conisum trahere potuerit, & praeter irritationem, corrugationemque fibrarum , atque angustiam meatuum sanguiferorum , et tam
phlogosim, aut inflammationem in iisdem
excitare . Porro Per vomitum praesertim violenter promotum , non solum ventriculus ipse, propter sui inversionem , cum stomacho graviter contorquetur, & affligitur , sed etiam septum transversum, thorax , a Dpera arteria, oesophagus , jugulum , facies , ct caput universum moleste, admodum aDficitur , impediturque non leviter in his omnibus sanguinis reditus per venas, qui impetuosius per arterias , stante illo per vomitum conatu , sursum appellitur 3 unde non mirum si oculi, & vultus impense rubeant, qui tamen sponte sua a vomitu sedari solent, si is bene cesserit 3 secus vero , si vitium in
humoribus atque in ipsa mei textura ventri, euli prosundius recognoscat, ut interiorem ipsius membranam , & nervos coaffectos arguat. Hinc cautos esse oportet eos, qui
ad vomendum inepti, vel in partihus thoracis, & capitis male sermati, crebris vo. mitionibus 1 e subliciunt , quoniam facile ejuscemodi pericula subeunt. Ceterum licet Hippocrates malam , hic tantummodo di.
erit , non tamen stos ab exitio immunes,
putarem, si alia subinde concurrerent virium languorem attestantia.
π Icet sudor totius eorporis evacuatio cre a datur , proxime tamen glandularum. iusculanearum humores exhaurit 3 qui cuma lyinphicis derivent, & isti a languine,
propterea ab unius exoneratione , reliqui
successi ψe diminuuntur, di tandem sanguis ipse, imo dc mitrii sui es corpus communione illa cum partibus reciproca , repurga tur, Ac impuritatibus inanitur 3 quamobrum a Medicis evacuatio haec universalis dicitur,& morbis sere omnibus indifferenter conducibilis. At vero ut omni ex parte proficiat, non solum exigit, ut e toto corpore iacilite prodeat , & calens sit, sed etiam , ut leva. men aegrotanti afferat, dc ab aegritudinibus solvat, Vel saltem temperet 3 unde si foristasse non allevet, sed aggravet, imo sym-UOmata nova inducat, vel praeterita excitκt , proculdubio indicium non booum erit, quoniam ex eodem Hippocrate: Decretaria
. non durenentia partim istbatia sum, par tim diffisilis iudieii. Quamquam autem mu ta alia pellimi indicii mala sudorem subsequi possint , meminit tamen hic speciatim Hippocrates borrorir , seu potius horripilationis 3 quae sane saepesaepius illli succedere solet :nam cum , ut dictum , sudor proxime a glandulis subcinaneis emanet, si forsitan is
per cutim sensu praeditam excurrens, ac re
vitiolus , & glutinositate haerens , porulis
ejuidem impingatur, oc ab ambiente maingis , magisque recrudescat, ac figatur, Princuldubio eamdem vellicans , ct compungens, horrorem, aut horripilationem inc tit , quin imo , rigescente corporis habitu , humores ad glandulas e partibus internis commini, repelluntur, de intro remeant, unde postmodum incommoda majora , &praelertim si id accidat ex sudore manante in febribus, quo tempore speratur crisis 3 tune enim nedum priorem morbum non tollit, sed potius novum , & pejorem arcessit , elanguente interea Natura, ac infractis per sudorem viribus. Hinc in multis aegrotis epi-demiorum Rigor, aut Horror poli sudorem vel lethalem , vel longum saltem morbum praemon stravit. Verum debet horror hic a sudore supervenire ι nam si forta me praeextiterit, ut inter initia febrium intermittentium , malus omnino dicendus non erit, veluti initiantis suturae febris prodromus.
a furore discultas Intestinorum , veI aqua
intercus , veI mentis alienatio bonum .ET si non raro morbus morbo succedens P. eriam malorem malitiam arguat, dc exuomum Naturae languorem, quae proinde dobilis reddita cuicumque deinceps m commo- iaci,
do succumbat, solent tamen aliqui alios pejores solvere , dc e gravioribus principes partes occupantibus , liberare, aut saltem in leviores, magis domabiles, aut in longius tempus protrahendos commutare. Debent autem isti adiuticham temper habere materiae peccantis evacuationem, vel sabienisecubitima in partem minus nobilem quemadmodum in hoc amori imo Hippocrates memorat de Furore In dysenteriam , vel hydropem , aut etiam mentis aliena . tionem commutato. Cum enim humor s
rorem , & maniam in cerebro euiciens.llio transfertur , dc per Intestina , veluti
per Communem corporis cloacam soras
educitur , etsi vellicando , ec abraden do, dysentetiam in illis excitet; attamen quia e cerebro deponitur , dc maniam k deset,
175쪽
delet, omnino salutaris tensenda est , tum ratione humoris peccantis excreth, um Fattinne loci a parie affecta remoti Isimi, quamquam in ratione modi convenietatis deficiat. Atqui potest etiam suror, & mauia desinere, si ex humore in hypochondriis comminici cerebrum in consentum trahatur, cujusi modi plerique Maniae, per intervalla furtosi, certis dumtaxat temporibus perturbantur, di impetunt, siquidem in his necem non est,tit vitiolas humor cerebrum lua corpulentia occupet, sed satis est, si plexum nervorum in mesenter . aut diaphragmate situm,aiSciat, Ac fibrillas eorumdem extorquendo, in cerebri meditullium desinat, ac talem commotionem excitet, ut phantasmata rerum C sundat, ac perturbet Sed de ristasim uoque , seu mentis alienationem , non dis-s mihi ter parere potest, det bata materia in fibras nervorum , vel etiam vaporibus Cere-hro persulo, quo pacto de humore melancholico acido alias dicebat Hippocrates ,&cum Hippocrate Galenus , si is nimirum in men em vargeret, fieri melancholiam, laude.hrium melancholicum . Inde enim mania remittitur a continuitate , quia per ristasim interrumpitur, & attenuata materia ita ha-1ieus , dc vapores, facilius mox penitus sit exolvendar constat autem, fixos, haerente ue succos perpetim molestantes , benigniores evadere, si loco moveantur, &attenuentu r, adeoque mitius asstigant, dc per intervalla ι ut di contra acres se tenues, minvites , si massescant , di consistant, plerumque commutantur in melius resolutis tenuψ-mbus partibus, & subactis, concretisque crassoribus, atque adeo non tam vehementerierientibus , & perturbantibus , quemadmodum de phreneticis iactis comatosis dicitur primo pror isticorum ,. consumpta sciIicet
parte humoris tenujori, δc re Iicta crassa mitiori . Commutari vero potest Mania in Hydropem . si humores illi ia hypocho riis
stagnantes, & nervos extorquentes , cumphantasmatum perturbatione , Ioco moti, dianter cavitates imi Ventris a nervorum plexibus lepositi , ipsum tumefaciant, α hydropem efficiant, atque hae de causa maniae opitulentur. Nisi etiam fieri contingat, ut meIancholici, acidique succi maniam inierentes, in serosiores di Iuli salicio acidum ex parte dimittant , & in cavum ventri1 c-Gentes aquam intercutem inducant: quippe novum non est , melanchoIicos , acidosque humores faci Ie commutari solere in aqueos, dc feroscis , imo maximam inter utrosque
analogram inesse, ut ab Hippocrate dod mut , dc constat e Pancreatis liquore perdueiam Uvirlangianum in gracilia intestina derivantem. Ab his autem supervenientibus manue symptomatibus, licet bonum dixerit Hi pocrates, non tamen simps citer tale inistelligendum est , sed comparate solam ad
Μaniam , & cum criticorum motuum rati nem sapiunt, nam si sortasse unum aut ait rum ex his superveniret, nullatenus interea desinente, aut mitescente Mani ,, Proculdubio gravius esset siquidem unum alterum non defere r. sed pol ius augeret. Sic pariter humores alio translati se si tenaciter ibidem haererent, ac consisterent, morbum solummodo in alium morbum commutarent, aeque
perieuIosum, uti sunt Dysenteriae, & Hydrops, & sua etiam ex parte distasis, quae
plane aegritudines sunt non minus, quam Mania is lethales, quin imo saepe peraiciosi res, ac breviores. Debent itaque elusmodi humorum Maniam inserentium motiones criticam conditionem referre, ut ex his illi, vel extra corpus , quam citius expellantur, ut in dysenteriae, illaesis inrerea intestinis p vel alio sepositi ignobiliores partes occupent desere tes nobiles, simque mox etiam facile egeret di i ver denique iis seipsis intranea eummoti
ae subacti malitiam deponant, & mitiorem nanci laantur conditionem , ut in Ecstasi .
dejectiones Meerae , malum iaOUoties morbi spatium quadraginta dierum transiliunt , & ulteritas progre-uiutitur , ex acutis fiunt chronio, seu longi , potissimum ex humoribus lentis, crassis, di haerentibus progenit, , ve I etiam in locis stagnantes, ubi difficulter sermentationi , deiecretioni subpciuntur . sed potius impacti tenociores evadunt, dc veluti sypsei, que admodum in glandulis, dc articulis, si praesertim viribus miractis languear Natura , i sanguis, ac vi sterum sementa , suo spiritu alta Iino destituta , inertia prorsus evaserint . His ergo si fastidium ciborum, nausea, &mappetentia superaccidar. malum eri , tum quia prae tangitudine, effoetis omni nostribus, Per alimenti carentim , facile est, ut Natura penitus saccumbat. Ac concidat, antequam morbus finiatur, tum quia a cibo
rum fastidio, & nausea stomaehicum ser- mentum valde languidum , dc ineptum indicatur, &quod gravius, nec a sanguin. . caeterisque liquoribus si ster esistis , ut
decet suggestibile, ut proinde, etiamsi vis
176쪽
ae eo natu elai resismptivi ingerantis, obilis
lorum inertiam corrumpantur potius ,re deis generent in excrementa , magis magisque cumulantia materialem causam chromota. tis , unde etiam dejectvines sincerae prodeunt . Quamobr m non abire Hippocrates utrumque lympi a coniunctim in hoc aphorismo proposuit, quoniam vix fieri potest, ut unum sin altero habeatur. Dicunis tur autem sincerae dejectiones, quae uniformes sunt, re impermistae , aequaliter feris menta vi inrum male affecta si gaineantes, ut fidem languoris, tam quod in stomachum demat, quam quod per connuentes suceos, maestinorum excrementorum repuringationi famulatur, vitium denotet, promindeque unius modi, & homogeneae conditionis alvi dejectiones e Sciat, sive illae hune,
aliumve colorem reserant , a Praedomini. . . ,
onitis vel alterius sacci depravati cum in Lextorquent , rmo spiritus animales acres,
terpretes Conveniunt ι nam a nulla vi a Iloquore in usum potus deducto Rigorem, ac Dementiam proficisci posse, res in comperto est. Itaque ex nimia solum vini potalione, ieciula tamen temulentia , ac ebrietate Tig rem , di desipientiam supervenientem , --lum esse inquit. Quoniam vero hominum industria factum est, alios aequipialentes lia quores pro vino fuisse excogitatos, qui cum immoderatius fuerint epoti , paria incoini moda inlarant 3 idipsum idcirco de iis in te
ligendum suadeat, quod a larga vini pol tione hic est animaduerium, cum non dissis militer Cerebrum, o nervi male assiciantura vino, quam a cerevisia, ct Eltho, cael risque arti fiet alibus potibus vinoiis , qui identidem cerebrum vaporibus opplent, ac offuscant , acoremque facile redolentes , nervos, nervorumque fibras vellicant, &pallidς, et bales, & humorales, aliaeve esse possunt, quas propterea generaliori nomine voluit Hippocrates sinceras appellare. Camterum esto alterum horum symptomatum latis etiam attestari possit de malo morborum chmnicorum eventu, cum illis iuperaeciderit, juxta ea, quae Celsus Iu . a. p. q. sententiam hanc inter sua prognostica reterens , commemor Verit 3 crediderim tamen voluisse Hippocratem uinunque hoe loeo iungere, ut certius mali morbi testimonium desumatur 3 praeterquamquod dissicile admodum sit, ex uno alterum non esse conis
secuturum , si praesertim ciborum fastidium cum nausea , inappetentia, & mala assumptorum digestione conjungatur , ut saepius accidit.
Ex mutia potatione rigor , os desipientia,
n Ala ebrietate provenientia , tuml 1 mentem, tum corpus plur inum turbantia , nemo est, qui nesciat 3 & quidem ex his alibi dixerat Hippocrates sublequentem ab ebrietate aphoniam convulsionem inserre , ac postremo mortem , nisi illam labris praeverieret nunc alia memorat ex multa potatione symptomata, & Progno- sim inde iaciendam : dc quamvis potationem simpliciter receniserit, nulla facta Iiquorix potabilis mentione, non .est tamen, ut ambigamus, de alio ipsum, quam de viam pota inmonem habere voluisse , ut Galenus exponit, de cum eo reliqui omnes Im
Incutitur autem exinde Rigor concussione in iisdem inaequaliter excitata ae acore ipso irritante, & a natura impellente per conistrati ionem , corrugationemque earumdem partium nervearum e Desipientia vero , turbata fibrarum dispositione, di spirituum animalium violenta commotione , qui nia mirum a potu meri largiore turgentes, deesseri , imo consertiores , mob liores , di acres redditi non suaviter, de blande irrigando, ae leniendo lavent , sed contra impetenter irruendo, omnia conturbant, irritant, & exagitara 3 unde postmodnm delirium. Iunxit autem utrumque non inconinsulto Hippocrates, ut malum exinde rati nabilius praedici queat, quoniam per rigorem , malum in nervis, & fibris membranarum 1 per desipientiam vero damnum in spiritibus, & in mente , cerebrique substantia portenditur , 'uae sane quantum faciant ad vitae tuitionem, nemo est, qui nesciat. Haudquaquam autem hic reticebo , quod a bibacibus quibusdam in usum inter epulas ,
ne temulentiam 'ncurrant, ac pro more largissime bibant, invectum est , vinum etsi potentissimum, saecharo commiscere ι ita enim confitentur illud minus, imo inullateis nus, inebriare. sorte quia per sacchari mi-jionem ejus lpiritus in spissantur , Ac duliscore coerciti, coarctantur adeo, ut propterea minus , vel nulli mode cerebrum seriant rqua etiam ratione fit, ut vinum, colatum dictam, seu non sermentatum, aut etiam multum ipsum, pauci issimos, ac inertes adinmodum spiritus per destillationem emittat, ac largius adhuc epotum minime inebrietis: licet
177쪽
licet ventrem inflet, & in ingentes flatus
Pol tremo notatu dignum est , Rigorem non raro ex largo quoque Aquae gelidae p. tu supervenientem imminentis morbi esse solere praenuneium. Novi si quidem virum sobrie, modesteque viventem, qui cum a potu aquae frigidae, etiam a prandio, vel caena , rigeret, suturam sibi praedicebat infirmitatem , pol illimum a stomacho , vel imo ventre procedentem , ct multoties adhue cum febre : forte quia infracta , vel deficientia Uentriculi, di Intestinorum sermenta , ab aquae potu languidiora reddita, chylosim non bene moderabantur, nec melius excrementorum alvi repurgationem ,
unde postmodum febris , & alia ventris
a Tubereuli introrsum ruptione, virium deiectis , vomitio, aut animi dejectio M. Ccidentia a Tu moribus internis diruptis exorientia hic ulterius memorat Hippocrates , atque prognosim ex iisdem recenter, quam malam, re infaustam ait, si subinde vomitus , animi desectio , aut exolutio consequantur . Hinc prognosticus
et praesens Aphorismus , & summopere in praxi Medica utilis.
Tu mores in humano comore progigni, nedum externos , sed etiam internos , & ratio manifestissima suadet, & experimenta plurima ex dissectorum cadaverum observationibus certocertius attestantur. Eos autem non solum ineviscerum parenchymatibus, Iecore, Liene , Renibus , utero , verum etiam in glandulis, quibus totum sere corpus
constructum, contextumque est, tum maioribus, &conspicuis, tum etiam parvis, &inconspicuis, ac solo microscopio observabilibus, cunctis plane in consesso est, adeout plerique , neque sine firma , constantique
ratione arbitrentur, raro febres acutas, aliasque graves, &calamitosas aegritudines accidere , quae ingenitum tuberculum comitem non habeant, vel pro causa , si ve essic:ente, sive fovente , non recognolcant. Quo lane videtur Hippocrates respexisse, cum dixit, omnes morbos vel ulcus esse, vel ulceris conditionem praeseserre , ut atras innuimus .i Quoties autem accidit, interius genitos Tumores luppurari, ac postmodum dirumi, nisi prompte materia luppurata exitum abeat, nece lis est alicubi deponi, ac haere.
re ; & quidem si in glandulta , quae uti spo: v.
stosae satile quotcumque humores exeipiunt,iae illime corruptionem inseret, & sympi mala plane exitiolas si vero in Ventricu tum feratur , vomitum excitabit, si in Thoracem , & Pulmonem, tussim , anhelitum, suffocationis periculum, & quandoque etiam animi desectionem l si in Intestina , dia rhoeam , vel di senteriam 3 si in Abdominis cavum , hydropem , si in Renes , aut vesicam, stranguriam, dysuriam , ischuriam, sicque deinceps alia, α alia incommoda pariet, prout in unam, vel aliam partem a bini cedet. Ex his autem speciatim memoravit Hippocrates virium exolutionem, vomiti nem , & Animi desectionem, quae videntur esse symptomata speciali ora diruptionis, ad cavum thoracis, dc praecordiorum pertinentia , unde gravius timere sit vitae periculum; liquidem quae fit ad intestina, Renes, vesicam , & Abdomen laevius prae caeteris vitam incommodat, etsi etiam mala sit. Silentio autem praetermisit Hippocrates prognosim , quam in caeteris antea praesignaverat, sorte quia implicita in his continebatur, vel facile ab iisdem deduci poterat r quamobrem
ecte Mercurialis hoc loco sat fuisse, inquit,
tirere, fieri, eum sint semper perniciosa, qu mosorumque fiant: sunt enim hae omnia mainia , fifπaratim , multo magis ficoriunctim capiantur ; tum quia figo Mant magnit Inem tuberculi, o, pravitatem illius main terrae , Detque ad quem missa es, praestantiam, tum quia cuncta haec tria IF tomata am per sese, quam consecutive , unum quo Gque Ieparatum, Tires magis atterat, atque
alios graves affectus modueere potes . Quinde grumi languinis ex rupto a postemate sulcus ipsum sordidum , facile in gangraenam terminandum , continuus pereas partes humorum effluxus , fistulae , cuniculi aliaque plura , quae supervenire solent , vitae periculum adaugent. Quibus omnibus unica spes est evadendi per iteratas potiones
vulnerarias, adlecto spermate ceti , mu-mia , extracto hyperici, aliisque similibus,
EX sanguinis fluxu eonvulsionem,aut singultum con sequentem malum esse scripsit Hippocrates s. apbor. 3. nunc addit e iam desipientiam 3 unde propterea credid
risu seiunci im unum ab altero, si haemorrha-giae
178쪽
Hae superveniat, visium portendere quamin vis Celsus lib. E. evit. 8. utrumque lociave rit 3 & quidem convulsio sola , aut sola desiis pientia satis, superque mali morbi testimo. nium esse possunt, cum cerebri , di nervorum laesionem arguant, quae sua natura,
mala semper est. Quod si praeterea simul
una copulentur , multo magis deteriora erunt 3 quare idem Celsus utrumque conium gens, non solum malum, sed mortisperiacutam, adiecit. At vero haec non dixit Hippocrates supervenire posse cuicumque laq-guinis evacuationi, sed illius profluvio dumis taxat , seu largae, & copiolae haemorrha-giae , de qua etiam meminerat citat. lor. 3.ophoris 3. nam si modice sanguis fluat, seri proculdubio nequit, ut deli pientia, vel convulsio sequatur , quinimo laepius aec, dit , ut sanguis moderate , praelertim per res , vel per haemorrhoides , profluens multum levaminis afferat aegrotantibus , ut etiam ex pluribus locis Hippoeotis deducere est . Num autem de sola narium haemoris rhagia dictum hoc retulerit, an etiam . de aliis aliarum partium evacuationibus cruenis
is, licet dubitari possit, probabilius videtur de quocumque languinis exitu immod rato , e quacumque parte prodeunti . v luisse intelligendum , cum ab omni sanguinis immodica evacuatione Cerebrum praecaeteris visceribus magis assiciatur, & Iangueat , attenta praesertim ejusdem 'condistione , lieri quae e naribus procedit proximius cerebrum debiliter e qua de causanori solum malum esse. iudicium censuit Celsus, sed etiam exitiosumidixit e. Dest. Desipientia autem, seu dementia , quae hie notatur, ea videtur potissimum intelligenda , quae stuporem , stultitiam , &sensuum omnium hebetudinem significat,
ut m mentecaptis , ob ingentem virium, praesettim animalium Iactura . . a
ab Liso vomitus , singultas , desipienιia,
os, latine Volvulus, est morbus, in quo, nil quod superne assumptam est ad inferiora i & ad' alvum destendit . sed p
tris larlam revolvitur, & per os regeriatur . obstructo, e stipatoque , aut etiam contortos atqne inflammato intest mo Ileo, a quo, morbus ipse nomen desumpsit .
Quamquam autem Iotestini hujus aflactio. nem specialium morbus iste volvolosus eo. I
nino vomitus necesse est, ut simi una eono zgatur, eum fieri etiam pos , ut nedum an intestinum , sed etiam retiqua saperi ra compatiantur dolore, cruciatu, tormi nibus , inflatione, sebre , siti , in appetentia , aliisque lymptomatibus citra vomitum , qui etsi postmodum subsequatur , solius tibi assumpti, vel humoris in ea vo ventriculit agnantis esse solet . At vero si vomitus..deinde stercorarius accedat, aut etiam cum singultu , omnino lethale esse consuevit, de quo hic Hippocrates: tunc enim intestinum Ileon tam crudeliter vexari indicio est , ut irritatione perpεtim inducta , fibrae illius lacessitae distorqueantur . & veluti conis vulsione affectae , sursum retrahantur, aemotum peristallicum penitus conturbent, ct invertant , unde postmodum taces in cellulis , ct anfractibus illius residentes, evomantur, excitato simul una singultir: Perpensis praeterea causis, e quibus II eos proficisci solet cum vomitu, plane ab illis periculum vitae magis adaugetur: nam si ve ab instammatione contingat , sive ab ejusdem contractione , ac tortura, aut etiam prolapsu, ut in Enterocele , sive . faecibus induratis aut viscoso, haerenteque humore, sive ab alio quopiam vim habenἀte convellendi, & fibras intestinorum ritandi , atque distorquendi , semper exi tium minatur , ut nitariis quoque compertum est, & praxis ipsa pluries ostendit rquamobrem non immerito funestum si agnum hic ab Hippocrate proclammuz. Quod si ulterius cum vomitu singultus adapangatur, longe gravius malum indicitur. tum ex natura vinguItus, qui ad eonvulsi nem refertur , tum ex conditione materiae ventrieulum , ct Stomachum impetentis, plane mordieantis, & acris i tam denique ex ratione partis assectae ad vitae sustenta
tionem penitus necessariae c qualis est ventriculus ) ct propter nervos, quibus intextatur innumerabilibus , magnam Cum cerebro connexionem habentis, ut alias dictum .
Hi ne non Ium Hippocrates singultumia pervenientem malum dixit , sed etiam convulsionem, quς proculdubio peri colosior censenda erit ob cerebri; & nervorum inde immediate prodeuntium aflactionem: Atis qui despientiam quoque laboriti posse exileo, illumque pari modo sunestum signum esse , nulli dubium , tractis nimirum ineonsensum partibus ad animales oper istones pertinentibus , depravatis spiriti. bus, turbatisque, consitiisque phantasmati. mitetur, aut consequatur, non tamn -- ι bur, Imaginativam, &AEstimativam di
179쪽
gentibus, ae moderantibus. Quae cum claiariora sint, quam ut iusiori termone egeam , non est , ut diutius in his immoremur. Solum id animadvertere juvabitis unumquodque horum symptomatum satis esse ad indicandam morbi Ilei pravitatem, ac contumaciam 3 quamquam Unum ab altero prosectum , Ac intra quatriduum lethum
attulisse non raro Observaverimus.
A morbo laterati inflammatio Pu oris,
ΡLeuritis, ae Peripneumonia , adeo inter
se amnes morbi iunt, ut multoties unus alterum mentiri soleat , quinimo plerique
utrumque confundere conlueverint. At vero quamvis inter initia diversimode mole. stent, dc distinctas eartes, pleuram lcilicet, vel pulmonem assiciant, unde postmodum a partis aflectae diversitate, Pleuritis, aut Peripneumonia vocitetur , Plerumque t meri , procedente morbo, ac pejoribus symptomatibus comitato citra suppurationem, dc sputum, etiamst antea partes a pulmone distantes affecerit, facile in i psius pulmonis substantiam repere potest, ct Perip umoniam, seu pulmonis inflammationem excitare, cumque hie affectus majus vitae periculum minetur, ob majorem cum corde vieiniam , ct cum toto corpore consensum per arterias inde latiores excurrentes , ac recta in cor, ejusque ventriculos, ct mrtam sanguinem asportantes: propterea transitus pleuritidis in peripneumoniam longemmiciosior existimatur : id quod considerans in hoc aphori imo Hippocrates ait, a Pleuritide Peripneumonia non bonum . Dignoscitur autem his praesertim indiciis transitus hic ex Pleuritide in Peripneumo. niam a sebris exacerbatione majori, a dissicultate spirandi magis adaucta, a tussi protundiori , vel nulla citra screatum , a genarum rubore ab urinae substantia magis fia. Fente, crassaque, atque a doloris sensu, qui prius acutus, dc pungens, mox vero gravis , & premens evadit , majori cum anis xietate, & corporis inquietudine. Tunc itaque Pleuritis in Peripneumoniam commutata mala dicetur , cum , illa non desinente , haec supergreditur ἔ at vero si cessante priori, posterior adveniat, licet num simpliciter non sit, non tamen omni .no malum esse solet, ii praesertim materia inflammat onem in iurens, aut fovens per
ducta ad pulmonem , atque ad ducto Hal-dem tracheses, possit subinde saeillat, depromptius extussiri, dc excreari. At vera cum Pleuritis, seu inflammatio eleurae, noa omnino desinit, sed potius malori sua ex pa uintione etiam in pulmones diffunditur , dg una simul cum pleurae inflammatione, Pulm nem quoque ipsum, secundum alterutrum latiem lobum inficit , ac tumefacit, tan.
tum abest, ut commutetur, dc aliquatenus prosit, ut potius malum malo gravius adlisciat , dc peiora vitae incommoda pariat, de
qua re hic sermo est 3 unde merito scriptum, malam , imo dc fortasse pessimum., ac te thale asserere licet, eo quod subinde labris,
quae utrumque morbum comitari solet, a
geatur , respirandi dissicultas increscat, de quod gravius, cor , ac vitale robur magis, magisque ini lingatur, dc hebescat. Quod si
praeterea genae eκinde rubeant, sputum vel lupprimatur, vel crudum, rotundum, fi vum, vi Iide, aut nigrum, dc nonnisi maximo cum conatu educatur, vel in Iethum
desinit, vel in empyema , ac phthisim, com
mutatur , di postremo in mortem adhuc .
Sed an quod Hippocrates hic ait de ii
flammatione pulmonis ex pleuritide , ammpliandum quoque sit e converso in pleuritiade, si in hanc peripneumonia transeat, ut in coaeis praenοιιombus , ubi peripneum
cita pleritidis luccedanea, tutior primigenia dicitur . di cur eiusmodi transmutationem Hippocrates tacuerit ρ Et dicendum illam ibluisse non irrationabiliter Hippocratem , veluti ratissimam , ct insuetam , quae si is tasse aliquando visa sit , pari, imo pejori prognostico e sse judicandam, cum subinde conlectura pateat jam pulmonem ex in te osuisse inflammatum , ut proinde incapaa novi affluxus humoris, illum excipere non potens, alio divertere faciat a quin imo dineficium educendi per sputum , dc tussim
humorem , penitus desperatur a superve. niente pleuritide , quod facilius expectan dum erat ex sola peripneumonia. Qua vero de causa pleuritis in peripneumoniam transire pollit, non aliunde crediderim, quam ex impedito magis, minusve in partibus pectoris sanguinis circuitu, Cum enim in apicibus solum arteriolarum sanguis haeret , caeterae vero liberae , expansaeqae sunt, ac praeterfluentem sanguinem admittunt , ac deducunt, levis plane inflammatio
fit, & pleuram non excedit ι at vero si illae excipiendo sanguini satis non sint, sed a huc ulteriori egent spatio, sorte quia iam
gu:s, crassior, acidior. glutinosior , aliasve amplitudinem exigit malorem, latio en .
180쪽
ze, tune in adjacentes partes excurrens adoc in pulmonem divertitur, illiusque substantiam tumefacit, ae inflammat.
db aestibus fortibas Conuulbis , aust Tria
A Pulmonis ingammatione rarenuis, malum.
ala morbi sint inter se adeo amnes, ut vices inuicem commutent, dc unus in altiterum transire possit, frequentius tamen mutatio in pejus, a superveniente nimirum gra violi , perieulosiorique contingens . iuxta seriem ab Hippoera e hic notatam, fieri solae, ut ex pleuritide, peripne timonia, atque ex peripneumonia, phrenitis accidat. Ha enim ratione per partes successive ninhiliores , magisque ad vitam sustentandam n e mari as . periculum adaugetur, Ec pr ximius ad mortem ituτ r Pleuritis autem, de per i pneumonia ita a plerisque confunditur , ut ex utrisque commune nomen apud nonnullos factum sit, de pleum Deumonia
Cum igitur a peripneumonia transitur in In phrenitidem, aut haec illi superaecidit, ab affections partis vitalis trahitur in con--tium aegritudo alia partis animalis , Accerebri, ubi phlogosim, de inflammationem
pariter exortam suspicari irrationabile non est, eo fere modo, quo pulmo i pse affectus ereditur e etenim saepenumero evenit , ut quemadmodum partes externae, erysipelate vexatae, aliis consentientibus, & vicinis id ipsum communicent, quod patiuntur, ita de Partes internae inter se invicem consentien-aesi sed & fit quoque, ut erysipelas veluti per salium dissundatur, de has. & illas partes , non raro etiam dissitas j indisserenter hi sester, ut in eo, quod Solaticum dicunt. Atqui maximus inest consensus per arterias, venas, dc nervos inter thoracem , 8c pulmonem cum cerebro, ut patet , estque a uobis alias notatum ex Anatome. Si igitur Praeter pulmonis inflammationem , cere-hrum quoque, vel ejusdem mea inges , &plexus, accidat inflammari , unde phren - is eMoriatur i nulli dubium mali morbi imsimonium esse, dc etegrum de vita facile πη iclitaturum . Porro in his, sive urinae tur. tentae compareant, sive e turbidis mox re pente tenues sani aut etiam , quae inter initia concoctae videbantur, post quartum diem attenuentus , aut aliter in exercitiis missaevarient , mortis praenunciae eo si lant, ut dicitur ab eodem Hippocrate Iib.
Ouo pacto legendus sit hie aphorismus a
non satis adhue bene constar, cum re neque inter veteres Eκpositores convenis se scribat Galenus in eommentaris, qui ta tetur, Marinum insignem Aphorismorum Interpretem pro aestibvr maluisse scribendum vulnera , ut propterea ex vuhaeribus potius sortibus, quam ex aestibus, convulsiones oriri poste fuerit arbitratus, cum nul quam rationabiliter constare possit ab aestiabus sortibus convulsiones proficisci , aut quinam unquam intelligendi sint ejuscemodi sortes Mus, an ab ambiente aere, an veroa vehementibus medicamentis . sudorem potissimum inserentibus , vel etiam ustio nem , dc escharam excitantibus, aliisque rat sicin haec versio suas patitur dissicultates, ita nec altera Marini suis aliis ex advers, caret. Quis enim unquam veluti rem nota tu dignam, & inter aphoristicas sententias collocandam arbitrabitur, ex sortibus vulneribus convulsiones oriri posse, aut ortas inter mali morbi testimonia reponere dubitabit λ eum tamen alias, dc pluries Hippin crates idipsum memoraverit, sitque cuntiis jam satis superque notissimum. Multoti ea etiam observatum in praxi ab hypocaustis,& laconicis, ex thermis naturalibus, sudore nimium , vehementerque promoto, exinealefacta plus iusto corpora exaruisse , ac ner Orum , mulculorumque tensionem passa esse s itemque alia ab usu causticorum mediis camentorum supra partes sensu exquisito praeditas applieatorum, contractas, ec convulsas illas remansisse, ut re ab usu mercurialium x quocirca non omnino impossibile putandum ab aestibus sortibus , caeteritque extrinsecis calorificis immoderatis convulsionem . ac teranum posse proficisci ι unde Celsus tib. 2. cast. 7. hanc Hippocratis sententiam ita accepit, ut verteret; Pol ma
Sed et si ab his . aliisque similibus causis
externis convulsiones excitari posse credulci, ritu, non videtur tamen hoc loco Hippo..e rates voluisse istas ab illis deducere , sed dumtaxat , quae ab internis causis progiis gnuntur , cum hic de morbis aliis moibis lupervenientibus sermonem habere a prin-eipio hujus libri sibi constituerit. Hinc rationabilius sortes aestu exponere conveniet. M 2 febri