장음표시 사용
181쪽
sebriles , & qu 1les ab ardentibus inieruntur, quae Caulones, &aestuosae febres , a pellantur, & aliquando colli quatiuae fiunt. Et quidem ab his plurimum commoti, ac sermentescentes humores, nedum calore intensissimo, di siti inextinguibili, aegrotantes excruciant I sed etiam acritate, ac minlestia intolerabili partes cunctas corporis exagitant , lacessunt , ac divexant , ut mul-culi, & nervi rorida illa, blandaque substan. tia exhali sit , rigidi , contractique fiant . Atque hine animadversione dignum smai- ur, quamobrem Hectici, ae Tabidi effecti,
etiamsi toto corpore ex arefacti evaserint , nullatenus tamen convelluntur , quoniam
non a siccitate ut vulgo creditur quae salie in illis extrema est , sed potius ab humorum acritate , ac irritatione convulsionervorum, & musculorum evenit, ut alias adnotavimus. Quod autem febres ardentes, λrtes aestus ab Hippocrate Upellari s leant , praeter voces graecas πῖν , -- , m τδν , quibus ipse utitur, aia ligui iri an oas febres ardentes , deducitur quoque ex eodem tib. de medicamento purgante , ubi in sortibus aestibus cavendum a catharticis consulit. Huic etiam expositioni melius cohaeret Celsus antea memoratus sib. 2. cap. T. hane Hippocratis sententiam afferens, dum inquit: post magnos fervores corporis, nervorum rigori, aut dumtio malum, quandoquidem ibi de his , quae intrinsecus in singu-ss morborum generibus accidunt, sermonem facit.
Sed quid est, quod Hippocrates sejunctim
hic scripserit convulsionem a Teiano, quem latini vertunt nervorum distentionem, cum tamen Teianus ad convulsiones reseratur,
sitque affectus compositus ex Opistho ono, di Emprost tono e Et dicendum superaddictisse Tetanum convulsioni simpliciter dictae , veluti morbum simplici convulsione
deteriorem eo quod totum corpus tum anterius, tum posterius rigidum, contractum, immobileque reddat 3 unde quodammodo ad naturam Catalepsis videtur accedere , in qua praeter contractionem, tensionemque nervorum , & musculorum , corpus universum rigidum , & inflexibile fit, a ner-veo liquore , & spiritibus , gelu sere
Ex Capitis icta obstupesteatia, o desipientia, malum. CApitis vulnera, & contusiones undeo cumque contingant, vel inflicta sint
seio per metuenda ι innumeris id attestanti bus experimentis, confirmanteque Tatione I quoniam primum Ratiocinatricis Animae domicilium conturbant, & offendunt O quamvis pro regionum varietate magis, minusinque molesta sint, & serius, vel tardius cuis rari soleant, plurimum ad hoc concurrente ambientis aeris conditione , ac qualita
te : quod & luculenter quoque deducitur empluribus Hippocratis, Galeni, aliorumque clarissimorum Auctorum testimoniis . At vero ubi praeter generalis huius timoris ea tam manifestam , comparent insuper laesi in terius Cerebri inditia , quae symptomata sunt 'veluti pathognonomica concussae ejusdem substantiae, vitiataeque structurae,iu ac nedum graviora, sed etiam periculosiora illa existimantur . Quamobrem scite admodum Hippocrates hoc loco scripsit, obstupescen-tιam , ων defieientiam , quae solent esse ejuscemodi laesionis symptomata frequer tiora , illis supervenientia , malum esse , ut iusius Lb. de vulneribus evitis reseri ,& admonet. Neque solum a Te gravi contundente, ut serro, lapide, ligno, aliove, sed etiam ab impetente quovis violenter , id accidi me pluri mae testantur hiltoriae . N tabilior autem est , quae stribitur ab eodem Hippocrate de Virgine illa Nerii filia s. epi. demorum, quae lata manu ad synciput percusia vertigine capta est, & nona periit. Et de eo, qui lapide in caput perculsus a Macedone corruit, secunda die voce dest itutus. tandem mortuus est ut & Autonomus iti ilo lapide ex manu laus, & decim sexta pariter defunctus. Quoniam vero hic speciatim meminit ictuum , videndum quid ex his magis, quam ex vulneribus cerebro contingat e Et sana noxa, quae Obstupescentiam, vel desipiensetiam inseri , non aliunde provenit , quam ex interna totius substantiae Cerebri e .cussione, perturbationeque , qua nimirum
illius fibrae, poruli, sinus, spiritus, &ri, ridus ille liquor , qui ejus substantiam H,
rorat, vigoratque , perturbantur , conchliuntur , exagitantur, di eis is loculis dimo. ventur. Sed & aliquando etiam accidit, ullCerebrum in sua constitutione , ae imit
in depravetur, & dissectetur, vel etiam ae
182쪽
di ruptis venulis , aut arteriolis sanguis guttatim effluat, atque vel in eadem cerebri lubstantia , vel in meningibus , dc plexibus
restagnet, ut propterea mole aggravet, ut putrefactione corrumpat , motum liquid rum interrumpat , dc mentem, mentisque operationes hebetet , ac dementet . Hinc
autem fit, quod gravior , periculosiorque non raro sit ictus , dc contusio , quam simplex vulnus Capitis, si praesertim per illud prodire possit quidquid extra vasa effluxerit , dc pus exinde proveniens exitum ha . heat . Aecedit, quod multoties ex ictibus non ipsa pars percussa, aut contusa , sed opposita laedatur, & frangatur , unde Ocincultum nimis, ubi , de cui medela adhi. benda sit; quod secus contingit in vulnere, dummodo fracturam , aut contusionem vehementem adjunciam non habeat: Quamobrem ex contusionibus , periculosiores fiunt Cerebri laesiones veluti . interius inductae . nec sensibus conspicuae, dc apparentes , ut compluries est observatum. Quamquam autem innumera propem.
dum mala . ex ejusmodi ictibus , dc contu .sionibus capitis accidere possint, speciatim tamen meminit in hoc aphorismo Hippo crates obstupescentiae, & desipientiae r siquidem istae frequentius ex illis accidunt
oh enarratas caulas: A concussione etenim cerebri, atque ab effusione sanguinis, alteriusve lisuoris, extra propria conceptacula . facilius Cerebrum gravatur , atque
opprimitur , unde postmodum obstupescenatia , qua nimirum icti, vel vulnerati, at. toniti, immobiles, ac veluti amplectici remanent . Desipientia vero hie,ab Hippocrate notata, non ad phrenitidem , vel maniam reserenda est . sed ad dementiam , seu stupiditatem, per quam mens stupefacta nil recte agit , vel cum sopore , cono susione, & ignavia, ut in vacillantibus ,
temulantis , multoque vino repletis. Denique dixit Hippocrates malum, non
Iethale a quoniam eiu saepenumero sic assecti pereant, seri tamen potest, ut reu laicant . ae salventur , B nimirum Cerehrum sua lubstantia illaesum , istum in suis vasis sanguiferis , aut lympiacis , noxam patiatur, dc sanguis ex illis effluxus exitum habeat per aures , nares, aut us, ut in plerisque visum: tunc enim nullibi restagnans cerebri substantiam nec comprimit , nec corrumpit , adjuta ritissimum natura a Maumaticis & vulnerariis medi. camentis , de quibus alibi dictum. Caeterum malum semper est stupere , ac
dementari ex capitis vulneribus, aut ictibuti quoniam ab his terebri substantia concussa, Ec vitiata significatur , quaeque tum ratione sui, tum ratione sanguinis effusi , facile in eorruptionem abit , ni per patentes suos ductus statim se iplam exoneret, dc cominmotum, turbatumque humorem repurget, extramittatque . Neque a non apparente
extrinseca capitis laesione quis certa conjiciet , nullam internam Cerebro commoti nem fuisse illatam 3 quandoquidem non Ia. ro etiam compertum est , sine ulla apparente contusionis, aut vulneris signatura , cerebrum male affectum , conturbatumque
suisse , atque etiam repente post aliquod tempus mortem intulisse , nullo interea praecedente sensibili lymptomate .
a sanguinis sputo puris sputum , malum i
Ixerat alias Hippocrates sanguinem is I pra ferri , malum ; nunc superaddita
illum superius rejectum , nasi cito, de sponte sua desinat, in pus verti, atque ab illius sputo, puris sputum evenire , atque adeo priori malo aliud pejus, & gravius succedere , quod est suppuratio, dc Empyema. Et quidem sputum bie memoratum, non simplicis spuitionis, aut excretionis intelligendum , veluti ex faucibus, & ex saucium glandulis erumpens, sed quini e pectore per
tussim ejicitur, quemadmodum Omnes Interis pretes exponunt: huic enim dumtaxat puistis sputum superaecidit, deindeque phthisis. de qua sequens Aphorismus stanectitur. Nec
aliter pus verum fieri potest, nisi languis, e suis vasis exiliens in pectoris cavo, aut alibi e crescat, de fermentatione subactus suppurationem postmodum subeat. Cohaearet nis e suetu; loquendi mos Hippocratis,
qui caeteras quaicumque eR purgationes, ex
crea tjones semper appellat 3 per tussim v
ro habitas, sputa restrictius vocitat 3 unde aph. PH. quinti, scripsit: qui spumosum famtuinem expuant, cia. dc in coac13 praen
& uigra , rotunda . ac visiosa nominat , ad 'quae e pectore educuntur . Quoties ergo eris . sputum sanguineum observatur , mox fuia P turum expectare est purulentum.
Quoniam vero a sanguιnis ono, inquit, vereri subit, num proprie sanguinis, puri sputi, ac simplicis , an etiam misti , vel sphii solum cruentati, is intelligendus si stri plane asserendum in vero pure, simplici
183쪽
ter languinem e me extussiendum , nam verum pus nonnisi a solo, & puro languine
provenit 3 at vero a sputo cruento, seu cumalus humoribus permisto, potissimum cum phlegmate 3 verum pus non exoritur , sed quid puriforme, ac puri simile , quemadmo dum experimur in catarrhis diuturnis , ad maturitatem perductis. Parum autem reseri, sive languis excretus multus sit, vel modi.cus , dummodo iteratis vicibus exspuatur, ut exinde coniicere liceat vas aliquod languis Ium sore apertum , vel diruptum , ct fecundum aliquam tui partem , laltem in pectore haereat, ct concretcat 3 cuius caula deinde fiat , ut in pus vertatur . Atqui longe gravius erit, di pus iubinde suturum portendetur , si spumo Ius, ac floridus , adeoque ex pulmonis paren chymate ille prodeat,ut alias ollenium: Caeterum malor, vel minor copia languinis excreti, nonni si proveniet ex vasis adaper- Iis , vel erosis, latioribus, aut angultioribus
e uidem prς tertim per pulmonis substantiam dispersis. Vasa enim illa , per quae sanguis edextro in sinistrum Cordis ventriculum per pulmones traducitur, longe majora sunt, dicum reserantur,vel rumpuntur,citam mortem
aflarunt, ab impetente sanguinis irruptione, ac suffocatione , impeditaque circulatione .
Puris praeterea sputum hoc locotab Hippocrate notatum tunc eveniet 3 cum valida Natura vim extussiendi serre potest ιnam si fortata imbecilla sit , quae tussis
impetum , atque ana catharsis molestiam is stinere nequeat, licet languis antea prodierit, puris sputum non comparebit, quia interius detentum cavum pectoris occupa bit . Quocumque autem modo fiat, malum
semper erit , quoniam sputum purulentum,& languinem praeterfluentem inficiendo , dc pulmonis substantiam erodendo, Phthisis causa evadit 3 de qua in sequenti. Verumtamen obiervare est , non suisia inaphorismo absolute pronunciatum , omnino a sanguinis sputo puris sputum subiecuturum, sed solum sub conditione , si a sanguinis sputo puris stri tum subiequatur , malum esse; plerosque enim novi sanguinem non semel tantum, sed pluries, atque iterato ad certum tempus expuisse, nullamque passos e se puris excreationem : quin & pleuritici,
& mulieres in mensurno catamentorum recursu consuevere ad plures dies copiosum sanguinem sputo, ac tussi, non sine ingenti molestia expurgare , citra succedentem ullam puris excretionem . Iure optimo itae adjectum est, malum tune signum es, eum ad sanguinis sputum , puris spu-
tum consequitur ι siquidem hoe pacto fiet, ut deinceps a puris sputo phthisis, & maris
cor universalis insequatur , ac tandem in teritus , ut mox dicetur.
ro sputum retinetur , moriuntur.
EX antedictis clare liquet, non irrati nabiliter hunc aphorismum suisse a
praecedenti disjunctum , cum non omnino
necessarium sit, puris sputum sanguinis reiectionem lublequi debere, licet plerumque id fieri soleat. Quamobrem lentus utri utque aphorismi videtur esse , quod si a sanguinisl puto, puris sputum habeatur, malum sit 3 quoniam a puris sputo phthisis, & deindelluxus tequitur; ct si forsitan puris sputum in posterum detineatur, mors insallibiliter luccedet: unde aphorismus hic videtur ei-ie ratio prioris illius.
Sed unde fit, ut a puris sputo phthisis,& fluxus portendatur, sitque alterum alterius tympio ma , veluti necessario superventurum e Plane id videtur deducendum a pure , & puris conditione : pus enim, ut alias dictum , acritatem habet muriatico salinam, dc acrem , ad emue erodentem , atque insensam sanguini, & pulmoni, ubi haeret,
unde cordi . totique corpori, vis, rubor , & nutrimentum suggeritur 3 quamobrem ab insecto, ulceratoque pulmone , sanguis inde praeterfluens perpetim , vitiosus , &acer, ac mordens redditus , nedum ulcus
ipsum lavet, & sordidum reddit , sed etiam ventriculos cordis , & reliquos humores inficiens , febrim excitat tabificam , subindeque postmodum alia innumera dein
trimenta , & tandem mortem. At cur sputum in pleuritide cruentum bonum sit, di quanto citius comparuerit, tanto melius: cum ex adverso hic malum
reseratur , & suppurationem portendat ρRatio facile reddi potest ex eo , quia ibi
ex dirupto apostemate a tanguine eκtra va-la restagnante , hic vero e pulmonis vafra diruptis, vel reseratis proxime resilit, et iam cum pulmonis laesione , cujus insanabi, ita dicuntur ulcera , auctore Galeno A. de loco Hect. e. S. S. Μeth. o.8. II. Lugi meretur de hac re idem Hippocrates L oc rude morbis, ubi multiplex genus Phtha leos aut inguit, & uni ulculus qu caulas. , ac
gen rationis modum , perquam accurate re
Censet ἔ ut propterea in illis deleti belidi non sit opus hic ulterius immorari.
184쪽
Fluxus vero, qui in hoc aphorismo, nomine generaliori notatur, vel intelligendus erit, qui ventris dicitur, juxta documentum ejus dem Hippocratis s. apby. dicentis: Tabe
laborantis alvi fluxus superveniat, vel capillorum de lumium , ut ibidem memoratur apbor. I 2. O' I4. vel utrumque, plane nil erit, quod huic sententiae non conveniat ;quoniam ex utrisque proxime imminens interitus portenditur , ut iis in locis a nobis est explanatum : quidquid enim praeter naturam evacuari Phthisicis , ex pulmonis sci licet ulcere tabefactis , contingit , proculdubio malum est, imo etiam lethale , ob maximum naturae languorem , ct virium dispendrum . In quam rem non semel observare
curiosum suit , phthisi peremptos in tam
extremam sanguinis consumptionem pervenisse , ut is solum in arteriis , & venis superfuerit , qui vix circulationi ejusdem satis foret, reliquo penitus ex hau sto . Tandem ad calcem aphorismi adjieitur reum sputum detinetur, moriuntur. Et sane: detento etenim pure pulmo nedum magis inficitur , sed in usu respirationis multum primitur, ut tandem suffocetur, unde cora suo motu deficiens vivere desinit. Atque hine liquet, quam gravius sit puris sputum intercipi, dc remorari , quam moleste licet , extussiri , & educi 3 quoniam ex hoc
expellentis Naturae robur ostenditur, ab eo vero detento summa ejusdem imbecillitas indicatur , dc proximus vitae finis.
di Hepatis inflammatura singultus, malum .
Μultoties He par sicut, & pleraque
alia corporis viscera ab haerente in ejus substantia languine , utriusque , vel alterutrius vitio , inflammatur . Cum autem
id morbi genus subit, non solum graviter aegrotantes divexat, sed in maximum vitae periculum eosdem coniicit , si praesertim vehementiori febre , anhelitu dissiciliori , ingenti dolore . siti , vigilia i caeterisque
molestioribus aceidentibus societur. Ex multis autem, quae illius inflammationem eo.
mitari , vel subsequi solent, specialius hic
adnotat Hippocrates singultum, veluti symptoma rarenter superveniens, atque ah alio viscere male affecto, puta stomacho, aut diaphrasmate dependens φ aitque illum maritum esse', quoniam designat eo dimisam, extensamque esse iecoris inflammationem ,
ut alias quoque partes superiores, di adla-
centes affecerit, magisque ad vitam sum. nendam necessarias. Et quidem a singultu stomachus, ct diaphragma perpetim eonvellitur, unde dc ciborum assumptio, ae morumdem digestio , nec non respiratio plurimum impeditur, quae operationes lunt quam maxime ad viventis corporis conser ationem conserentes praeterquamquod affecti , ae proritati a causa singultum excitante, ne vi per stomachum, oc septum transversum dispersi , trahunt quoque in consensum cer brum , unde alia longe graviora, & pericuI si ora mala exoriri possunt, ut cunctis notum. Sed etsi Hepatis inflammatio ad stomaehum , ct diaphragma non subreperit, adhuc tamen poterit singultus ab Hepatis in. flammatione suboriri propter ligamentum carneum , quo illud diaphragmati alligatur, ut ex Anat Ome patet, quamobremisso inflammato, tumefacto, ac plus iusto distemto, ex nimio pondere contrahitur diaphragma , dc in tuis expansionibus impeditur,seumque stomachus diaphragmati quoque haereat, unde fieri potest , ut singultus ex riatur , qui iitriusque passio dicitur: & quinniam singultus ad motus spasmodicos resertur, de isti nervos male affecto , & C rebrum quoque laesum arguant, adhuc exim de malum signum erit, & multarum partium principalium, simul una laborantium, indicium manifestissimum .
I Tigilia Convulsio, vel Desinentia, malum. SIcut convulsio , aut despientia plerisque
aliis aegritudinibus, cum nervorum laetione conjunctis , supervenire soIet, & m li morbi testimonium addit 3 ita si vigiliae, ut non raro fit, accidant, malum pariter portendunt di quoniam si in reliquis deducti in eompa Isionem Cerebri indicia sunt, multo magis in Vigi Ita Cerebrum ipsum male assectum proximius designabunt . Uerum Vigilia in his vehemens, diuturna, & nuuli penitus remedio cedens eme debet , ut
convulsionem , vel desipientiam pariat '. sunt etenim, ac fuere plurimi, qui ad menses integros somno caruerint, nihil im tamen convulsionis , vel desipientiae ineom.
moda passi sunt , ut historiis liquet, &de
Μ cenate cunctis notum 3 At vero ubi ex perenni Uigilia ista evenerint, nedunrh
mores , Ac spiritus per Cerebri substantiam diffusi acriores redditi, mitum insensi evaa
185쪽
constitutione , ac textura non leviter a
naturali statu declinasse indicio est , cum ipsius meditullium , di nervorum principium depravari , ae offendi contigerit ex contumac , diuturnoque pervigilio, aliter convulsio, vel desipientia nullatenus accideret. Cujus autem generis desipientia hic intelligenda sit, facile ex supradictis deducere licebit, quam nimiriim vocant melancholicam, vel maniaeam , ab exustis, acidis, vel acribus humoribus progenitam 3 ab his enim plaries dictum, convulsiones excitati solere, irritatione in nervorum fibris inducta , quamobrem pari ratione ab iisdem desipientiam hoc loco memoratam roficisci credendum est. Atque hinc mino, facile quoque deducitur , cur Vigilia, quae pleri lque innocua esse solet, in his mala fiat, si nimirum ad eam eonvulsio, aut
desipientia iubsequatur ι siquidem denum
ciat non a sola exiccatione . aut humoris
absumptione illam provenire, sed ab alia
Pejori, mordaci, ae virulenta causa , quae convulsionem , dc dementiam gignere valeat , vel fallem ex tali, ac tanta substantiae cerebri coarctatione, ut roridum 3Ilius
liquorem vel non gignat, vel in meditul- Iium diffundi non permittat, unde contumax , atque incompescibilis vigilia se sm , sensimque suborta sit , quamobrem malum aegrotanti portenditur, & fortassis etiam interitus, nisi humectantibus simul,
ac retundentibus acritatem convenienter, Opportuneque occurratur.
Eae ias nudatione Erysipelas.. Α Djiciendum omnino est , malum , vel L, implicite subintelligendum , ut sensu Saphorismi consonet experimento, & menti
Hippocratis 3 siquidem illo omisso , nequaquam videtur utrisque consentaneum ,
uod ossi nudato erysipelas perpetuo acci-at , quidque portendat , cum supervenerit, ignoretur , attenta ossis denudatione . At vero fieri nequit, quin grave, dc periculosum symptoma ceniendum non sit erysipelas ossi denudato superveniens, tum suimet ipsius ratione, tum ob ejusdem ossi denudationem , quoniam denudatum os facillime livori, & corruptioni subjicitur, unde postmodum sphacelus. Fuere siquidem offa
omnia a provida Natura tenui quadam
membranula, quae Perio Ilion voc/tur, undequaque circum vestita, cuius causa foveantur, oc ab extrinsecis alterantibus custindiantur 3 quamobrem ubi illa orbata ambienisti aeri exponuntur, promptissime frigent, livescunt, dc quamlibet aliam prpernaturalem alterationem subire possunt 3 cumque liquor, dc vigor nerveus, qui per illam di funditur , propter ossis denudationem . per eas partes permeare nequeat, sed vel haerescit, dc circumquaque restagnat , vel eκ partium circumstantium vitio, ac ambientis aeris importuna actione, acescit , dc rumpitur , proinde fit , ut antedicta mala exoriantur. Hi ne cauti, dc accurati Chirurgi in ejusmodi casibus omnem adhibenL diligentiam , ut os nudatum amiciant, ac ballamicis medicamentis tutentur , simulque una ab extrinseco ambiente custodiant ἀ& defendant i imo si quid in osse vitia tum appareat, statim abrasionibus, ac lituris detergant, dc amoveant.
Λ pHORISMUS XX. ab Erripelate putredo , aut suppuratio,
Ouamvis Erysipelas ad Tumores resemri posse videatur , quia tamen a te
nui admodum humore acri, & volanti pletumque fit , 'qui vix cutem affectam elevat, &rus. , vel flavo colore inficit, pr pterea sponte sua solet promptissime di Dcuti, & insensibiliter resolvi, intacta, a que illaesa reliqua parte, si praesertim vorum , ac legitimum illud suerit. Cum a
tem praeter rubicundum colorem, in manifestum tumorem cutim attollit, misimuex alieno I de crassiori humore esse solet, adeoque sparium appellatur, quin & pro r,tione humorum admistorum , nunc phleg
monodeS, nunc indematodes, nunc etiam
scirrhodes dicitur , prout in colorem va rium inclinat , & hune, vel illum adjunctum humorem redolat, ut apud Charurgos: quo casa nisi illorum peritia, dc acis curata diligentia accedat , facile in ap stema degenerat, & suppurationi laceu hit , nequeu te scilicet alieno illo, admi-stoque humore tam prompte attenuari , dc exoIvi. Id ergo considerans in hoe aph rilino Hippocrates , inquit, putredinem , aut suppurationem ex Erysipelate id clam , malam esse, eo quod a scia consumta constitutione recedat . dc alio . quam dissolutionis , de evaporationis modo desunat . imo in graviorem morbum , di in nucus sane periculosum commutetur. Et quidem cum in putredinem , vel in suinpuIatiouem tendit , proculdubio designat enmisi
186쪽
mistura alterius humoris erassioris, indebitam fermentationem inibi fui me excitatam,
Per quam partes tenues exolutae, saeculenistas , ac tartareas reliquerint plane irresolubiles , quae cum acorem , ac virulentiam
etiam contraxerint, facile insuper subjectas, Ac cireum stantes partes inficiant , & cor-Tumpant, ac tandem in gangraenam desinant, substratum os, vitiantem, contaminantemque.
Sed & ex putredine, aut suppuratione ,
noga semper febris exoritur , de non raro
priore pejor 3 insecto subinde sanguine, per
affectam partem in eor remeante , indeque Per corpus universum, unde postmodum gravius vitae periculum imminet . Accedit ,
quod putredo ista , & suppuratio mali semper moris esse istet, ratione mi storum humorum spurium Erysipelas progignentium, qui cum sere semper acorem salmum reserant , vel procedente tempore adipiscantur, praeter crassitiem, de lentorem , sordidum quoque ulcus essiciunt, quod non tam facile detergi solet, nec tam cito consolidationem admittit; quapropter diuturna mora , etiam circumjacentes partes excitatis cuniculis, asscit , novos novosque tumores, ac abscessus promovet, dubium semper exitum comminantes, praesertim si circa articulos fiant,
ct in corporibus valetudinariis , humidisque regionibus, atque in aetate senili, ut multoties est observatum, anno 27ω. sub Autumni finem , ac deinceps per totam hiemem sequentis anni IJ I. Neapoli, genus quod dam erustosi Eryli latis vagatum est, epi-demicam constitutionem reserens , quod cunctos facie peculiariter asseeit, cum sebre acuta, pervigilio, destrio , e naribus haemor Iragia , allitque , symptomatibas perniciosissimis, e quo pauci admodum evasere.
a forti in uiserabsa pulsu profluvium sanguinis , malum.
I Leera, sicut etiam vulnerae, Cum prae sertim magna sunt, oc in partibus ar- eriosis inflicta, is eiu eireum labia, ob indigestam materiam, intumescere , dc non raro etiam cum rubore, dolore, re ardore sociaeri , ut propterea ei reumlitae venae , &arteriae languinem deducere, di excipere non valeant, unde postmodum ab ipso restagnante vehementius pulsant, & elatius attolluntur. In his ergo ait in hoc aphorismo in
pocrates, iacile posse sanguina prussavium
exinde succedere,impetente nimirum illo, at que aditum si hi per violentiam: saeiente quod cum acciderit,malum esse lubdit,tum ratione ipsius sanguinis immodice profluentis, tum ratione ulceratae partis , quae ab ejusmodi
immoderata sanguinis e flatione languida . oc effeta remanens, dissiculter ad cicatricem sit perducibilis. At vero haec in ulceribus quibuscumque contingentia , longe graviora evadunt in Carcinomatibus, quotum proprium esse s let ejuscemodi mala in serre, de sortes pulsus, aut irrestagnabiles sanguinis profusi
nes inducere, a maligna , virulentaque materia arsenicalem conditionem reserente
quamobrem non solum malum, sed pessiamum in his indicium promitur insanabilitatis, δc mortis.
Notavit autem signanter Hippocrates foretem, idest vehementem, & elatum p Ium esse debere : nam non quaelibet pulsatio mulceri bos mala est quae enim concors, de
conformis est cum cordis , caeterarumque arteriarum pulsu, mala non est, imo potius salutaris, cum sit conveniens debito Naturae usui, arguens ulceratae partis vim, facultatemque validam, dc sanguinis cricumineuntis blandam , consentaneamque conditionem . Quare, ut pullationes istae morborisae sine, krtes, vehementes , impetentes que esse debent, vitium ulceris, Oc qualitatem materiae restagnantis designantes acrem, multumque infensam, quae peculiartsermentatione ibidem excitata violenter concutiat, ac percellat arierias, imo de amis, tum totius partia ulceratae, quocirca fiat, ut orificia arteriarum, & venarum ab impotente, atque erodentae illius malitia reserenis
tur , dc scindantur. Sed dc nec solum ab ulceratis, aut vulneratis partibus, sanguis si profluat, malum erit, sed eriamsi a naribus, haemorrhoidibus , utero , caeterisque immoderanter ex liat: quippe tunc arguit vitium tale in sanguine inductiam , ut nedum labia ulceris . dc adjacentes paries tumes ciat, & excruciet, verum etiam reliquas Omnes totius corporis inflet, vel licet, & d pravet; unde Celsus latiori plane significa. tione sententiam hane expressit tib. 2. ea T. inquiens: ubi vis enere vena fumr vice ra movemur , sanguinis proJuvium erit . Et quidem ex Cance rosis ulceribus aliquan do observatum nares immodice sangui nem iusisse , eum iam patientes m proximum exitium deducti toto corpore ejus ma- lata Brent insecti . Sunt etiam , qui sem tem , ac vehementem pulsationem noci
187쪽
proxime in esceribus , sed in corde ex uic haerenteque pituita acorem ponti eum rese ribus vehementer affecto, atque elato illam rente, re fibras contrahente, di corrugan- velint , veluti signum inflammationis ibi. te , aliisque consimilibus causis in nostradem inductae, atque ex pulsu cordis manife- praxi memoratis, exceptis his , qui ad υ- standae, cum pullationes Omnes arteriarumitrumque hypochondrium pertinent , ut &ab unico, dc toto corde procedant: & qui . ad vesicam, & uterum . Isti vero tempodem id non inverisimiliter dictum putave- ris diuturnitate, sponte sua desinere solent, rim, quamvis cunctis sere interpretibus cre- vel Ope medicamentorum remitti , atqueditum sit, pulsum Hippocrati vel incogni- aboleri, discussis nimirum flatibus, egeliis tum suisse, vel deneglectum s at vero si non-ifaecibus, subactisque aliis causis dolorem nulla in eiusdem operibus loca perpendantur, inierentibus , nisi tamen , ut hene adver- haud infitiabimur suisse non raro pullum initit Galenus in comm. doloris ferocia a con
aegrotantibus ab illo observatum, siquidem tu maci, repugnantaque causa mors aegrum Iuxta di- 4. πιdem. num.9. In acuissimis furabut puLipraeoccupet. Quoties ergo dolor in diutur ia. I. Iur is maximos suisse adnotat: num tempus producitur, nec beneficio meisii. dc num I 2. In tollo fabro pulsur tremulor dicamentorum 1edatur, aut desinit, indicio tardos memstrat; itemque num. 23. & 2. πι- eii, dc doloris caulam cavum intestinorum,dem. sectione s. cui vena, inquit, in cubitu aut locum ad exitum per alvum patentem darit, insanus , o iracundus esto On 7. non occupare, sed interius reconditam ei-πidem . num. 4 I. Pbereost pulsus in fronte te 3 dc fortasse etiam fixam, haerentemque .alde obscurus memoratur: dc num. 62. G. in glandulis Meienterii, omenti, Pancre nae in temporibus Iasiebant pro venis autem iis , dc similium , quae nonnisi coctione , arteriae intel Iiguntur juxta Veterum morem dimaturationeque subigi, de subacta, matum in Coaeis praenotionibus , quibus in febri- rata, ac fluida reddita expelli possit r id ous, ait, venae in temporibus pulsant: at-ique beneficio suppurationis, quae opus Na-que abicem : pulsus lethargicorum tardos esse,iturae est , in rem malam alicubi conciu- ait: & inserius pulsus memorat in praeeorio.tiam, Δc fermentationi subjectam; unde ju-Pulsuum etiam circa tempora meminit Iib. de re omimo, inquit hic Hippocrates, adita flatibus, θ' lib. de alimento, venarum pub turno ventris dolore suppurationem esse satIouex,sta ris respirationem sanitatιs, Ο, expectandam , cum non alia subsit via , V. Mem. morbi signa esse statuit. Ex quibus locis eoi. per quam illa corrigi, dc expurgari queat.
iet: Tligere plane est , consuevisse aliquando Hir Nisi tamen Natura impotens, ct imbecil-' pocratem pulsus observare , imo etiam initis evalerit a laboris, Ac doloris diuturnita- diversis corporis partibus, eo serme modo, te, quam etiam vigiliae molestissimae , &quo apud Chinenses superstitiola tamen ni- virium jactura saepei ius consequi consue- mis) iactitari legimus, quibus mos fertur verunt, unde aegrotanti interitus ante lup-Iulsus in toto sere Corpore percipi, & ob- purat ein praeaccidat, ut non raro evenit:rvari verum eos Hippocrates non adeo istiui modi tumoribus, dc abscessibus intem is magni secit. Tacuit Postremo Hippocrates , malum ,
vel quod implicite subintellectum velit, vel APHORISΜUS XXI I. potius, quod in ipsa suppuratione contineatur , quae licet opus Naturae concoquentis a vextris dolore diuturno, suppuratio. sit, adeoque bonum , mala tamen eli saltem ex reliquo in parte dolente ulcere , quod
D Iagnosticus,&Prognosticus simul hicidifficulter admodum detergi, & ad cicatriis
aphorismus summopere ad praximicem perduci potest , adeoque timendum conducibilis est, admonens medicos, ut inldeinceps est, ne in longius tempus protra- tractandis diuturnis ventris doloribus cautiictum, mortem sit denique allaturum. fiant , ne in advertenter decipiantur , imo Quod hactenus de imi ventris doloribus es
aberrantes a scopo exoptatae curationis ae- expolitum, nonnulli quoque ad caeteras cor-grotos in perniciem deducant, quemadmo-xporis cavitates , quas etiam ventres vocant,
dum non raro plerisque accidisse maxima,extendunt , nimirum ad Thoracem , de Ca- sane incuria , observatum . put, ita ut si in his quoque dolores diutius Accidunt uersaepius ventris dolores iniperseveraverint, secuturam suppurationem intestinis ex retentis, constipatisque faecibus, portendant pari ratione. verum etsi id nona flatibus cavum eorumdem distendentibus, improbaverim , cum rationi, & experimendi quodammodo convellentibus, a tenaci, to non repugnet 3 verisimilius tamen id vh
188쪽
detur pronunciatum ab Hippocrate de infimo Ventre, qui proprie, imo specialius talis dicitur , atque in diuturnum tempus dolorem sustinere potest, potissiimum si in me lenterio, eiusque glandulis progignatur , ut dictum, atque ninc modo facile etiam desu. citur, dolorem hic ab Hippocrate meminratum haudquaquam vehementem, dc ma Scium esse intelligendum , nam si magnus, oc ingens foret, nullatenua posset in longum tempus produci, cum tantam doloris vehementiam , & acutiem Natura diutius serre non possiit citra manifestum vitae periculum. Modo in capite, de in pectore do res, qui fiunt , semper sunt gravillimi, dicito intra terminum acutorum vel insalu tem, vel in mortem desinunt 3 secus vero,
qui in mesenterio, ejusque glandulis fiunt,
leviores Mot, adeoque ad menties integros perdura sia latentur historiae: suppurata autem materia doloris causa , dolor ipse mitescit. α febris, si quae fuit, remittitur uenam dum pus eoisieitur, dolores, juris
auiduat magis, quamdam confecto: atqui pus sive verum, sive salsum sit, parum refert, cum utrumque esse possit, pro varietate humoris in parte dolente congesti, dc subacti. Pol remo pro coronide animadvertendum collectos in glandulf melanterii humores , praesertim crassos , di consistentes, non semper dolores excitare, neque in suppuratio. nem desinere, sed aliquando in tubercula durissima, icirrhos aemulantia , commutari,
atque ita cum aegrotantibus Consenelcere,
ut Analom is inIpectionibus dissectorum corporum pluriu est observatum.
SInceras dejectiones 4ppellat Hippocra.
tes, quae uniusmodi sunt, & simplicis, sincerique humoris sconditionem reserunt , quales sunt, quae solius flaventis bilis, seu sellei humoris , aut nigri cantis . vel albicoloris comparere solent is atque a Veterihus ad flavam, aut atram bilem , ct ad pitvitam reduci consueverunt quamvis nunea detectis, industria anatomica, novis huis moribus aliter evenire referantur. utcumque aptem istae fiant , cum comparent , minus malae esse lolent, eo quod arguant Naturam non tam varie distractam , maleque affectam , nec viscera esse dirers;-naciis coinquinata , ut alios, aliosque su
cos praeternaturales gignant, & genitos deponant in intestina, ut alibi meminerat . Uerumtamen non adeo a tacthus sejunctae egeri debent, ut penitus impermistae , a
solitariae educantur: tunc enim immodicum humoris excessum, & causam effectricem nimirum praepotentem denunciant , qua haudquaquam a reliquis aliorum viscerum inccis corrigatur, ut cum dejectiones si avae sunt ab exuberantia sellei humoris nullatenus a succo pancreatico edomiti, & contem: perati, vel contra, cum nigricantes sunt,
ejusdena pancreatici acidioris redditi vitium arguentes . qui ab inerti , paucoque succo
selleo corrigi non potuit. Has ergo vituperat Hippocrates tanquam malas , tum rati ne signi, quoniam significant viscera, unde ilis derivant, a naturali constitutione dege, nerantia I tum etiam ratione cauis, eo quod indomitae, nec correctae, quo pendunt, Veluti efferae, partes cunctas inficiunt, depravant , dc excruciant. Quamobrem non linmerito hoc loco animadvertit, a sinceris deinjectionibus dysenteriam supervenientem malam esse , non quod undecumque ista proveniat, mala non lit, sed quod longe gravior,ae
molestior sit sutura, cum a sinceris dejectionibus originem habuerit. Et quidem , ut mox dictum, quoniam a causa provenit ni inium praepollente, & excedente, tum in quali, tum in quanto, & viscera , unde dein lectio provenit, plurimum a naturali statu
recedentia, atque intemperata recognoscit. Quare intestina nedum continuis, Oc constantibus doloribus extorquentur, sed etiam facile subinde exulcerantur, & exeduntur.
Hi ne alias dixerat idem Hippocrates, dysen-.uriam ab atra bile Iethriem esse , quippe quae a simplici , linceroque humore procedit :& alibi mutationes colorum in evacuatio nibus commendavit, utpote arguentes humores sibi invicem in melius succedentes, ct mutuo se contemperantes , ne scilicet alter supra alterum nimium praevaleat. Quod autem hic edocet de malis delectionibus sinceris e statu naturali ita praeternaturalem, excipere convenit in his, quae ollatu morbosa, dc praeternaturali in lanum accidunt, cum scilicet in declinatione morborum , & praesertim febrium acutarum , critice contingunt. Tunc enim iacile sit, rut a victrice. Natura, separante malum a bono, unius dumtaxat sinceri humoris labrim foveotis evacuatia criticq , sal
briter habeatur. Quo pacto experimur lae penumero tertianas, aliasque Κbses acutas
desi re solere , copiosa. simplicis humoristavis
189쪽
sta. i, seu biliosi dicti, evacuatione, unde
postmodum aeger convalelcat . Ita paliter in Aurium oblurdescentia lcriptit Hippocrates biliosas desectiones salutares esse , re deunte in pristimam auditu. Neque insuper inquit Hippocrates omnino suturam dysenteriam ab eiusmodi sinceris dejectionibus,sed solum sub conditione,si evenerit , malum esse, ut propterea perperam a quibusdam omittatur particula, malum. Quin re sincera dejectio in singulari numero a Leoniceno allitque Expositoribus notata , non unicam, sed iteratam, nec modicam, sed copiosam egestionem designat, quae scilicet valeat dolores, tormina, ct cruentam quandoque evacuationem excitare , quae profecto conditiones junctim solent dysenteriam comitari.
In ossis praesone , GDientia , si in vacuum apprehenderit.
OS hic sumitur per antonomasiam , Cranium quod caeteris ossibus praecellat magnitudine, structura, ministerio, praestan. tia, ac sublimitate : Praeciditur autem multinties exteriori dumtaxat lamina, vel ad meditullium , aliquando etiam ad ejusdem concavum usque, ubi dura men in x appingitur, &al Iigatur 3 sed & quandoque parte posteriori,
quae durior,& validior est,interdum vero par te anteriori, tenuiori, magisque friabili,quaeque molliorem Cerebri substantiam amplexatur , ubi plerique Phantasiam, seu Imagina tricem iacultatem stabulari arbitrati sunt. Et si autem indiscriminatim scribat Hippo. erates ex illius praecisione desipientiam su oriri putaverim tamen id non perpetuo su cessurum s quod sane pluries observatum, irorita huius aphorismi praedictione ) nisi ad eam partem sectio, atque incisio facta fit, quae me ingem duram comprehendit 3 unde ipsa graviter laesa, vel saltem detem, ab
ambiente aere , a confluente languine, haerenteque sanie, aliove humore praeter naturam alteretur, & subjectam aliam piam me. ningem , & tenellam Cerebri substantiam in consensum trahat, indeque postmodum desipientia succedat, hine non abste dictum videtur , in ossis prae ove r quod sane ve
tam anter incidi, aut secari significat, graece Pa in 1. Neque solum incisione , sed et ali contusione crediderim os illud a
fici omitere , ut si fortasse desipientia quam vocalem dimat ) proprie non sequatur, saltem accidat, quae mentalis dicitur, vel ea , quae cum stupiditate , o stupescentia , caro, di comate vigili confundi solet, de qua antea meminerat. Sed quid voluerit intelligendum per ea
verba, F in vacuum apprebenderit, non ne constat apud Interpretes . Puto tameta ego, id ipsum hic intelligi, ac in cavum, ideli in internam, dc concavam cranii partem , qua duram matrem suspensam sustinet: vacuum autem illam partem appellat, quia revera inter cerebrum, suis meningibus obtectum, de eranium, spatium quoadam intercedit , quo levis ille , tardusque Cerebri motus expansionis, dc amplificationis, peragi possit, ut in ejusdem eranti incisionibus eompertum, & pateritissimum est in recens natis. Quamquam autem haec ita exposita experimento , Ac rationi non dissentiant 3 sunt nihilominus, qui in hoc Hippocratem criminentur , quod rem scripserit rarissime contingentem , cum saepius capite vulne rati, re eranio praecisi , nil penitus desipuerint. Verum id lummae, & accuratae Chi- rumorum diligentiae tribuendum, qui essi. cacissimis remediis balsamicis ejusmodi Uul. nera , quam optime tractare sint conati, Benedum ab imminentibus eiusmodi periculis tueri, verum etiam ad perfectam sanati nem perducere satagerunt. Quae autem mala imminentia praelagit Hippocrates , intelligenda sunt a vi praecisionis, Ac vulneris: siquidem vulnera , dc incisiones Cranii re to certius haec, & alia graviora mala minantur, imo inevitabilem mortem plerum que arcessunt, cum potissimum Cerebrum concutiunt, & perturbant : atque in his . quae titra Artis beneficium accidunt, apho risti eam hane sententiam intelligendam mox recensita suadent iuxta Hippocratis obse vationem , qui & posteris tradidit , quae lola morborum vi, ac violentia, ut plurimum , contingunt. R
Ex medicamenti potisne eonis olethalis es. 3
INitio libri Quinti dixerat convulsionem
ab assumnto helleboro lethalem esse inunc, quod speciatim de uno genere medicamenti purgantis asseruerat , ad quodvis aliud prorogat, ae extendit, si tamen ea tharticum sit, siquidem ut bene exponit Galenus in eomm. de proprie purgantibus, atque
per irritationem, & acritatem humoris ed
190쪽
tentibus , intelligendum monet, cum con, vultio,non nisi ad actimoniam, irritartionemque nervorum cons iratur, ut alibi a N,
bis est explicatum. Cumque de hac re satis; superque ibidem , dc in alvs apto. ilmis , actum sit 3 idcirco in hac recoquenda cram he immorari non licebit.
ra forti dolore ventris , paratum extrema . rum frigiditas , maiam . 'ANtea etiam docuerat in aeutis morbis
frigus partium extremarum malu esse: hic vero specialius memorat id ipsum malum esse , de sortasse peius inventris dolore et quo niam ibidem designat inflammationem gense tam , iam jam in gan Sraenam vergentem , di
partes internas mortificantem , unde possea extremata frigiditas emanat, cum isto ab illis bene se habentibus vigorentur,dc incalescant. Quoniam vera ventrem indesinite nominavit , Nisset quis omnes tres animalem, spiritalem , & naturalem subintelligere , juxta constretam Anatomicorum divisionem . At. tamen latius credere licebit, notatum hic speciatim ventrem inferiorem ibi enim T ei alius dolores atroccs, dc tormina fiunt Iimo facilius ibidem gxngrenae, & morbifi. cationes ex Oriuntur 3 unde postmodum extre. marum partium frigus, quod sane pluribus experimentis comprobatum in Cadaverum ejuscemodi genere mortis interemptorum di L sectionei quin & varaetas viscerum , glandu- Iis , dc membranis innumeris constantium , id ipsum prompte acciuere posse suadet, ut consideranti patet. Caeterum etsi Intestina acutis potitsimum doloribus iubjiciantur, cintera nihilominus viscera luci pariter sensu praedita iisdem expertia non sunt e quae cum affecta fuerint, proxime adjuncta , dc con. sentientia mtestina divexant, Ac condolere quoque cogunt. Denique , quod Hippocrates scribis.matim , Celsus lib. 2. cap. 8. hanc eandem sententiam latine interpretatus , inquit perieulosaem, nec sine ratione, quia ad harum partium inflammationem , dcxangraei am nonnisi interitus brevi ex .ctandus e l .
APHORISMUS XXVII. NHieri utero gerenti si tenesmus superve
E St Tenesmus , torminosus, de irritus ille conatus desidendi. ec egerendi sae
c I , in quo tamen vix mucosum quid , sed cruentum , aliquando vero solus crepitus emittitur. Molestissimus sane affectu si quo praeter tormina , dc intestinorum cruciatus , eupiditas dejiciendi perpetua est, nec destriit, etiamsi crebro venter comprimatur, atque ad egestionem sollicitetur 3. uuamobrem se quentem hanc molestiam . dc ventris comae prellionem , vulgo Premita appellare solentia Id ergo si utero gerenti accidat, abortum laeti, multis ex causis, speciatim ex his . quae illum excitant I siquidem plerumque ab ambiente aere frigido lubter excepto, a ciba riis acidis, crudis , crassis, ac glutinosis ,
gelidis potionibus , fructibus ponticis , dc
acerbis, aliisque, itemque ex natura ipsius morbi, ec ex situ partis assectae, tum sphi cter musculus, Ac intestiuum rectum eo as ficiantur ι denique attenta molestia. in ptomatum ad Iunctorum', praesertim Fer torminum intestii alium , & assidua venitis compressione , quibus omnibus areidit si penu inero stomachi tum in appetendo, tum in digerendo nimia imbecillitas, qua vires deinde non leviter imminuuntur. Atqui haec utero gerenti potissimum insensi mina sunt ob viciniam partis assectae, & ob ingentem noxam , quam idem uterus subire cogitur ab iteratis compreisionibus , quas cum insans diutius iusserre nequeat, alia ex parte mulatum ob carentiam alimenti labefactatus . proculdubio abortui succumbit , nisi Artis auxilio succurratur , de qua re in praxi
suando os, aut eartilago, aut nervus ab studiditur in Corpore , ne e augetur , ueque coalescu. . lua ratione sit denuo praesens aphori se in mus hoc Ioco intertus , cum alibi a b. Io sexti labri latius, clari utque eadem setaintentia referatur, dc nedum de his, sed de aliis quoque similibus partibus discissis, aurnectis explanare nore ausim 3 nisi dicere cum aliquibus velimus industria librariorum tuisse adjectum , ut per ampliorem libri molem , hunC reliquis aliis coaeouarent . Quomodocumque Rutem se res habeat is ruta nil ultra continet praeleg ea, quae ibi em memorantur, eum locum adeat, qui