장음표시 사용
141쪽
sis in multis deficeret; ut ipse Deus per Ezschielem Prophe
tam c. 2o.n. 1 F. testatur, dicens ct ego dedi eis praecepta non bona, ct iudicia in quibus non vivent. Propterea tandem misit Iesum Messiam ; utvltimam legi manum imponeret, de
persectissimis omnino praeceptis compleret Et cum homo non solum deficeret cognitione, ignorans Dei voluntatem: verum etiam deficeret arbitrio L& propensione : quamuis en in1 Dei Iegem agnosceret, tan .en propter animi propensionem ad ma-
Ium , Dei legem non implebat: luare duo hi homi nix desectus non poterant sola legis propositione supplerii sed ultra legis
propositionem, qua illuminatur intellectus, requirebatur etiam auxilium aliquod, quo firmaretur & alliceretur affectuq.: Iex vero Moysis unicum tantum praebebat ex se lumen, ut Dei voluntatem sciret intellectus, nullum ver, praebebat per se auxilium quo ad obtemperandum moueretur affectus: quamuis nullo tempore destiterit Deus, ta sub Iege naturae, quam etiam
sub lege Moysis, ex Christi previsis meritis, gratiae suae dona & adiumenta prebere, ad utriusque legis adimplenda Prqcepta, quae alias sine tali robore impleri minimE potuissent Sed talis Dratia non erat illis legibus propria; sed a lege Christi, quae lex gratiae est, veluti emendicata. Deus enim intuitu meritorum Christi, quae pro lege gratiae seu Euangelica seruabantur, hominibus sub lege naturae vel scripta militantibus , suae gratiae munus conserebat. Vnde gratia & robur proprium legis Eua- gelicae, seu ex meritis Christi Euantalicae legis conditoris, veluti commodabatur Mosaicae legi ipsa enim tale robur non praestabat ex se;propterea Apostolus ad Hebraeos 7. ii Nihil ad perfectum adduxit leae 'Ergo in multis lex illa deficiebat: Tum quia praecepta plurima non erant persectissima, quae homini conuenirent : Tum quia non praeberet auxilium, quo voluntatem moueret: Auxilium vero propter imbecillitatem homini debebatur : Vnde in ea lege, propter imbecillitatem , imperfectiones illae permissae sunt; ut libellus repudij, pluralitas uxorum ; &caetera complura: Christus vero adueniens,per legem Euangelicam, censuit decentius fuisse, mediante gratia imbecillitatem roborare ad persectissima princepta implenda, quam, non praebendo gratiam , legis imperfecta permittere Duo ergo secit prς cipue Christus : Primo mutauit praecepta
rudiora in persectiora, tollens libellum repudij, uxorum plu
142쪽
ralitatem,&caetera permissa in Veteri te e propter hominum ruditate, & imbecillitate. Secundo tradidit gratiam & auxiliit, ut persectioria illa prςcepta possent impleri In lege igi tur Moysis imperfecta tolerata scunt; quia natura non fir erat adhuc per Christi gratiam & redemptionem roborata: Unde propter penuriam gratiae minutum est de perfectione iustitiae Notia quidem, ut semper defectus legis faceret in homine sanctitatis; sed, ut qui propter rei tenuitatem non posset huc siummam omnem implere, solueret tamen aliquem interea censum; usque dum , factus Christi munificentia ditior, debiti totius expenderet solutionem. Propterea Christi aduentus tulit secum robur gratiae; ει cum grariis robore legis plenitudinem , rigoremque iustitiae V impersectionem in lege non vltra permittens,& omnia ad debitam persectionem adducens . pis. ter autem discurrendo per singula quae obiicis: an Christus per secerit vel minuerit de mandatorum persectione Et quod ad coniuges pertinet: quis ignorat, conuenientius humanet naturae, rationique magis consonum, mi viro unicaui messe xorem quam plures simul: nam propterea Deus ab initio; ' dum hominem formauidi, non duas aut plures , sed unicam tantsin Adamo conium dedit: N hoc ipsum allegauit Christiis Phaolsaris Mati. I9. n. q. seu sect. 39. Non lexintis,quia qui fecis boni me p.ra
ab initio, masculum ct seminam fecit eos ς ct dixit: propter boedimittet bomo Patrem ct matrem , ct ad rebit Oxo suae: Oerunt duo in came unae itaque iam non sunt duo ined et Oro . Quibus verbis indicauit Christus: quid factum sit ab initio quod etiam narratur Gen. a. quando Deus Euam de Adai costa formauit. Vbi obseruandum est: De uirinon fecisse itisi Adamo plures; sed unicam: quia conueniecitius erat. Et der-tri . si quando tribuenda Rissent uni vitio pIures uxo es, n-- quam iuisset opportunius; imo quando magis ratid dictaret,&veluti necessitas urgeret; quam tunc ab initio, ut citius hominibus mundus impleretur : tamen Deus non fecit, quia sciliceterat conuenientius, & rationabilius Sicut e contra; quantae sequutitur mala, & incohuenientia ex uxo uni pluralitate uod
mala patiuntur s minae quam acritex ' elotypiae stimulis vekantur, quanta aemulatio inter fisios 3 quanta herditio in bonis ξ cum filij diuersi ruri ad unica domuo ubi met ipsi aduerietur, de scipstin destruat . Insuper, &
143쪽
matrimonium quod ad procreandos liberos, homines propa fandos , debitamque illis substantiae portionem distribuendam
ierat ordinatum , fit ex ista pluralitate perditio eorumden i. Experiuntur hoc Turcarum Principes, quibus, mortuo Patre, necessaria fit aliorum fratrum mactatio ; ut regnaret nequeant, rusi fiatres occiderint: nam plures matres latet se, tum pro si quam raro liberis , vel secre is vel publicis odiis, perpetuo nec Je est dissidere. Hoc aute Consequitur clim usica e st mater,& fratres etiam uterini: mortuo enim Patre , superest identitas matris, quς non habet contra quam pugnet, ac statres, dupli ci farernitatis vinculo collig ti, arctiori charitatis nodo constringuntur, de ordo maiorit iis aufert causas dissidentiarum . Vndo patet, quam sit conuenietatilis, uni viro unicam tantum Uxorem . . I t propterea bcriae Deus ab initio ordinauit; αAdam r*tionali illo,i su odi Deus ςius menti iudiderat, lumine Prospiciens dixit: Propter Me relinquet bomo atrem suum, di matrem; ct adbaerebitet ori suae, ct erunt duo in carne . - Non dixit:. erunt tres , vel plures; sed duo; significans: hoc esse humana naturae consentaneum, non illud. festante oti m prς ter naturale Zelotypiam quae abhorret coiuortiunt coniu-g'li amore, qui naturali quodam pondere in unico tanta obiectum rapitur, & noli in plura distrahitur In qua re: ad maiorem claritatem breuiter animaduς dum est: Deum etiam ab initio persectissimalia , & humanae G turae debita lege, homini tradidisse legem illa inqua, quae natu'ralis dicitur, dans illis intellectum, qua honesta ab inhonestis discerneret: . Insuperda 3 etiam eius voluptati propensionem ad honesta sectenda,& inhonestat pia iugienda . 3tςr ',quiuis possiet illu in puris ina usalibus crear no ordina)oillu ad aliq i. qvpd ei is natura ex : cleret tamen nodiluit; sed potius ilium 'creando direxit ad finem superna turgiem ,
naturae humanae non naturaliter debitum, sed excedente, &Ω-pra eius naturam; idest ad Dei fruitionem, quae est diuinae beatitudinis participatio . ataque homo creatus est, ut fieret Deusi uir gratiam: bion yt in sola humanaearaturae vilitate iaceret, sed ut ad Dei consortium ascenderet. Vnde dicit August.t . s. l. b altero Meditati uui , cui titurus est De ditionia Deo cluab. circiter coL post iiiiiiiim, Deus creauit bominem, vij n-
mum bonum rui tangeret, inredigendo amaret, amando possideret,
144쪽
pusidendo seueretur. Hunc finem ut assequereti: r tribuit illi robur quoddam supernaturale , quod dicimus gratiam quae effaliquid naturae non debitum, at necessarium ad illum finem: Q-rernaturalem assequendum: nam robur natur ale& vis natu ilis ,non est psoportionata ad faciendum aliquid supra naturam. vel asta inendum superluiturtilo S iniri oportio, ali modo virex naturales stifficitarit ad Ga naturalia: ad supereaturalia Uero tu pernatiiralia requirutur auxilia media e hin, mrbpUrtione liabh- re debent ad finem; quae proportio seser ea, qtiae liunt diuersi ordinis, non intercedit. In tali ergo fain doliditus sitit hostiao, mentiq. eius indita lex pesectissima mediante non si sum nat rati intellectus,lumine: sed etia additi, sepe inaturali fulgore gractiae . deinde per peccatum Dei praeeeptum transgrediens, amissi gratiam illam superriathratem : & naturalis etiam ei liqvis est imminuta, & infirmata. Et cum homo misso statu originalis iustitiae esset potes diui lici virtute & fortitudine; nempe gratiae, di naturae: post peccatum duplicem incurrit debilitatem , nempe desectum gratiae & infirmitatem naturae. Vnde id quod prius iacere poterat duplici insignitus robore: deinde non valebat , duplici destitutus munere, duplici infirmatus
vulnere: uno, quo interi j gratia: altero, quo aegrotauit natura.
Quod significauit Christus in Enang. Luc. io. seu sect. o. alleres parabolam illam de homine, qui in latrones inciderat, a quihus expoliatos est& vulneratus: expoliatio signiscat amissio.
nem gratiae; acceptio autem vulnerum infirmationem naturae; nam gratia omnino ammissa est. natura vero non omnino perijt,
sed remausit; infirma, & debilis. Ille enim homo, qui ante peccatum sui latellectiis acumine cuncta perspiciebat, & sine formidine rerum naturalium Veritatem inlux baturi: ille , qui ante peccatum suae voluntati imperio sensus omnes suasque ps rentias sine reluct*tione mi erebatur: Post lapsum ita minutus est intellectus lumine, ut no nisi raro cum certitudine, saepissime cum sormidine, de rebus ratiocinetur, di non nisi se idolosa consilia volvat ; ut ille inter homines sapientissimus id. asserere sit coactus,Sap. 9.n. i a dicens, Cogitationes enim mortalicimtimidae, o incerta prout uiae nosrae: eorptas misia Pude γνωmpitur a rauat animam, terrena inbabitatio de limi sensum
multa cogitantem . Et di 'Diu olimamus, quae in terra sunt, o sua inprospecti unt in eo tu ca labore. Post lapsimi item,Vγ-
145쪽
luntatis imperium ita euasit infirmia,& inseriores sensuum potetiae; ita quasere rebelles ; ut voluntatis imperio reluctentur, de subditae regina opprimant, illam saepissimὰ tyrannicis praecept is subiicientes: ipsaq. viribus destituta, destituta prope modii videtur de animo reluctandi. Haec, di pleraque alia mala incurrit homo,cu Dei praecepto debita renuit obsequia Iraestare . Iusta prorsus retributio: ut qui superiori obedientiam denegauerat, ab inferiori opprimeretur. h. Respiciens iustus simul de misericors Deus tantam hominis,mis, a Deo calamitatem : ne diabolus gloriaretur ; suis versutijs hominem promto p - de fine a Deo praestituto deviasse,seque illi vias praeclusisse ad illum capessendum: cum Iustitia hominem gratia spoliasset; exc ogitauit quomodo eu misericorditer ad gratia reuocaret, nolens illu iacere in infimis,sed ad eunde fine ab initio propositum destinare. Vnde iam tunc ab initio, statim post hominis lapsum, remedium homini pollicitus est: serpenti simul, ne gloriaretur; comminans illis verbis, Genesis 3. Inimicitias ponam inter te ct mulierem; ct semen tuum o semen illius: ipsaeonteret caput tuum,ct tu insidiaberis calcaneo eius . Hoc autem de peccato originali primi parentis , & remedio quod Deus pollicitus eii ; est tam vulgatum apud omnes , Ut etiam im Alchorano Malio mei apposuerit , pluribus in locis , dc praesertim ti Us De Varo, quod est primum Alchoraui caput. Non longe ab initio capitis sic dicens r
eius, quia ipse erit paeaitens miserator. Diximus: egredimini ex eo, id est de Paradiso, om ies. Ueruuiarum ecce orniet ad vos omnino ex mr Maisser seu irector Mesas, edi qui eumIue secuti fuerint ursam mesum nyn erit contra eos timθ, ct ua sontri-
stabuntur. idem sere habetur cap. Ab circa finem. Hic autem
146쪽
Magister Dux simul& Redemptor, iam tunc exinde promisitas,
Christus Iesus cst . Propterea sacra Scriptura dicit,uerbis praeallegatis, de semine mulieris, non dixit de semine viri οῦ . eo quod semen mulieris contriturum esset Diaboli caput: hoc . autem in solo Christo completum est; non enim est alius homo de sola muliere natus, sine viri consortio, quod etiam latetur Alchoranus,lam c.primo 3. libri, cui titulus est P. De Maria, quam c. z. lib. primi, cui titulus est
Defamilia Amraxi, & alibi quoque. Ergo Christus ibi pronaiz-titur homines redempturus. Atque hoc suit diuinae mentis consilium, ne homo periret . Dignum prorsus tantae bonitatis inuentum : in quo vicissim emicant & iustitiae splendores, ocmisericordio fulgores cum homine propter peccatum puniens, vindicante iustitia;noluit omnino perire, dictante miserrcordia Et quamuis iam tunc ab initio post lapsum ordinatum fuerit de t-- ρη illoc remedium: non tamen illico est datvm : Dc scin m Gmnia ordinate & st: aviter disponit;& sicut diximus, te mpcrfecto ad persectum Paulatim omnia per prosectias adducit: ut & homo ipse primo dcbilis infans , exinde puer , tum adolescens. deinde ivvcnis , & in robore aetatis. Nec solum propter dictam rationem, sed etiam propter alias, non illico homini remedium cst datum , quamuis illico promisium : s enim statim remedium habuisiciat homines, miserias, in quas prouoluti crant per peccatum, non cognoui sient. Vnde inter caetera duo praecipue mala exorieba . tur: unum
est, quod Dei offensam patuit endissent , cum tam cito videretur remissa. Alterum cst quod remediu non tanti, quanti erata immandum, aestimassent: propterea Misericordia statim remedium promisit; Iustitia vero ne statim adhiberetur praepe diuit. Expediebat itaque hominem aliquantisper in sua infirmitate tabesccre, nec satim medicinae remedium obtinere ;ut ex poenae asperitate delicii grauitatem agnosceret, & medicamenti lenitatem post longa desideria cnariorem haberet.
Addi potest tertium,scilicet ut suam debilitatem & imbecillitatem expertus, spem omiacm in Dei auxilijs addisceret collocare. Quia ergo retardandum erat remedium ordinate Iusti-
147쪽
tiar ne homines , qui interea ex hac vita migrarent , Interiret,prouidit misericordia, dans illis fidem in fit turii ediatore, in venturum Redemptorem: sic die primus homo causa originalis culpae poenis addictus, per fidem n suturum Mediatorem saluus est effectus, ut balomon inquit Sap. Io. me Ulum, qui primus formatus est a De pater orbis terrarum; euis solus esses creatus , custodiuit, er eduxit illum ci delicio suo. Ita & omnes, qui in fratia decesserunt ante Christi aduentum, salui facti sunt per fidem in venturum Redemptorem, ut etiam sanctus Iob.C. IV. Iuis mibi tribuat, viscribantur sermones mei' is bi det, vi exarentur in libro sylo ferreo, o plumbi lamina, CH celte scalpantur in sitire ' Scio enim quod Redemptor meus visit, cla in noui si a die de terra surr Iurus jum , rursum circumdabor petae mea in carne mea vidus Deum sal iratorem mcum, quem visurus sum ego Us, ct oculi mei conoe esuri sunt, ea non alius. Reposta es baec spes mea in sinu meo omnes ergo, ctiam ante Christum, salui e tacti sunt per Clirinum, mediante fide in eum venturum . Interea ergo, antequam per Christum redemptio compleretur, & gratia per eum abundanter obtineretur; propter naturae lapsis imbecillitatem , usque dum ad robur prii linum per Christi gratiam reuocaretur, quaedam minus perructa sue runt permissa . At aduenienta gratiae robore & plenitudine , decebat imperfecta illa non amplius tolerari, ac propterea Christus, quaecumque in lege Moysis imperfectionem sapiebant, Euangelicae legis praeceptis abrogauit, uniuersa ad debi tam & priuinam reuocans persectionem .
148쪽
Imperfecta quaeriam legis Mosaicae ad perfectum
reuocat aser Euangelicam. ET quod pertinet ad riorum pluralitatem,iam ex dictis
conitatuni viro magis conuenire coniugem unam, quam et o
plures simul. Quoad repudij libellum: & quis non videat esse l. 'etiam conuenientius, non posse quacumque de causa uxorem ν si 2. dimitisenam cum sint facti vir & uxor una caro , non debet le- ni M. . uis ene caula, qua ad separationem sufficiat: talis enim coniunctio a Deo facta est, ut Christus Matha 9.n.6.sect. 19. Od ergo Deus coniunxit homo non paret. Est autem causa, qua possit uxor dimitti, eaque una est e si adulterium commiserit: ut ha-. t ibidem Matth. ivm. s. Dico autem vobis, quia quicum rimi erit Uxorem suam, nisi ob fornicationem, ct aliam duxereis, moereatur; CPqus dimi am duxerit, moecbatur . Est autem, conueniens , ut dimittatur quae fornicata est; cum per sornicationem ipsa fidem prius fregerit, viro alteri se prostituens eta capitis damnationem incurrens, ut Levit. 2 o. n.IO. De ut. 22.n. 22. propterea C hristus hac sola de causa dimissionem eis licere dixit, non alia; quia vinculum tam arctum non erat nili fraussi. suna hac de causa eo modo,capi tali scilicet poena adulterae, dissoluendum . Moyses autem, si ali)s de causis repudii libellum permisit , ea ratione fecit, quam ipse Christus assignat ibidem. Matth. is veri s. Quoniam Mo es ad duri iem coriais et Viripermisi vobis dimittere uxores et fras; ab initio autem non fulti Q uaprospiciebat Moyses, tantam esse Hebraeorum cordis duritiem , ut procliues illos cerneret ad occisionem uxorum . 'i 'Tpb iis minime placuissente Propterea melius censui&ulas dimisas vivere,quam matrimonio copulatas interfici: per inittebat ergo minus malum ad euitandum maius: unde imper- lio in ea lege negari non potest. Christus aurem in te Euangelica noluit esse talem impersectionem: propxerea per
se inuicem diligant, duritiem illam cordis de medio tollens: e, propter illum defectum in mente viri, alius defectus esset..
149쪽
in lege permittendus : Se sic optime prouisum est quantum est ex parte legis, & legislatoris ) ut ablato in te sectionis timore,
libellus etiam tolleretur repudii; quam, persistente occisionis periculo, libellus repudii pcrmitteretur. Melius enim ruit duo mala, & imperfecta, ad perfectionem reuocare, quam virumque in sua impersectione relinqher . 'nus . ., is similiter pcenam Talaonis, & vindictam expetendam probi:,-i.i j.mii buit Christus I quia perfectius est, inimico parcere , quam detere quam ipso ultionem sumere: eaque res tam clara est, ut ab ipsis met nivia ex. gentilibus magni animi virtus haberetur,& praecipui Romano ' rum Imperatores in primis, se inimicis pepercisse, gloriaban tur. Quare & eloquentissimus quidam orator nomine Marcus Tullius Cicero, ante Christi aduenti a & legis Euangelica cognitionem n oratione pro M. Marcello desumpsit argumentum ad silium Cesarem laudibus euehendum, quod post vidi xiam cum pos et de inimicis vindictam sumere, maluistit parcere : Vnde & dicebat orator illo. Tantam man et in tam inusitatam, inaud amque elementiam, tacitus praeterire nullo mo rupos in. Deinde postquam multas Caesaris praerogatiuas enumerali erat, hac subiungit. Tamen af Srmo nu lam in bis esse laudem ampliorem , quam eam , quam hodie no die consequutus es. Deinde caeteros quidem omnes victores
hei rum viceras: bodierno Oero die te sim et ieisi. I am et iactoriam vicisse videris; cum ea lasa, quae illa erat adepta , Uictis
Eile autem persectius inimicis parcere: patet etiam ex libris sacris , ad Testamentum Vetus spectantibus . David notan multum commendatur eo quod inimicis pepercisset λ ipse Da- Mid gloriatur 1. Reg. 16. & psal: 7. Si reddidi retribuentibus mihi mala, . Imo & ipsius inimicus Saul miratus est tantam Dauidis virtutem, ut cum posset se ulcisci, nolui siet; & ex tanto virtutis actu ad charitaten conuersus est pro illo tempore e ga David, quem persequebatur I & illum certo regnaturum coniecit. Vnde P. Reg.C. 2 n. 18. haec dixit ad David: Iu Lootu es, quam ego: ita σύμ tribi Lii 1nibi bona e Go autem reddidi tibi mala . Et tu indicioli horis, quae fereris mibi bona: quom - . . Eo tradit it me Donu Isin manum tuam, o non occideris me is enim cum inuenerit inimicum suum dimittet eum in Ciri bona 'sed Dominus reddat tibi et i, situdinem banc o eo quod hodie. operatus
150쪽
operatus es tu me. Et mne, gulas fio, quod rerti sine reginaturus sis, ct babiturus misant tua Regnum 6rrire Itira inibi in Domino , ne deleus semen meum podii me , neque auferas nomen meam de domo patris mei. int i rauit David S x , o c. Ex his ergo patet, hoc esse perfectius: quia vero dissicile, propterea
aliquid circa illud in lege veteri sui fiteri Eissum propter debilitatem naturae, &desectum plenitudinis gratiar: non permittendum iii H angeliea lege, propter gratiae e ni radine in . . l P Lui a Quod autem pertinet ad lapidationem adulterae ; respondeb, risis μ' o Christu prohibere potuisse, ut patet ex dictis: Tamen in suan
gelio noli habetur, mi od simpliciterprohibuerit; sed quod in- i
terrogatus a Phariseis: an cesseret adulteram illam lapidandam, steri .u, tu Christiis non respondit; sed inclinans se, digito scribebat in . lata. terra: deinde erectus ad Pharis,os. Qui ve Irum I inquit in bine peccato e I, primus in i avi iactast lapidem; sic loquebatur Christus: haec tantum dixit, haec fecit. Iudaei autem haec videi tes , haec audientes, unus post alium omnes discesserunt: non quod Christum censerent legis propterea esse transgressoren' sed quod sibi timerent, eo quod ipsi quoque essent adulteri , 'alijsque teterum s igitiis obuoluti ne eos detegeret,eorumque reuelaret tir tvli pitudo Hoc alitem patet ex contextu: quia Pharis raliud non perquirebant, quam accusandi causam, de ansam reprehendendi Christum : quod si tune causam adepti essent, utique non discessisserit,sed potius, eam culpam illi obij-eientes, perstitissent: nulla autem talis culpa deprehensa est, quia ipse no prohibuit expressi E lapidationem; sed dixit,illam ab eo lapidandam , qui in consimili culpa non e sibi. Pharisaei au tem responsionem tanta prudentia perlibratam ct expensam a Christo audientes , qua eos redarguens, non posset ab ipsis in aliquo reprehendi; propterea confusi discesserunt. Christus vero, cum solus remansisset, dixit adulterae : Ubisunt qui accusabant, quis te condem uis p Illa respondit, Nemo Domino. At Christus videns non esse accusatorem, nec iudicialiter de adulterio constare: propterea, nec ipsam voluit sententiae labiacere, sed dixit. Nee ego te condemnato,sed vade di noli a prius peccare. Sic habetur huius historiae narratio apud Ioannem cap. 8. & in textu Arabic. sectione r9. ubi apparet ,
C hristum in hoc tunc legi non derogasse,quamuis potuisset .