장음표시 사용
41쪽
lari cuiusque, obligatque ad Restitutionem, si fuerit violata.
g. XIII. Ordo I aBitiae particularis .
Nisi abundauerit Iustitia vestra plusquam Scribarum & Pha
risaeorum,non intrabitis In regnum. Caelorum. Matth. s.
Postquam insuper vidimus in Lege AEterna
qualiter seruandus sit ordo diligendi ex parte Iustitiae Diuinae in Generali, seu per resipectum ad ipsum Deum,Parentes nostros & quo si cumque Dominos seu Superiores; quibus par sud aequale reddere non possumus: & per respectum ad totam Societatem hominum, cuius sumus unum Membrum, quod non est nisi in v- sim sui totius; sequitur ut in eadem Lege AEterna inquiramus, quis sit ordo diligendi seruandus ex parte Iustitiae Diumae in particulari , id est, per respectum ad particulares homines no- his aequales,in iis,quae concernunt ipsam naturam humanam,eiusque conseruationem, & honorem:ita ut Iustitia Particularis sit illa,quae tribuit euique quod suum est ad aequalitatem , quam Iustitia Diuina determinauit secundum dictamen Legis AEternaea . g. XIV.
42쪽
3sDe tribus bonorum generibus , in quibus In Bitia seruanda eri.
In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis. Marth. I.
TR ia siunt genera bonorum , quae Institis Diuina homini appropriavit, & quae ρος
sunt ab illo inuito auferri, nimirum Vita Corporalis, Diuitiae , & Fama seu Honor a unusiqui Gque enim de Lege Naturae habet ius ad suam vitam,habet j us ad diuitias,quae sunt bona vitaene cessaria, modo illae diuitiae de facto ipsi appropriam sint;& habet ius ad suam famam, seu honorem, ut scilicet tamquam vir honestus &Societate humana dignus habeatur, donec pro betur malus, & illa Societate indignus. Potest
autem fieri quod illa bona de facto sint posse μsa,vi est vita,quamdiu vivit homo; de potes fieri quod sint debita:si possessa sint, dicitur possessor habere ius in re; si autem sint debita,& non possessa, dicitur habere ius ad rem. Quod si ab aliquo particulari auferantur possessa,vel denegentur debita, dicitur violatio Iustitiae Commutatiliae,quae versatur circa commutationes , siue commercia particularium hominum: si autem .
bona communia non debite distribuantur ab illo, qui curam Communitatis habet, vel inae-C a quam
43쪽
6 SpECIMINA qualiter grauentur subditu, qui sunt aequales, vel inaequales aequaliter , dicitur violatio Iustitiae Distributivae, quae versatur circa distributiones.
f. X V. De Iunitia circa Uitam hominis
Qui irascitur fratri suo reus erit iudicio. Qui autem dixerit fratri suo,racar reus erit concilio. Qui autem dixerit,tatue reus erit gehennae ignis. Λtitis. s.
VIta hominis subest solius Conditoris disipositioni; quia solus ille habet disponere
de re aliqua, qui illius est Dominus: Conditor autem solus ratione Creationis & Redemptio nis per Christum est Dominus vitae humanae, cuius dispositionem nulli alteri legitur, aut aliunde per traditionem scitur tradidisse,nisi Potestatibus sublimioribus in casu criminis capite plectendi: dicit enim Apostolus, quod non fru- fragladium portente Rom. Io. & in antiquo Testamento habemus leges expressas de plectendis morte reis,ut est haec maleficos non patieris uiuere Exod. et unde de fide est, posse a Magistratibus reos morte plecti in casibus a Iure diuino expressis;sed cum nusquam aliunde constet posi se hominem occidi, nisi ab illis & nisi forte innuibusdam particularibus casibus, in quibus Deus expresse licentiam dedit, uti creditur de
44쪽
MORAL Is TvTIORI . 37 disse Sampsoni licentiam oecidendi seipsum, eum omnibus Philistaeis,& Moysi Iicentiam o cidendi AEgyptium ; e contrario autem habeae Lex decalogica, non occides, quisquis extra casuS a Domino praestriptos,vel manifeste permissos, hominem, vel sie vel alium, & crudelius se, quam alium, occidere praesumit, reus est illius Legis, non occides- Αn autem permissum sit a Deo o cidere directe inuasorem vitae propriae; quando. aliter vita propria seruari non potest , sententia Patrum est, quod non, & multorum Modern rum quod sic; hoc autem certum est, quod tutius sit sequi Patres quam Modernos, & quod ille,qui permittit se occidi potius, quam praeueniat inuasorem occidendo partim ne mittat ipsum ad inurnum, quia est in flatu peccati mortalis, partim ne infringat Dei Legem, non occides,in qua hic & nunc non videt claram e ceptionem j certum sit, inquam, si occidatur ineat, dispositione, sit saIuandus; quia moritur pro fratre suo.& pro lege Dei: ubi e contra vo- e propriam vitam corporalem,negli-ialem proximi, & exponit se periculo em Dei: & ideo non apparet, quina peccato esse possit. Quodque est, nullus Christianus est, qui 'in conscientia non torqueat, &occisionem suam: & nullus est, :t mori sine tali consessione , si saltem timoratus est. Ex quo colligitur non esse eui.
in Laee. c. da sacculo , de Pera toIlendillis Basl. in
45쪽
38 SPECIMINA dens in christianismo, quod liceat sic occide re. Sicuti nullus Iudex confitebitur, quod adiu dicauerit morti homicidam , nec Tortor, quod ipsum decapitauerit; quia euidens est in Chrismanismo, hoc licere. Ad occisionem hominis reducuntur mutila tio , verberatio ,& quaecumque violenta, & ini. qua tractatio corporis humani ad mortem tendens : siue illa inferantur ab homine , siue a Iu dice iniquo.
De Iustitia circa bona fortuna hominis .
Nolite Thesaurizare vobis thesauros in terris r ubi aerugo,ia tinea demolitur: & ubi iures estodiunt , &
Bona fortunae, seu diuitiae hominis , siunt pocunia, & res pecunia aestimabiles, ut ci-hus , & potus, vestes & domus ,& quaecumque seruiunt ad conseruationem vitae humanae , pro pter quam conseruandam Iustitia prohibet, ne a legitimo suo Domino austrantur. aut illi debita denegentur : & si talis ablatio, vel non solutio fiat clam Domino, dicetur furtum; si palam Domino, dicetur rapina. Praescribit etiam - iustitia, ut ilIe, qui curam habet distributionum, eas faciat secundum proportionem geometri cam , id est, ut aequalibus det aequalia, & inae
46쪽
MORALIs Turro Ris. 39qualibus inaequalia, secundum rationem inaequalitatis 3 ita scilicet, ut illi, qui debet habere centum, det centum; & illi, qui quinquaginta, det quinquaginta. Praescribit etiam Iustitia, ut in contractibus emptionis , & venditionis, in quibus fit pactio pretii pro merce, & mercis pro pretio, struetur aequalitas arithmetica , id est pretium sit aequivalenS merci, & mercx aequivalens pretio,id est, ut iustum non excedatur. Item praescribit Iustitia,ut ratione mutui supra sortem nihil exigatur ; quia talis exactio est usura: quae tamen non committitur in censibus, seu redditibus te glime creatis, modo res aliqua verd existat, cui census nitatur. Ratio diuersitatis est, quia mutuo totum transfertur in dominium mutu raris, seu accipientis mutuum, cum obligatione reddendi capitale, quod vocatur sors, & sic m tuum non fructificat mutua tori, cuius amplius non est . in censibus vero res, supra quam fundatur census, fiuctificat illi, qui dat pecuniam ad censium ; quia res illa, non pecunia, quam dat, est ipsi obligata Denique praescribit I stitia aequalitatem tu Iudiciis seruandam, & a Partibus , & a Procuratoribus, & ab Aduoc tis ,& a Testibus, & maxime a Iudice, ac gen ratim proscribit omnem fraudem , & dolum, mullo modo damnificetur proximuS .
47쪽
g. XUII. De Iustitia circa bonum famae , ct honoris .
Nolite iudieare , ut non iudicemini . Mait,. .
ΜEmbrum, quod non congruit suo toti,
resecandum est. Cumque homo sit membrum Societatis humanae ab illa resecandus foret , si illi non congrueret. Quemadmodum videmus malefactores, qui turbant Rempublicam, & ideo illi non congruunt, ex ordinatione Legum suppliciis assici, atque Θ medio tolli. Vt autem homo sit conueniens membrum Q cietatis humanae, debet secundum rationem viuere οῦ nam societas humana non differt a grege porcorum, aut quorumcumque animalium nisi ratione. Congruit igitur homo societati humanae, si secundum rationem vivit; ac proinde eius fama dependet ex vita rationali, definiturque bona existimatio, quam alii habent de ipso, quatenus iudicant ipsium secundum rationem, seu prout hominem decet, vivere. Honos vero est testimonium, quod reddunt tali vitae praesertim in gradu excellentiae, aut superioritatis constitutae . . Neque satis est ad bonum societatis humanae, quod homo sit a parte rei cogruum illius mem-
hrum; sed debet ab aliis membris rationabilibus congruum iudicati: alioquin si iudicatetur im
48쪽
MORALIs TvΥImos Itongruum, aut etiam si de eius congruitate diis hilaretur, idem e siet, ac si reuera non congrue tet et Societas enim hominum non constituitur
ab hominibus, prout sunt corpora squia sic adhuc non differret a grege animalium) sed prout
sint mentes corporibu S unitae, & per corpora inuicem communicanteS: Mentes autem non
possunt sibi aliter uniri, quam secundum iudi cia bona , quae de se mutuo formant: nam secundum illa iudicia bene assiciuntur inuicem; &ὰ contra secundum sinistra iudicia male assiciuntur 3 & ubi suspendunt iudicium, suspendunt etiam affectum, qui est vinculum societatis humanae: idcirco stntentia Theologorum est,quod unusquisque tamdiu debet iudicari bon iis, qua- diu non probatur malus, ut scilicet humana secietas maneat, quae alias tolleretur , si liceret male iudicare, aut etiam suspendere situm iudicium de probitate proximi, antequam euidentibus signis probetur esse malus, hoc est, ducere
Quapropter Iustitia particularis praecipit unicuique, ut bene de proximo suo iudicet, seu bo nam existimationem de illo habeat, quae est bona fama , & si in dignitate sit, ut illum honoret,& honorem illi apud alios conseruet: unde peccabit non selum contra charitatem , qua deberdiligere proximum, sicut seipsum, & per consequens de illo iudicare, & loqui, sicut vult arios
de se iudicare , & loqui; sed Otiam peccabit
49쪽
contra Iustitiam, quam debet sicut unum membrum alteri membro eiusdem communitatis , eritque temerarius , si aliter iudicet, detractor, si in occulto proximum apud alium denigret;&si hoc faciat ad seminandum distordias, erit susurro; contumeliosius autem si in faciem proximum infamet y aut inhonoret; derisor si defectus proximi quasi iocando reserat. De unitia circa rutitutionem, siue de reparando ordine amoris.
Decet nos implere omnem Iustitiam . Matth. 3.
X dictis euidenter apparet, quisnam Amor siue charitatis per respectum ad Bonitatem diuinam , siue Iultitiae per respectum ad Diuinam Iustitiam, sit ordinatus : cumque ordo a moris faciat mores bonos; apparet etiam quis dicendus sit bene moratus. Et quia contrario rum eadem est scientia , apparet exaduerm , quis amor sit inordinatus, & quis dicendus sit mald moratus . Quia vero homo creatus est cum amore ordinato , & inordinatio amoris ex peccato est, vel potius ipsium peccatum est, incumbit homi ni ad salutem. violatum ordinem amoriS repa
rare primo quidem incumbit ei reparare ordi
50쪽
MORA LIs ΤvTIOR IS . . qynem amoris ex parte obiecti Charitatis; dei dex parte propriae obligationis 3 tum ex parto indigentiae proximi: ut videlicet is, qui simpliciter alteri praeserendus est, praeseratur; qui is ordine ad nos, etiam in hoc ordine praeferatur; qui ex parte indigentiae, magis indigenti primo succurratur. Secundo incumbit homini reparare ordinem amoris ex parte obiecti Iustitiet generalis habita ratione debiti per respectum ad Iustitiam diuinam, scilicet multiplicando honorem Deo, Parentibus, & Superioribus debitum multiplicando gratias benefactoribus debitas,&beneficia beneficiis grati animi ergo eumula do : cum hominibus eiusdem Societatis, & si eeritis,& liberalius conuersando. Tertio incumbit homini reparare ordinem amoris ex parte obiecti Iustitiae particularis , unicuiqu quod suum est retribuendo , & damna vitae, b norum Brtunae, famae, & honoris quantum in ipso est , resarciendo .
De modo remtationis circa lonum vita .
Si . . . . frater tuus habet aliquid aduersum te . . . vade reconciliari statri tuo. Matth. s.
CVm vita semel ablata non possit naturaliter restitui, clarum est, quod homicida non teneatur ad restitutionem vitae, nec ad ali