장음표시 사용
91쪽
ad hominum animos conciliandos, plurimum valere consueuerunt: nam: in sotam summa usdam oris speci cs ac dignitas inerat, in statura ac proceritate decor, mira preterea in moribus suauitas quedam lenitasque amabilis dulcisque cum sermo, tum tota vit ,victusque consuetudo mitis ac clemens ad ea cum praeclara ingeni vis ac natura accederet, expetebaturi, scilicet unus omnium, maxime ab illustri illo virorum, seminarumq; conuentu quibus rebus es ficiebatur, ut mulium domo abesset Vrbini que sere viveret quam rem multum etiam vicinitas adiuvabat, atque ultro citroque Pisaurum quidem usque perfacilis atque expedita nauigatio ita factum est ut minus domi honores assuesceret admirari, minusque ambitionibus implicatum animum haberet. At uero id pater reprehendere grauiter
ferre, ac prope patrio iure, ut uxorem duceret, Ut rem p. capesieret, atque ex ordine magistratus peteret, imperio cogere rit enim sere, ut qui in libera ciuitate, piesertim clara atque Opulenta, Vitiant, Omnia ad honores reserta putent oportere, id unum conscctentur expetatu, Vt dignitates,
ut magistratus adipiscantur: si que sint laudes, que alio pertineant, cas aut non agnoscunt, aut leues atque in anc iudicant atque haec liberorum populorum consuctudo, quamquam per se ipsa, vi l sua fortasse minus probanda, est meceni incompendiJ, honorisve causit, si adueram illam rationem dirigas, petendi magistratus sunt, ciuibusve alijs ullo studio, aut ulla contentione preripiendis sed unius rei p. ratio habenda est, citisque unius utilitat , salutique seruiendum ut dignioribus concedamus de saepe delatus nobis
maior aliquis, aut magistratus, aut imperium, aut curatio, si minus ei rei gerenda nos idoneos sentiamus, accipiendus non sit, aut etiam deponendus nec enim ci rare
patriam, pati equum est. Sed, quoniam non viti tur cum persectis hominibus, percommode popularis haec ambitio cecidit honorum enim cupiditate incens, non ad suum se quisque format atque instituit arbitrium, sed ad populi, ci-
92쪽
qua honores scilicet expetant placeant ita sit , Vt nari adcinque perpetuo permaneat ciuitatis forma, atq; Vna, eademque sit omnium ciuium communiter disciplina , neq; singulorum priuatim studiis, voluntatibusq; Variatis, rei p.
quoque ratio atq,institutio Vertatur atque mutetur quain quidem cautionem, prudentiamque, Una, praet rcetera Omnes, Venetorum ciuitas semper adhibuit ut domesticos suos mores diligentissime retineret, essetque plane sua, ne que quicquam exterum insundi in ciuitatem aut ulla insic se peregrinitate pateretur Cum igitur Bembus pater in eum cursum, quem tenuerat ipse, quemq,fumma cum laude, plausuque consecerat, filium induceret atque compelleret; ille contra, alia spatia, cursusque alios animo agitaret, quamquam patri obsequi suadebat pietas, ciuium consuetudo hortabatui, propinqui, necessati)q, efflagitabani3 tamen sic animo cogitabat, cuius ipse gloriae cupidus esset, cam ad se non a suis modo ciuibus, sed ab omnibus etiam gentibus vltro deserri, prehensandum sibi eius rei causa neminem esse, supplicandum nemini, nullius suscipiendas inimicitias, nemini os laedendum Nnam enim esse, ex omni laudum genere, ingeni gloriam, qua, sine ulla cuiusquam querela, perfrui, ad extremum Vsque, hominc soleant honores imperitae modo multitudinis testimonium praeses erre, ingeni laudem ac famam etiam intelligentium laominum habere comprobationem mec uero aut voluntatum mutationem, aut fortuna temeritatem exti mescere; sed stabilem, firmamque etiam ad posteros commendationem habere post no permultos omnibus talibus exoriri, quorum opera, prosia cuiusque parte, resp. geri possit: at cuius ingeni monumentis ciuitas ornetur, ne multis quidems culis Vnum extare, aut alterum: satis vero iam Bendibos,
magnos honores in re publica, ad illustra iam familied gnietatem est consequutos; satis nobilitatans, maiorum suo iurebus
93쪽
PETRIBAM 3 6 irebus gestis, suae memoriam stirpis esse quando vetustissima templa a suis iam olim gentilibus constructa, ea scilicet, quae Iuliano dedicata sunt, Bemborum nobilitatem illustrent, pietatis sint testes,& Francisci Bembi eius, qui,
multos annos ante Patriarcham Venetijs institutum, Lacrorum antistes ac pontifex suit, mei noria gentis vetustatem ostentat; tum maritima im peria, clari Isimeque Francisci iti
dem Bembi ictoriae; tum Marci, qui ac priis interfectus
est aliorumque multorum ob rem p. suscepte calamitates, interitusque, Bemborum et virtutis,&in patriam caritatis testimonio sint, nec vero ne in praesentia quidem de suturos, qui stirpis gentisq; gloriam tueantur atq; adaugeant; habere sese Carolum si atrem, in quo mirificam ingeni indolem, maximam virtutis spem inesse intelligat este praeterea cum alios nonnullos, tum Ioannem mattheum embum summa itidem uirtutis angentispe pratis tum adolescentem. Et vero hic quidem, nec Bembi de se iudicium sesellit &multis, magnisq; in rebus domi , sor isque perutilis rei p. ciuis est, semperque suit: nam Carolus, priusquam patri prodesse peritatem potuisset,extinctus est unam hanc litterarum atque ingentilaudem minus illos adhuc esse adeptos eam se in suam gentem inferre cupere, ac propemodum etiam se id perficere, ac praestare posse compertum habere sin honores sectari velit', certo scire, minus cana sibi rem ex sententia successuram, quam inuitus suscipiat,&iniucundam existimet, multa praeterea a natura impcdimenta habere se, sibi ipse sit conscius nam inlandiri ei qui possit, quem fortasse minus aut probet, aut diligat, pudore sele quodam ingenuo impediri , existimationem suam vulgi uoluntati,comitiorum qicas bus, jamquam Vndis, quotannis commissam esse, propter animi quandam aut libertatem, aut, si quibus ita videtur facti dium , pati non posse, nullam autem omnino rem facilem esse, quam inuitus actas Scire sese illam alteram honorum atque ambitionis incertam,ac exiculorum plenam viam, plus fortasse utilitatis, plus apud parui,angustiq; animi homines splendoris
94쪽
daeque dignitatis habeat ut enim fructuosessendos parare utilius sit voluptarios autem, atque animi modo causa institutos ronestius ac magni siccntius sic illam ambitionis rationem uberiorcs in vulgus fructus fortasse ferre, hanc certe bonarum artium ac litterarum institutioncm plus apud p clara hominum ingenia magnificentiae, plus honestatis ostendere: ac, ne multa, nihil argi ius factum cst, multis sit; contentionibus, multa contra patiris, matiis quoque Helene Marcelle, primari feminet, castigatione, sepe etiam obliti gatione,quam,Vt ne singuIare ac prope diuinum Benabi ingenium,ad bonarum artium studia atque ad has mansuetiores musas natum, Vulgo atque imperita multitudini proderetur: sed per uicit tamen, ut, per parentes ac necessarios, perque ciues sibi suos aliquando vitam in Itteris agere, idque Unum, relicti si cbus, curare sibi liceret. Sed paucis post annis dum cs Benabus libris, litteris i obruit, dum solitudinc recessusque sibi pro soro, sibi pro curia,proque comiti; sper summum otium , summamque tranquillitatem habeti Ioannes Medices Cardinalis, is cui Leo X. nomen postea inditum est, Pont. Max. Romae creatur Mos, consuetudoque Pontificum cst, ut si quid pubricae priuatae uere incidat, quod prolato opus non sit, quodque secreto per litteras agi oporteat, siquando, aut rcgibus, aut ciuitati
bus resipondendum, aut siquid postulandum abiis sit, si
quid denique paulo maioris negotii implicitum cum aliquo est quasi perfamiliares epistolas, transigant: cas litteras cera obsignant, nam publicis deci ctis in plumbo s-gnum est. earum litterarum scribendarum negotium datur hominibus ob scribendi prudentiam, atq; elegantiam, eruditissimis, Obmuneris,locique dignitatem, grauissimis atque honcstissimis obauicin rerum pondus ac manni tudinem, si minas te, summa liae probitate praeditis: ii magna cura ac diligentia conquiruntur, magnis premiis euocantur Eum Leo morem cum Vehementer, obaret, cumque ad dignitalcmperim crearbiti arctur, diligcntissis ineq;
95쪽
eum retinere vellet, sine ulla dubitatione Bembum accersiri, eique muneri , negotioque preponi iubet. Magnam in spem magnam in dignitatem vocabatur Bembus: munificentissimus enim Leo, liberalissimusque habebatur&erat: ipsi autem res erat familiaris ei tenuis vix ut iacccssarios sumptus suppeditaret, idque ipsum magno Caroli fratris, quem sui amantisiimum, obseruantisiimumque habebat, labore atque industria consuebant, terea ad Leonis famam ac bonitatem , ut quisque in quaque excellebat arte, aut disciplina; ut propemodum homini erudito Roma abcste, turpe est et Huc accedebat reprehensores suos conuincendi studium quoddam cum quanti suae illae artes serent, quas illi nulli rei esse dicerent quasque, tamquam nugas ac deliramenta, penem boobij cerent, osten d cndi magna data es et OcCilio nec vero a suo Vetere institulo, aut a litteris tabduci sese propterea a ibitrabatur, quippe, qui adscribenduin multaretur, qua una in re omnis hi cura atq; Opera posita semper suis t. Proficiscitur Romam B bus, cum annos natus ellet tres 'uadraginta; praeponiturque epistolis Pont. Max nomine scribendis , eoque in munere gerendo datur illi socius Itamquam collega, lacobus Sado ictus is, qui postea Cardinalis fictus est Scripsit eorum utenque eas epistolas cum plane Latine, quId ante id temus neque acciderat ulli, ncca deo fieri posse ullo modo homines cxistimabant; ac, si uerum querimus, ne cogitabat quid c me nostri enim laomines, si pectiam transalpina nationes, sic Latine scribebant, ut sue quisque civitatis tamen o quendi formam consuctudinemque clineret; ac Latinis
uerbis, quamquam ne id quidem usquequaqu Gallicentilo minus, aut talice, nestio quo pact0Ioqueretur sed eae episto cum plane Latine Benabo, adoletoque scriptae sunt; tum uero summa a doctissimis, exercitatissimis' ho-inibus adhibita est elegantia, summa a dignitas id quod exiis libi is inteli gere linet, quia Benabo editi, epistolas ae Leoni S. 1. nomine scripta Scontinent . Cum itaque Pontificilembus, homini, conatura hebcti , ncc mdc itando rudi,
96쪽
rudi, cumulatissime satis saceret , magno ab eo honore Ηἴ- ciebatur 'tantum porro in illum suae liberalitatis Leo contulit, ut, qui Romam pauper tandem uenisici, suis ex fructibus Sest. amplius C xx. caperet, Pontificis plane beneficentia diuessa eius. Fuit artas, tempusque illud humanitatis suauitate nimia prope quadam pertulum, ut delectation simultarum studia saeculi illius licentiar, propemodum omnium permissu concessa essent iec enim ne uoluptatum quidem quarundam blandimenta nimium seuere aspernabantur, sed multa ad oblectationem, multa ad ludum data erant cuiusq; ordinis, cuiusque aetatis hominibus nec uero religioni habebatur, honestos, grauesque hominc in hortis uises csse , aut paulo liberiore in conuiuio, symphoniacum caneret, mulieres accumberent, interfuisse. quam quidem culi illius nimium plane prosus in hilaritatem, eorum temporum, qua sequuta sunt, tristitia, uehementer corripuit, magnoque opere castigauit quo magis uereor id quod dicturus sum, ne multis secus, atq; est de Benabo,existimandi aliquid det loci. Sed quoniam nobis sustes tum id est, ut de illius uita, non de laude, dicamus, ne hoc quidem reticendum nobis esse arbitrati sumus. Ac fit
sere, ut mores, consuetudines socorum, aut aetatum, pro
ratione sibi, proque disciplina homines habeant denique, quod fieri uidentdicere putant atque id , quod in pra sentia minus reprehenditur, in posterum quoque tot crabile,
concestumque fore arbitrantur. atq; omnino apud omnes gentes, etiam, quae natura grauia sunt, scri consueuerunt moribus leuiora. In ea igitur morum, saeculi l licentia eXimia forma mulier quaedam perpulisse Benabum dicitur neque,diu resistentem, continere eum se a lapsu potuisse, prete sertim qui nullis dum sacris initiatus est et uerum ea vestemporibus illis lapso, ut hac state fortasse labes, cum habuit
euentum, ut magno, si modo naturam audire uolumus fructu compensaretur Suscepit enim ex ea muliere liberos tres; qui ut nominentur a me, i cs propemodum postulat,
nec ipsi nolunt; Lucilium,To quatum, Helenam Bembam
97쪽
bam, seminam lectissimam, quo cum Petro Grade nigo primario adolescente nupta est cui ctiam liberos ex se se peperit, totiusque orbis terrarum praeclarisiimam ciuitatem ciuibus nobilissimis auxit it, si qui sunt, qui in eo Benabum grauius accusandum censeant, meam illi quidem ad suam sententiam adscribant licet se iij tamen se meminerint id improbare factum quod insectum fle, optare certe non audeant. Nec vero in litteris modo scribendis Bombi fidem atque eruditionem Leo periclitatus est; sed etiam in rebus agendis hominis prudentiam, sollertiamque plurimum adamavit itaq; cum conspirare aduersus Galli fregem cum Caesare Maximiliano, cumque Hispaniarum rege Catholico, ita rei p. temporibus postulantibus, cogitareta, misit de
ea conspiratione Benabum ad Venetorum senatum , qui cana magnopere ciuitatem hortaretur, ut a Gallorum, quibus cum consenserat, amicitia dis cederet, ac sese cum Pontifice, reliquisque conspirationis auctoribus, ducibusque sqdere Micietate coniungeret. Habita est a Benabo in cne torum senatu cadere oratio pergrauis fine perque vehemens, quam etiam scriptam reliquit perlegant eam nostri homi ncs nihil Italice scriptum, grauius Ornatiusve ea oratione, dicente fle. Tenebatur praeterea inpendio magis Benabus istudio signorum antiquorun idque genus rerum reliquarum, credo, quod eam pulchritudinem, ordinem , artium conuenientiam, quam mente atque animo in scriendo unus cerneret prae ceteris, i)s etiam minus liberalibus in artibus cum propemodum agnosceret, paulo magis commouebatur atque omnino fingendi pingendique artem poeticie ex altera parte aiunt respondere illa Gum animorum, hae sensuum mulcendorum magistrare quam qui
dem ingenii doctrinaeque causam, i, qui nostra aetate eo usque harum rerum cupiditate eneruntur atque insaniunt, magno Vt propterea aere in alieno sint, cum asterre homines sine ingenio, sine litteris non possint, quam morbi su- rotasque sui rationem allaturi sint, ipsi videant: quid enim attinet, cum auimum partim per sic, ique sua turpem ru-
98쪽
natum gerent domum modo atq, hortos, villasq; tot Versuris siciendis, tot frustrandis, fraudandisque creditoribus, alffabre actis signis ex marmore, aut ex aere ornatas haberes
cum i in dictis factisq; honestatis faciem numquam , ne in seminis quidem, aspexerint, decorem pulchritudinemq; tanto in aere ac lapidibus opere adamare equidem nec domum, nec Uillam, nec uero oppidum Vmquam, non modo
eXornatum, sed ne satis quidem mundum dixero, ubi illicum ea ditate, cum ijs animi sordibus habitcnt. Nam si qui sunt, qui talium rerum intelligentiam, tamquam sue, in reliqua vita, munditie atq; elegantie, aut rectarum artium, in quibus ipsi excellant corollarium quoddam adserant, id quod in Benabo usu euenerat, 1 non modo suscensendum non est, sed etiam gratiae habendae sunt: at, qui omnium disciplinarum expertes, in omni vita rudes atque agrestes, huius unius studii commendatione nitantur, aut in eo non virtutis quos appendiculam, sed tamquam vitiorum ac scelerum suorum, ut ipsi sperant, integumentum, ut ego in te pretor, additamentum quoddam , quaerant hi non modo
acriter vituperandi sed etiam vehementer illudendi sunt Sed cum tenui Bcmbus Valetudine atq; imbecilla est et, cumque noctu magnis lucubrationibus, magnis vigiliis scribere necesse haberet: nam interdiu, cum a Pontificis latere discedere vestigium vix liceret,cumque multi audiendi, salutandi, deducendi, honestandiq; Vt Romanus serebat mos, essent; rclinquebatur oti nihils grauem diuturnumq; in
morbum incidit; ex quo cum .argiae ac difficulter conualesceret, nec recreari reficique Videretur posse, de mcdici contilio. ipsius Pont hortatu, coeli mutetur di caesa, Patauium peti jt atque eo anno Leo moritur. Incredibile dictu est, quanta animi alacritate, quantaque qtitia Romanis laboribus, cuiusque liberat ussonga sane, annorum nouem, ipserum inici missione facta, optatum ad otium studiumque suum vetus sic selembus receperit; nullum et urbis urbanarumve rerum, aut deliciarum desiderium in co resediste, li
99쪽
quid appareret. Et ero eos, qui a pueris, bonarum artium studiis dediti, et atem egerunt in litteris, mordere in adolescentia interdum solet, quod a rebus agendis absint: quod si casus eos sorte aliquis ab otio ad agendum euocaucritatque traduxerit, nae illi rem totam, quam incognitam dum haberent,admirabantur, expertam atque perspectam, prae
suo uetere studio, contemnunt quid enim in se continet,
quod magnopere aut laude, aut etiam appetitione dignum sit, praeclara ista agendi sellertiat si modo rem mspicimus,
ac speciosa illa vocabula,communitas, utilitas, salus homi num, paulisper ab hac disputatione face flant, rogamus qua enim tota in re non ratio, sed maximam partem , Ortuna dominatur, quamque non prudentia, sed plerumque non
enim libet semper dicere malitia, regit; quid aut gloriae
aut iucunditatis inesse possit quasi enim cum ludas testeris, neque contra eius ludi sormulam ut venias, aduersarioque ut sucum facias, animum inducere velis steis, qui cum ludas, contra sine ulla dubitatione circumueniat, atq; decipiat, numquam tu tantum scientia atque artificio pro- seceris, ut cum illius dolo atque fallacia certare possis; scin hominum vita hac, tamquam alea, cum viri boni, ut aiustitiae certa quadam praescriptione, ne latum quidem unguem, discedant , abduci sese nullis aut honorum , aut pecuniςpi qm ijspatiantur alij autem vulgo fraude, praesti-gijsdepe periurio, perfidiaq; pugnent, vincitur nimirum simplicitas calliditate,ingenuitas impudentia, pudor molestia, fides scelere, veritas mendacio itaque tardi, parum qies caces habiti boni inter improbos, ludibrio epe sunt. Careant igitur insigni hac rerum gerendarum laude homines litteris dediti, animo non modo equo , sed etiam hilari ac sic habeant nihil sere honestati hominum, in vita hac communi, esse relictum locis sed scelus pleraque, ac turpitudinem inuasisse quamq; operam dare se rei p. maximam plerique praedicent, eam omnem, communis rei simulatione, in sua quemque priuatim utilitate augenda positam, occupatamq, habere. nos omnino excipio Venetos Nam
100쪽
Chrisiana quidem res communis Romae, non hominum consilio, sed de immortalis mento, regitur nos igitur VClaetos eXcipio, quorum preclarissima in re p. optabile statuam esse versari: quam quoniam peregrinis nobis non licet capessere; nec vero ea ciuitas, post hominum memoriam, prudentissima ac retinatissima, nostrae, aut cuius. quam Opis eget, illam, Ut pote libertatis arcem, prudentiae gymnasium, iustitia domicilium, veneremur solium autem hoc ignobile litterarum dolescentes senesque retineamus. Quam quidem Benabus prudentiam studio ac voluntate huius sententia aucto bus praeclare mensus, re atq; exitu ad extremum usq; prestare non potuit: nam, cum Patauit multos iam annos esset, in ciuitate quietis aesti aquillitatis plenis ima, ab omni l, contentione ambitioneq; longe
ac multum remota; cumq; omnem curam, cogitationem
operam, ad ea studia, quq a puer adamasset, celebranda, contuli flet, vel in js iam consum si sic potius, magno quodam casu clementem illam vitam, quietam, tranquillamq; , prope iam decurso spatio, atque aetate iam sere exacta, recusans atque ingratis coactus est mittere. Erat Romae temporibus illis, vir summus atq; clarissimus, singulari prud cntia, admirabili animi magnitudine praeditus Alexander Farnesius ardinalis is, qui Paulus III appellatus est , qui, simulac Pont. Max fictus est, templo tanto imperio ac potestate accepta, Vt initium rerum, actionumque suarum ab
illustri aliqua laude duceret, faciendum sibi est cxistimauit, ut, qui quaque in ciuitate, quibusque in terris homines essent, illustri quadam aut pictatis, aut prudentiar, aut doctrina laude,celebrati; illos ultro ipse eam dignitatem haudquaquam petentes, ac ne tale quidem quicquam suspicato ana plissimum in cardinalium collegium cooptaret ea resperabat cum pontificatus, collegij que, tot claris sinorum hominum accessione facta, auctum iri maiestatem, tum inpecimen se quoque sua: Virtutis maximum cum dedisset, magnam de se famam , opinionemque fles acturum sitaq; semul atque iterum magna cura, magna adhibita