장음표시 사용
141쪽
bo, inquit, luctu dolens pater, cito sibi rapti Sap. I flij secit imaginem : & illum qui tunc quasi
homo mortuus fuerat, nunc tanquam Deucolere coepit, & constituit inter serum suos si cta & sacrificia.Deinde interueniente tempore,conualescente iniqua consuetudine, hic e ror tanquam lex custoditus est,&tyrannorum
imperio colebantur figmenta. & hos quos in palam homines honorare non poterant, propter hoc quod longe essent, e longinquo figura eorum allata, euidentem imaginem regis, quem honorare volebant, fecerunt, ut illum qui aberat, tanquam pr sentem colerent sua solicitudine. Hac quasi subtilitate conatus est Varro vul- VMagi errorem mitigare physicis interpretationb de ειμι. Decbus. Cum enim vulgus Gentilium ipsa simul chra colerer, & homines scelerib' nobiles per simulachra designatos, conatus est omnia r ferre ad mundum eiusque partes. Mundum enim esse Deum arbitratus est: ut etia sub nomine Iouis atque eius simulachro, aerem; sub nomine Neptuni, mare coli docebat. atque ita reliquos Deos gentium per aliquam parte mundi interpretatus est.' Sed hax ratione vul- '' gum non reduxit ab errore suo, & docuit eos seruire creatur potius quam creatori, qui est benedictus in secula, Amen.
De his qui Deum Nerum figurare conati sunt.
142쪽
Verunt & alij, qui aestimauerunt sel osse Deu exprimere aliquo simu- achro, propter quod ait Moyses:
Loquutus est dominus ad vos de medio ignis: vocem verborum eius audistis,& formam penitus non vidistis . dc rursum: Non vidistis aliquam similitudinem in die qua locutus est dominus vobis in Oreb de medio ignis : ne forte decepti faciatis vobis sculptam similitudinem. aut imaginem masculi vel sceminae, similitudinem omnium iumentorum quae sunt super terram , vel auium sub cado volatium, atque reptilium quae mouentur in terra, siue piscium qui sub terra morantur in aquis: ne forte eleuatis oculis ad caelum videas Solem & Lunam , & omnia astra caeli,&errore deceptus adores ea & colas, quae creauit dominus Deus tuus in ministeriu cunctis gentibus quae sub caelo sunt. Esaias quoque: Cui,inquit, similem fecistis Deu 3 aut qua imaginem ponetis ei Z qui scilicet spiritus est, di in omnibus est, & ubique discurrit, & te ram quasi pugillo continet. & infra: Cui assimilastis me,& adaequastis. dicit sanctus 3 Vnde&Apost .Paulus Atheniensibus dicebat Genus cum simus Dei, non debemus existimare auro& argento aut lapidi, sculpturae artis & cogitationis hominis, diuinum esse simile. Non igitur quasi humana forma circunscriptum esse Deum Patrem arbitrandum est, ut de illo cogitantibus , dextrum aut sinistrum latos animo occurrat: aut idipsum quod sederet pa
143쪽
ter dicitur,flexis poplitibus fieri putandum est
ne in illud incidamus sacrilegiu, quo execratur Apostolus eos, qui commutauerunt gloria LincorruptibilisDei in similitudinem corrupi bilis hominis. Tale enim simulacrum Deo n fas est Christiano in templo collocare: multo magis in corde nefarium est, ubi vere est templum, si a terrena cupiditate atqRe errore mu- detur. De huiusmodi figura sic habet conciliuElibertinum cano. 36. Placuit picturas in E clesia esse no debere: ne quod colitur aut adoratur,in parietibus depingatur. Supra omnem In Θοο-7. enim circunscriptionem est diuina natura, sed μει si humana circunlcribi & definiri potest. Unde secundum illam naturam, qua Christus visus
est, Christiani illius imaginem depingere didicerunt, non secundum eam , qua inuisibilis erat.Haec enim describi non poterat. Insipienti , inquit Damascenus,&extremae impietatis .ij. est figurare diuinitate. Hinc in antiquo testsemento tritus non fuit imaginum usus. At vero posteaqua Deus per viscera misericordiae suae secudum veritate factus horno est propter si 'O lutem nostra, non ut Abrahae visus est in speciei hominis, non ut prophetis,sed secundum substantiam veraciter factus homo est, diuersatus in terra,& cum hominibus couersatus est, miracula operatus est,passus est,crucifixus est,si pultus est,resurrexit,assuptus est.Eth c omnia secundum veritatem cresta sunt. &visa abhominibus, & scripta nobis ob memoria & doctrina sensicum praesentes non essemus, Ut cu
144쪽
non viderimus, audientes & credentes adipiscamur beatitudinemDei. Et quia non omnes literas norunt, neque lectioni incumbunt, patres nostri consenserunt veluti quaedam tro phaea haec in imaginibus repraesentare ad pro-rma Chri- ptam memoriam. Si quidem ab negligentiam sti ερρορ frequenter cogitatione non tenentes passioneri ... ω . Christi,imaginem trans fictionis Christi vide
euagaini,se. res,in Saluatoris passionis memoria redimus, Uitutio est & procidentes adoramus, non materiam, sed Gue. 8. in do imagine repraesentatum. 3r i di im ignibus Dei Patris uesanctae Trinitati ,
Erum quidem est, quod Deus Pater sicut voce dicitur sedere, perquamdam transationem vocabuli,itaDanieli & Ioanni in specie humana, s densque , in visione apparuit: sed non tam ad significandam ipsam personaDei Patris,quam eius operationem, nempe iudicium quo cuncta gubernat.Sic apparuit eis, ut non tam proprie Deus visus dicatur, quam aliud eius opus designans : Quemadmodum Spiritus sanctus specie columbae apparuit, non tam ad suam substantiam & personam repraesentandam , quam ad designandum certum effectum. Vt, quod homines e sciat simplices sicut columbas , moreque columbarum ingemiscentes. CordaApostolorum ipse incendit,ut omnium gentium linguis gloriam Christi per totum mundum annuntiarent. Licet autem pericolis non sit,ne rudes opinentur Spiritum sanctam
145쪽
esse columbam . vel linguas igneas: sicut ' nec Deo. ry
Iudaeis periculum erat, ne putarent vocem quam audiuerant in monte. Sinai, aut ignem& fumum quem videbant, elle Deum unde permittitur depingi historia baptismi
diei lae Penthecostes, in sexta synodo, action 1.) ex imaginibus tamen quibus Deus Pa- ter aut Spiritus sanctus effigiatur in humana specie, facile in errorem Anthropomorphitarum, qui putant Deum secundum diuinitatem habere corpus & humanam effigiem, esseque circunscripium , incidant imperiti: propter quos praecipue imagines ponuntur. Rudibus enim imagines non videntur tam facile esse metaphoiicae, quam spiritualibus vitis visiones. Vnde non facile admittendae sunt huius. modi imat in es : sicut supra ex patribus fecimus manifestum. Imo tanta fuit cura sanctis Patribus ut recte proponerentur hominibus scripturae, ut noluerint Ioannem Baptista pingi cum figura agni bruti, sed potius cum im gine mediatoris Dei &hominu hominis Christi Iesu. Veteres inquiunt Patres in sexta Sy- Ci a ui nodo uniuersali typos, figuras,& umbras, ta- tu vipota quam veritatis signa dc notas Ecclesiae traditas suscipientes , gratiam & veritatem agnoscmus, tanquam legis plenitudinem hanc λrbi' is , Oisb. trantes. Vt igitur de in colorum effectibus, .s a lib. omnium oculis subiiciatur figura illa , agnum illum , qui abseulit peccata mundi, nimirum Deum nostrum, iuxta humanam e S tis. Esa; giem delineat: censemus,ab hoc rempore,Pro σα
146쪽
veteri illo agno nouiam in Ecclesiis Dei eligedum, quo per cum exaltationem humilitatis verbi Dei consideremus, quo in memoriam politiae illius qua in carne vixit, item pastionis eius & salutiferae mortis, unde mundo liberatio contigit , veluti manu ducamur. Verum quidem est, imaginem Dei Patris in tali essi-gie, quali Ioanni de Danieli visus est, non fore reiiciendam,s non nisi ab eruditis di spiritalibus viris pollet conspici, sed quia imago fixa manet, & omnibus conspicua semper est, nec semper rudibus praesto est doctor ἰ omittenda est eiusmodi imago. Et hactenus de imagine Trinitatis quae ex scripturis sumi videtur. At pingere Trinitatem tanquam unum hominem tricipitem aut unius capitis, sed tres nasos tri aque ora habentem , pictorum non toleranda praesumptio est,sanctis Patribus penitus ignota quae dormientibus Ecclesiarum praepositis sicut& lasciuae imagines irrepsit. Angelos vero pingimus, quod & conscriptibiles sint,&humana forma cum hominibus conuersati sint: nec magnum salutis periculum est, si circa substantiam eorum errent simpliciores. Porro de sanctorum inuocatione, imaginibus,& Carum adoratione seu salutatione, non est quod hic repetamus, quum abunde satis id expeditum sit in 3. pari. Symboli.
Ego si in Dominus Deus tuus,forsta, loteSCAP. LXVII.
147쪽
Via vero hoc potissim si exigit Deus, si ut homo alienos Deos non habear, Iudeisque pronis ad idololatria difficile videbatur, non imitari omnes alias gentes, quς iactabant multa commoda sese a diis suis recipere: Dominus rationem reddit huius praecepti , addens graues minas eius transgrei cibus , & insigne promi ilium obedientibus sibi. Intelligendum est enim intextu vocabulum, enim, quali diceret : Ego enim sum Dominus Deus tuus, sicut patet ex Deuteronomio. Dicit autem se fortem et elo- p. s. tem, siue, quod idem est, Deum aemulatorem, ianon humanς perturbationis Vitio, Vtpote qui iis Ees.si semper atque omnimodo incommutabilis ar-. q. 11. oque tranquillus permanet i sed hoc verbo in-q . dicat non impune plebem suam per alieno Deos fornicaturam. Ductum est enim verbuper metaphoram a Zelo maritali, quod casti bais et . ratem custodit uxoris, id quod nobis prodest, cap. is. non Deo. Quis enim tali genere fornicationis Deo nocuerit Z sed sibi plurimum , ut perear. od Deus prohibet terrore grauissimo, Te P . lantem se appellans. Cui dicitur in Psalmo, Perdidisti omnem qui fornicatur abs ter mihi autem adhaerere Deo bonum est. Unde & ali-bi dicitur:Noli adorare Deum alienum , Do
minus Zelotes nomen eius,Deus cst aemulator.
Ne ineas pactum cum hominibus illarum regionum hoc est, cum Chananaeis ne cum fornicati fuerint cum diis suis, & adorauerint simulachra eoru vocet te quispiamvt com h .
148쪽
das de immolatis. Nec uxorent de filiabus eorum accipies filiis tuis: ne postquam ipsae fuerint fornicatae, fornicari faciant & filios tuos in Deos suos. Sicut ergo ea quae dicitur ira Dei, non perturbatio mentis est, sed potentia
vindicandi: sic gelum Dei non cruciatum ansemi, quo maritus aduersus uxorcm, vel uxor aduersus maritum torqueri solent , ted ita
quillillimam syncerissimamque iustiriam, qua
nulla anima beata esse sinitur, fallis opinionibus,prauisque cupiditatibus corrupta &quodammodo grauidata, dicit scriptura. Tolle de Zelo errorem &dolore quid remanebit aliud, nili voluntas custodies, castitate & corruptionem vindicas coniugalem' Quo igitur verbo, nisi gelo Dei melius posset insinuari, quo VO-camur ad coniugiu Dei, & non vult nos turpi amore corrumpi,& punit impudicitia nostra,& diligit castitatem ' Non enim etiam frustra vulgo dici solet: Qui non Zela non amat. Vehementem ergo amorem suum erga homines hac voce explicat Deus. Recte autem zelo se titudinem adiungit, ut ostendat se non solum velle vindicare in eos qui a se fornicatur quomodo homines subinde multam vindictam animo concipiunt, quam imbecilliores reddere nequeunt) sed etiam se omne id posse quod voluetit c ideoque grauissimam vindictam manere eos, qui ad deos alienos deficiunt Visitans iniquitatem Patrum insuros,in tertiam ct quartam teneratiovem e . rum qui oderunt me. ε
149쪽
Go, ait, Zelum meum opere osten- do. Nam vilito tanqua seuerus iudex parentum peccata, qua diu pamtienter tuli expectans eorum poenitentiam. visito, inquam , po grauissimas poenas in filios eorum, ita ut non evadant manum meam ipti patres, etsi videantur cum tranquillitate mortui, dum in filiis suis puniuntur: nec
statim haec mea punitio finitur , sed usque in
tertiam & quartam generationem eorum qui oderunt me, seu non obediunt mihi, vindicta meam protraho. Pcaecipue quidem deterret dominus ab idololatria: reneraliter tamen co-
memorat iniquitate. sicut& in promisso meminit obseruantium non solum primum p c pium , sed & omnia praecepta r ut videlicet intelligamus , etiam in sequentibus prae ceptis hanc rationem recte collocari poste . Poenae autem filiorum meminit, eo quod ma- fieri in I8.gna sua misericordia parentibus primum pec- V cantibus parcere solet in hoc mundo, patientia sua prouocans eos ad poenitentiam: uti fecit Salomoni,Manasse, Ieroboarii. Verum val- 3. 4. Ii. . de pulchre minatur Deus se redditurum sitis re ai. -υ-i Pλrrum peccata. aequum esst enim, ut qui patrem suum sancta obedietia ut humano more loquamur) non laetificauit, sed potius spiritum eius contristavit: etiam ipse non gaudeat,
sed contristetur de filiis suis. Extendit autem sque ad quartam genetationem vindictam dominus, eo quod eo usque sistet elle hienio. iij
150쪽
ria progenitorum, atque usque ad qua tam generationem sperare vitam soleant parentes , suosque reputare quicunque usque ad eam generationem nascuntur, haud ita multum curantes quid futurum sit de ulterioribus generationibus. Vnde&Iehu tanquam homini terrena quaerenti promissum est, quod si iij eius usque ad quartam generationem sede rent super thronum Israel. Dominus autem peccata patrum non tantum in quartam gen rationem, sed longe ulterius visitat: sicut ait Davidi: Vriam Heth in percussisti gladio,&vxorem illius accepisti in uxorem tibi, & interfecisti eum gladio filioru Ammon. quam' obrem non recedefgladius de domo tu avsque in sempiternium. Qus minae fuerunt sane or re completa . Ammon enim, Absalom, Aa nias , filij Dauidis, ferro perempti sunt. & simile contigit filiis ac nepotibus Iosaphat, Ioacquoque atque Amasiae, Ammon,& Iosiae, nepotibusque eius, filiis Sedechiae . dc in ipse Christi tempore Herodes Bethlehemitas Infantes occidit, & nobiles tribus Iuda e mIer quos utique multi erant de genere David. Vc pasianus quoque & Domitianus stirpem D uidicam inquiri & perimi iusserunt, tantiam quia Dauidica erat. Nec solum corporalibus afflictionibus quas solas veteres homines Curant sed & spiritalibus poenis visitat pecCata patrum in filios: sicut ait Christus Iudaeis: Lapidem quem reprobauerut aedificantes, hic λ-ctus est in caput anguli.ideo dico vobis, quia