장음표시 사용
121쪽
unam tertiam ideam per modum cuiusdam com in siti, quod nescio an fia erit unquam , qui id dixerit: nego vero , si intelligatur non fieri cognitionem universalem ex praeviis eognitionibus plurium singularium rerum, quae observentur convenire in aliquo
attributo essentiali, quod dum ipsum solum concipitur praecisima reliquis singularis rei attributis, iam fit nova quaedam cognitio, quae appellatur universalis, quia illa in se una apta est praedicari de multis. Eodem hoc argumento usus jam fuerat Malebranchius etiam capite sexto secundae partis libri tertii de Inquisitione verblatis. Sed hic locus minus attendi poterat, postquam Lockius r observavit , in eodem capite negari ab eo simul & amrmari esse in nobis cognitiones universales . Quod neget, haec suadent, id quod
viismus , nihil es praver unum, aut plurima entia specialia . Quod vero assirmet , haec ostendunt; Mens sibi id as universiales reprasem rare posse non videretur, nisi omnia entia is uno incissa viderer . Iaa. I g. Objicitur. Corpora materialia non polliunt agere in animam : ergo non possunt cognosci ab anima nis per ideas .
Res'. cum Arnaldo a) . Omitto ans, ct nego conseqm . Agititur hie de habenda ab anima cognitione corporum, ad quam nihil restri, an illa possint in animam agere nec ne . Deus omnia coenoscit, at quis dicat aliquid esse, quod agat in Deum . Numquid ratione utitur, qui dicat, caecus non potest videre: ergorieque potest videri ἔλ Confundit igitur Adversarius activa eum passivis. U. Obiicitur . Quod non est ens intelligibile, non potest cognosci nisi per ens intelligibile , quod illud repraesentet: Sed compora non sunt entia intelligibilia, ideae vero illorum repraesentativae sunt entia intelligibilia ergo corpora non possunt cognosci, nisi per ideas illorum repraesentativas.
o. nego majorem, quae aequivoco laborat in eo vocabulo
intelligibile, quod quocumque modo sumatur. iacit propositi nem sellam; Intelligibile enim potest significare vel id, quod potest cognosci, vel id quod est ens spirituale . Si in facta majori sumamus intelligibile in primo sensu, idem ea nat, ac quod non est ens, quod possit cognosci, cognosci tamen potest per ens, quod
122쪽
A PERCEPTIONIBUS. IGIquod illud repraesentet, quae est propopositio sibἱ contradicens,& involvens ridiculam suppositionem, quod possit per aliquod ens repraesentari id, quod non potest cognosci. Quod enim est hujusmodi, nihil est; & nihili nulla est repraesentatio.Sin sumamus intelligibile in secundo sensu pro ente spirituali, adhuc falsa est propositio, & rursus est mera petitio principit. Hoc aequia vocum advertit jam, & simili modo dissetvit Arnaldus. Ia 3. Ul. Objicitur ab eodem Μalebranchio i). Si per semsus cognosceremus corpora in seipsis , qui videt corpus, haberet per oculos cognitionem ipsius extensionis, ac coloris , & qui idem tangat manibus, haberet per manus ideam pariter extensionis, &ejusdem vel caloris vel stigoris . Sed hoc est impossibile: ergo non cognoscimus corpora in seipsis, sed in idea archetypa omnium creatorum. Minor probatur. Impossibile est ut color sit calor, &calor sit color: sed si per sensus cognosceremus corpora in seipsis,
cognoscendo ipsorum extensionem, calorem, & colorem, cognosceremus extensionem, quae est simul color & non color, calor &non calor: ergo
Resp. conc. madi. θ nego min. Ad hujus probationem conc, maj. dis. min. Cognosceremus per unam cognitionem seu sensationem extensionem , quae est simul color . sive ut accuratius loquar,
in qua est color aliquis , scilicet objectivus, & per aliam selitationem a prima distinitam eognosceremus extensionem, in qua est non color, scilieri calor simili ter objectivus, cone. min. Cognosceremus per unam eamdemque sensationem illas diversas qualitates , nego min. ct conseo . Color extentariis eorporeae consistit in particulari textura superficiei, quae reflectat hos potius radios lucis , quam illos e calor vero in particulari motu minimarum partium ejusdem , quae duae modificationes non repugnant inter se a possunt itaque ambae eidem extensioni inesse, & esse objecta d, versarum sensiuionum. I a . VII. Objicitur. Non potest anima cognoscere, nisi ea, quae ibi sint, ubi ipsa est: ergo corpor a , quae anima cognoscit
ibi posita, ubi ipsa non est, cognoscit per ideas, quae supplent
123쪽
Re p. nego ani. Ad cognitionem animae non requiri , ut ea sit in eodem loco, ac sunt obsecta, quae cognoscit, suadetur , quia etiamsi anima sit in eodem loco, ac corpub, cui unita est, attamen illius internam structuram non cognoscit. Igitur quid murum est, quod etiam cognoscat corpora extra se posita , & in quiabus proinde ipsa non est Hinc tamen non sequitur , quod possit cognoicere corpora extra se posita quocumque in loco . Quid autem requiratur ad cognitionem animae objectorum sibi externorum , ex sedendis aliquo modo patebit. Videsis etiam responsio
nem Arnaldi si huic objectioni.
1as. VIII. Objicitur ab eodem a . Si corpora , qua nos cireumflant, in nullum redacta essent, possemus nihilominus illa videre, o videremus reipsa, qualia videmus , si ipserum idea nor licerent, quemadmodum nos assiciunt, cum sism praesentia ... Id enim quod accidit Iomniantibus, ex aegrotantibus sussicienter hoc suadet : ergo corpora videmus in ideis. Resp. nego ans, atque ut eius falsitas manises a fiat remota omni specie contradietionis , cujusmodi est posse a nobis videri invisibilia, ejusdem sensus per hoc entymema propono . Nullis existentibus corporibus possumus habere eorum ideas, quales habemus ipsis praesentibus ; Hoc enim satis suadet exemplum somniantium & insanorum: ergo nullis etiam existentibus corporiabus potamus eodem modo ea cognoscere , ac nunc cognoscimus ipsis existentibus. Iam vero negatur huius entymematis antec dens a Intima enim experientia ae conseientia constat diversam es
se apprehensionem rerum in vigilantibus & sanis, ae sit in somniantibus aut insanis. Ab horum ideis perspicuitatem, q*am mordicus tenera debemus , abesse dicimus , reposuit iam Tullius Academicis, qui ex eodem antecedenti concludebant, nihil esse, quod affirmari possit tamquam verum, vel negari tamquam fabolam , qui etiam observavit hos inconstanter loqui, dum dicunt dormientes & vigilantes, sanos & insanos posse easdem habere eo nitiones a Cum enim diversitas harum vocum ex sua institu-
124쪽
tione significet non eamdem esse vim , & integritatem nec mentis nee sensuum in utrisque , iam qui eo modo loquuntur, dieunt tum interesse inter vitiantium visa ct sanorum , ct eorum qui essent aliter affecti, tum nihil interesse . 126. IX. Obiicitur ab eodem a). Perceptiones, quae diacuntur sensationes obteistorum habentur a nobis, positis talibus mo. tibus in corpore vel cerebro . Atqui non potest a nobis assirmari, quod hujusmodi perceptiones habeantur a nobis mediis hujusmodi motibus; Nam vel solus Deus secit hos motus, vel solus potest sacere et ergo debet assirmari quod habeantur per alia media r ergo per ideas Dei. Atque descendens ipse in aliis locis ad explicandas sensationes delectabiles, & doloriseras , quas ex diversis corinporum qualitatibus, & proprii corporis affectionibus communiter Philosophi repetunt, omnes reserente cum indignatione Lud
vico Barbieri a) repetit ab emcacia substantiae divinae, cui uniti
sumus, in quantum est repraesentativa extensionis materialis uno vel alio modo. Resp. conc. maj. θ nego min. Ad huius probationem imprimis dico omitti eam posse , quia etiamsi solus Deus faceret eos motus, tamen hinc non infertur eos non esse media ad habendas obieet rum ἔκrceptiones. Deinde dico certum esse ex iis, quae alibi disserui de actione corporis in corpora , Delini solum non facere actu hos motus, sed seri mediis impressionibus objectorum ipsorum materialium et nec Deum solum posse eos facere eo modo constanti. quo fiunt, quia hoe inferret frustra esse organa sensoria, & totum Μundum . ARTICULUS UI. Obrctiones pro perceptione objectorum quorumvis in Deo .
fumus susscientes cogitare aliquid a nobis, tamqVam
ex nobis, sed susscientia nostra ex Deo es . Cognitiones, quas Plat o los
125쪽
1os I DEAE NON DISTINGUUNTUR losophi sibi tribuunt, Scriptura tribuit Deo , IJ Deus illis m-
kifestavit. Alibi dicitur Deus est, O pui duet omnem scientiam . Alibi quod sit, ca) Lux υ:ra qua illuminar omnem hominem venientem A buve mundum. Sed haec significant omnia nos cognoscere in Deo: ergo Re p. conc. maj. ct nego min. Nam aliqua illorum agunt de cognitionibus supernaturalibus, aliqua de facultate cognoscendi, quam Deus nobis largitus est, & quam continuo conservat, & ad cujus actus physice , dc immediate concurrit. Nulla igitur loquum tur de cognitione rerum in Deo iuxta sensum adversarii. Genuen. sis acrius contra ipsum sic arguentem dicit, Q Turpissime Aea illa Malo branebius consorquet. θ de genuino sensu perturbat, ut genis suo
ias. II. Obiicitur. Si in Deo sumus , in Deo cognoscimus; Atqui in Deo sumus ; Nam scriptum est, s) Dipse visimul, ct
mreemur, ct sumus: ergo in Deo cognoscimus. Re p. transeat in . θ dis. min. In Deo sumus , quatenus a Deo continuo habemus ut simus , eonc. min. In Deo sumus, quatenus simus uniti Deo in sensu Malebranchii , nego min. O HR. consequens: in Deo cognoscimus, quatenus a Deo habemus vim &aetum ipsum cognoscendi, utpote eo concurrente possitum , couc. conseqm : In Deo cognoscimus, quatenus Deum ipsum immediate videamus, o go conseqm : Scripturae sensus is est, juxta quem concessa est minor. 6J Dicendum , sic S. Thomas, quod creatura in Deo esse dicuntur, in quantum continentur , ct conservantur virtute Divina . Et hoc modo intelligendum es verbum Aposoli , in quo vivimus, moυrmur oesumus. Eodemque pacto verum est, quod Leib-nitius dixit, omnia videre' nos in Iruo , vetus es sententia, οβ θην sensu intelligatur, non spernenda .
I III. Objicitur argumentum , quod Malebranchius ainpellat validius, quod se in hanc injecissententiam . Sic habet. Experientia constat, nos non cogitare de ulla re singulari, quin prius
126쪽
cogitaverimus de omnibus: nee desiderare cognitionem rei partic laris , quin ejusdem cognitionem confusam & generalem habe mus: ergo habemus semper cognitionem aliquam omnium entium, vel ut ipse ait, omnia entia menti nosseae sunt praesentia r Atqui omnia esse menti praesentia non possunt aliter , nisi quia ipsi menti prasenses Deus, qui in simplicitate entis fui omnia eneia complectitur : ergo Re p. cum Lockio I , nego aην, quod pertinet ad primam ejus
partem. Propria elum experientia non solum non constat nos e
gitare de singularibus, postquam prius cogitavimus de omnibus entibus, sed constat oppositum . Equidem observo me non cogutare prius de omnibus entibus, dum volo eogitare de hac Mal branchii opinione. Et quis credat hominem, qui velit cogitare de re, quam amisit, vel acquisivit, prius mente sua vel percurrere omnia entia, vel de ente ua genere cogitare . Quod pertinet ad secundam antecedentis partem, ea distinguenda e1t secundum id , quod jam dico . Nos quidem non possumus desiderare cognitionem rei particularis, quin habeamus cognitionem ejusdem rei secum dum attributa genetica, scilicet rei, & existentiae ipsius, & aliorum similium : at possumus desiderare illius eognitionem, quin ullam omnino habeamus ejus cognitionem secundum attributa particularia seu specifica. Sic caecus potest desiderare eognitionem hujus vel illius determinati coloris a Physicus illam de Incolis terrarum Australium, & Christianus illam de caelestibus donis, quae praepas vit Deus diligentibus se, quorum omnium nullam nemo hominum habet, ut est certum, cognitionem , nisi secumlam praediam attributa generica . Quod pertinet ad consequentiam, concedo
nos habere cognitionem omnium entium , quatenus habemus cognitionem entis in genere : sed nego nos habere cognitionem omnium entium in particulari. Quare minqr subsumpta nullum habet locum.
I3o. IV. Objicitur aliud argumentum, de quo idem Mal branchius dicit, sa) quia forsan demonserationis vicem geret apud eorqvi ratiociniis abfractis assueti βnt. Sic habet. Impe iis es Deum
127쪽
patefaciat, quod in in isse sit. Drus igitur non potes facere mentem .ιil cognscenda vera sua, nisi mens ilia viarat aliquo modo Deum, via dindo ipsius opera . Resp. permitto aus, ct nego primam conseqm , cum eius duplici suppositione, altera , quod omnis nostra cognitio sit a Deo solo, qui eam nobis impertiatur : altera vero , quod omnis nostra cognitio sit de eo, quod in Deo est. Falsa etiam est secunda con- scquentia, ut quotidiana experientia demonstrat in plerisque ii minum a De paucis enim historiae reseruiit tamquam aliquid sit gulare solitos fuisse videre aliquo modo Deum, videndo ipsius Opeia . Permis autem dumtaxat antecedens , quia modus ille I quendi, Deus in suis adtionibus non potest habere finem a seipso diversum , si significot fi nem ultimum omnium, quae Deus creavit, esse ipsum Deum , sive suam gloriam, est verissimum, & aper. te a S. Scriptura declaratum , ut alibi i) dixi. Sin vero significet finem etiam proximum, & immediatum omnium creatorum esse ipsam Deum, est falsum . Hic enim finis proximus, & imm diatus varius est pro variis rebus, & seipsum in plerisque quodammodo manifestans . Sic sensibilium finis immediatus sunt sensus; color enim est propter visum , sonus propter auditum, &Omnes creaturae irrationales sunt propter rationales, quae randem habent pro fine immediato ipsum Deum, quatenus ex rerum creatarum contemplatione possunt, & debent in Dei cognitionem aD surgere, & ad illius amorem inflammari . Subtilem hujus obj ctionis consutationem caedit etiam Lockius a) , animadvertens Plures alias absurditates , quae in aliis propositionibus intra illam quomodocumque insertis inveniuntur.
a 31. V. Obiicitur ab eodem . Nihil finitum potest repra
sentare infinitum, prout est in se : ergo cognoscentes Deum eminfinitum prout est in se , illum in seiptis immediate cognoscimus. . t RVp. conc. avs, nego suppositum corisquentis, scilicet cingnosci Deum a nobis in hae vita prout est in se . Haec stant praeci-paa , quae ex ratione congessit Malebranchius pro sua hae fabula metaphysica, ut eam appellat Eneyclopaedia ad articulum, iacet .
128쪽
ARTICUL Us VII. Objectioner ex S. Augusino pro perceptione objectorum in Deo. Iaa. I. Malebrancinus IJ . S. Augustinus fuse in- culcat, nos non intelligere per magistros exterius docentes , sed per intuitum cujusque particularis veritatis in ipsa suprema, & universali veritate . En aliqua ipsius verba : ab De
universis qua intelligimus , non loquentem, qui personatfris, sed inras ipsi menti prasidentem consulimus veritatem , verbis fortasse ut confiselamus ad noniti: Ille autem qui confialitur docet, qui in interiora bomine habitare dictus es Chrisus , ides incommutabilis Dei virtus , a que sempiterna sapientia , quam quiιm omnis rationalis anima consu- sit , sed eantum cuiq*o panditur , quantum capetro propter propriam e bonam, sive malam voluntatem potes. Et si quando fallitur, non sit vitio consulta veritatis , ut neque hujus , qua foris es lucis vitium es, quod corporei oculi saepe falluntur , quam lucem de rebus visibilibus consuis fatemur, ut eas nobis , quantum cernere valemus, Vendat : Et infra, 3 Disciplinas, qui se docere profitentur, eum verbis explicaverint, tum illi, qui discipuli vocantur, utrum vera dicta sint, apud semetipsos considetrant, interiorem scilicet illam veritatem pro viribus intuentes. Tunc ergo discunt, is cum vera dicta esse insus invenerint, laudant, vescientes non se iactores potius laudare, quam doctos suam vere scriptum es auctoritate Disina , O ne nobis quemquam magisrum dicamus in terris, quod unus omnium magiser in Calis st:
Ac . nego antec., quod non suadent adducta loca ; Nam scin pus Augustini in illis alius non est, quam suadere res significatas per verba , sive materiales sint sive spirituatis , non cognosci per verba ipsa et sed materiales quidem ad sui cosnitionem requirere ut sensibus, spirituales vero ut menti convenientes exhibeantur :utrasque vero unice cognosci per vim intelligendi, eiusque oppo tunum exercitium z quorum utrunque iure tribuitur Citricto D
mino , primum quidem, quia scriptum est, s s Omnia per ipsum facta
129쪽
fassa sum: secundum vero tum propter hoc ipse in , tum quia usus ille mentis numquam sejungitur a Gratia aliqua ordinis vel naturalis vel supernaturalis, prout cognitio est naturalis vel supernaturalis . I Is , inquit, me aliquid docet, qui vel oculis. υd ulli comporis feUisi, vel ipsi etiam menti prabet eo , quae cognoscere volo .... namque omnia qua percipimus inue sensu creporis, aut me ute percipiamst, . Illa sensibilia, haec intelligibilia aut spiritualia vominamus ..... amobrem in iis, qua mente cernuntur , frufra cernentis loqvelas amdit, quisquis ea cernere non potes.
13 3. II. Objicit a . Iuxta S. Augustinum in Deo videmus
numeros , figuras , veritates speculativas, & practicas, leges aeteris nas, & regulas immutabiles morum : ergo cognitiones nostrae sunt perceptiones substantiae Dei, quam Deus nobis manifestat, quatenus est Arche ypa omnium rerum omnium possibilium. Antecedens quod pertinet ad numeros suadent haec S. Doct ris verba , 3ὰ Continet memoria numerorum dimensionumque rationes, ct Ieges innumerabiles, quorum nullam corporis sensus impressit Gin numeros omnibus corporis sensibus , quor numeramus : sed illi alii funi, quibus numera mus, nec imagines istorum sunt, ct ideo valis Art.
Quod ortiliet ad figuras haec suadent, ) dii mente tameaeus δ, qui nou mideat istas Aurar, qua in geometria docentur, b bitare in ina veritate.
Quod pertinet ad veritates speculativas, suadent haec : s Non se illa fuerunt, ut esse desinerent, aut sic futura Dira , quasi non Ilai, sed idipsum esse semper habuerunt, semper habitura sunt: manent
autem non tamquam in Datiis locorum a veluti eorpora , sed in natura incorporali intelligibilia r naso sunt mentis ad testibus ad quas mentis acie pervenire paucorum es, ct cum pervenitur , D rei non transitoria traη uoria cogitatio,
Quod pertinet ad regulas morum , suadent haec : I)rectasin, , quibus regulis judiconi, nisi iis quibus vident, quema nodum quisque vivere Lbeae, etiamsi nec ipsi eodem modo misant. Ubi eas vitat λ Neque enim in sua natura , eum procul dubio mente im v
130쪽
demitur; eorumque mes es consera es minabitu , bas vero regulas
mutabilos videra nee in babitumentis , cum ilia regula fini ju. sitia, motos υσυ eorum confra esse injusas Ubi ergo seripta Diu, nisi in libro lucis illius, qua veritas aeritur . I 34. Resp. ngo ans. quod non evincunt testimonia allata . Ea enim concludunt dumtaxat alterutrum horum , quae jam dico, vel utrumque . Primum est obiecta etiam spiritualia & abstracta . quae aliquo modo cognostimus , cognosci iam a Deo ab aeterno,& tunc nos circa hujusmodi obiecta non falli, quando mens no
stra non quidem pallive se habens, quasi ab ideis , quae sunt in mente Dei assiciatur, sicut ab obiectis materialibus assiciuntur sensus: sed quando exercens vires sibi inditas iudicat de iisdem obiectis , prout sunt in se, & cognoscuntur a Deo. Atque cum in ter obieeta spiritualia, quae cognoscimus, sint etiam regulae m tum & virtutes morales, haec pariter cognoscimus in Deo, quatenus in eo esse intelligimus modo perseetissimo , non vero quatenus ea per immediatum earumdem, prout sunt in Deo, intuitum
percipiamus. Alterum , quod obiecta loca , & alia , quae his sit- milia objici possent, probant, est nos cognoscere res in Deo non tamquam in obiecto, quod videamus, sed tamquam in principio, Per quod habemus esse, & vim, & actum intelligendi. Haec interpretatio affertur a S. Thoma occasione similis loquutionis se quentis apud S. Augustinum, quod stilicet in Deo, in veritate incommutabili , & in rationibus aeternis conspicia aras nos , quae vera esse cognoscimus : 1J ABquid in aliquo dicitur, sic ille, cognosci dupliciter . Uno modosievi iv objecto eognito , ct hoc modo σημma in prascηtii visa nos potes via re omnia tu rationibus vicenis. Alio modo dicitur aliquid comissi is aliquo Rut in cognitionis priscipi' ;μης si di mus, quod in Sol. Udentur ea, put videntur per Solos θβ ης 1se s dicere, quod a,ima humana omὰia regno Pat in ratistes μεν Viim participationem omnia cognostru-r. Atque i in mediate deinde participationem hane rationum aeternarum nihil
liud esse dicit, quam vim intellectivam , sine qua quidem qVi
q m non cognoscimus, sed ea etiam posita, si caetera des0x xς quisita λd eiusdem exercitium , adhue deficimus a cogniti00ς 'H Πς esse mentem, & leaitimum sensum verborum S. Augusu