장음표시 사용
181쪽
inertiam materiae tribuerunt. Interea tamen iterum contra Nat
rialistas arguitur temere illos loqui. dum statuunt materialismum, confitentes se ignorare essentiam materiar. Simili modo Bussie rius 1) dicebat se concludere posse nullam existere materiam, quia ignorata intima essentia spiritus non est evidens, extensionem impenetrabilem non esse quid ex cognitione proveniens: quemadmodum reipsa iam dicunt Idealistae , alia errantium sed a Matorialis is opposita . 196. II. Objicit Lockius ab . Deus coniunxit eum materia substantiam cognoscentem : ergo potest conjungere cum materra saeuitatem cognoscendia Nam disscilius nou es , inquit, concipere
Deum posse conjungere cum materia vim cognoscent, ac con cipere Deum pessu conIungere ovim motcria ullam substantiam , qua eognoscas. t Resp. conc. ans, ct dis. consequens. Deus potest conjungere cum materia facultatem cognoscendi, tamquam ens realiter a materia distinctum , cone. conseqm. : tamquam ens solum Per rationem n
stram cogitandi distinctum , nego conseqm , dc probationem, quae nugatoria est . Quae enim dissicultas est intelligendi dari conium istionem substantiae cognoscentis cum materia, cum haec continuo evidens in nobis sit, vel saltem nemo dubitare possit, nisi qui in materialismum inclinet . Quo igitur iure existentia hujus conjunctionis dieitur dissicilis intelle esu, & maue dissicilis ae existentia conjunctionis materiae cum vi cognoscendi distincta solum per rationem nostram ab ipsa materia Θ Sed data etiam hae falsa adversarii suppositione dico hanc coniunctionem ostendi impossibilem per omnia jam allata argumenta . Haec objectio affertur , & iterum iterumque impugnatur etiam a Claaumeixio sa) .is . III. Objicit Voltaire ). Datur in meris corporibus naturalibus vis activa : Sed vis assiva est quid immateriale: ergo datur in meris corporibus aliquid immateriale: ergo potest dari etiam vis cognoscendi; Nam ideo haec repugnare in illis creditur. quia est quid immateriale. Hanc objectionem Rb nomine vis inem.
182쪽
COGNOSCERE. I 63tiae, quae vulgo tribuitur corporibus, iterum iterumque in aliis lo. cis a D. M. citatis ci) protulit Adversarius. dist. in . Datur in meris corporibus vis activa instrumentalis , hoc est vis mutandi statum motus, vel quietis alterius corporis per modum necestariae consequentiae, posita utriusque corporis extensio ne impenetrabili, & determinatione in alterum illorum accepta ab extrinseca causa, ut distinctius alibi a) explicavi, conc. maj. Datur in meris corporibus vis activa principaliter, hoc est vis agendi ex propria determinatione ; ac alio modo ac dietum est de instrumentali, nego maj. Et dis. min. Uis activa instrumentalis est.quid immateriale, quatenus est quid per nostrum modum cogitandi abstractam a corpore cono. min. quatenus est quid realiter di-1iinctum ab ipso corpore de genere entis immateriai s eidem inhaerens, nego min. ct conseqm . Distinctio vis activae instrumentalis insensu solum dependente a modo nostro cogitandi, adeoque minus proprio, quae unice convenit corpori, a vi activa Principali, qualis etiam nullo intellectu cogitante est in anima, adeoque in sensu ,
qui proprius est , dilucide ostendit infirmitatem factae objectionis. Genuensis , qui illam non adhibet , non satisfacit objicientibus ab pos fortassis esse in eorpore vita aliam a motrice disiactam , qua sit vis cognostetat, respondendo quod , quoniam motus, & cognitio sunt actiones diversi generis. ideo in uno eodemque simplici subiecto componi simul non possunt. Quasi vero vis sentiendi, intelligendi, & volendi non componantur in eadem simplici anima,
licet prout concipiuntur sint vires diversi generis . Author autem D. M , qui ex permissa existentia vis inertiae in corporibus, negavit inferri vim etiam cognoscendi posse iisdem tribui, non satis comprehendit mentem obsicientis, qui ex vi inertiae immediate inseri dari in corporibus facultatem quamdam immaterialem , ut inde transeat ad concludendam illam cognoscendi.
I98. IV. Objicit Tolandus in epistola a. de motu, & Gildon in suis oraculis rationis apud valsecchium . Ex Deo sunt corpora extensa, impenetrabilia, divisibilia , licet ipse non sit ex-X a rensus
183쪽
Is . DE IDEIS REQUIRENTI Bustensus , impenetrabilis , divisibilis: ergo a pari ex materia esse
potest anima cognoscet S. Resp. coi c. am, supponendo eius sensam esse , ex Deo ut causa efiiciente esse corpora, non vero ex Deo, ut causa materiali vel formali, quod ellet Spinosismus . Et nego consem a Nulla enim est similitudo inter caussam efficientem , de qua est sermo in antecedenti , & causiam materialem , quam credo solum respiciant Adversarii in consequentia . Quod si forte etiam consequentia i quatur de caussa essicienti, tunc dico eam esse nullam, quia non repugnat posse quod persectius, immo persectissimum est & omnia potens , producere aliquid ria se impersedium , sicuti est materia e pers cognosceladi vi: at non potest quid imperfectum, sieuti est materia , producere aliquid persectius, cuiusmodi est anima vi cognoscendi praedita.
Mutiae ideae non habentur , nisi praeviis immediate te sui exi sentiam quibusdam determinatis immutationibus in organis sensoriis, i Dis vrique
ad cerebrum propagatis . quin tamen noverimus modum , quo habitis his impressionibus habeantur idea.
Argumenta pro primo propositisnis parte. I. O IC arguitur . Ideae necessariae ad vitam , dc societatemo humanam conservandam, quae prosecto multae sunt, non habentur nisi praeviis immediate ante sui existentiam determia natis immutationibus in organis selisoriis. Ex ideis necessariis ad vitam sunt perceptiones omnes de assectionibus, quas patimur, ut famis, sitis, hujus vel illius doloris, aut morbi . Quaenam causa est , quod aliqui sciunt quidem quid sibi velint nomina podagrae Colices, cephalsiae, & aliorum morborum : at negant se ullam habere horum ideam experimentalem, ex qua possint ex animo
184쪽
commiserari, quos audiant lamentantes de hujusmodi doloribus , quia scilicet beneficio naturae bene constitutae caruerunt iis alterationibus organorum , sine quibus eae perceptiones numquam habentur . Similiter in ditioribus regionibus, & urbibus apud cives saltem primarios ignota est perceptio fimis, quoniam haec dependet ab indigentia cibi, quae in iis locum non habet a cibo
enim deficiente fermentum quoddam stomachi, instrumentum digestionis praecipuum juxta multorum opinionem nervosas illius fibras vehementer vellicat aut pungit, ex qua impressione dependet pereeptio famis. Ex ideis necessariis ad societatem humanam sunt illae de existentia corporum, & ipsorum qualitatibus , de cli- versitate vultuum , Vocum, & motus animorum, qui per vultum,& vocem manifestantur . Observare hic praestat, quod ex ideis, quae prae ceteris necestariae sunt ad vitam,quales sunt, quae ad cibum
pertinent, pluribus etiam sensibus, visu scilicet , tactu, ollaeta, & gustu acquiri possunt: ergo . II. Constat dari homines ignaros de ipsis elementi s plurium dusciplinarum, quae pertinent ad physicam, ad historiani, & ipsam Religionem; Nam sunt, qui penitus ignorant ipsa nomina pia
tarum , animalium, sossilium, & eorum corporum , quae a Variis artibus zomponuntur : & sunt, quibus frustra nominabis Cyros, Darios, Syllas, aut Athenas , Carthaginem, & quamvis ex e lebrioribus in antiquitate urbem, vel facinus, vel alium quemcumque eventum : & sunt tandem qui nihil sciunt de doctrina Christiana: Sed tanta haec ignorantia de ipsis elementis hujusmodi distiplinarum unice refunditur in riefectu eertae impressionis fi
ctae in sensibus, & praecipue in auditu ab aliquo , qui illos de his
docuerit: ergo sine hac praevia impressione, iacta praecipue in a ditu , necessaria est illa ignorantia . Minor suadetur , quia insanus esset, qui sola vi suae rationis crederet, potuisse se assequi cognitionem eorum, quas mediis his sensationibus deinde novit. Da, inquit Pluche I) Cartesio fructum aliquem recens delatum in Europam e regione toto orbe remota , & pete ab eo, qui jactat se ab idea materiae homogenear, & in motum vorticosum concitatae collegisse veram structuram stellarum, planetarum, hominis, animalium , & omnium viventium , ut te doceat, sit ne fructus a horis
185쪽
boris an fruticis, gratumne an ingratum saporem habere debeat, futurusiae sit esu salubris an exitialis, nesciet prosecto quicquam saluere, nisi post repetitas obsetvationes, & experientias adhibitis
a oo. III. Ex historiis philosophicis certi sumus plures cor porum species nunc certissimas, olim fuisse ignotas, vel quia positas extra sensuum humanorum sphaeram , vel quia ignorabaturanodus, quo sensus illis applicarentur. Itaque incognita fuerunt toti antiquitati, quaecumque corpora ope telescopii, & microsco. rii extra controversiam nunc sunt, quia sine hujusmocli instru-IPlentis , qtice veteres latebant , eorum dimensiones sunt extra sphaeram oculorum nostrorum . Simili ex causa erit aliquis ex hominibus vulgaribus, qui dubitabit, an quem audit aerem vocari , sit verum corpus fluidum, in quo sicut pisces in aqua , ita nos in ipso vivimus, quia nimirum nullo sensu percipitur, nisi in quibusdam casibus, vel cum videmus bullas quasdam e vasis fundo erumpere post insusum liquorem, vel cum vehementius solito agitatur seu manu, seu natallo , seu externa quavis causa, quod
ille non animadvertens, utpote ratiociniis non assuetus ventum dicet , & nesciet idem esse, ac aerem agitatum . Observatio etiam qnotidiana , quae fiat de iis, qui nascantur vel visu, vel auditu, vel olfactu carentes, docebit nullas illos vel coloris, vel sonitus, vel odoris proprias ideas habere, cum nullas harum sensationum significationes prodant: si uibus , sic olim Aristoteles, Lestinus sensus, descit una scientia . Contra vero quoties hi sensus adsint, & motum convenientem , in quo consistit debita sensuum dispositio, a rebus corporeis recipiant, obser vare constanter posse. mus, non pose cessare animam'ab ideis quibusdam determinatis, quae motibus illis numquam non respondent. ARTICULUS II. largumenta pro secunda propositionis parte .ao I. Q Ecunda pars assirmat, requiri praeterea ad habendas quaso dam ideas, ut immutationes factae in organis sensoriis usque ad cerebrum propagentur, pro qua sic I. arguitur. Partest nostrico Arist. lib. I. Poster. tex. 3 3.
186쪽
IMMEDIATAS SENSUUM MOTIONES. 16
nostri corporis , quae carent nervis, quibus communicent cum cerebro, tabescunt vela nobis separantur, quin sentiamus, aut doleamus. Sic pulmones ulcus contrahunt, quod non dolet: ungues resecantur nobis ridentibus: sanguis extra nos erumpit sine nostro cruciatur ergo etiam immutationes, quae fiant in organis senso riis non excitabunt ullam in animam sensationem , nisi usque ad
II. Experientia constat, animal non sentire ullum dolorem in Pede vel manu , etiamsi pungatur vel percutiatur , si impedita sit propagatio hujusmodi affectionum usque ad cerebrum , arcte circumligato crure vel brachior ergo ideae, quae postulant determinatas immutationes in organis sensoriis, requirunt praeterea ea rumdem propagationem usque ad cerebrum .
acia. III. Experientia constat, ut jam dixit Lactantius i) , in cerebrosentienia rationem esse, quia eo vitiato nullae jam fiunt sen- Lationes: ergo ad habendas ideas, quae sensationes dicuntur, omnino requiritur, ut cerebrum in eo statu sit, qui possit reeipere ina pressiones factas in reliquo corpore, & in ipsum propagatas . Antecedens probatur . Boerhaave cloeet a) , quando duae uncia aquae
in ventriculos cerebri essunduntur , hominem nihil quicquam syntira , neque fagorem maximi tormenti, neque lucem visidissimam , neque pe netrantissimum ab usione dolorem: Et Halter in adjectis notis addit, innu merabilibus exemplis consare senseris ilias , aut ii o nemo artis alicujur, sed vel cerebro laborante, vel nervo inter sensor u cerebrum , sensum omnem cleri. Praeterea in Actis Academiae Parisiensis, & ex his in Encyclopaedia Gallica ca narratur de adolescente , cujus cranium disruptum erat, toties similem mortuo evasisse, quoties humor quidam morbosus condenseretur supra corpus callosum cerebri, eumque statim ut humor ille apto instrumento educeretur , libere respirasse , lucem vidisse, voces audis se de vulnere doluisse , sensus demum recuperasse , quos iterum
amittebat, si humor ille iterum sinebatur dilabi supra eerebri corpus callosum , aut ipsemet metallico instrumento aliquantulum Premebatur. Tandem compertum est vitium contractum esse a
cerebro Apoplesticorum , in quibus omnis sensus aliquando ita dem
187쪽
deficit, ut ad graves in plantis percussiones, vel ad ipsam serri ea dentis combustionem vix , aut ne vix quidem aliquando exci
. ao 3. Iv. Quotidie accidit nos opprimi somno, qui sin munus dici possit esse in selo cerebro, ut censet Cartesius , Ias mo tamen negabit in ipso praecipue esse : hoc autem tempore manifestum est non solum omnes cessare in nobis operationes spontaneas , sed ipsas etiam sensationes, ita ut concubia praesertim nocte ne frag rem quidem caeli tonantis, nec totius corporis concussionem nisi forte violentam sentiamus . Et aliquando nobis etiam vigilantibus cum multa obiecta obversentur ante oculo , dc aures, vel alios
sensus afficiant, nihil tamen videmus, nillil audimus, & miramur alios, qui nobiscum erant , de his loqui & admirari, quod
nova nobis accidant, quae ipsi dicunt, cum profiteantur se referre , quae nobis praesentibus acciderunt . Singulare est, quod in hanc rem de Socrate refert Gellius c i), adrasulis intentum animum praebuisse , ut a summo lucis ortu adflem alterum oriensem iisdem ια -- sigiis, ore atque oculis eumdem in locum disectis cogitabundus, tamquam excessu mentis atque animi facto a corpore, fuerit repertus: Atqui nulla melior horum explicatio afferri potest, quam cicendo id accide- , ' re, quia etsi in externa sensuum superficie impressiones suas obj cta fecerint, non tamen excitati fuerunt convenientes motus in
nervis, qui usque ad cerebrum propagarentur , sed vel nulli, vel satis debiles hi fuerunt, ita ut impressio vel nulla, vel vix ulla in cerebro responderit: ergo ita dicendum . Quod enim aiebant alia qui apud Danielem Barioli ab , in somno quidem carere nos sensationibus, quia anima vel recedit a corpore, vel dissimulat suam praesentiam , non potest admitti utpote vel aperte falsum, vel nihil explicans. Quod vero alii reserente Lactantio , censuerint etiam qui vigilet tunc non sentire, quando anima e capite sede sibi propria 3) eomm aret adpectus, ct quasi ad secretum aliquod penetralescederet, est alia gratuita hypothesis . Quod tandem alii dicunt, impressiones factas in sensoriis non habere vim efficiendi ullam sensationem, nisi anima illas advertat, seu immediate percipiat, est petitio , ut aiunt, principit.
188쪽
1MMEDIATAS SENSUUM MOTIONES . I 59
ao . Ratio autem cur soliti motus nervorum non propagentur usque ad cerebrum ab externorum objectorum impressione videtur esse, pro casu quidem semni, vel exinanitio spirituum sub tiliorum , quorum excursionibus nervi apte usque ad cerebrum commoveantur , vel contracta a nervis obstructio , quae opportanum spiritibus transitum impediat , vel crassiorum humorum copia circa cerebri callosum corpus congregata , cujus effectum esse cessationem omnium sensationum jam vidimus. Pro aliis autem
casibus, qui vigiliae sunt proprii, ex eo repetatur , quod anima ut sui juris est, & sensibus imperat, ad alias vel sensationes, vel
cogitationes tunc incumbebat vehementiores, ita ut quodammodo videatur deseruisse reliquas partes corporis praeter illas, quae ad eas cogitationes conservandas adhibebat. Qui spiritus vitales seu
animales, quamdam scilicet essentiam, ut loquar cum Para I), quae separatur a sanguine, & subtilioribiis humoribus, admittunt cum tota antiquitate, & plerisque recentioribus, inter quos sunt Boerhaave, & Halter in notis ad ejus praelestiones, aliique citatia Fortunato a Brixia a), dicent fortan, ideo ab objectis externis non affici sensus illius , qui profunde versatur in aliqua occupatione , quia succus iste , qui ad habendam sensationem debet ab extremo organi ad intimas cerebri partes protrudi, illasque apto modo commovere, nequit illuc erumpere obstructa per intimam applicationem animae in determinatum obieetum via ad illius exitum , vel alio modo impedito illius excursu . Qui nuant existere hujusmodi spiritus vitales , & malunt nervos esse fasciculos
fibrarum , quae non Ermant complexum diversorum tubulorum, sed corpus quoddam solidum, dicent non propagari in eo casa illorum motus apto modo usque ad cerebrum propter aliquod impedimentum simile, quibus tamen incumbet onus respondendi a gumentis validissimis, quae contra hanc ipsorum explicationem refert citatus a Brixia a). Hoc unum est , quod ad habendas sens
tiones necessarium est, ut nervi ita commoveantur, ut illorum motus usque ad cerebrum traducatur .aos. - U. Posita certa connexione inter determinatos motus e
rebri , & determinatas ideas animae intelligitur, cur quandoque Y alto
189쪽
alto somno sopiti videamur nobis videre, auo ire, & alias sensa tiones habere , quales vigilantes habemus, cum tamen luce debeiente, & oculis clausis nil ii revera videamus, & nemo nos ali quatur, aut nobiscum colloquatur . Tenenda igitur est hujus modi connexio , & ex ea repeti debet χmniorum ratio, dicendo determinatos nervorum, & cerebri motus, quibus positis necessario eissciuntur ab anima tales ideae, renovari in somno ex humorum agitatione. Eodem modo rem hanc explicat Formeyus in suo De teriamine inserto in Actis Berotinensis Acad natae ad annum i 6 laudato a Trevolitanis I) , in quo expresse 1tituit, insomnia nasci ex motu nervorum, qui contingit in sola eorum extremitate, quae cum cerebro connectitur, & ex eadem ratione, si nobis vigilantibus similes commotiones accidant, hab mas certas ideas, quas dicimus imaginationes . Atque quia sicilius est nervos recipere motum , ad quem in vigilia vi quadam aptati , & dispositi fuerunt , quam alium novum & insolitum , vel eum , quo brevi solum , & leviter fuerunt concussi , ideo nemo , qui caecus natus fuit, aut alio sensu carens , somniavit unaquam colores, aut figuras & sormas corporum , vel alia, quae sensu usurpare numquam potuit, ut quisque comperiet hos Interrogando, quemadmodum se fecisse narrat Iacobus Ber noullius in Diario Sapientum ad annum I 68s a), eaque plerumque per somnium o iciuntur , quae de die vehementius quis cogitavit, &. ut Claudi Mnus dixit Vejasor d fessa toto cum membra repouit, M:ns tamen ad Bisas, ct sua Afra redit.
Furio gavist amans, permutat navita merces ,
Et vigil elapsas quaris avarus opes. S. Augustinus approbat huiusmodi explicationem , ubi quaerens , quonam modo malus Daemon possit cogitationes pravas, & turpia somnia in nobis excitare , dicit id pone fiet i per hoc , quod ille observaverit, quos motus anima produxerit in corpore, cum has vel illas ideas haberet , illosque pro sua facultate in nobis ren vel . Etenim 3) ea, inquit, qua ut ita iram vest D fui moIus an
190쪽
IMMEDIATAs SENSUUM MOTIONES. I i
mus fgit in corpore , possunt o manere , ct quemdam quasi habitum facere : qua latenter cum agitata fuerint, is contrectata , ingerunt nobis cogitationes is somnia . Quando autem hujusinodi motionum , &idearum renovatio non fit ex directione spiritus intelligentis, ut Daemonis alicujus, cum aliunde non fiat ex imperio animae, quae per somnum cessat a suis seriis , dc liberis operationibus, sed ex humoram tumultu, fit, ut unam imaginem excipiat alia, quae nihil omnino cum prima connectitur, & humano capiti cervicem equinam, ut ait Horatius ca) conjuactam rideamus , aliaque vel ridicula , vel terrifica insomnia patiamur . Aliorum de hae re diversas explicationes retulit Daniel Bartolly a), quae inter somnia facta a vigilantibus numerari debent. Ipse imbutus doctrina Peripateticorum iam reiecta de speciebus impressis, quae in phantasia
conservantur, ad has recurrit 3 , quas quoniam eadem phanta-sa , sive sensius communis cessante omni intellectus directione sine ullo consilio movet, nihil ordinarum , & sibi cbnsonum exhi- bet, non secus ac imperitus lyrae tractandae, vix aliquando casa quodam sortuito, illius nervos pulsat harmonice.aos. Quandoquidem vero in dormientibus non habet anima seriam , & attentam rerum cogitationem, non potest revera dici illam tunc habere ideas proprie tales, respondentes machinae corporeae, & maxime cerebri commotionibus, sed dicitur somnia tunc pati, quae appellarem id earum rudimenta : Quemadmodum
enim in modis corporeis, ut in inflexione digitorum, non solet appellari inflexio digiti, quae tenuis inflexio est, ut vix observari. possit. sed principium potius, & quasi inflexionis rudimentum, ita pariter in modis animae spiritualibus, somnia non possunt appellari ideae, sed idearum ruaimenta . Quare ideae nomine intelligere Oportet talem animae operationem,de cujus existentia certi intima conscientia sin minus sumus, ut aliqui ex dictis q. ai. co
tendunt numquam non contingere, saltem esse possumus per Proximam potentiam , quae requirit usum rationis . Statim autem atque excitamur a somno , non cessat anima veras ideas effcere, si Perseverent adhuc eae renovatae commotiones, sin minas nil habet,
quod agat, dc nullius somni recordatur. Cum igitur vigilantes