장음표시 사용
241쪽
Iaa DE IDEIS NON REQUIRENTIBUs
ctis. Atque propter has ipsas observationes nascitur inquisitio rationis hujus phaenomeni, quae nulla prostelo esset, si angulus, sub quo nobis relucent, cum sunt in horizonte, reipsa major inveniretur, ac cum sunt procul ab ipso . Major autem permissa dumtaxat e 1t , non concessa, quia cum ea universalitate , qua eL fertur est salsa a Si enim oculus observantis objectum per lentem convexam ponatur inter ipsam lentem, & ejus socum , ita ut satis proximus sit ipsi lenti, non videt sensibile augmentum in objecto a atque hic est casus respicientis e terra luminaria caelesta per atmospitaeram, quam libeat considerare ut lentem , propter rationem jam dictam.
Mιltae ideae, in particulari, quam hasemus de Deo, non requirunt, ut immediate ante siniexis entiam ad se ulla determinata immut . tio in organis sensoriis, nec ut sint veli t
ARTICU LuS I. De adversentibus propositioni .
a 83. 'UI propositioni adversantur, pauci sunt. Est I. Hol, i bes i) docens, ut habet Brueherus, nihil nos compre-: bonὶre , nec intelligere. 11sidsvi per sensionem , ais 'que quacumque intellectui nostro objecta obversentών , sensui de iri , o trio omnia esse corpora, atque partes universi, quae illatio etsi ne liquam descendat, etiam in hypothesi propositioni nostrae contraductoria, nihilominus utpote apertum auoponens Materialismum, iam plusquam satis veritatem, quam statuimus,demonstrat. II. Sunt illi, contra quos dixit S. Augustinus , ca) Ita ferri inpbantasias vel phantasmata imaginum , ut bis subtractis Iamquam per inane pereum dum sit, reformident. Ita necesse es , ut o jusitiam, G sapientiam
242쪽
IMMEDIATAS SENSUUM MOTIONES. aas
pingant quodammodo is cordibus suis cum formis ct coloribus , quas non possunt incorporeas cogitare : nec tamen dicunt, quando juglitia vel sapientia momentur , ut vel lauden3 eas , vel secundum eas aliquid agant, quem colorem , quam saturam , qua lineamenta vel quales formas con-espexerint. III. Sunt Epicurei, quos impugnat Cotta apud Tullium, qui illam determinate ideam, quam homines habemus de Deo, revocabant ad ideam rei sensibilis , affirmantes i) ita esse inform
tum , anticipatumque mentibus nosris, ut homini cum de Deo cogitat,
a84. Auctor artis cogitandi de hoc errore aera sit a etiam Gaslendum , parcens quidem ejus nomini, sed sufficienter illum designans a celebritate nominis inter philosophos , & a verbis quae citat, credens palam esse in iis tam stolidam opinionem . Ac primo meminit de hoc ejus canone, in Omnis, qua in mente habetur idea, ortum ducit a sensibus. At si idea ipsa repraesentans Deum, ut ensincorporeum & perfectissimum, a nobis non acquiratur nisi mediis rerum sensibilium cognitionibus , ut inserius ostendam , iam verum est, ipsam ideam Dei ortum dueere a sensibus, non quidem immediate, qui sensius, cum sermo eli de objectis insensibilibus, est evidenter exclusus, sed mediate . Secundo affert, quod apud eumdem legitur , c ) Deum , qui eadere sene in sensum nos mus, concipere mens solet sub id a visi alicujus senis venerabilis. At quoniam additur immediate, quam ipsi υ luit accomodat , planum est hane senis imaginem esse dumtaxat medium, quo utitur mens ad informandas animo persectiones Divinas, aeternitatem sapientiam aliasque , quibus dignum omni veneratione Deum confitemur .
Hunc suisse tanti philosophi sensum extra omnem dubitationem ponit impugnatio hujusmet absurditatis , quam ipse alibi profert: s) uui putant, sic ille , non esse substantiam ullam inco
poream , quatenus nihil ni ubiserie aut imagine eorposea concipiunt, in eo falluntur , quod non agnoscam esse speciem intelligentia, qua imagi tis non sit, eam nempe . qua ex consequariove ixtelligimus esse alia
quid praeter id, quod in imaginationem eadD. Quid plura Z In sua idem Gagendus contra Cartesium metaphysica disquisitione fuse
243쪽
aa DE IDEIS NON REQUIRENTIBUs declarat ideam, quam habemus de Deo, fieri ci) a nobis media
te , non immediate ex sensibilibus. ARTICULUS II. Argumenta pro propositione.
28s. II Ropositionis pars illa , quae excludit a multis ideis, quod A ipsis praevia immediate sit immutario sensuum , sic probatur . Si habemus ideas rerum, quae sint omnino imperviae sensibus, vel ab his procul remotae , jam huiusmodi ideae non potuerunt requirere, ut immediate ante sui existentiam adesset dea terminata immutatio in organis sensoriis: Sed multas habemus ex hujusmodi ideis: ergo. Minor probatur , quia res imperviae omnino sensibus sunt spiritus , & res omnes spirituales , cujus, modi sunt cognitiones & volitiones, recordationes & obliviones, iudicia & determinationes: & omnia attributa transcendentalia ,& alia satis generalia, ut quae Aristoteles vocavit categorias , de quibus aliquam ideam sin minns distinctam, saltem aliquo modo claram habere nos intima conscientia doeemur : Procul autem a sensibus remota, & nihilominus nota nobis quasi accurate, quam multa pariter sunt ut quae statuuntur de magnitudine planetarum , eorumque inter se, & a terra distantia, de motu quasi perpetuo omnium corporum, vi caloris & frigoris continuo sibi su cedentium , de ingenti, & admirabili porositate omnium corporum, & aliis, de quibus videri possunt, quae dicit S. Augustinus a) , & affert etiam Fortunatus a Brixia ab .
Confirmari haec pars posset authoritate. Sed haec est omnium sere philosophorum incipiendo a Platonicis, qui ut ait Augustinus ) discernunt ea , quae mente conspiciantur ab iis, qua sensibus attinguntur, nec sensibus adimentes quod possunt , nec eis danter ultra quam possunt. Satis mihi sit iterum producere Augustinum , ubi plane agnoscit esse in nobis ideas, quas reflexioni animae imis
mediate , & quasi unice debemus cs Meni, inquit, Aut corpore
244쪽
ruin rerum notitias per sensus corporis colligit, sic incorporearum per I me ipsum . Et alibi I) qua corporis sensu requiruntur , ipsa mens quaerit , alia quae non corporeo sensu internμηtio , sed per se ipsam κάδα
debet , inυenit aut in Deo , aut in caeteris anima partibus , scut Lipsis imaginibus corporum cum judicat ; intus enim in anima eas invenit per corpus impressas. a 86. Pro altera propositionis parte, quae multas ideas negat
esse imagines ullius objeeti sensibilis sic arguitur. Repugnat interminis ideas rerum , quae nullam gerunt similitudinem corporum , esse ad instar imaginis rei sensibilis : Atqui multae sunt huiusmodi ideae , ut eae omnes, quarum objectum est aliqua cognitio , vel animae affectio aut dispositio, ut ideae charitatis, gaudii, longanimitatis, pacis, benignitatis, bonitatis, fidei, mansuetudi-dinis , continentiae a De his enim quae enumeravit Apostolus , &aliis similibus, ab nulla, inquit S. Augustinus, locorum spatia tenent , nulla intercapedine separantur: aut dic , in quo loco videas charitatem, qua tamen in tantum tibi cognita eis, in quantum eam potes mentis acie contueri, quam non ideo magnam nesti , quia ingentem aliquam .molem conspiciendo luserasi '. nec cum ιibi intus loquitur , ut secundum eam visas , ullis pres repit sonis: nec ut eam fortiter teneas, corporalium vires preparas lacertorum : nec cum tibi venit in mentem,
sentis ejus incessum : ergoa 8 7. In particulari pro ea propositionis parte, quae loquitur de idea Dei, quatenus non requirit immediatam praeviam mutationem organi ullius sensorii sic arguitur . Idea quam habemus de Deo, est idea, quae repraesentat substantiam , cui conveniunt haec attributa, esse spiritualem , simplicem , a se existentem, aeternam, imm niam , summe intelligentem, omnipotentem , uno verbo infinite persectam : Sed hujusmodi attributorum ideae non habentur praevia immediate immutatione aliqua sensuum: ergo idea, quam habemus de Deo, non habetur praevia immediate immutatione sensuum . Pro ea tandem parte, quae ab eadem idea Dei excludit im ginem rei sensibilis, sic arguo . Deum esse incorporeum , incompositum , infinitum , sunt judicia, quae de Deo habemus, iisque. F f assen.
245쪽
aa I DE IDEIS NON REQUIRENT IBus
astbntimur, quoties illum cogitamus : Sed his iudiciis non assentire mar , I ut falsa reiicercinus, si mens Deum conciperet sub idea rei sensibilis, ut senis venerabilis; Nam quicquid advertimus non contieeti cum idea , quam de re aliqua habemus, omnino repudiamus : ergo quoniam iis iudiciis frmissime astentimur, idea quam habemus de Deo , non est idea rei sensibilis. 288. Observandum interea est, utique ad ideam, quam de Deo habemus excitandam , mirifice nobis inservire innumeras res corporeas, & ideas ex harum objeeta specie immediate in nobis
provenientes , ut cum pulchritudinem arvorum, concentum avium,
splendorem astrorum , mundum hunc demum adspectabilem intuentes, & cognoscentes devenimus ad intelligendam potentiam, sapientiam, perfectionem infinitam eorum auctoris: Sed ideam agri pulchri, concentus, splendoris, nemo dicet esse ideam Dei, nisi sorte aliquis Spinosa , eaque tunc demum erumpit, cum ex refl xione facta supra illa objecta, eorumque attributa , conjuncta multis imperfectionibus, novam ideam longe diversam , &Deo ipsi convenientem efformamus . Bene S. Augustinus , i Ubi,
inquit, cogitatisvis carnalis compssiliovem , vanumque mentum vera ratio labefa tare incipit, continuo illo intus adjuvante, atque illu-mivante , qui cum talibus idolis coribus nostris habitare non vult, ita ista coinringere, atque a sic nostra quodamni odo excutere festinamus, ut ne pulverem quidem ullam talium phantas natum Ulla remanere pa
a89. Hujusmodi praeviis rerum sensibilium cognitionibus, quibus adjuvamur ad concipiendam ideam Dei, adnumerari debent instruistiones & exempla , quae tum a parentibus, & iis, quibus curae fuit edocere nos, quae ad Religionem spectant: tum ex
aliis , quibusicum versamur , ab ipsa pueritia habuimus, & qu tidie habemus. Sed Deile est intelligere ideam , quam habemus
de Deo, non esse idem syllabarum, quibus Deus nominatur, Vel illius cultus suadetur, neque ideam sonitus excitati a proserente,
neque ideam hominis cultu religioso ad aram prostrati , sed esse ideam aliam longe diversam, quam anima efficit, cum haec Videt ut audit , eliciens simul eodem tempore vel per quemdam habi
246쪽
tum iam contradium, vel ut melius dicam cum Pluche IJ , per necessitatem quamdam provenientem ex nostra constitutione , quae coalescit ex anima, & corpore, tum ideas illarum rerum senstibilium , tum ideam Dei, entis spiritualis & perseetissimi. Confirmo hanc doctrinam verbis Suarea , a) Si aliquando , inquit, Cidemur concipere Deum ad modum rei sensim, ut ad modum lucis cujusdam ωel nebvia , vel hominis senis ct gravissῖni, non es putandum hos conceptus repraesentanter sensibilia 4se conceptus Dei, sed intilligentam es ibi intervenire duos conceptus , unum illius objecti sensibilis , quod imaginamur , alium conceptum cons sum quasi respσctivam , quo concipimus Deum, ut quid semiis vel proportionale illi rei sensibili, quam praesentem facimus . od ex metaphoricis loquutionibus explicare licet : cum enim dicimus, Deum Use Leonem , immediate codicipimus fortitudinem Dei , eam tamen opprobaudimus , non quidem conceptu Leonis , aut rei materialis, sed ' semer Dei, confus tamen concepti ,
ct cum quodam respectu similitarinis seu proportionalitatis ad fortitudianem Leoris. Ad duos hujusmodi conceptus, qui de Deo cogitantibus nobis obvii fiunt, invicem quodammodo implicati, alludit S. Augustinus dicens, Abigera ab aspectu intimo quicquid imaginum corporalium exterioris hominis sensus inυexit, forte dissetis es ;irruit enim de consuetudine corporalis vira in ipsos quoque interiores oculos rurba phantasmatum infimilitiaruibus corporum , cui resisere conatus filum auctoritate Divina exclamavi, auddae caro carnalibu/ coσia rationibus ebria, Diritus Deus es. . '
247쪽
Ideae quae nou repDiruns ut immediate ante Ji eaeia sentiam a At ista immutatio in organissensoriis , requirunt tamen , ut aliqua Gallem aliquando prae
ce ferit : sive ut brevius dicam , ideae qr ae noustini immediate per sensus , fiunt per sensus m diate , s T in his numerauda os etiam idea , quam
aso. Ropositio supponit dari in nobis alias ideas praeter sensiationes his longe nobiliores, & quae merito dicantur intellectiones seu cognitiones rationales, ad significandum has non posse haberi ab anima , quae non sit rationalis. Neque enim mΟ-ror hie illos , qui ex dietis f. a 3.) solas sensationes nobis tribuunt, ut postquani pares se fecerunt in vita brutis, sibi persuadeant, si possint, pares etiam futuros post mortem . His onus sis propotatio habet plures adversarios apud Busserium I) . In his numerandus est Auctor A. D. tractatus Gallici de Anima Brutorum, a quo juvat me statim expedire .asI. Hoc ille argumento a credit rem se conficere contra nos . Doctrina docens omnes nostras ideas originem ducere a sensibus vel immediate vel mediate evertit omnia argumenta Pro immortalitate animae a Nam natura rei aestimari debet a modo agendi, iuxta illud effatum operari sequitur esse : sed modus agendi , hoc est cognoscendi animae rationalis, dicitur in omnibus dependens a corpore: ergo etiam natura animae rationalis dicenda est dependens a corpore; ergo corpore per di lutionem sui amplius non existente, ne anima quidem rationalis amplius existit. At resp. dis. assumptum. Omnes nostrae ideae ducunt originem a sensibus, vel immediate, vel mediate pro statu unionis animae cum corpore ; & quidem ita ut sensuum affectiones sint dumtaxat
248쪽
PER sENSUS MEDIATE. 22sconditiones requisitae ad cognitiones ; non vero causi e ullius generis aut materialis, aut formalis, aut efficientis, coire. , aliter nego assump. Ad probationem omissa majori, dis . min. Modus cognoscentii animae rationalis dicitur dependens a corpore modo iam dicto in assumpti distinctione conc. min. , aliter nego min. , & cadunt reliqua. Alii adversarii sunt fautores idearum innatarum, in quorum gratiam, etsi contra hos in serius ex professe loquar , ostendam distinctim , quomodo a sensibus originem trahant idear entis, subjecti, modi, universalium , existetitiae , mentis, quarumdam coingitationum, durationis, temporis, aeternitatis , extensionis infinitae , & aliae, quas quasi totidem machinas contra hanc propomtionem solent producere : atque quia de idea praesertim, quam habemus de Deo solliciti sunt, ut eam ab omni dependentia a sensibus immunem tueantur , ideo hujus etiam originem elle per sensus mediate in ipsa propositione enunciaxi.
ARTICUL UR I. 'Argumenta pro omnibus generaliter ideis,
de quibus es propositio .asa. I. E ratione animae rationalis in statu suae cum corpore αμ unionis est, omnes suos actus, in quibus sunt ideae, tu alibi planum feci, ile'ndere aliquo modo a corpore et ergo ideae, quae non dependent immediate a eo ore , quatenus non dependent immediate a sensibus , ut jam explicatum est , ubi multas vidimus q. a 8s.) esse hujusmodi ideas, necesse est d
pendeant mediate a corpore, quatenus dependeant mediate a sei sibus , ut ipsa enunciat propositio . Antecedens suadetur, quia etsi, in quo consistat unio animae cum corpore, adaequale non imtelligamus, hoc tamen intelligimus, nihil animam operari independenter a corpore,esse unum ex attributis essentialibus talis unionis, utpote imbibitum in notione unionis, ut dato quod aliqua operatio Dicta esset ab anima sine ulla dependentia a corpore, da dum pariter videatur esse , eam tunc non fuisse unitam cum cor
249쪽
pore , vel saltem operatam non elle modo naturali, quemadmodum reipsa dicimus de iis , qui patiuntur divina .as 3. I l. Cum S. Thoma i) . uilibet in se ipsi experiri potest , quod qua 'do couatur aliquid intelligore , format sibi aliqua phan
Iasmata p.r modum exemplorum , in quibωs quos inspiciat, quod intelligere su det: Et quando aliquem volumus fucere aliquid infensere , proponimus ei exempla , ex quibus biphat amata formari possit ad intel-Dgextam . Suareg vocat hujusmodi a) experimentum evidentissimum, eiusque rationem repetit a statu unionis animae cum corpore . Confirmatur hoc argumentum , & declaratur ex vocibus, quibus aliis nostras ideas manifestamus; observante enim iam Lockio , illae etiam , quae uis quodam jam confirmato non adhibentur , nisi ad significandas res non sensibiles, invenimus deductas esse ex nominibus propriis rerum sensibilium . Sic a voce eminens creditur a plerisque nata vox mens , & ab intus loquente vox intellectus, ut
dicit S. Thomas, & a tendentia in aliud vox intentio, ut idem non semel ιθ observat, & nomina ipsa, quae Deo tribuuntura sensibilibus objectis desumpta esse inserius patebit. Omitto alias Voces, quarum usus cum promiscuus sit pro re sensibili, & insensibili denotanda , ex solo contexta dignoscitur , in quo sensu adhibeatur , cujusmodi est vox spiritus, quae non solum substa tiam immaterialem, sed etiam tenuem materiam , dc hujus motum significat; unde extitit g. 6s. impudens Hobbesii argumentatio pro Materialismo . Ergo sicuti voces ipsae, quae signa sunt rerum insensibilium, natae sunt a vocibus , quae sunt signa rerum sensibilium, ita etiam ideae rerum insensibilium, quarum signa sent illae voces , nascuntur ab ideis rerum sensibilium, quod idem est , ae ideas rerum insensibilium esse in nobis per sensus mediate .as . III. Arguitur ab authoritate . Imprimis celebre est eo fatum ante Cartesiam communiter receptum , Nihil es in intellectu , quod prius non fuerit insusu , sive ut Tullius ait, uicquid animo cernimus, id omne oritur a sensibus, scilicet vel immediate vel mediate, quo so nihil certius nuper Needhamus dixit esse: Atque hanc volebant esse unam ex causis, cur anima tantopere amet
250쪽
PER SENSUS MEDIATE. 23 Icorpus, cui unita est, quia scilicet experitur esse instrumentum ad exercitium suae vis cognoscitivae necessarium'. Quin immo, eo processerunt aliqui , ut dicerent animam pro statu suae separationis a corpore natural iter remansuram cum cognitionibus acquisitis in statu suae unionis, nisi Deus per suam potentiam ad probos animos remunerandos , & improbos plectendos nova ulterius cognoscendi vi utrosque instrueret, primos quidem admittendo ad sui adspectum lumine gloriae instruendo , secundos vero a se abjiciendo . II. Patres & Interpretes apud Benedic sum Iustinianum communiter notant effatum Apostoli , i Videmur nunc per Deculum in animate , significare cognitiones nostras de rebus caelestibus atque divinis esse quasi totidem horum symbola , imagines scilicet rerum sensibilium , quae solum per allegoriam quamdam ipsiis cognoscimus convenire: Et his inniti actius Fidei aliarumque virtutum supernaturales, ad quos tenemur , est communis sententia Theologorum, quos citat & sequitur Ietquier lus Q, quam suadent, tum quia experientia teste, & sacra Scriptura confirmante indigemus ad eos habendos , externa & naturali Eccle- .siae instructione : tum quia intimo sensu constat, non distingui a
nobis actus supernaturales a naturalibus: tum quia supernaturales dicuntur, propterea quod fiant a nobis per talem Dei gratiam excitantem ad illos, & nobiscum concurrentem , cuius finis est beatitudo nostra sui ernaturalis, non Vero ex eo, quod non depe in
deant ab ideis per sensus acquisitis : Idemque Theologi mystici apud Regueram 3 , docent de ipsa etiam sublimiori cognitione
Divinorum, quae dicitur Contemplatio, paucis in hac vita spectatae sane itatis hominibus concessa . III. Per symbola rerum sensibilium Christus ipse de caelestibus niliscum loquutus est , ψ) quia, inquit Cornelius a Lapide id statuens inter canones ad
Evangelia intelligenda , aliter ea homines capere nonpsssent . . Sic Chrisus Iropice vacatur leo agnus ossum lux vitis: sic vita aeterna v catur donarius thesaurus caena magna regnum. IV. Quid gravius his
verbis S. Dionysii, seu auctoris libri de Caloti bierarchia; s) M-