장음표시 사용
281쪽
tur eognitio de homine, qui passim dicitur auctor, seu instaurator, certe propugnator praecipuus idearum innatarum . Quod negari non potest , quippe postquam an. 16 I edidit suas meditationes d hua I bilosephia, in quibus ideam praesertim Dei innatam n bis inesse ita allirmavit q. 44.) , ut in ea posuerit fundamentum
omnis scientiae, Video, inquit, omnis scientia certitudinem , ct veritatem ab una veri Dei cognitione pendere, adeo ut pri quam illam nossem , nihil is ulla alia re persecto scire potuerim . yam vero innuis mera tum de ipso Deo, alii ue rebus intellectualibus, tum etiam do omni alia natura corporea , qua est pura Matheseos objectum , mihi plene nota, ct certa esse possunt, easdem dum vixit, visus est voluisse tueri contra Omnes, quos ipsemet in se concitavit, dum illorum iudicium exquirens censuras pro laudibus praeter spem reportavit. Quo autem exitu ipsarum patrociniam susceperit, nequit melius
intelligi, quam demonstrando, illum de his seribendo sibi eo n- tradicere , quae vetus est accusatio eidem iam facta ab aliis, in quibus est Petrus Daniel Ηuetius, qui postquam advertit ipsum ca),
quid nomine ideasignificaret, licet a multis rogatum numquam aperto
explicavisse, ut ηon fatis claram, er diglinctam iLa ideam visu, sthabuisse, loquens deinde de ideis innatis, 3) has, inquir, nonnumquam conceptis verbis ait nibit aliud esse, quam facultatem egiatandi . . . . continuo tamen subjicit ideas illas esse formas cogitationum 3 cogitationes vero ipsas a facultate cogitandi proficisci. Atquo bae fana punam. Nec Petrus Sylvanus Regis satis ab hae accusatione Ca telium liberat, respondens Huetio, Scimus Cartesium tria illa comprehendisse sub eodem nomine, non vero simus ea credidisse unum θid m; Nam dabimus non credidisse unum & idem a Quis enim non videat illorum diversitatem λ At de hoc ipso, quod tria diversa sub eodem nomine comprehenderit, reprehenditur tamquam de gravissimo contra Dialecticam peccato, cius proinde s) majorem diaderasser in eo peritiam , non injuria dixit Huetius. Audistur etiam Laurentii Moshemii iudicium circa argumenta Tartesii pro existentia Dei. desumpta ex ejus: idea, J Ipse, inquit ,
282쪽
I DEAE IN NATAE. 263 quit , iu hoe neque satis perspicuus, neque satis consum , sed aucepso lubricus Vocabulorum, quibus utitur certas, ct apertas non Iuppeditat notiones .
a 3 3. Sed venio ad contradictiones, ex his duas hie dumtaxat ostendam, quarum primam sic propono. Canesius affrmat, &negat ideas innatas idem esse ac facultatem nostram cogitandi.
Quod assirmet, quid clarius his Θ Numquam scripsi , vel judi
eati mentem indigere ideis innatis, qua sint aliquid diversum ab ejus facultato cogitandi. Non minus clara haec etiam sunt, ab Monebo primo per idem innatas me nihil umquam intellexisse, nisi nias a n tura inesse potentiam , qua Deum cognossere possemus . suod autem isaidea sint actuales , vel quod Decies nescio quae a rogitandi facultate diversa , nec umquam series se nec cogitasse : ergo ideae innatae sunt per Cartesium idem ac facultas cogitandi. Quod autem neget, concluditur I. ex his , quae statim consequuntur verba nuper citata, Cum adverterem quasdam in me esse cogitationes, qua prociarbant a sola cogitani facultate, qua in mees, illas innaias υωavi. Subsumo jam et Sed si ideae innatae proce dunt a facultate cogitandi, jam non sunt idem ac facultas cogitanis di r ergo ideae innatae non .sunt idem ac ficultas cogitandi. Concluditur II. ex his : 3) Omnia , qua prater voces velpicturas cogit
mus tamquam earumsignificata , nobis reprasentantur per idem uon alium di admenientes, quam a nostra cogitandi facultate, ae proinde eum illa
nobis innatas, hoe es potentia semper is sentes a esse enim in aliqua facultate nou es esse actu: ergo quantum actus diversi sunt a pote tia , tantum ideae innatae diversae sunt a seculiate cogitandi. Concluditur III. ex his r ) A esso psus facultas omnes perfectiones creatas ampliandi , hoe es a Iiquid ipsis maius Irin a-plius concipieκῶ, nisi ex eo, quod idea res majoris, nempe Dei sit in nobis : ergo iacul- . tas certo saltem quodam modo cogitandi procedit ab idea Dei innata , sive quae est in nobis r ergo idea haec iis nata non solum non est idem ae haec facultas eogitandi. sed est quasi causa hujus facultatis . Concluditur IV. ex his, s Ueet idda Dei sit menti humana
283쪽
ita impressa, ut nemo non habeat in se facultatem illam cognoscendi, tamen fieri po est, ut plurimi numquam sibi hane ideam disin te repra fulint, o revora ii , qui putant se habere multorum Deorum ideam, nos ι taptam hiabent ideam Dri: ergo per Cartesium idea Dei non estic eui ac facultas cognoscendi Deum. Probatur consequentia, quia si dicatur iciem esse , iam pro illis verbis licet idea Dei ponantur haec , licet facultas cognoscendi Deum , & apparebit nullum esse jam sensunt in toto illo sermone. 334. Haec aequivocatio ideae innatae Dei, sumptae modo pro saeuitate cognoscendi Deum, modo pro ipsius cognitione, invenitur etiam apud Cartesii asseclas . Guyonus illam habet ; Saepissime enim dicit ideam Dei, & Legis naturalis infusam , innatam i sculptam nobis esse a Deo : I) Creator, inquit, insculpsu in no-sris animis sigillum sua majesatis per ipsius intimam cogitis ronem , quam nobis dedit, o pιr cognitionem primorum prineipiorum Legis naturalis 3 Nihilominus fatetur aliquos silvestres homines posse non habere
cognitionem Dei , quia nuWquam cogitarunt modum hunc admis bilem non posse exsero , nec miseri siue manu entis istelligentis quam
maxime . Is his ratio semper obruta es d)nsis umbris , suamque ibi - tandem ideam innatam dicit esse principium cognoscendi; Narnassimilat seminibus, quae indigent cultore ut nascantur, & Virtuti , quae est in plantas producendi fiuctus. Et alibi sa)-iη-
qait., unquam eontendit habere nos cognitiones ab ipse primo esse. Hau bemur solum principium ipsarum, que deinceps reflexione explicantur .. 33 s. ' Secunda sit hae e . Cartesius affirmat & negat ideam Dei factam esse a solo Deo, sive esse nobis innatam . Quod affirmet, haec declarant: ca) xla resat id a Dei, in qua consi irrandum es, an aliquidsit, quod a ine ipso non potuerit proficisci . Dei nomine intelli sub antiam quamdam infinitam , indeponcntem, summe intellia geotcm .... sua fune omnia talia sunt, ut quo diligentius attenis, tanto minus a me solo profesta esse posse videantur .... Mam quamvis subsa ita quidem idea in me si ex boc ipso, quod subsantia , non tamen idcirco est idea jubsantia iij ita , cum Am finitus, nisi ab aliqua Dbstantia , qua revσra esset in ira, procederet: ergo a dea Dei procedita substantia infinita adeoque a solo Deo facta est . Ejusdem sunt haec
284쪽
I DEAE INNAT E 26shaee pariter verba : I) Itia entis me perfectioris neeessario ab enta aliquo procedit , quod si revera persectius: ergo iterum juxta ipsum idea Dei persectissimi, procedit a solo Deo. Audiatur tertio: a
Cum babeamus in nobis ideam Dei, in qua omnis perfectio cogitabilis continetur, evidentissme inde concludi potes Uam ideam ab aliqua causipendere, in qua omnis illa perfectio etiamst, nempe in Deo revera exia senter ergo iterum Cartesius affirmat ideam Dei pendere a solo
Dei, idque dicit evidentissimum esse . Sed quid clarius his quae in serius habet, & supra q. 44. ) etiam retuli: I a eotis Autina
perfecti a nobis non es constara , sed a Deo creando nobis indita . Quod autem neget ideam Dei factam esse a solo Deo, sie suadetur. Cartesius respondens objectioni, in qua ostendebatur ideam
Dei fieri ab anima nostra haec habet: ca) Cum diciti, in uobi, ipsis
Iussciens reperiri fundamentum ad risam Dri formandam , nihil a mea opinione diversum assertis s ipse enim expresse dixi ad finem tertia medi- . rationis, hanc ideam mibi esse innatam, Me nos aliundo, quam a me ipse mihi adruenire : ergo idea Dei non solum non procedit a Deo solo, sed non aliunde, quam a nobis ipsis advenit. In eamdem sentςntiam alibi dicit: uantum ad objectiones : In prima dicius , ex eo quod in nobis sit aliquid sapientia, bonitatis. quantitatis vos firmare ideam infinita , vel saltem indesinita sapientia , bonitatis, po-rentia , ct aliarum perfectionum, qua Deo tribuuntur , ut etiam ideam
in inita quantitatis, quod totum libens concedo, o plane mihi persuadeo non esia aliam in nobis idaeam Dei, quam qua hoc pacto forma ur . Ergo nos formamus ideam Dei, adeoque a solo Deo non est facta.
336. Ex dictis colligo tres innatarum definitiones a C artessio traditas , quae inter se opponuntur . Altera dicit, ideae innatae sandidem ac ficultas cogitandi: Altera vero dicit, ideae innatae sunt ideae, quae a sola facultate cogitandi procedunt: Tertia, ideae innatae sunt ideae factae a solo Deo, non factae a nobis . Est tandem alia quaedam , quae ab ipso eruitur , non omittenda. Illa sic habet : Ideae innatae sunt ideae, quae nullam negationem aut affirma tionem includunt, & in nobis existunt, antequam in nobis se
285쪽
mentur: i) Exisimo. inquit, illas cmnes, qua nullam negationem auι irmationem includunt, esse nobis innutar ῶ sensuum enim organa uia hil nobis tale reserunt, quatis es iam , q*a iliarum occasione formatur, ct se Ha Lbuit esse antea in nobis ./ 3 3 7. Quomodo autem homo caeteroqui acuti ingenii, multi studii, & redii in bene multis ratiocinii, tam turpiter inciderit in hanc, quae maxima est, quae homini philosopho accidere possit, contradietionis ignominiam , ex eo factum dicerem , primo quia dem , quia homo erat, adeoque errori obnoxius : secundo quia cum abundaret ingenio , pari fortasse non erat ingenuitate, ut se errasse palam fateretur vel aperta declaratione, vel tacita , silendo in posterum de his controversiis , a) Desiderasse, ct eandorem in multis . dixit iam de illo Huetius : Tertio tandem , quia cum quatuor ante annis, nimirum an . I 637 in lucem emiserit specimen quoddam philosophiae, scilicet Dissertationem de Methodo , Dimptrkem , Meteora , & Geometriam , in quibus magnum se viarum , & ad magna natum utique comprobavit, ut admirationem,& gloriam consequutus fuerit apud philosophos amplissimam , qui eum tamquam e Caelo delapsum suspexerunt, & in ejus verba jam tum multi iuraverunt, ut ex decursu huius controversiae ain
paruit, ipse nimis alta de se sentire, & nimium sua diligere exinde magis ac magis incoepit. Certe quidem cum deinde sustus descripsisset, quae breviter prius ad alia properans in ipsa Dissertatione de methodo innuerat , circa modum cognoscendi nostrum ,& assequendi vertitatem ac certitudinem rerum, in quo continetur scopus praecipuus suarum meditationum, summopere ea adama-vist,. & primo quidem missis earum exemplaribus ad philosophos Plerosque eius. aetatis celeberrimos , non dubitavit ipsomet laten- te 3) eos precibus. sollicitare , ut eas perlegerent , & siquid reprehensiti ne dignum, in iisdem ostenderent, libere se monerent: deinde vero posequam eorum obieriones aecepit quae & iustae
erant ,. & vehementis adeo, ut ipsum multorum errorum mani-kste evincerent, non solum propugnare omniae contra omnium
obiectionex conatus. est , sed etiam cum tandem huiusinodi suas medi.
286쪽
I DEAE IN N AT E. a i meditationes simul cum aliorum obieetionibus, di responsionibus suis publicis iuris iaceret, quasi homo ad prodigium usque amore sui obeaeeatus saepissime in iisdem responsionibus jactavit, a tot
doctissimis viris, & acutissimis cr) nullam rationem allatam Aquam 'Disse , qua suas rarimes oppugnaret: & praeterea sacrae Facultati Theologiae Parisiensi easdem offerre , di dedicare ausus est, magnifice de is loquens, di petens, ut coetus ille hominum sapientissimorum ca) declarare, o publice totari velut pro accuratissimis δε- monserationibus habendas esse rationes in Dir illis scriptis eouentas. Quae
ita stomachum moverunt inter ceteros Gagendo , cujus privatas censuras ab ipso exoratas, de more elevaverat Cartesius, ut non
solum passus sit iterum vulgari a , quae validissime & nitidissime
scripserat contra ipsius meditationes, ac contra ejusdem res tonsa ad suas obiectiones: sed ibidem etiam tanta argumenta iactantiae Cartesii tam luculenter exagitavit, ut ipsius lioenitere Cartesius tandem debuerit. Atque hoc modo factum est , citato Huctio obse vanae, ut egregii viri conatur nimius sui amor, nimia Mucia frust iast. ARTI cu Lus III. De aliis recentioribus admersariis propositionis.
a 33. V X his est Sebastianus Faxius laudatus a Sebastiano Ig- quierdo b, qui aliquas admisit esse nobis ideas in
Idem prima fronte videtur statuere Cardinalis Pallavicinus de quibusdam principiis scientificis, quae dicit nobis, & Arte etiam
brutis innata esse, & nullo modo haustas per sensus, cujusmodi est illud , Vectus de quibus certi sumus ex experientia habuiNe unam te minatam caussam, , etiam is posterum eamdem holebum, di alia. v rum cognitionem innatam ab illo non aliter sumi,quam pro cognitione, ad quam effciendam mens data occasione necessario rapitur, ipse idem ostendit per exempla , quibus id declarata Dicit enim, naturam comm m parentem ac prae tricem adiscisse animos ad .
287쪽
0 modi assensum , Mnsecus aestimachos adjecit ad appetitio buti, atque oculos ad perceptionem lucis. Quare sicuti 1iomachus p bulum non habet, antequam recipiat , nec oculus percipit lucem, antequam a luce assiciatur, ita nullae cognitiones sunt in anima , a 'tequam sibi convenienter proposita tint objecta, quae ad illas
sibi efficiendas excitant, & quodammodo determi nant. Quid plura Z Ljus mens aperta est in his, quae supra habet, cr) Non αι A, gelis, ita ct humanis animis rerum simulacra ingenita syni: sed hi quas pura rabula procreantur. Igitur principia innata per ipsum ii, hil aliud sunt, quam illa, quae communius dicuntur prima principia scientifica. 3 39. Cartesius enim vero deinde in hoc , quem reiicimus se se, patrocinium innatarum idearum suscepit, quem multi sequuti sant . Hi inter hujusmodi ideas enumerant quotquot supra l. asa. ostendimus non requirere mutationem sensuum immediate ante illarum existentiam. Aliquos, qui mihi occurrunt, jam restro. Arnaldus a) credit a Deo immediate esse ideas infiniti,
extensionis, lineae rectae, primorum numerorum, motus, temporis, & simpliciorum rationum, ex quibus tam facile percipiamus veritatem primorum principiorum : animae vero tribuit esse etionem earum coguitionum, quae nascuntur ex ratiocinatione,
inter quas reponit ideas linearum curvarum , & ipsam ideam exbstentiae Dei; Nam postquam dixit ca) omnes praefracte negare nos habere hujusmodi id am innatam, & postquam permisit Cartesio nullum esse, qui serio possit dicere se non intelligere, quid dicat, dum dicit Deus, adeoque qui negare possit se habere ide am Dei, co cludit male inferri existentiam illius, quod quis conci Pit ex eo, quod illud concipiat ; Hoe enim modo inferrentur existere, quae certo non existunt, & quae sortasse ne existere quidem possunt. Parchotius se habet: Q Innata est idea entis generatim, primorumque illius attributorum, puta essentia, ex sentia , unitatis, v ritatis , bonitatis , pulchritudinis , durationis , ordinis, relationis , proporrionis. Petrus o Id. ibid. lib. a. cap. a8. 3 Id. ibid. cha. 26. a Am. des vrai. & laus. idest . to Purch.Log. i. pang. P3g ε .
288쪽
I D E AE IN NATAE. Petrus Sylvanus Regis, etsi 1 lateatur ideas universales fieri
ab ipsa met anima per austractionem attributorum , quae in multis singularibus rebus eodem modo concipit , attamen innatas statuit esse ideas Dei, animae, & corporis, volens tamen ut dicat tur innatae homini, non vero animae hominis, putans hanc secundam loquutionem significare posse, quod ita sint in anima , ut non dependeant a corpore ipsi unito, quod negat dici posse, vi lens ex dietis supra q. 4s. -innatas ideas esse in nobis tamquam non essent, nisi per praevias sensationes menti observandas objiciantur, & approbat doctrinam, quae contradictorie via debatur opponi sententiae de ideis innatis, statuentem , quod Omnis nostra cognitio vel immediate vel mediate a sensibus dependeat, afferens 3 easdem rationes, quas affert S. Thoma&, quem pariter citat. Hermannus Alexander Roeli haereticus homo multa pro limre argumenta congerit, quae reserunt & elevant Trevolitani ). Paulus Matthia Doria statuit hanc propositionem , s monstratur per demoninatiores tam certas, quam for Geometrica, re lis exisentia idearum innatarum e pro qua suadenda multa quidem dicit, sed quae plusquam longe absunt a demonstratione . Idem
ipsomet teste jam olim etiam secerat in sua Philosophia 9 edita
3 o. Iaquelotius vult innatas esse ideas quasdam, quae non fiunt immediate per sensus, ut ideas existentiae, essent iae, cingitationis , iudicii tam assirmativi, quam negativi, volitionum,& omnium demum principiorum ratiocinii; ipsiusque ratio est, quia de- essentia animae est habere cognitionem existentiis, cui cognitioni necessario connectuntur omnes praedicte cognitiones , sive ut ipse ali , tota Logica naturalis. Idem variis in locis in μtam vult esse ideam Dei, cum qua tamen opinione , nisi serte dicat innatam illam esse in aliquibus solum , non vero in omnibus,
non cohaeret, quod asibi dicit ideam entis persectissimi fieri a noebis
289쪽
hi, , & qui illam sibi efformare nesciat, non posse percipere, quamessicax sit demonstratio existentiae Dei deducta a Cartesio ex elusiclea , quia qui si) πηsciunt i forma ideam entis perfectissimi , eo
sequenter sibi repraesentant dumtaxot entia materialia , qua eum misqueant esse persiissima, nou incrutant uuam exisentiam necessariam.
Cuillelmus Κingius contrario modo in suo libro dis Origis mali , laudato a Trevolitanis ca) , a Leibnitio in suis septa imsum animadversionibus ca) editis an. I 2Io una cum sua Theodicaea , nec immerito , si excipias .eius doctrinam, quam alibi impugnavi de malo morali, quod sit minus malum malo physico, Κingius inquam statuit Verosimilius esse s , quod innatae sint omnes ideae, quae fiunt immediate per sensus, cum quo Lei nitius tum ibi, tum alibi 6 sentit ex rationibus, quibus Ioeus erit in obiectionibus, quin meminerit eorum, quem jam olim ab eo in hac re perscripta supra q. 7 a. retuli, quae minus cohaerent suae huic sum agationi. Ηooke pro ideis innatis pugnat in libro is Principiis Religi isti Naturalis θ Revelata , ubi fuse utitur ad demonstrationem extissentiae Dei argumento .Cartesii desumpto. ex idea infiniti, quam dicit esse innatam. Guyonus in libro anonymo L' Oraeti des Noumeaux Philosopbes innatas propugnat 8 has duas praesertim ideas , vel potius idearum classes, alteram Dei, alteram Legis inaturalis, hoe est boni& mali moralis. Idem .est volta ires propositum in suo poemate De Lege naturali, quod quam bene .consonat icum eo, quod aliabi s) aecusaverit Lockii contrariam sententiam de errore, tam male cohaeret cum .eximiis laudibus, quas in adjectis poemati notis eidem tribuit tamquam expulsori idearum innatarum . Hanc. contradiissionem ipsi exprobat alias citatus D. M. 18, qui par,
ter i Id. Exist. de Dieu. tom. 3. Letire auBeauvat. Haec epistola est& in historia Sapientum ad Maium
290쪽
ter ibidem ita eontendit innata esse non solum principia practica, sed etiam speculativa, ut Inter errores Peripateticae Scholae num rei ipsius axioma : Nihil est in intellectu, quod prius non fuerit is sensis. Cochetus Rector Universitatis Parisiensis author juxta Tr voltianos I) Logicae , cuius titulus ex. Gallico redditur , Clavia Scientiarum ct bonarum artium, & Metaphysicae,. quam paucis post
annis edidit, utrobique sed maxime in Metaphysica a) eontendit suadere innatas nobis esse ideas infiniti, & perfecti , & Dei, rejuciens inter materialistas vel horum Lutores a qui has negent. Ianuarius Sancheg de Luna suadere, di vindicare conatur in suis Assistionibus Logicis ae Metaphsicis editis Neapoli anno I 76s has duas theses, Altera est , Ines hominum meuti simplex Disinit ris , Religionis, ct similium rerum cognitio ab ipso natura Auctore impressa - Αltera et Ieterita quoque sunt prima moralis philosophia di-
s r. Abrahamus tandem de Chaumeix 3b vehementitus er pit addesensionem idearum innatarum proponens sibi evertere, quae Lockius contra illas dixit. In his ideis eam , quae est de Deo iterum atque iterum inculeat esse o essentialem animae , adeo
que s) semper avimam cognoscere Deum, sed modo abstracto, ut hanc suam cognitisum non advertat , nisi quando vel au ditio, nominis Dei, . vel frago tosireus , vel vox concionatoris, vel lectio libri, ct similia illam retrahant a cantemplatione rerum materialium. Atque id uno quidem in loco s) dicit nobis contiingere , quia nascitnun cum Pe cato originali, quod eum inter caetera mala attulerit ignorantiam, hujus pars quaedarn est in ob curiitate, quam superinduxit ideae Dei nobis ingemtae,. quae proinde nequit ab offusis tenebris liberari nisi per mentig conatum L At alio, in. t oco significat o scuritatem ideae Dei esse: necessariam ire menae humana,. H eaque futuram se etiamsi nullurn fuisset peccaturre originale, quandoquia dent est essectus unionis , quam haber anima eum corpore , ex qua ut nequeat illa Da huic idear tribuere nisi partem Iba aurationis ,