장음표시 사용
301쪽
23a NULLAE DANTUR.& rectum esse sola ea , qua praediti sumus vi intelligendi, in quo sensu dixit S. Basilius, st) Apud nos ipsi judicium quoddam naturali
habemus, per quod ab iniquit bona faciis dbcernimus et ergo etiamsi nulla sint prima principia praetica nobis innata , negari non potest dari legem naturalem. Aliter idem argumentum se proponitur. Ideo admittenda sunt principia practica innata, quia aliter dicendum esta dependere a conventione hominum, & ab antiquis praeiudiciis, quod alia quid sit virtus, aut rursus vitium, ex quo inseruntur conseque tiae horribiles alibi ta) expositae contra societatem & religionem, scilicet notiones virtutis, & vitii non esse permanentes nec communes , sed prorsus arbitrarias, & quod apud unam gentem aut uno tempore est vitium , apud aliam aut alio tempore posse dici virtutem et Atqui haec omnia falsa sunt: ergo. Major est argume tum, in quo versatur articulus 4a in Commentariis Trevolitanis anni 1747 3). Minor autem probatur, primo quia ex hoc a tecedenti , non dantur prima principia practica innata, nullo modo sequuntur illae consequentiae. Secundo quia convenire homines
in sententia aliqua est effectus vis intelligendi ejusdem speciei in singulis, quae non potest ex sua natura, nisi uniformi modo cognoscere, & sentire de quibusdam actibus seu objectis, quae suae
naturae rationali conveniunt, in quo consistit virtus, aut disco veniunt, in quo consistit oppositum vitium . Non secus ac se per iidem fructus habentur ex arbore unius speciei, donec ea persistat in eadem si ecie seu persectione . Lecta digna sunt, quae finsus habet Seneca respondens huic quaestioni , ) quomodo ad πω primo boni, honestique notitia pereenerit , quam resolvit recurrens non ad ideas innatas, sed ad reflexionem supra ideas eorum, qu. sensibiliter bona cognoscimus.
302쪽
. . Argumenta eontra ideam innatam Dei.
as . I. T Deo haec idea esset innata , quia non posset acquiri per L sensus : Sed hoc est falsum , ut supra q. 3o6. osten
II. Contra Canesium & illos, qui ejus definitionem de idea innata accipiunt, sic arguo . Haec idea iuxta illos q. 4. est ictea simplex , ut illi nihil addere , aut detrahere postimus: atqui
idea, quam habemus de Deo , ita simplex non est, ut aliquid. illi addere aut detrahere non possimus : ergo .idea , quam habe mus de Deo, non est innata . Prima minoris pars probatur . Qui dicit Deum , significat quidem se concipere ens simplex, sed non potest affirmare, aut suadere se illud concipere modo simplici,& praeterea ipsa explicatio hujus nomini Deus , qaalem dedimus supra q. a 37.) tamquam exemplum illarum, quas communia ter quisque si interrogetur afferet, ostendit esse ideam ex pluribus compositam, ex totidem nimirum ideis, quot diversa Dei attria
buta repraesentet mediate per sensus cognita: ergo idea, qaam, habemus de Deo non est simplex . Secunda autem minoris Pars
sic probatur . Qui dicit Deum, significat quidem se concipereens, . cui nihil addere, & detrahere possumus, sed non potes significare aut suadere, se illud concipere tali modo , ut huic nihil addere aut detrahere possit a Nam quotidie experimur nos ipsi aliquid a nobis addi idear, quam de Deo habemus , prout Prosundiori in hoc infinitum objectum cogitatione convertimur: atqu scimus pariter nos ipsos sortasse detraxisse multa ab ea idea, quam olim habuimus, vel detrahi debere ab eo, qui ideam haberet, qualem habebant Anthropomorphitare ergo ideae, quam habemus de Deo , aliquid addere aut detrahere possumus. 3ss. III. Idea Dei in nonnullis philosophis est idea serio negans Deo simplicitatem & unitatem e quorum utrumque Fides,& vera etiam ratio de essentia Dei esse demonstrat: Atqui si idea Dei esset hominibus innata , stilicet indita nobis a Deo Creatore, non fuissent tot etiam philosophi, qui serio negarent Deo sim pii
303쪽
citatem & unitatem : ergo. Hoc argumentum adhibet etiam Luadovicus Barbieri i). Iv. Cum Bussierio a . Nomine ideae innatae Dei venit vel
simplex aliqua apprehensio: vel aliquod judicium de Deo, quae semper actu in nobis sint : vel venit dispositio mentis , determinata ad agnoscendam existentiam Dei, quotiescumque de illo cogitet apto modo; sed prima duo dici non posIunt, quia ce tum est non semper actu esse in nobis neque apprehensionem Dei, neque ullum de Deo judicium : Si autem dicatur tertium, iam omnes propositiones vel immediate vel mediate evidentes dicendae erunt ideae innatae, quod ne ipsi quidem Adversarii volunt: ergo . Alia argumenta abundanter suppeditabit Lockius 39 impugnans, ideas omnes innatas, sive sint divisae ab omni iudicio, sive eam aliquo conjunctae, quae solent dici principia speculativa vel praetica . Horum compendium aliquod dant Trevolitani ).3s6. Needhamus fidit hvie suo argumento s) . Posito quod idea Dei esset innata , cognosceremus quae Dei sunt, & in cor l, minis ascenderent, quae praeparavit Deus diligentibus se : Sed scruptum est σ) oppositum , & quod quae Dei sunt, nemo cognovit nisi spiritus Dei: ergo idea Dei non est innata. At argumentum hoc est omnino nullum a Negatur enim major , quoniam sicuti ex eo, quod ideam Dei habeamus iactam a nobis non insertur cognosci nunc a nobis, quae Dei sunt, dc in cor hominis ascendere hoc obiectum beatitudinis in eo sensu, in quo haec dicuntur ab Apostolo nobis non concessa in hae vita , ita neque in hypothesi , quod idea haec , quam habemus de Deo esset nobis innata, habet locum ea consequentia in sensu sacris Literis contradicente. i) Bari Saggio di Metas. par. I.
304쪽
ΑRTICu Lus VII. Objemones generales ' o ideis innatis. Bjicit Chau meix i). Si anima, cum primum exi- itit , est similis tabulae rasae, erit semper similis tabulae nihil cognoscens. quod repugnat: ergo dicendum animam cum primum existit, habere aliquas cognitiones. Antecedens negandum sic probatur. Ideo anima non esset deinde amplius similis tabulae nihil cognoscens, quia acquireret multas cognitiones ex impressionibus 1uecessive facti, vel in illa vel in sensibus ab objeetis corporeis : Sed hac via nequit illa quicquam cognoscere : ergo. Probatur minor, quae concessa majori negatur . Tabula post quasi cumque -imprestiones in ipsa factas desinit quidem esse tabula rasa , sed non desinit esse tabula , seu adhue nihil cognoscit: ergo a pari anima post quascumque impressiones in ea factas vel in lensibus, nihil cognoscet, & desinet esse similis tabulae rata , sed non des, net esse similis tabulae. Reis. conc. ans, ct nego conseqm; cujus dispar ratio ab ant e agitur de anima, quae habet essentiam praeditam vi essiciendi sibi ideas positis impression 1bus factis non quidem in apsius substantia, sed in corpore , qaicum est unita. Praeterea ex objecto argumento planum est, objicientem credere exemplum tabulae rasar atyrri ad excludendas ab anima non solum cognitiones 1nnatas, sed ipsam vim cognoscendi, sive naturam spiritualem equod persecto nulli illorum , qui eo usi sunt, in mentem venit. Ex Aristotele enim est illud exemplum, quia tabulam ibi expresse s Init pro libro, supra quem cera obdulfium veteres scribebant, quod repetunt Stoici, qui apud Plutarchum docent ca) mentem hominis primo nati esse albae vacuaeque chartae instar, ut legit eum Henrico Stephano Eduardus Corfini in praeclara sita interpretatione Plutarchiani operis de Placitis.
3s8. II. Obiicit idem ca). Ideae objectorum sensibilium non
sin t idem ac motus sensuum : ergo illae ideae sunt ante hunc mo '
305쪽
tum . Qui consequentiam neget, opus est dicat eas ideas ingres. fas esse mentem in instanti illius motus , aut post illius motum . Primum diti non potest , quia nequit nec explicari nec intelligi, quomodo intraverint hujusmodi ideae : neque secundum, quia qui aestu experitur sensationem, nequit actu illam non sentirer ergo restat dicendum eas ideas fuisse in mente ante hunc motum, adeoque esse innatas. Resp. conc. ans, ct nego consequa. Ad probationem nego maj. Praeter enim illa duo est hoc tertium , animam sibi essicere de novo eas ideas , dum illi motus accidunt in sensibus .ass. III. Objicit idem a . Discere linguam aliquam, nihil
aliud est, quam conjungere hanc vel illam Meam huic vel illi Agno t&ds nos nullam haberemus ideam , non possemus iscere linguam tuam , nis ad ijsar Uttaei r ergo si holmo nullam haberet risum , nos poss,
pius illum de ulla re docers, nee haberet tillam cognitionem . Simile aragumentum alibi ab dicit esse μα solutiora.
concessis praemissis, nego conseqm , utpote quae ex illis non descendit. Legitima consequentia est haec : ergo si discimus linguam , habemus jam ideas aliquas : quae distingui debet , ii benius ideas aliquas acquisitas per sensus , concedo: innatas, nego . Quando auctor dissimulaverit hanc immedia tam consequentiam tamquam aperte se obtrudentem , ut ad aliam transiret, eamdem iterum nego ; Ex eo enim, quod insantes, de quibus ibi agit discant loqui, & quidem aliter ac Psittaci, non sequitur congenutas illis esse ideas, ad quas reserunt ea signa. Nam ideae, quas habent infantes, cum primo incipiunt loqui, sunt in posteriori ad repetitas impressiones factas in ipsorum auribus determinatae vocis ad exhibitionem determinati objecti. Observamus enim educatores infantium hos edocere objiciendo ea , quae volunt ab iis e gnosci, non solum auribus, sed oculis etiam vel aliis corporis se
libus: quae observatio obvia & communis est , & distincte proposita a S. Augustino, quem supra h. Iaa. citavi. 36o, I v. Objicit Sylvanus Regis ) . Novimus experientias
306쪽
tia, aliquando non posse nos revocare in mentem diversas ideas , quas vigilantes habuimus, nec tamen proinde inserimus illas noestion habuisse : ergo a suri etsi non animadvertamus nos habere ideas innatas, non proinde insertur illas nos non habere. R p. conc. ans, ct nego conseqm. Duplex enim discrimen o eurrit inter ans & conseqam . Primum est, quod ex terminis non repugnat deesse nobis actu memoriam de ideis olim habitis,
hoe experientia extra controversiam ponit: at ex terminis repugnat deesse nobis acta cognitionem de idea , quam actra habemus, di per reflexionem inquirimus . Secundum est , quod si certo novimus habuisse nos aliquas ideas, ut de cibis, quos heri manduis cavimus ,& hodie non meminimus, jam habemus algumenta suadentia extitisse in nobis aliquas ideas': at nulla adhue allata sunt, quae siuadeant existere atrii in nobis aliquas ideas innatas . 36 x. v. objicit Κingius. Iacent in memoria eonceptus , dc notiones praehabitae, quae occasione aliqua , ut auditsonis vel l ctionis . iterum statim nobis praesentes fiunt: ergo a pari ingenitae nobis sunt, vel esse possunt aliquae rerum ideae, quae occasione motuum , qui fiant in his vel illis nostri eorporiis partibus, statim praesentes nobis fiunt. Eamdem objestionem urget Sylvanus Rogis i), qui implicitas vocat ideas , quae cum innatae sint, & in nobis existant, non sese exerunt, ita ut illarum conscii simus: explici vero quoties sese exerant. Probatur consequentia , primo quia leges constitutae a Deo Auctore namradi in rebus creatis uni rinitatem praeseserunt x ergo si haec in lax in ordine ad memoriam , ut per affectiones organorum nostrorum factas voee aut scripto aut alio modo iterum praesemes fiant ideae semel habitae , haec etiam erit lex in ordine ad intellectum ni per particularium organorum. commotionem' fiant primo praesentes pariticularesideat eum ipsa animae congenitae . Secundo, quia dissicultates. quae circa originem idearum in opposita sententia sunt insolubules, in hac analogia Olutionem aliquam habent. Sicuti enim ex motu organorum faet= ab impressibilibus obiectorum externorum' disuntur sequi in nobis horum ideae quae nulsam habent proportionem cum illis, motibus , ita sequitur exestatio idearum, quas, olim habuimus ex praemissis senita vocum vel observation et M
307쪽
raeterum , eis nulla sit inter ea proportio : Et sicuti eaedem ideae
dicuntur soras apparere ex omnium hominum mentibus ad pia sentiam eiusdem objecti, etsi motus organorum ab eo provenientes
non sint prorsus iidem in singulis, sed diversi. pro diversitate hominum , ita sequuntur excitationes earumdem idearum per diversos diversarum linguarum sonos, aut diversas characterum formas aut magnitudines. 36 a. Resp. I. dis. am . Iacent in memoria conceptus olim habiti , hoc est liabemus hoc etiam genus cognitionum, quod est
cognitio de objecto, conjuncta cum reflexione ad cognitionem ejusdem olim habitam, cone. am . Jacent in memoria conceptus olim habiti per modum quorumdam entium absolutorum , vel modalium , qui sint actus animae , negis am ct conseqm . . Ad deci
rationem hujus distinctionis dico, me nihil aliud intelligere de ideis praeliabilis jacentibus in memoria, quam id quod dixi in
primo distinctionis membro . Est enim memoria non secus ac caeterae animae facultates mysterium quoddam. I θ quia nemo hominum inquit Paras, unquam norit, erme dubio nemo noscet; Nam etsi haec in omnibus hominibus reperiatur, uti manifestum est saltem eae lingua , quam exceptis paucis, qui surdi nascuntur, omnes Adhibent, quae est multitudo vocabulorum singularis significationis ab arbitrio, consensu hominum determinatae pro singulis rebus , & quae non potest sine memoria exerceri r attamen . sicuti intellectus communis omnibus, in multis apparet singularis, ita etiam memoria in aliquibus se prodit admirabilis. Talis fuit in Simonide, Theodecte, Cynea, Carneade , Metrodoro, Horten
so ex testimonio Tullii a . & expositione ipsius Commentat rum . & in Seneca ab ex ipsiusmet narratione & descriptione , &in multis, quos celebrae Muretus P . Illud certum est quod non
potest dici, ideas praeliabitas iacere in memoria per modum entium absolutorum; Hoc enim ipso extraherentur a genere modi, cujus in desinere esse . quoties subjectum accipiat aliam in eadem linea modificationem , & fierent totidem substantiae contra omem
rationem ex dictis q. 6 .) : Neque potest dici hujusmodi ide s
308쪽
iacere in memoria per modum entium modalium, sive actualis exercitii animae, quoniam id pariter repugnat naturae modi, ut evincunt tum ratio nuper allata, rum argumentum Bassierit c q. 3 nsupra factum. 36 3. Re p. II. omino ans, ct nego eousqm . Multiplex enim inter utrumque est discrimen. Imprimis quod sint in memoria ideae praehabitae constat intima conscientia: at hoc non constat de ideis nobiscum genitis . Deinde utilis est data nobis iacultas retianendi , seu revocandi ideas semel habitas: at inutiles suissent idem ab ipsa creatione nobis ingenitae, quandoquidem ut iis niamur, opus est ipsis fitentibus adversariis conatu sive attentione, sive animadversione mentis nostrae. Tandem illud cognitionum genus, quod revocatur ad memoriam, nequit alio modo haberi, quam eo qui dicitur recordatio: at quaecumque cognitiones praedicantur innatae, possunt a nobis aequiri. Sed venio ad primam probationem pro negata consequentia adductam, & dico ex uniformitate, quae apparet in legibus naturae relate ad idem gentis creaturarum inserri, quod sicuti anima revocat sibi in mentem ideas olim habitas ex quibusdam praeviis orianorum imprestionibus, ita eadem ex similibus organorum E. Etionibus comparat sibi ideas, quas numquam habuit. Ulterior
uni rmitas quae proponitur, quod sicuti nos revocamus in memtem ideas olim habitas per quastam organorum impressiones voce vel scripto metas , ita Deus copulaverit certos organorum motus cum perce'ione seu animadversione ad certas ideas, quae in nobis iam antea inditae erant, imprimis habet contra se rationes in argumentis propositionis allatas: Deinde si eontendat ideas olim habitas non re cari nisi per praehabitas impressiones fictas voce vel cripto, fallam est . Excitantur enim etiam sine ulla huiusmodi occasione, ut quivis de se ipse testari potest , qui magno in siletatio.' res a se visas, vel recitat, quod emeI didicit Interrumpens quando vult, & iterum ad arbitrium repetens, quae jam sibi proposuerat. 364. Iis, qui hic urgerent , & dicerent , quando deficiant
con VenIentes Impressiones factae a voce aut scripto, non deficere tamen In recordatione revocatas impressiones fustas olim in cer
ro, vel potius in substantia medullari singulorum nerVorum . O o a qui
309쪽
a quibus sensationes dependent, & cum quibus connectuntur idem determinatae olim habitat, ut nuper voluit Quesnatus i , respondetur primo, modum hunc explicandi actus memoriae per sulcos, vel facta olim in cerebro vestigia subiacere dissicultatibus, quas jam olim Tullius proposuit rogans , 33 qua psivrFerborum, que rerum ipsarum esse voligia Z qua porro tam immensa magnitudo , qua tam multa possu σηνυῖ & quas deinde promoverunt Io.
conveniunt etiam novae Ques nati opinioni, etsi minus inveritimi Ii, sit juxta Trevolitanos 63 propter majus spatium, quod in ea assignatur pro impressionibus, quae renovantur recipiendis. Sed quoniam renovationem quarumdam cerebri modificationum permoclum saltem tequisiti cujusdam necessariana1 esse ad recordati tionem suadet oblivio , quae accidere solet post gravem cerebri morbum vel laesionem , sive ex auista sebri, sive ex ictu capitis, sive ex vehementi aliquo dolore, cuius historia singularis habetur in Actis Aeademiae Seientiarum Parisiensis ad annum i II, quasi in his casibus ineptum evadat cerebrum ad recipiendas olim habitas modificationes , ideo data notarum redintegratione in cerebro, ad summum intelligitur excitari in animo ideam olim habitam, . nondum vero intelligitur excitari talem ideam, quae conjuncta sit
cum conscientia de eo, quod olim anima eamdem habuerit. Nonne enim saepe accidit nos cognoscere , qnae olim cognovimus, quin tamen cognoscamus nos ea Olim cognovisse. Propterea nemo ad ad explicandum reditum idearum in mentem utitur solis notis aut sigillis aut sulcis relictis , & renovatis in cerebro, sed aliis etiam multis, quae, si audiremus peripateticos, sunt eaedem rerum species conservatae in cerebro , & aptus earum excursus, atque com motio , & particulare organum ad munus conservandi, & m vendi species iuxta nutus animae, opportuna vi praeditum. D R eordatio inquit cum his Pallavicinus, ex acceptarum imaginum c pia arsua agilitara , ct ex pereio eanaliculorum transiu, peroicaciaque
310쪽
que org r acie tota pendat. Ad secundam probatio m dico anaialogias propositas inter organorum affectiones requisitas tum proideis , quas primo dicimus a nobis acquiri, quam pro illis, quas in nos redire experimur, admitti ab omnibus. Sed quis dicat, in his habeti ullam declarationem originis idearum . ARTICU Lus VIII. Objectiones particulares pro quibusdam idcis limatis.
- I. Ricit Iaquelotius I . Ad essentiam animae perti- net cognitio , & intimus sensus suae existentiae : ergo haee saltem cognitio est animae innata. Re p. nego aus, quod notavit jam Bussierius a gratis dici,
reprehendens eos, qui audent unionem animae cum corpore re-
se nere in continua adtuali cogitatione dependeliter a corpore, &qui volunt unionem hanc necessario importare continuam sensationem suae coniunctionis cum corpore . Parum tamen est dicere gratis antecedens affirmari, cum satis apertae falsitatis evincatur argumentis, quae inserius producam.
II. Objicit Leibnitius . ab Idaea incomptita sunt innata , quia Re-riιates necessi ria ex selis principiis menti insitis, nou ex inductione sensuum d Osirari posnt . Neque enim intactio sagularium umquam
necesitatem universalem infert.
Resp. nego QDmptum cum omnibus probationibus, quae involvunt etiam falsas suppositiones. Talis est assignare veritatem necessariam ideis incomplexis; Nam veritas non dicitur de ideis seorsilia sumptis, sed de illis simul inter se compositis. sicuti exponitur in propositionibus . Propositiones autem sunt illae , de quibus demonstratio consequenter instituitur , non vero de ideis ii complexis, & ne de omnibus quidem propositionibus , hec certe de illis, quae sint propositiones identicae, & prima principia, cuiusmodi plerumqae sunt veritates neeessariae simul & universales, quae cum universales fiant a nobis ser abruamonem a cognitionς rerum si gularium, 'per sensa; vel mediate vel immediatς cognoscuntur , dici possunt fundari in laductione sensuum, de exo o di hae