장음표시 사용
291쪽
eum aliquam partem tribuit consederationi rerum materialium . Eam rursus credit non esse eamdem in omnibus hominibus, rotundenegans Lockio si hanc propositionem , si idea Dei esset innata. ea esset eadem in omnibus hominibus . Profecto Lochius illud firmans significat, in ea hypothesii sore in lingulis hanc ideam eamdem specifice, non Vero numerice, hoc est eamdem quantum ad attributa essentialia, quae sunt repraesentare ea, quae Deo revera conveniunt, non quantum ad attributa accidentalia & individua lia, cujusmodi sunt talis determinata claritas vel obscuritas. Quo posito perperam ea propositio negatur . Nam aperte repugnat duas
vel plures ideas, quae non sunt eaedem in specie, esse ideas unius ejusdemque objecti . Quare quoties verum sit in omnibus homini bus esse ideam Dei, toties necesse est illam esse eamdem specifice in omnibus, quocumque modo ea in singulis sit, multo magis si a Deo unice sit. Chau meixius negans eam propositionem non observavit se descendere in hanc contradictionem , ut admittat posse esse ideas unius ejusdemque obiecti, quae non sunt ideae unius ejusdemque objecti . . a a. At inquit: Datur in omnibus idea beatitudinis, etsi haee in omnibus non sit eadem ἡ Nam unus illam dicit consistere in una re, & alius in alia longe diversa: ergo potest etiam dari in omnibus idea Dei, quin in omnibus eadem sit. Reis. nego a m. Ad hujus probationem nego suppiarem, quod manifestat ipsius aequivocum, quo vel ideam confundit cum judicio , vel potius non distinguit ideam , quae se habet, ut attributum in conclusionibus circa naturam beatitudinis, ab idea sabjecti huiusmodi conclusionum . Quicumque concipit beatitudinem ducit se concipere id, quod est summum hominis bonum: neque hare idea est diversa in eo qui dicit, visus est summum hominis bonum, ae sit in eo, qui dicat voluptas est summum hominis honum . Hoc quod advertimus est particulare argumentum impugnans in hoc autore quidquid dicat pro ictis innatis, & determinate pro idea Dei innata. 3 3. Praeter autem ideam Dei vult innatas etiam cognitiones de primis principiis tam speculativis, quam practicis, advertens tamen se loqui prout praecise in mente sunt, non vero prout ali
292쪽
gantur certis formulis sive vocabulis, putans I esse aliquos, inter quos hominat Lookium , qui duo illa per summam oscitationem non distinxerint. Sed nihil in suo etiam sensa, a quo nescio quibus argumentis credat Lochium diseessisse , nihil ab ipso proferri, quod aliquam vim habeat, intelligi statim potest ex rationibus, quibus praecipue utitur, quae sunt quam maxime im
Prima est . Dari in nobis ideas inoxias est opinio communis : atque in illis, quae sunt prima principia dicit consistere rationem , ca) Ratio, sic ille , conmerata in homine, nihil aliud es, quam principio , qua in eo propugnantur esse innata, nec alia ex causa homo dicitur esse animal rationale, nisi quia habet hae principia innata . Sed hujus assumpti neutra pars admitti potest . 34 . Secunda est. Sequitur Materialismus, si negentur ideae innatae, quia tune dicendum est, ideas omnes nostras dependere aliquo modo a sensibus, ca) qua opinio , inquit, os Materiali urpurus putus: atque hanc esse causam dicit ) , cur contra librum primum Lockiani operis de Intellectu, qui est contra ideas innatas, scripserit duos tomos & amplius, quoniam pro his ideis pugnare est revera pugnare pro aris & focis. Sed vanus est timor , ne sublatis hujusmodi ideis, quasi diruto fundamento corruat dogma spiritualitatis animae: Etenim sartum & tectum illud est in ipsa natura idearum , quae demonstrantur esse modificationes substantiae omnino diverse a quavis materia . Quod si dicit, saltem facilius evinci animam non esse materiam, statuendo aliquas ipsi congenitas ideas k imprimis dico , quod sicuti non sunt iacienda mala, ut
eveniant bona, ita non sunt ponenda falsa, ut concludantur u ra . Deinde habenda est etiam prae oculis unio animae cum Corpore pro statu huius vitae, cui magis consonat nullam esse ex suu cognitionibus, quae vel immediate, vel mediate etiam quantum
293쪽
ARTICUL Us IV. egumenta contra ideas innatar quos umque .
a s. Ratis asseruntur esse in nobis aliquae ideae innatae r etia
I go nullae asserendae sunt esse in nobis hujusmodi
idere. Antecedens praeoccupatum est magna ex parte superiori propositione , patefaciendo dependentiam mediatam a sensibus plurium idearum , quae proponebantur pro innatis: de alitu idem ostendam in solutione obiectionum. Aliter idem argumentum sic proponitur . Ideo aliquae ex ideis, quas certo habemus , essent nobis innatae, quia anima nostra eas sibi non posset essicere per seu-sus vel immediate vel mediate e Sed hoc est filium et ergo nullaei leae in nobis sunt innatae. Hoc argumentum adhibet Andreas Rudigerius in dissertatione edita an . 17o4, De eo quod omnes idea oriantur a sensibus. Iis, quae suadent illias minorem, supra propositis hoc addam. Et iam per adversarios ideae de qualitatibus sensibilibus fiunt a vi cognoscitiva animae occasione impressionum , quae fiant in sensibus : ergo a sortiori ideae, quae non sunt de qualitatibus sensibilibus fiunt a vi cognoscitiva animae occasione idearum , quas sibi secit de qualitatibus sensibilibus. Probo con. sequentiam. Maior est proportio inter vim cognoscitivam & ideas, quam inter ipsam . & impressiones Lictas in 1elisibus . sunt enim ideae, quid spirituale , & inhaerens ipsi animae, impressiones vero illae sunt quid materiale & prorsus extrinsecum animae: ergo si ex illis impressionibus potest anima excitari ad exercitium suae vis cognoscitivae in formatione idearum, quae sint repraesentativae qualitatum sensibilium L a sortiori potest anima ex ideis qualitatum sensibilium excitari ad exercitium suae vis in formatione idearnm, quae sint de rebus non sensibilibus. 3 6. II. Cum S Thoma 1 . Nemo hominum est, qui pos sit assirmare se meminisse , quod olim habuerit hanc vel illam co- initionem ex iis, quas Adversarii dicunt innatas : vulgus veroicit esse acquisitas; sed si omnes homines haberent multas ideas sibi innatas, possent illud affrmare saltem aliqui; Nam naturalesiam essent hae cognitiones, &- inquit S. Thomas, obliυiFL
294쪽
tis ea ,- ruraliter cognoscit, saliem non omnes obliviscuntur:
ergo si nemo hominum potest illud assirmare, nullae sunt ideae
III. Qui surdi & caeci ii cuntur , nullam habent scientiam eorum, quae apprehenduntur per hos sensus,& quia principales sensis sunt visus & auditus, o ii omnino scientia carent: Sed hoc nouesset, si anima haberet plures ideas sibi innatas: ergo nullas habet . Simile argumentum adhibet ibidem S. Thomas.
Idea est exercitium actuale mentis circa aliquod objectum a ergo siqua idea esset innata. ea esset alituale exercitium mentis circa iulud objectum: Sed intimo sensu cognoscinius mentem nostram
non habere actuale exercitium circa omnia illa objecta, de quibus assignantur ideae innatae ab Adversariis , quin immo hoc impossibile est a Nam mens nostra nequit simul exerceri circa tam multa,& disparata objecta : ergo. Huic argumento respondet Chaumeixius 3 concedendo
minorem sublumptam, si nomine exerestit actualis veniat attentio expressa animae ad cognitionem , quam habet: aliter vero negando minorem a Nam sicuti inquit ex eo, quod aliquid anima expressis acta non velit, non sequitur illi non inesse facultatem volendi : ita ex eo , quod actu non habeat attentionem ad suas ideas, non sequitur has non habere. Sed haec responsio est importuna; Nam imprimis iacultatena volendi ita constat inesse animae, ut sine ea non intelligatur anima rationalis, non item constat inesse ait imae has ideas: Deinde exemplum adductum non inseri propositum; ex illo enim concludi solum potest. negari non posse facultatem attendendi ad suas ideas inesse animae ex eo, quod negetur actualis attentio , scuti negari nequit facultas volendi ex eo , quod negetur hujus actus. 348. V. Arguitur ab authoritate. In qua occurrit statim Io. Lockius, qui excitatus a vehementi Cartesianorum studio, quo conabantur existentiam idearum innatarum persuadere, easdem
ab ipso principio sui operis de Intellectu humano aggressus est osten-
a Gen. Elem. Metaph. par. a. sec. t. divis. 2. Cha. . art. . Prop. 36. Id. ibid. cha. s. art. I. Disiligod by Cooste
295쪽
dere figmentum esse, cui nequeat Philosophus assentiri. Qui ei deinde adhaeserint, quis numeret 8 cum in dies innumerabiles reddantur, ita ut Trevoltiani scribentes an. I sis dixerint ci), Hodie id a innata Cartesii vix aliquem habent, qui eas tueatur : idemque jam multis annis ante Paras ca) profestus fuerat. Iidem Tre- voltiani impense laudant Auctorem Galilai de Sstsematum inutilitate, quem dicunt elle Abbatem de C , quod ideas innatas ab meliori ordine , majori claritate , o feliciori exitu , quam Lockius impugnaverit. Equidem nescio quem initiali litera C indicent, sed dicam haberi tractatum de sensationibus Gallice scriptum A
batis de Condillac , in quo retractans Cartesianam sententiam, quam olim sequutus saerat in alio traffatu de Origine cognitionum humanarum, omnes cujusvis generis ideas nasci a sensibus per earumdem analysim ostendit. Hane dignam Philosopho mutati nem laudant iidem Trevolitani hoe solum desiderantes, ut ejus author ob oculos semper retinuisset , quod caeteroquin sinpius profitetur, organa sensuum esse solum oecasiones sensatio- num , earumque idearam, quas anima in se efficit , cui minus cohaerent aliqua, quae ibidem advertunt. Ante Lochium autem dici potest omnes exceptis Platonicis contra Cartesia sos sentire ;Philosophi enim & Theologi passim , ut vidimus usurpabant tamquam axioma nihil esse in intellectu , quod prius non fuerit in sensu vel immediate vel mediate , & illud Aristotelis s passim repetebant cum S. Thoma, 6) Infellectus humanus in principio es , sicut tabula rasa , in qua nihil es sciurum : quod alibi D pariter
docet . Quare quod Lockius suam impugnationem dicat se opponere opinioni communirer recepta non est verum , nisi fortasse habita ratione ad Philosophos sui loci & temporis. Quod advertendum erat, tum quia Voltatre apud D. M. 8 Lockio tribuit, quod primus docuerit nullas esse in nobis ideas innatas: tum quia Chau meixius s) exprobat Lockio tamquam argumentum erroris, suam illam consessionem , quod opinio de ideis innatis sit commanior , ι & de-
296쪽
VI D EAE IN NA TAE . . a 7 deinde contra alios, qui deinceps eidem Cartesianae opinioni repugnarunt, quos ipse non ita multos credit esse , dicit 1) eo, id facere unice motos authoritate hujus Angli hominis, ct temeraris pro- inde judicio rejicere id, quod numquam comprehendcrunt. Quae omnino falsa esse ex dictis manifestum est , non secus ae illud, quod idem Auctor credit, Lockium primum protulisse similitudinem intellectus nostri in principio suae existentiae cum tabula rasa , quam proinde saepius, dc vehementer reprehendit ab in eo, &suis asseclis, praesertim quia credit ea similitudine sibi viam tuu nire ad inferendum, nihil esse hominem , nisii substantiam corpoream . Sed calumnia haec est, seu suspicio prorsus temeraria ;Exemplum enim tabulae rasae adducitur ad excludendas ab anima omnes cognitiones in principio suae existentiae , non vero ad eri cludendam essentiam spiritualem , sive quae habeat vina aistivam faciendi sibi suas cognitiones. Sententiam Aristotelis ipsi etiam Poetae sequuti stini: Sic Dante cecinit 3 . EDe di 'mano a Lui , che la vagbeuis L' anima sempliceita , ebe sa nulla .
2 s. I. Λ Rguitur cum Lochio ) . Prima principia fundan- x tui in duabus saltem ideis invicem collatis; Nam
exponuntur per Proposiriones, quae constant subjecto & attrib to : Sed nullae ideae sunt innatae r ergo neque ulla principia sunt
II. In tantum prima principia sive practica sive speculativa sunt innata, in quantum omnes homines cujusvis conditionis regi nis , & temporis illis propositis statim actntiuntur: Atqui si haeeratio valeret, dicendae essent innatae omnes propositiones evide tes , ut unum & duo sunt tria, dulce non est amarum , & aliae
297쪽
innumerabiles; Nam nemo hominum illis dissintitur: ergo si hael ratio in his non valit, neque in illis. Μajor hujus argumenti,' quod adhibuit idem L hius, continet fitente ipso Ch umexio I unum ex arrvm-ιis pro iis, . Quare eam ipse statim quidem concedit, sed paulo post censet minus accurate dici omnes illis assentiri, sive illorum veritatem cognoscere, & iubet dici
omnes illorum veritatem cognoscere sine magistro , nec posse m
minisse se aliquando ea ignorasse, quod alibi sic explicat, a nonliso filum , quia omnes alicui principio a sentiuntur , illud dicimus esse innatum, sed etiam quia nullum es ιempus , quo homines aeqvi Grint ipsius cognitionem , ct quia illud invenitur in omnium mente eo rempore quodcumquest, quo opus habeant libus applicationem aliquam
Iacere. Quae explicatio est mera petitio principii, cum idem ea tandem valeat, ac ideo prima principia sive speculativa sive pra- etica sunt innata , quia sunt innata . Veniens autem idem auctor ad minorem, duplici hanc modo diversis tu locis excipit. Loco quidem nuper citato eam aperte negat, contendens disparem esse rationem inter prima principia, &' alias propositiones evidentes , in eo positam, quod propositiones evidentes, quae non sunt prima principia, inserantur ex primis principiis . At haec responsio imprimis ostendit male argui pro ideis innatis principiorum ex eo, quod ipsis omnes assentiantur. Quod Vero reponat se propterea voluisse , ut rationi illi adderetur, quod quisque principiorum veritatem sine magistro cognoscit, nec recordetur ullius temporis, quo illa non noverit, inutiliter additur, quia idem dicitur de quacumque re evidenti, quae talis non esset, si indigeret magistro, & potuisset aliquo tempore non rapere in tellectum ad assensum. Deinde gratuito supponit sola dumtaxat prima princiria esse immediate evidentia.. At inquit, 3) Negari nequit rationem , quare rubrum non suassum esse, quia rubrum isseri ab Ago , ct quia unum quod dijrt obuiis , non es idem eum alior ergo haec propintio rubrum non es os M , quam Adversarii volunt omnino confundere cum primis principiis,es conclusio necessaria unius ex primis principiis .i R . nego suppositum ante edentis, quod opus sit inquirere
298쪽
rationem ad assennendum hula propositioni, rubrum non est aubum a Illa enim est evidensia Goties autem id negetur, melio. Tibus oculis opus est , fion vero ullo judicioι praevio, cui antec denter praestitus sit assensus. Ratio vero, quam ipse proponit , scilicet unum , quod dissere ab alio, non est idem cum alio, est prorsus inutilis ut ostendi potest, concludendo non esse idem cor pas illud', quod modo aspiciatur per alba, modo per rubra peripicilla, quoniam in hoc casu unum differt ab alio . Alio loco i) dictam minorem concedens negat, quod comsequentia supponit, stilicet non posse inter innatas cognitiones numerari. propositiones evillantes . Ratio ipsius est, quia has dicit
non distingui a principiis innatis a nisi ut inclusas ab includenti--hus. Hoc modo credit sine ulla repugnantia concedi posse, esse n bi; innatas ideas de omnibus diversis figuris geometricis , quatenus hae continentur in idea innata extensionis. At haec secunda re
sponsio mala est a Nam distinctio inter inclusum & includens, sive inter partem & totum non est distinctio inter speciem & speciem Atqui tum inter ideas diversarum figurarum , tum inter has & ideam extensionis datur dist inelio inter speciem & speciem a
Ideae enim , quae diversa alti uta repraesentant, disserunt specie in ter se : ergo inter ideas fi gurarum & ideas extensionis non datur distinetio , qualis inter inclusum 3 incIudens . Omitto quod juata hanc suam regulam atque philo phiam opus erit dicat,. quod nescio an ullus ex suis umquam dixerit, omnes nostras ideas, sive omnia nostra judicia, quae vera sint, esse innata ; Omnia enim eum per aliquod prii cipium demonstrentur, sive ad illud reducantur in eo dici poterunt inclusa..3so. II L in particulari contra prima priincipia speculativa im nata sic arguitur . Ideo haec sunt nobis innata, quia cum in cogutatione consistat essentia animae se ad cogitandum seu iudicandum. praerequiritur cognitio horum principiorum .. Ratio haec prosertura Chaumeixio;. statuit enim, ca) ani mam esse essentialium subsantiam cogitantem : & homines. 3) compasse sathm ae emitorant: er impossibile esse esseere uri vjum judicium sine' cognitione primorum priηcipiorum. Atqui falsum est ut infra ostendam essentiam anti
299쪽
mae consistere in cogitatione , & ex superius distis falsum etiam
evincitur omnem veritatem, sive omne, iudicium Pendere a primis principiis; & hoc etiam permisse falsum est debere haec primcipia esse innata : ergo .
3si. Iv. Contra prima principia praetica innata. Ideo haee sunt innata, quia repugnat rationi primi principii illius veritatem vel indigere demonstratiotie, vel hanc posse suscipere; Noli enim est amplius primum principium id, quod requirit vel admittit aliud principium , per quod ejus veritas manifestetur . Sed quod ad rationem primi principii repugnet, illius veritatem indigere demonstratione, vel hanc posse suscipere, non dicitur de primis prii cipiis prasticis , sed solum de speculativis : ergo . Major continetrationem, quam iterum iterumque urget idem auctor 1 contra Lochium , qui inserebat innata non esse prima principia practica ,
quia indigent demonstratione. Probatur minor , quia prima primcipia prac trica non sunt, ut nomen ipsum exponit, principia inte ligendi aliquid ignotum : sed sunt principia operandi cum reistia tudine , adeoque illa praesupponunt veritatem aliquam , cui rectutudo innititur , quam tamen non enunciant. Quare optimo jure quaeri potest, quaenam sit veritas, supra quam talia principia sun dantur , quod est idem ac petere , ut ea demonstrentur. Communiter autem non quaeritur haec demonstratio, quia vel in ipsis principiis involvitur , vel quicumque est mentis compos & sn- cerus, aut statim eam videt, aut facile invenit , & propterea principii nomen participant. Exemplum principii practici, involventis in se suam demonstrationem habemus in hoc a Injuriam quam tibi non vis, alteri ne seceris; demonsitatio enim illius est experumentalis notitia doloris, propter quam nemo vult sibi inserri in juriam , ex qua fit jam manifestum non esse aliis inserendas inj rias . Exemplum alterius prinei pii statim offerentis cogitanti suum fundamentum sit hoc , Parentes sunt lacinorandi; hoc enim sundamentum nulli nou obvium est, habere nos a parentibus quod sinus . Generaliter dici solet prima principia practica habere suum fundamentum in aperta convenientia , quam id, quod dicunt , habet cum natura humana , quae rationali modo operetur .
300쪽
habenda esse inter principia , ut vulgo creditur illud, dia tibi noumis, alteri ne feceris: aut quod illi opponitur, suod tibi vis, aLeeri feceris a Nam inquit, ii verum est non iaciencium alteri, quod sibi quis non vult, jam non est ab judice condemnandus reus, nee sulit a parentibus ac magistris puniendi pueri, aut corrigendi, quia neque judex in rei statu collocatus vellet condemnari, neque parentes aut magistri in loco puerorum positi vellent puniri. Similiter si verum est, faciendum alteri, quod tibi vis, jam qui amore virtutis sincere amat ab aliis contemni, & amigi, contemnere alios debebit & amigere : Atqui haec omnia sunt absurda plane descendentia ex illis effatis, quae habeantur pro principiis practicis: ergo ea non sunt habenda pro hujusmodi principiis. Qui-- hiis hoc modo ab illo exclusis, ipse tamquam omnium primum principium praeticum statuit, quaerere in omnibus suum bonum una cum illa eorum, quibuscum vivimus. Alii viderint quanto jure utrumque faciat. Mihi quidem videtur ipsius argumentum suadere ea effata non poste haberi pro principiis nisi sub hac vel simili limitatione , Mod tibi in his circumstantiis prudenter vis aut non vis, alteri in iisdem seceris aut non feceris. Sed hane dixerim facile supi,oni ab iis , qui ea pro principiis habent , quandoquidem prin- .cipia practica diriguntur ad ho ines, qui mente non sint imbecilli aut perturbata.. 3s 3. V. Ideo prima principia praestica dicenda sunt nobis an nata, quia aliter negandum essit dari legem naturalem : Sed Ioc est falsiim: ergo . Major proponitur, & exornatur a Guy no a , certaque creditur a Chau meixio 3 , praecipue quia L ctius revera accusari . potest, quod hoc modo argumenta us sit, nulla datur lex naturalis: ergo nulla dantur principia practica imnata . At haec Lockii argumentatio in eo Maliis, qui illa utuntur, reprehenditur , & ipsius antecedens Disum esse suadet id, quod ad probandam minorem jam dico . Lex naturalis nolr appellatur hoc modo, quia habeamus consenita principia praetica, sed quia quod principiis practicis exprimimus , assequimur justum N n & re- t Buse de la Soe. Civit. lib. .