장음표시 사용
341쪽
nisam mrtalem eqse, aut unicam in cunctis hominibus, quem erre rem Philippus Beroaldus in commentariis ad librum primum Tu sculanatum Tullii, quae habeo prae manibus, edita post citatum Coaecilium an . Isaa, visus est penitus non deposuisse, quippe qui abutens sacra Seriptura dicit, IJ Dicaearchi sementiam de mortalia tale animae subscribit illud ex Ecclesiase , unus interitus es hominis θjumentorum : quae sacrilega interpretatio iterum insinuatur in im pio eompendio Ecclesiastes , supra q. 67. citato, quod etiam D. m. noviter confutat a) ti execratur . o 3. Mitto illos, qui animam volunt esse materiam valde alia tenuatam , & particulari modo agitatam , quam opinionem nuper Voltatre ausus est reputare non esse talen , ut de illa sollicita esse debeat Religio , quia haec curat de Virtutibus, non de essentia animae . Quod Nonnqtte ostendit s 3 salsum & intollerabile esse, postimam spiri ualitatem animae Utrumque Testamentum saepe irrcuucat, Concilia definiunt, Patres unanimiter docent, ut alibi planum feci ) : & sine spiritualitate animae immortalitas ipsius amplius non subsistat, nec sine immortalitate relinquatur locus ullus virtuti aut Religioni. Ex his circa naturam animae erroribus Malebranchius arguit contra Cartesianos jam dictos f. 39s. , s) Si idea ἰ quam do mente habemus, aeque clara esset, ae idea corporis, quare, eur tam multi illam cum corpore confundant Z Dua id a clara, ct omnino Mersa pessuntne confundi p. 4o . Mitto etiam illos, qui in contrarium errorem prolapsi Divinam eidem naturam tribuerunt, quos alibi in) impugnavi,& quibus doleo suifragari Malebranchium , dum haec ait, ) D stantia sphitus creati non potes separari a Deo ... Verbum Dei es ratio universalit spirituum . . . Non potest esse quid rationati , nisi perisam rationem: & recentissime Io. Cadonicum per ea verba, 8 Ri- pugna cho un animam anima umana , etia a vire eapaee delia Verita, o capace db Dio pest tutia r eternitis , senetas ebe abbia in Ie una dima-
342쪽
rare. δε ηε ὼlia Verita e Eternita a Dis ne i gratuiti doni , e inseparabilid ua ragio,e, e dolia perpetua su a sussi enea in tuna la futura e te alia a Dicere enim , quod anima hominis habeat in se dimanati nem veritatis, & aeternitatis Dei, ipse viderit, ne insinuet animam esse partem Divinae Naturae. Sed minus considerate haec scripsisse manifestum est in eo, quod ibi timui conjungat haec duo, ait rum est repugnare animam hominis carentem ratione immo talitate a alterum vero rationem, & immortalitatem esse dona gratuita animae hominis . Quis enim dieit gratuitum esse alicui naturae id, sine quo repugnat illam esse ρ -
os. Ex enumeratione tot errorum circa animam apparet v
rissime dictum ab Augustino , quod qui malis moribus sunt, oequi metaphysicis pro De exeulti non sunt, errent quam plurimum neeesse est, dum de anima disserant. i) sui uis , sic ille, vel adbuc semus cupiditatum , vel easte vivens, nesciens tamen quidsit ni-MI, quid informis materia, quid formatum exanime . quid corput ιν id peries in corpore , quid locus, quid tempus, quid in loco, quid in tempore, quid motus secundum locum, quid motus non secundum i cum, quidsabilis motus, quid sit avum , quid sit praeter tempus disemper , quid sit θ n quam is, o nusquam non esse, ct numquam esse, er numquam non es : quisquis ista nesteos de anima ipsa svo quare ac d 'uare voluerit, tantum errabis, quantum errari plurimum potes. Quare quando opponitur, ipsum alibi admisisse, omnium animas adaequale se cognoscere a Dicit enim , ab Anima se nescire non potes, etiam quandos us cognoscat, inquirit a Cum enim se quarii, no-ine quias quarat, quod nosse λαπι posset, si se non nossσt; Neque enim silanisse quoit, quam a se ipse . Cum ergo quarentem se novit, Durique novit, er omne quod nolit tota nomis.. Cum itaque se quaere tem nolit, tota se nou : ergo θ' rotam se novis a neque enim aliquid aliud, sed se ipsam tota novit r. respondetur cognitionem totius ani
mae, quam ibi. gnoscit Augustinus in animam esse cognitionem ce existentia sui, & de hoc attributo sui negativo . carentia trianae dimensionis, quae spatiam loci oce et . Quorum utrumque utique anima, & tota anima cognoscis sibi. esse proprium: Sed S S a . in hac S. Aug. de ordine. lib. a. ta Id. de Genes ad liter. lib. I.
343쪽
in hae eognstione manifestum est non contineri cognitionem inficinae essentiae animae.
Recentius Barbierius, pro impotentia animae ad cognosce dam seipsam adaequate , credidit se attulisse duas demonstrati nes. Primam trahit I ex eo , quod nullus adtus animae possit repraesentare potentiam , qualis ipsa est. At haec non est demo stratio, cum ne sit quidem ratiocinium . Secunda sic habet: mi- vis actus animae est effectus ipsius tamquam causae partialis : atqui non potest causa adaequale cognosci in ectistu et ergo . At qui dicunt in cognitione consistere essentiam animae, negabunt majorem : qui vero sapientius illud non dicunt, ea concesta Cistinguent minorem sic : Non potest causa adaequale cognosci in ed ctu vel effectibus , qui extra ipsam sint , & ut aiulat transeuntibus, Omi tent minorem: in effectibus qui extra ipsam non exeant, & ut cuiat immanentibus, quales sunt actus animae, negabunt minorem ut obtineant ipsius, adeoque & consequentiae demolistrationem. ARTI CULus III. Argumenta pro ultima propositionis parte .
4o6. I. UIC arguitur. Habent etiam doctissimi ex supradicti, q. 3 s. multas ideas obscuras vel confusas: ergo
nemo hominum habet ideas adaequatas multarum rerum. II. Multa sunt, de quibus talem ideam habent homines, quae elare 'non praesesert nisi notam eorumdem existentiae. Nonne enim , ut aliqua numerem , quisque cogitur fateri numquam ad huc explicatum esse , in quo consistar άnio animae cum corPore, vel ut jam vulgo dicitur eommercium animae cum Corpore, ut
ex iis constat, quae alibi de sngulis , quae circumseruntur Opinionibus mentionem faciens disserui α . Nonne prorsus obscura adhuc est ratio, qua mens nostra fabricat sibi determinatas coriationes pro determinatis impressionibus factis in organis sensoriis pcum non desint, qui ne admittant quidem animam esse, quae sibi has cognitione; effetat. Quis praeterea post tot diligentes & conti duas plurium saeculorum obser ationes sibi eomparavit ideam ad-
344쪽
diuuatam de actione viscerum animalium , aut quis potius de ea prorsus non desperat Θ dum sibi proponit cerebrum pulmones st machum iecur lienem renes intestina, praecipua viscera, quorum singulis suae conveniunt particulares actiones, & apud se reputat, neminem hominum assequutum adhuc esse cognitionem adaequa-quatam ipsorum strueturae , sine qua exclusa erit illa de eorumdem actione . Quare Medici vel candide profitentur , sistendum esse inobservationibus & experimentis de iis, quae juvant vel impediunt hujusmodi actiones, non vero inquirendam ipsammet rationem agendi, utpote sensibus, & rationi imperviam a vel in meris verbis ex alibi i) dictis acquiescunt: quemadmodum iis accidit, qui dicunt actionem stomachi provenire ab actione musculi triaturantis, & illis, qui malunt hanc repetendam esse a vi cujusdam menstrui, quod in illo contineatur : quorum alterutro etiam perin mita ipsi iidem necesse est concedant, se non intelligere adaequate, quid dicant, siquidem vel numquam conficient, vel certe nec t m copiose , nec tam brevi, ut quotidie in nobis fit, chylum aut
sanguinem , ex quibusvis cibis sibi oblatis , dc adhibitis quibus. vis instrumentis, molis pistillis igne aqua salibus olaies, & aliis
quae velint. Credunt aliqui urgeri posse hoc argumentum dicendo horrorem illum in plerisque hominum videndi haec ipsa ubscera , quin immo audiendi de his sermones, esse ex Divina i tentione . quae nos removet ab inquisitione hujusmodinum , quae nobis negatae sunt. At mitius opportune i quoniam etiam boves perturbantur qciam maxime , dum macella rias tabernas vident, & alia passura bruta furiose devitant aspe-Hum lacerati in sua specie eadaveris . Quare hujusmodi horror ia his circumstantiis est solum horror ideae lacerationis , nascens a se licitudine, quam habet omnis anima conservandi corpus, cui coiseiungityr , non est horror videndi aut cognoscendi interna corm
ris organa, eorumque actiones.
o . Tota demum Physica oee arrit ad suadendum propositum , utpote quae redundat iis, in quibus numquam convenerunt inter se Philosophi post lonsas disquisitiones, ex quibus aliqua distinctius exponit Nie ventilius in particulari contemplatione, qtiam inscribit, ab De rebus incognitis. His addantur ea omnia ,
quaeci De Mundo. n. I a I. ca Niem The Religiora Philascontempl. 29
345쪽
quae intra terram sunt ad profunditatem maiorem pedibus a ooo. Hanc enim Boylas apud Jo Μ. de Turre ci) putat esse maximam. ad quam pervenerunt sos res, quae est pars quaedam satis tenuis semicliametri terrestris, nimirum pedum Parisiensium circiter scio Coo, quae relicta est nostris inquisitionibus. Quare quoniam sicuti se habet a ooo ad Is Soo ooo , ita se habet i ad 66oci. planum est, quod si homo acquirat sibi unam alicujus partis terrae, cuius est incola, ideam adaequatam , esse adhuc σ6oo, quas nullo modo sibi poterit comparare . Addatur tandem ea superii. ciei terrestris pars adhuc incognita, quam ad partes australes extendi colligimus tum ex glacie, quae inventa est innatare mari cim ca gradus latitudinis , cujus concretionem compertum est non fieri nisi circa terras, & intra numina, quae in mare erumpunt: tum ex aliquorum relationibus, qui hujusmodi terram a longe Prospexerunt, quin tamen nemo adlauc illuc appulerit exclusus a glaciei innatantis quasi scopulis, quae infestum reddunt iter . 4 8. Rationem inquirendo quanam de causa tam multarum
rerum ideas inadaequatas habeamus, illa a Bussierio ca), Κimgio 3 , & Iacquietio profertur , quod aliae non essent nobis ad usum, & vitae regimen necessariae, cui sustentandae, &tuendae satis est res distinguere a se invicem, earumque praesentiam& usum , quem immediate offerunt, percipere . Sed haec minus satisiacit. Nam quam multae sint cognitiones , quibus vita hinminis non indiget, plus nimio declarat immensa indoctorum multitudo , nec proinde illae universaliter nobis negatae sunt. Ol Portunior fortasse est ratio, quod huiusmodi cognitiones pernuciem, & exitium generi humano visertent. Id cum Pluche s aliquo modo in hypothesi, quod una eademque sit materia omnium corporum. Raderi sic potest. Fingamus habere hominesideam intimam naturae rerum materialium . adeoque cognoscere minimas moleculas componentes corpora, & quae sit illarum dispositio pertinens ad singularium constitationem, jam quis pro
346쪽
hibeat esse tum quodammodo necessirium volendi procurandi &exequendi per se ipsos formationem omniani corporum . Iamque videor mihi videre eversum rerum omnium ordinem; illa eninquae abundare debent, ut viliora metalla, serrum , & cuprum rara fieri, & contra quae rara debent esse, ut aurum, dc argentum - abundare . Prout quisque vellet componeret sibi messes fruges fructust omnes jam sibi viverent, nec ullus relictus esset locus Reia ligioni , Societati, Commercio: atque cum singulos homilies se-eiamus perfectos philosophos, plenos ideis rerum adaequatis, ne stimus jam ubi homines reperiamus.
Substantia cognoscens aut cogitam non solum non est idea sibi antiae intimae animae nosrae , sed ad illam ne pertinet quesidem essentialiter .
os. o Ropositionem necesse est cum proposita disiunctione eLx ferre , ut adversariorum opinio comprehendatur . Dis, serunt quidem cognitio . & cogitatio in Latino sermone, quam maxime , quantum se ilicet differt simplex apprehensio a discursu vel sudicio . Eui enim cogitatio possit venire nomine cognitionis, non tamen simplex apprehensio venire potest nomine cogitationis, quae semper significat ulteriorem aliquam, & persectiorem animae Operationem . In Gallico autem sermone , quo usi sunt praecipui adversarii, cum vocabulum panser usurpetur tam pro simplici apprehensione, quam pro cogitatione seu judicio , ut expresse asvertit Bussierius ci), opus erat definiissent, in quonam staruerent essentiam animae, in cognitione ne, an in cogitatione. Αr equidem nondum inveni, qui id fecerit. Ex iis tamen, quae in hae re ducunt , colligitur illos stare tam pro simplici apprehensione, quam pro judicio, & potius pro hoc, quam pro illa .
347쪽
aas SUBSTANTIA COGITANS NON EsΤ
De adiersantibus propositioni. ao. Λ Liquos qui mihi occurrunt propono . Benedictus Spi- Lx nota apud Genuensem di it, Io primum , quod actuati
mentis humatis esse consituit, .nibu aliud es, quam idea rei alicujus exisenus. Malebranchii verba laec sunt, ab Metuo es opinor , qui super sa re serio meditatus , non agnoscat essentiam mentis eo sisere infra c gitatione, quemadmodum. essentia materia consisti in fila extet Aone. Quae Antonius Arnaldus audiens a quaerit quonam modo
sibi cohaereat, qui multis argumentis in eodem libro 3o conatus est evincere nos non habere ideam animae saltem qualem habemus de extensione ., concluditque temere illum loqui, o quiκ in elligat quid dicat. II. Ipse nihilominus Arnaldus non abirorruit ab hac opinione, quin eam etsi non sine dubitatione aliqua s) sequitur. Eius doctrina est 6 naturam animae consistere in duplici cognitione: altera entis universalis, altera su ipsius, & reliquas omnes animae cognitiones esse totidem utriusque modificationes. Nuper idem ex parte visus est sentire Iacobus Riccati statuens prim rium attributum animae esse conscieotiam sui. Iuxta quam din
cti inam alibi 8) definit animam nostram subsanitam consciam sui
j i, vel qua cog scis se esse . Petrus Sylvanus Regis Batuit nos cognoscere rerum substa tias tum secundum suum genus , quia cognoscimus .ut existentes: Hi cognoscere rem existere, & cognoscere quid ea sit, sunt duo omnino diversa , quae male hic confunduntur . Tum secandum suὸm speciem , quia vel cognoscimus, ut quid extensum , & est Orpu.., vel ut quid cogitans, & est Spiritus: Sed etiam dato e tensionem pertinere ad essentiam corporis , & cognitionem ad aul4m spiritus, ρdhue ignotum est , quid intrinsece sit illud, quod habet
348쪽
habet extensionem, & illud quod habet cognitionem : Tum secundum suum individuum, quia cognoscimus , ut quid determinato modo vel extensum vel cogitans: At cognoscere aliquid determinato modo vel extensum vel cogitans, tam selso dicitur idem esse ae cognoscere illius substantiam secundum individuum, quam falso quis diceret sphaeram ceream non habere eamdem suta stantiam, postquam consormata est in cilindrum , & animam coisgitantem Divina induere novam naturam, cum cogitat terrena.
ia. Auictor tractatus gallici is Anima brutorum , qui innuitae per literas Α. D, primo quidem conatur suadere nobis clare no
tam esse naturam cognitionis in genere, quam dicit i) in actum,
e us exissentia cena nobis es immediate, eum primum exsit. Sed hoc declarat id , quod pertinet ad cognitionem, non vero cosnutionis naturam . Rursus dicit notam nobis esse naturam cogniti nis in specie, quia nemo unam eonfundit eum alia, ut amorem
cum odio. Sed cum amor di odium non sint cognitiones , sed volitiones seu appetitiones, manifestum est authorem hoc modo ne suadere quidem posse propositum. Transit deinde ad conclude dum , notam nobis esse etiam naturam animae, quia haec est i semet cognitio, quam dixit clare nobis notam esse . Sed haec comelusio nihili habenda est, cum ex dicti:s in ejus antecedenti nulla sit veritas. Attamen addit pro hac sua conclusione hoc argumentum:
a Illud est essentia rei, quod ipsam inquirenti sese primo Offert,& ex quo caeterae ejus proprietates inseruntur: Sed cognitio est id, quod primo se offert inquirenti naturam animae, & ex cogniti ne omnes ipsius proprietates inseruntur a Nam ideo quid volo admiror desidero , quia illud cognoscor ergo . At respondetur et omitto maiorem, & nego minorem quoad utramque Partem δNam quod pertinet ad primam , inquirenti in naturam animae facultas cognoscendi est id , quod priua se offert. Hoc ipsemet velit nolit confitetur , quandoquidem in eodem capite, & multo saepius in sequenti illi excidit naturam animae conlistere in vi cognin gnoscendi, & cognitionem esse modum ca) quemdam animae. Quod vero pertinet ad secundam partem , falsum est operationes , quae tribuuntur voluntati & memoriae, inferri ex cognitione .
349쪽
Multa enim cognoscimus sistentes in sola eorumdem apprehensi ne, nec de omnibus quae cognoscimus habemus memoriam . I 3. Pro eadem sententia, quod ad essentiam animae spemtactualis cognitio est Antonius Genuensis i), qui idem sentire dieit Claubergium , Leibnitium , & Nolitum, quod de Leibnitio
videtur certum a Nam ait a agenti virtutem omni subsantia in F se , semperque aliquam ex ea actionem usi, quae enim potest esIeactio semper nascens ab anima , nisi cognitio 8 Idem Genuensis contendit etiam suadere , parum sibi constare philosophos, quia immo S. ipsum Thomam , quem ibidem citat, dum ex una Parte dicunt, vim cogitandi essentiale esse mentis attributum : & ex alia negant ad essentiam animae pertinere actualem cogitationem. Non intelligo , inquit, qui haec duo sare possint . mentem ess subsantiamo intelligentem, desitui vero cogitatione. Uerum quam male rati cine: ur hic auetor, ostendit jam Dominicus Pino ca) advertens Philosophos , & S. Thomam docere quidem vim cogitandi pertianere ad essentiam animae rationalis, non vero actum cogitandi:& ex hoe ipso quod dicunt talem vim esse ipsius attributum essentiale, manifeste inferri eosdem negare hanc ipsam vim esse talis animae essentiam , & multo minus totam essentiam. Quid et
rius his verbis S Thomae, ubi loqui rur de Anima, Neeasse
est dicere, quod intelli Ius fit aliqua potentia anima, ct non ip annina essentia . . . . Insuo Deo intellectus es ejus esseatia , is aliis aulam erraturis intellectualibus, intellectus es quadam potentia intelligentis. Pro eadem est Cochetus credens negari non posse ani nate naturam esse cogitationem , quia dogma eius immaterialitatis, &immortalitatis labefactetur . Ac primum quidem putat sic suad ri: cs) omnes Μaterialistae docent materiam habere potentiam cogitandi: ergo qui dicit essentiam anima conmere in plici potentia cogitandi, non vero in actuali cogitatione, non discernitur a Materialistis. At resp. tanc. ans, ct uego imprimis conseqm; Μat rialistae enim negant realiter distingui a materia potentiam Cogitandi a sed qui hanc tribuunt soli animae, quam toto genere cliversam Q Gen. Elem. Metaph. Par. 2.
350쪽
versam propugnant a materia, iam ita: distinguunt a materia potentiam cogitandi, ut eidem velint etiam repugnare . Deinde nego suppositum, esse scilicet qui potentiam cogitandi dicant esse essentiam animae Dicitur enim haec pertinere ad essentiam animae tamquam ejus attributum, quoniam anima non definitur potentia cogitandi, sed substantia, quae habet potentiam cogitandi. Prosecundo sic arguit: Anima , quae aliquando possit esse sine actuali cogitatione est anima quae aliquando possit mori : ergo anima poterit aliquando mori in sempiternam . Sed re p. nego ans. Recentissime Chau meixius quinquies si) ex professis multa pro opinione de essentia animae sita in cognitione dixit contra L chium, & alios id negantes, creditque se rem totam plane demonstrasse, addens ex mente aliorum secum sentientium, sa) iris cono pinins elare, o Hytincte regnitionem esse substantiam. Atque cum ut supra h. 3 r. vidimus tantopere inculcet, ideam Dei esse essentialem animae , dici posset ipsum in hac idea constituere essentiam animae, nisi alibi. ut inserius ostendam , concederet nos as signare non posse determinatam illam cognitionem, in qua comsistit essentia animae. ARTICu Lus II. Argumenta pro propositone. 14. I. A Rguitur. Cogitare est habere cognitiones ration tes, hoc est distinistas a sensationibus, & altioris ordinis: Sed non semper anima hominis habet cognitiones rationales a Nam qui post longam applicationem ad studia domo egrediens per urbem , aut extra urbem deambulat, conscius sibi est se admittere solas sensationes, quas obiecta externa sibi offerunt: siemque multo certius dicitur de iis, qui nondum per aetatem aD sequuti sunt usum rationis, repugnat eriim uti ratione illos, qui nondum habent ipsius usum : ergo non semper anima hominis coogitat : ergo actu cogitare nee est essentia animae , nec de eiusdem essetuta est. - T t a II. Ner