장음표시 사용
361쪽
a a SUBSTANTIA COGITANS NON EsΤ
a 3. V. O icitur ab eodem . Unitas oc indivisibilitas conusniunt soli substantiae spirituali: sed unitas & indivisibilitas conveniunt cogitationi: ergo cogitatio est substantia spiritualis. Resp. nego maj. Quaevis determinata figura , ut circulus , qui non eli iiiii modus , habet, quod sit quid unum & indivisibile. VI. Objieitur ab eodem . ab Essentia spiritus consistit incognitione, & spiritus qui nullam habet cognitionem est nihil ἀNam quod non habet ullam ex proprietatibus corporis, nec ullam ex illis substantiae intelligentis, nihil est: Sed spiritus non habet ullam ex proprietatibus corporis, & quando non habeat ullam cognitionem , ne liabet quidem ullam ex proprietatibus spiritus : ergo.
Resp. nego assumptum. Ad probationem cone. maj. θ nego min ris utram qu partem. Prima quidem est falsa , quia illae solum animae seu spiritus proprietates , quae dicuntur quarti modi, non con veniunt corpori, cujusmodi est vis cognoscendi: at aliae quae t Ies non sunt: ut esse alicubi, esse ab alio, esse contingenter a con veniunt omni creaturae, adeoque etiam animae . Secunda vero minoris pars etiam est falsa , quia praeter cognitiones, quae sunt Pro prietates, & quidem accidentales, sunt aliae proprietates egentiales spiritus, ut vis cognoscendi.
as. VII. Objicitur ab eodem a . Animam esse substam
tiam intelligentem in potentia, est antiquorum loquendi modus a surde obscurus; Nam semel quod substantia aliqua non sit intelligens fieri nequit, ut talis evadat per aliquam cognitionem : At qui dicere animam, cum primo existit, esse id, quod habet vim cognoscendi, non vero id quod habet eognitionem, idem est, ac dicere animam esse substantiam intelligentem in potentia : ergo Re '. nego maj. Nulla in ea loquutione est obscuritas a Nam quis non videat illud in potentia unice cadere supra intelligentem snon vero supra substantiam a ex quo patet quomodo excipienda sit probatio , scilicet neganda absolute , si appellet ad sensum V
terum e i Id. ibid. tom. s. lib. I. cha. s.
362쪽
. y IDEA SUBSTANTIAE ANIMAE. a a
strum : sin autem in alio sensu dicatur , tunc aliena est a propositio, & includit falsam lappositionem, sive calumia iam oppositam
. VIII. Obiicitur ab eodem i) . Dicere quod cognitio sit quid
conveniens alicui substantiae, non vero sit quaedam substantia est dicere cum Lochio nescire nos, an cognitio. possit convenire materiae , & est fateri ignotam nobis esse naturam animae nostrae. Sed neutrum est tolerabile : ergo . Resp. concessa secunda maioris parte, nego primam . Ad excludendam opinionem illam Lockii non desunt alia argumesita supra allata ia 3 o. IX. Obiicitur ab eodem ca). Illud est essentia rei vel illi essentiale attributum , quod in ejus idea necessario includitur: Sed cogitatio necessario includitur in idea animae ; Nam demons ratum est inesse animae prima principia r ergo cogitatio est essentia animae, vel ilJi essentiale attributum . Hoc ille argumenturniterum iterumque vocat denion strationem iaesMntia rei, quod in ejus idea includitur,s haec idea aliunde posita sit extra controversiam , conc. os . Si sit arbitraria, & communiter explosa , nego maf. Distinctio est legitima. Ipse adversarius ea uteretur contra Materialistas, qui eodem modo arguerelat ad suadendum animam esse vel aerem, vel ignem , vel tenuem miseriam .. Minor autem cum sua probatione negatur absolute.- Instat. Dicere omnes cogitationes animae esse illi accident
Ies, est ca) error qui palpari potes : ρο unum ex maxime absum dis, qua Philosephus dicere posiit : Ο s) povens satim Materialismum .
Resp. cum omnibus, qui contrariam sententiam propugnant, . nego assumptum. 31. X. Objicitur . Sententia statuens ad essentiam an inu pertinere actu cogitare insinuatur ab illo, quod scriptum est,.
6) B piravit illi , homini, animam qua operatur , quod exprimit
363쪽
at am continuum. Eadem videtur admitti a Tullio, dum anImam definit 1 continuatam quamdam & perennem motionem a Μotus enim animae propritisime sunt ipsius cogitationes . Reis. nego assumptum . Testimonia, quae afferuntur, habent suum sensum obvium relate ad animam unitam corpori, quae illud continuo vivum conservat, adeoque in continuo motu languinem tenet a
364쪽
De aliquibus causis imperfectionis
Impe ectio tum nostri intellectus , tum sensιum n seorum : Omomo debitae applicationis, uensiumst intellectus, in ipsae voces qu bus assuescimus
. antequam philosephemur , in causa sunt, cur iu- 'gens in nobis sit numerus idearum, quae nec clara
nec distinctae sunt , non lum de rebus superioris ordinis , ac nos simus , sed etiam inferioris .
Ro PosITIONI s duae primae parteS, quas pro Pugnat apud Suareet I Scotus cum suis, sunt contra illos, qui quantum-ideas de rebus o diius inferioris, ac nos simus , resendunt ortiginem illarum desectus vel unice in rerum' i sarum impersectionem , pro qua citatur Heraclitus , vel partim in earum impersectionem, partim in nostram, quae est sententia, quλm tenet Suarea cum multis, quos citat.
Argumenta pro prima propostionis pἄrra. 433. I. O IC arguo. omne ens reale, hoc. est non iiivolvenso contradiistionem est intelligitale ergo quod aliquodens lassicienter propositum intellectui, actu non intelligatur to tum quantum est, vel eo modo . quo est. provenit ex eo, quod non sit in intellectu virtus sumeten; ad illud intelligendum .. Amtecedens primo suadetur quia Deus utpote intellectus,ersectissi-
365쪽
mus omne ens reapse intelligit, & qui plus habet de vi intelligenadi, plura etiam & melius intelligit tam ex iis, quae persectiora, quam quae imperfectissima habentur . Suadetur secundo, quia ideo juxta Adversarios aliquod ens reale, ut res ordinis inferioris aenos sumus, non sunt intelligibiles, quia carent suffcienti virtute ad speciem sui in nobis imprimendam , vel ut aliter in eamdeni sententiam Suareg I post alios dicit, quia eae res sunt potentia dumtaxat intelligibiles, non actu . Sed falsum est, quin immo impossibile ex dictis q. 184. quod nos habeamus ideas de objectis per species ab ipsi productas, & in nobis impressas : ergo omne ens reale est intelligibiIe .' II. sic arguitur. Communis sententia est, mysteria omnia Relietionis Catholicae esse non, quidem contra rationem humanam, sed supra illam a Atqui mysteria non esse contra rationem humanam importat, habere nos per revelationem de illorum existetitia, 3c veritate ideam , quae non invenitur repugnare ulli veritati per rationem humanam cognitae r esse vero supra rationem humanam idem est ac intellectum nostrum imperfectiorem esse , quam ut possit habere eorum ideas claras & distinctas: ergo communis senistentia est per imperfectionem nos ri intellectus non habere nos ideas multariam rerum claras & distinctas 34. III. Totum sere genus humanam, exceptis scilicet Patriarctis , de quibus meminit vetus Testamentum, Iudaeis, &Christianis satis paucis si plaeet Philosophis, non habet nisi
per Divinam Revelationem ideam convenientem de multis etiam obviis rebus , quae pertinent ad Deum, ad nos, 3c ad alia extra nos : Atqui hoc nequit provenire nisi ex imbecillitate intellectus humani a Nam genus humanum constat etiam ex iis, qui omni tempore sibi inditam esse vim intelligendi reflexe cognoscunt, iulamque quanta possunt contentione expolire conantur : ergo . Μajor probatur primo in iis, quae pertinent ad Deum. Deum esse unum & trinum, ab omni materia seiunctum , in omni persectio- ne infinitum, Mundi huius Creatorem & Gubernatorem , Iudicem hominum & Angelorum , certo novit genus humanum unice ex revelatione Des, conservata nobis in sacris Literis, ut testatur Idololatriae stultitia , soli fortasse Genti Iudaicae olim non com-
366쪽
.anis, & testantur etiam nune extantes in libris sententiae veterum philosophorum, quae circa haec Divina vel negative vel dabitative procedunt. Quod si in acutioribus quibusdam philosophis suit de Deo eiusque attributis convenienν aliqua idea , non
-- eredendi eas hausisse ex commercio pum I
43ς. Secundo quod pertinet ad nos. Animam , quam habe.mus esse substantiam quamdam diversae omnino naturae ab omni materia, eamdem esse immortalem, & capaeem habendi in hae vita amicitiam cum Deo , & hanc siquando amiserit propter v kintariam contra illum, ejusque leges rebellionem, recuperandi: in alia vero esse aptam ad fruendum beatitate, vel dolendum c lamitate sempiterna, certo novisse ex revelatione , iacile intellia et, qui veterum philosophorum sententias de his consulat, quiaus unice stando abesta omnis istorum certitudo . Rursus systema integrum moralitatis, & sanctitatis non solum externae, sed etiam internae habemus quidem ex doctrina revelata maxime Novi T stamenti, quam ediscentes videmus omnino consorme esse naturae rationali, sed simul admiramur veteres philosophos, qui toti in Ethica excolenda fuerunt , illud numquam potuisse ex toto componere , & generalia solum, & magis obvia bene vivendi praecepta agnovin . Habemus quidem ab illis definitas, & numeratas multas virtutes, & multa vitia, sed multa etiam in his eosdem latuerunt, ut Humilitas, virginitas , Poenitentis tum corporis tum animi, Amor Dei super omnia, Amor proximi Propter Deum , exercitium omnium virtutum ex . fine Gloriae Dei, quibus quis umquam ex Ethnicis non dicam exercitatum , sed probe instructum se praebuit. - - . 436. Tertio tandem quod pertinet ad alIa extra nos, novumus philosophos soli luminis naturae rellistos, dum de mundo hoe adspe stabili originem scrutarentur, alios quidem ut Dem critum , & Epicurum reputasse illum ex sortuito atomorum motu extitisse: alios vero & sortasse omnes factum quidem a Deo, sed ex materia aeterna; quae omnia & similia quemadmodum evincunt imbeeillitatem intellectus humani, ita evincunt etiam necesi sitatem Revelationis divinae, ut fusius Me persequendo, ostendit X x a Picte'
367쪽
Planctus i) eontra Deistas, qui illam respuunt, dum huic interea, si vel parum advertant, debeant ideas, quas ipsi iidein iam a
mittunt circa Deum, circa nos, & circa alia extra nos, remotas ab absurditatibus veterum sapientum , non oculis eo sciemia, erismim rationis dumtaxat, ut nul er statuit Io. Iac'bus Rot s mi,
tionis induit, etsi in eodem libro Evangelium Divinum esse opus
a . Ex didiis insertur utendum nobis esse in quavis disciplina aliorum cognitionibus, eorum maxime, qui sunt diligentes in observando, acuti in intelligendo , & reisti in iudicando, cum nemo satis esse possit ad eam per se solum aequirendam cognitionum copiam, quae in una etiam facultate haberi humanitus p . test . Quod si id verum est in iis, quae pertinent ad disciplinas . quae subjacent rationi humanae, multo magis necessarium est iaea , quae dicitur Scientia Sanctorum , & complectitur intellige tiam eorum , quae a nobis Deus requirit ad sancte vivendum , de felicitatem supernaturalem eonsequendam. In his opus omnino cest iis acquiescere , quos Deus ipse constituit suae voluntatis Interpretes , cuiusnaodi sunt, qui hie in terris conflant vilibilem EGclesiam Catholicam, cuius caput est Romanus Pontifex: nec juxta apertissimum Domini praeceptum ca) audiendi sunt, qui aliquid iis contrarium doceant, veI eorum authoritatem elevant,
re , quod bonum es tenete, quae reseruntur ad prophetias, de quiabus immediate ante probetias nolite spernere, & quas tempore Apostolorum multi inter Christianos edebant, abutitur post alios , quos in eum locum citat Cornelius a Lapide, ut suadeat singulis nihil tenendum e1se pro certo, etiam in rebus Religionis,nili post privatum earum examen, & auditas aut lectas quorumvis
368쪽
p st . . . - pars Propositionis, quae est de omissione eonvs nientis sensuum applicationis, dc debitae mentis rest xionis suadetur , quia his non deficientibus, quis non videat haberi posse ideas distinctas de objectis, quae praeseserunt quodammodo suas proprietates essentiales. Ita cum tanico quis parum sollieitus de his studiis deambulat in horto , herbis & plantis plaribus consito, atque ex illo audit plantam hane vocari tithymaulum, illam solatrum vel solanum: hane senfitivam, illam Nim. phaeam : si ab eo petas postquam ex horto prodierit, ut ideam dustinctam alicujus ex auditis ae visis plantis tibi significet, testabitur se id non posse facere . qui oculis singulas tantum percurrit, sed nullam attente observavit. En idear a sensibus pendentes, qua confuta sunt non propter objectorum dissicultatem , sed propter defectum debitae sensuum applicationis. Ita pariter si petam ideas distinistas diei aut noctis illas mihi non dabit, qui nolit uti ulla mentis reflexione; hae enim habita hae sati m occurrent, dies est tempus, quo lucem solis habemus: nox vero tempus, quo Iuce solis caremus. Atque hine si ad lucis ideam distincta in postulandam transeam, non multum pariter laborandum est, ut haec tribuatur , lux est id , quod res visibiles reddit. Remedium igitur facile ad confusionem vel obscuritatem tollendam a plurimis ideis stat in adhibenda ea, quae par est sensuum applicatione, & mentis consideratione . 439. Tertia taridem pars, quae est de quodam quasi praei dicio a vocibus dependente sic suadetur . Non sine dissicultate distinctae redduntur ideae illorum obiectorum, quas necesse est ad hoe, ut distinctae sint vel limitare ad certam significationem , quam hic & nunc habent, vel separare a multitudine aliarum idearum, quae cum ipsis aliquo modo coniunctim excitantur . Sed multae dantur huiusmodi voces: ergo voces sunt in causa idearum , quae non sine dissicultate distinctae reddantur . Minor d claratur . Imprimis dantur voces eaedem quiclem apud diversas gentes, sed in generica tantammodo significatione, cujusmodi sunt
369쪽
sulit nominus , ut librae: & mensurarum , ut pes, quae non sunt eiusdem apud omnem gentes. Secundo dantur voces anisi g*ν quod prrincipuiter de homine , & secundario de alias u ro. de pane & vino , quorum usus confert ' . Lletudii ii intra tamen certos limites , qui non sunt iidem Nam vinum iis, qui plus nimio abundant bile, nocet, nili avi modum parce utantur: panis vero iis, qui abundant sanguine . 4 o. Tertio dantur voces retarivat, quarum sensus obscurus
in . nisi termini relationis determinati fuerint: Hoc pacto hi te mini , longitudo itineris, obscuri sunt, quia pro illo, qui pedibu inredit, vel debilis est, fatis magna habetur, si duo vel tria mitiliaria eomplectitur , & vix ulla est relate ad illam , qui curru attitur . Similiter dicitur de magno & parvo, crata & tenui, lato& angusto, commodo & incommodo, iucundo & ingrato , digno & indigno.& aliis multis . Quarto dantur voces, quae commmunes sunt tam causis, quam effectui. Tales sunt calor, color, sapor, odor, & similia . Sumuntur enim haec nomina modo pro quadam dispositione in rebus extra nos positis, per quam illae assicientes determinato modo aliquam partem corporis sunt causa , ut certae in . nobis sensationes excitentur : modo sumuntur
pro his ipsis sensation ibus, quas quodammodo assigimus determinatis sensibus, quia facta in illis impressio est conditio quaedam
ad eas habendas necessaria . In primo sensu accipitur , cum communiter dicitur solem esse calidum , ignem ardere, sanguinem esse rubrum , mel dulce . lilium odorum : contra vero juxta secundam acceptionem loquuntur , qui dicunt in nobis calorem esse, non in sole vel igne, . in nobis odores, sapores, & aliassensibiles qualitates, non in objectis nobis externis. Quae loquutiones nomine tenus dumtaxat co ntrariae inter se sunt; Nam re-
ipsa sibi non opponuntur, cum sint de subjestis plusquam toto Caelo diversis , de modificationibus scilicet corporum, & de assectionibus animae . Quare optimo iure miratur saepe Busserius cr), quonam modo Cartesius & MaIebranchius, & post illos alii multi
tantas i in Buir. Prem. Logiq. Lettr. s. Veni Examen des preiugez. 6.
370쪽
tantas turbas excitaverint, quando propugnare aggressi sunt, errare' illos, qui crederent nivem frigidam, & ignem calidum; Nam nemo donec edoctus fuit de sensu , in quo ipsi accipiebantea nomina , umquam descendit in eorum opinionem, & pomquam illum novit, contempsit huiusmodi controversias, quae nurulae sunt, distinctis opportune diversis ejusdem nominis significationibus. 4 I. Quinto dantur voces toti generi, & infimis etiam speciebus communes. Ita observante S. Thoma I commanr Angelorum appropiatur infimo ordini Aetelorum : & nomen modestiae usurpat Apostolus ca) pro modo in omnibus requisito: vulgus autem pro particulari virtute , quae est pars temperantiae. Similiter militiae nomen, quod spectat ad milites universos, Italice contrahitur ad infimam militum classem . Sexto tandem dantur VO-ces abstractae quae ut intima experientia cuique constat, excutam aliquo modo omnes simul ideas , per quarum abstractionem
Dista sunt objecta abstrae a ,' ad quae significanda cqnstitutae iam fuerunt ab horhinibus voces illae , quae abstractae dicuntur, & alias insuper ideas excitant, quae obiecto ipsi extraneae quidem sunt: sed quae vel propter ipsius analogiam aliquam cum aliis rebus, Vel
propter ipsum loquendi modum non ita subito cognoscuntur tamquam extraneae . Ita qui audit has voces Furtum , Avaritia, odium . & universim voces illas, quae universales sunt, experiatur statim suammet mentem parturire quodammodo ideas plurimarum astionum, hominum, locorum , temporum , aliorum
que hujusmodi obiectorum , sine quibus objed a serti, avaritiae, odii, numquam sunt ,. quin tamen horum distinctae ideae umquam erumpant, obrutae, ut ita dicam, nimio aliarum idearumi ponderae vel frequentia . .