장음표시 사용
401쪽
8a. specles ocularium ssint duae: Altera constat vittis eae utraque parte aIiquantulum conVexis, Hae indigent, qui oculis presbytae appellantur, quia ea communiter utuntur senes, graece presbytae, quando volunt videre oblecta ut charadheres ad eam G. stantiam, qua solebant ea distinguere, antequam senes evasissent,
di quae jam ibidem amplius non distinguunt. Voc in eis ex pluribus causis simul concurrentibus potest provenire. Fac en .h - morem crystallinum circa mediam oculi pendulum , sic in figuram lentis consormatum amisisse per aetatem aliquid de sua conus xitate, quod ipsi corneae potest contingere, jam radii ab obieeto posito in eadem ac cum essem iuvenes distintia, non refringentur amplius , prout requiritur ad distinebim ut prius visio nem. Finge etiam vel retinam factim propiorem crystillino ex maiori densitate& crassitudine subjectarum tunicarum, vel crystallinum ipsum redditum quasi immobilem ex rigiditate contracta a musculis, qui ad nutum animae, ipsius a retina distantiam mutabant, iterum raecesse est deficere aptas objectorum imagines ad visionem requisbias. His incommodis remedium aliquia inrt data objecto maior distantia ab oculo , per quam abundantior radiorum copia crystallinum subit; Nam cum angulum ex radiis ab extremis o
jem punctis in pupilla sormatas evadat mincae, quo magis dimit obiethim, hi minus oblique incidentes in pupillam, occurrere iam possunt erystallino. At quando luec distantia debet esse alia quanto longior . quam sis extensio braehiorum. objectum jam
minus distinguitur , tum quia videtur sub angulo tam parvo, ut ParVam quoque imaginem, & exiguam consequenter impressionem faciat in fando oculi: tum quia minus vivida est lux, quo magis a suo quasi sente removetur , cum ceteroqui senum Oculi postulent obiecta vehementius lueentia , propterea quod lens cry stallina, quae ut ait Mussehenbroehius ad aetatem aci aut 3O annorum V a que eoiare, ine is tingi colore favo , q*isu cessa temporis intenditur . Proinde huiusmodi Geulorum impermetionibus occurritur per vitra convexa, quae non solum majorem radiorum copiam intra oculum deportant, sed eorumdem etiam
refraetionem opportune accelerant . Quoniam tamen crescente
senectute crescunt etiam haec oculorum vitia, hine fit, ut q0
402쪽
senescenti profuerant, inutili, iam sunt vergenti in ultimam sene-αitem. vii ex istorum sebrica vivunt, norunt longo usu, quae opportuna sit vitri convexitas Pro quavis aetate. Optimum omnium eonsilium est eorum ossicinas ingredi, & illa eligere, quae apta inveniuntur ipsa experientia. Per hujusmodi conspicilla o laeta apparent maiora. quam sine illis , quia radii ab illis reflexi
dum transeunt per lentes utrinque convexas patiuntur eas reflexi
nes , ut ex Opticis constat, vi quarum majorem solito imaginem in fando oculi tandem depingant, ex qua pendere magnitudinem aestimatam objectorum supra q. as .) jam vidimus.
8a. Secunda ocularium species constat vitris. ex utraque pariste aliquantulam concavis. His utantur, qui non distinguunt nisi Objecta oculis proxima, α vulgo appellantur Myopes. Proxima quidem hi vident clarius etiam caeteris, ita ut minuta quaedam dicemant sub ea maligna, luce, sub qua vulgares Peulis non posisunt, at contra ad ea, quae .paulo remotiora sunt, nullo modo Pertingunt. Ratio utriusqae enectius est nimia convexitas totius oculi oc huniorum ejus ; Haec enim saest, ut in oculum objecto ingrediatur mulio maior copia radiorum, qui acquirentes ex re fractione magnam convergentiam, qualuum haec est opportuna pro objectis propinquis, tantundem ossicit visioni remotorum, cum CR Contangat, antequam ad retinam pervenerint- Quare ad eam in hoc casa retardandam optima sunt concava conspicitra. Quae autem apta sit cavitas . pro singulis, qui hoe oculorum vitio a
ciuntur, quod diversos gradus habere potest , experiendo diversa ex his in frumentis in ossicinis facile determinabitur. Vitra con cava adhibita ad intuendum imminuunt magnitudinem apparen'
lcm Obeeti. .quia eas producunt refractiones radiorum , - quae sortito minores eiusdem imagines in oeulis tandem effriunt-
484. Siquis velit nosse modum . quo tum his , tum aliis qui-haslibet vitris detur requisita eavitas vel eonvexitas, videre potest Franciscum Eschinardum in suo libro Anonymo , qui inscribitur mero 'in Po-Μatbematio ιomus primus, ubi I hanc praximbreviter & nitide exponit, vel aliquem ex his , quos citat BOΠa nius, a) , quibus addi debet Hugenius, cujus extat opusculum pota
403쪽
trum autem quod tam pro ocularibus , quam pro telescopiis ad his heri debet teste Selva 3) omnium oprimum est, quod caerulei eoia 'loris est: omnium Vero pessimum, quod omnino candidum sit. Idem jam olim testati fuerant Eustachius Divini in Italica epistola
ad Carolum Manetinium, De nova sentium constructione edita anno 1663 . & Hugenius, propterea quod Q sepe id , quia eandri dissimi es , qua iam venor vel inaequalitates baber insua substantia , mel sponio sua in aore hinnescit, dc Proinde plurimum de sua pessu.ciditate amittit. ARTICULUS II. De Telescopiis: ae primo do inventore.
S s . Eles pium est instrumentum, quod nostris oeulis obiux cit . quae propter eorum distantiam intueri non lic bat . Nomen illi factum a persectione, quasi visum perficiat. Cum nondum inventum esset Microseopium, cui 'aequali iure nomen telescopii attenta elimologia convenire potest, sactum est proprium instrumento, quod pro obiectis procul dissitis adhibetur Illud tercentis sere annis post inventa ocularia vulgo iam innotescere coepit , anno scilicet Isio , quo immortalis Galilaeus, Pisis natus an. Is 64, .& in patria, hoe est Florentiae, seu ut verius dicam ruri mortuus an. t 6 a celeberrimum reddidit, marte
suo illius artificium extundens, ut ipsemet refert in suo Nuncio Sidereo, quem librum epistola data ψ. Idus Martii anno IσIo dedicat Cosmo II. N. Etruriae Duei . Illius autem excogitandi o casionem desumpsit, .ut ipse ibidem narrat a rumore, qui od ipsi rclures increbuit, fuisse a quodam Bela perspicillim elaborarμπι , - beneficio Objecta visibilia licet ab oeuis inspicientis longe dissio via ilpropinqua disin te cernebantur . Cum igitur laus investi Telescopsi . tribuatur Galilaeo, ei tamen non tribuitur ut primo inVentora. Quin immo iam olim aliquatenus aliis acutissimis viris cognitum fuisse indubitatum est, cum id ex eorum , quae extant striptis aperte
404쪽
eolligatur . In his : est Hieronymus Fracastorius mortuus circa annum is s 3 septuagenarius, qui in suo libro de Homoeentricis cap. as. apud Scipionem Mamium cI praeter alia haec habet, iam Doetua oeularia sunt tanta densitatis, ut si per ea quis aut Lanam, aut aliud erum spe ut, uiso propinqua illa judice3, ur ne turres irsas exoedant. Est etiam Jo. Baptista Porta Neapolitanus, qui aliis omissis, quae observat Gaspar Schoetus a), haec scripsit an. 1s8s in sua Magia naturali, 3) Si uerumque concavam & convexam
recte componero noveris, o longiqua ct proxima majora , claritara videbis, Non parum multis amicis auxilii protitimui omnia perfectis e contueremur: quae verba habens prae oculis Ioa
nes Nardius ipsum dixit caeteris ) palmam raripuisse, qua eonsequentlii permissa quam negant ex illis verbis rite deduci Deauhirtus cs & Mont a J), non omnino fit sum est, quod Iuvenalis Carleneas dicit , telescopium notum fuisse in Italia ante Galilaeum t Sed quod addit Raimundum veronensem illius ope Primum detexisse anno Is a celebrem ex dictis alibi cs sellam temporariam in Cassiopea , gratuitum est: quod autem id reserat Seipio Massejus in Verona illustrata .' quam ipse citat, est nisum; Nihil enim aliud ibidem dieitur quam in quibusdam
scriptu Annibalis Raimundi aliena manu notatum esse, ipsum invenisse is in Uro Cassopea eas sellas, quarum repertorem praῶ- eam I plerum. Praeter Italos meminisse oportet de Anglo Rogerio Bacone, apud quem habemur aliqua, quibus innitentes Guliel mus Volaneux, ejusque filius Samuel, statuerunt ipsum certissime teteIcop1um Invenisse; sed male ipsos ratiocinatos esse lase con- Smithium 1 i) . Omitto illos, qui apus 'mulicnenbroehium ci ab id tribuant Silvestro II. Papae, qui obiit
6) Μοn. Histori Math. par. a. lib. s. q. t. Car. Hist. des bet'. Leit r. E.
ci i) Smith. Optiq. lib. I. cha. 4.
405쪽
an. ioo 3 , dc pro barbarie eorum temporum prodigium filii Lis raturae . Mitto etiam Mabillonium, quit saeculo decimo tertio ercitit notum alicui fuIsse telescopiam ex pluribus tubis a tero ex. tra alterum deducto οπ fundamento , cui jure citatus Μ tu
His addantur per me licet, tum Zaccharias Hansen, vel Ians, vel Johnson, haec enim nomina apud diversos inveni , artifex Metel burgi , quem aliqui stituunt hujus inventi aut rem a no asso ex quibusdam monumentis a Petro Borellio prolatis in tradfatu de vero telescopii inventore, edito an . I 6ss, de quibus meis minit etiam Montacta: tum Adrianus Metius Alcmariensis, quem Α uictor notarum ad Nuncium sidereum Galilaei, quae habentur in ipsius operum tomo tertio, refert casu instrumentum hu modi inveniste , eum vitra diversissime figurata tra staret , quam tamen laudem ipsemet Adrianus recusat, illam tribuens apud Geo
eo bo: de quo Gassendus narrat,in vita Perieskii ad annum ISI 4 , Peries tum accepisse ex Belgio iconem Pacui Metii Telesiopiori inve toris , & Cartesius eumdem pro inventore habens observat sta diis excultum non fuisse. etsi ex Patre esset Matheseos Prosesserertum Batavus Ioannes Liperskeim, de quo Hieronymus Sirturuscitatus etiam ae Dominico Selva s) sic ait apud Derhamum,m
ὐis anπo I 6os Genius , seu alter vis adhuc inragonus, Bollandresperio , qui Middelburgi in Zelandia emrvenit Dannem Lippersein .... jussis perspicilla plura tam cava, quam eonvexa confiei. Caussim dis rediit ab Mutum opus capiem , atque ars dim habuis prae mamibus, bin Ibscipi/ns, emum scilicet di convexum, unum is alterum oculo a movebat ct sexson onmebat . - . - ct posea abiit. Artifex ingenii mu ime expers , o novitatis curiosus coepit idem facere, ct imitari. Similia de hoc Batavo reserunt Hugenius apud Nolletum citatum, & Αn
tonius meita apud Eschinardum D, & Paschium 8 , qui etiam
addunt primam, quod ille elaboraverat telescopium, tantam con-
406쪽
ei liasse admirationem, ut pecunia redemptum a celebri Marchione Spinula oblatum fuerit Alberto Archiduci Austriae. Hi omnes 8atavi sunt, & eoaevi: & de ipsorum uno necesse est Leonardum Lessium, qui anno 16as senex obiit, loquutum esse, ubi ait si
inuisa perfluum dioptricam recens a quodam Bataυo inventam in Catiuupor animadversa sunt prorsus admirauda . Fortasse etiam verum est,
quod conjicit Pluche ca) nulli horum tribui posse totam laudem.
quam 1 Qxetur hoc instrumentum, sed solum partem aliquam. quia ex plurium diversis tentamentis tandem aliquam perfectionem suscepit. ι
86. Cum haec ita sint, nihil aliud eoncludi potest, quam Galilarum non fuisse absolute primum, qui Telestorium invenerit , vel excogitaverit, sed nemo iure negare pcilest ipsius constructionem ab aliis non didicisse, & primum revera fuisse, qui
ejusdem usum non solum ultra terrae ac caeli cognitos fines extenderit , sed quo id modo fieri posset, demonstraverit. Hanc Galilaeo laudem , .ut sine ulla dubitatione asseramus, argumenta habemus onini exceptaone majora. - I. Vincentius Viviani, discipulus Galilaei per ultimum triennium vitae ipsius, in libro , quem grati animi monumenta inscripsit, haec habet, Galilaus vix audita anno 16os opitet tubi fama , iηgenioer dispirica viribus rem esequutus. ii frumenti fructuram invenit, Senatuique Veneto duavit, quem docti υiri merito Galilaei nomine δε-
tiarunt , ut qui primus inveneris ingenio nou caju . - .lI. Keplerus in epistola scripta Galilaeo, & eodem an . ICIO edita Florentiae apud Io. Antonium Cunarum , cuius titulus sic habet , D. X seri Matb. Casardi Dissis alio eum Nuncio Sureoo uvarad mortales misso Galliao Mathemai. Paratino, ipsi gratulatur de praeelaro, & utili telescopii invento , & de multo illustriori inventi demonstratione . Ac de invento quidem loquens, ingenue suetur, ne eredibile quidem sibi visam fuisse, eum ejus quasi prima rudimenta iam pridem legeret apud Io. Baptistam Portam , cuius verba etiam diffuse refert, 3b Fatendum, inquit , es me Porta suprascriptis artificiis fidem ut plurimum derigese . De inventi autem demonstratione, seu certissima illius theoria loquens, hujus inventionis C c c a lay-
407쪽
Iaudem, quae certe praecipua est, propriam soli Galilaeo secit :Sela, sic ille , quantum intersit inter 'sor vulgo circumlatos tutos, o inter tuam Galilvi machinam , qua Celum terebrasi: Sed nitor hiem vi incredulii facere ius menti tui. Quare tandem concludit i avidὰ tuum Galliae infrumentum expecto. Ex quo apparet sibi vel suille promissum , vel a se speratum unum ex hisce instrumentis ipsiusmet Galilaei opera seu ductu fabricatum. III. Hilarius Allobellius sui temporis Astronomus sin via garis in epistola ad Galilaeum data Anconae die I . Aprilis I 61o, quae publici j is faeta fuit in Novellis Literariis Florentinis ad diem 1 s. Februarii I s , eidem gratulatur de praeclaro suo i vento , quod invaliam crearet Hipparchis, Ptolemaeis , Copernicis aliisque primi 'subsellii Astronomis, & postulat , ut sibi mittat vitra ex praescripto elaborata , ut Operam suam collocet in prom vendis observationibus , quas in Nuneio Sidereo admirans Iegsrat , ut lasee habeat: Si per famam solum edoctus fuissem de hac που tate , nec legissem accuratam ejusdem demoUratisnem a de propscam ,
cum risu illam excepissem. Vs 'e .lv. Angelus de Filiis in sua Italica praefatione ad editionem trium epistolarum Galilaei ad Marcum vel serum de Maculis Sol
ribus, quam ipse Romae protulit ex voto Academiae Lincaeorum anno , de Galilaeo dicit , In sinum homnem cassit hac aetate non solum admirabilis usus telescopii , sed etiam detectio , ct o se, vario tot novarum rerum in Calo , ct ealesibus eorporibus. V. Lucas Valerius Matheseos in almae Urbis Gymnasio Pro
sesser epigramma in tandem Galilaei, quod in citata editione Α geli de Filiis habetur , sic concludit: costra tempus filiis non are re lit , verna infragili μι tibi fama vitro . VI. Gassendus ita defert primam inventionis laudem Iacobo Metio ex dictis q. s. ut casu in eam dixerit incidisse : at de Galilaeo vi ingenii , & cognitionum ei rea leges refractionis lucis fatetur i) ex filo rumore i rationis ad se perducto pervenisse ad rei Aopii reaisissmi Uructionem . Quare in epistola ad Galilaeum dam anno I 6as , tot proinde annis post vulgatam jam inventi nem de ipsius telescopio loquens, ca) oui ille , inquit, calesium
408쪽
laterpres inegnita νηcri h mano patescit seria. Idem in alsia ad eumdem epistola Diniae data I 4. Kalend. Febr. anno I 634, in qua mentionem etiam facit epistolae superius allatae Kepleri ad Galilaeum, hoc modo loquitur, I) An vero ausim id exigere osseti abs aedi, ut eures mitti ad nos vitro rHUropica optima , ct Asperare quidem Iie.t, esu ossi sunt illo tuo, quoiao hactenus nee Venetiis , nec Paria sis, jee Merodamo naucisci ulla potuimus, qua fatisfacians abunde .
Audebo sane, quia nota mibi raro rus bonitas es. . . . Scito te facturum rem tibi quantum spero olim Di ram pergratam, cum observationes imnotuerint , quas te procuravω yrgerimus, . σ qua consequenter debebuntur tibi tum generiais inventionis , tum Decialis organi nobis communicati gratia . Quod autem petiit, largitus fuit humanissimus Galilaeus, dicente Gassendo in alia epistola ad ipsum data anno 1636 a Eximio illo trisycopis, quo me beare dignatus ei, e glari Lunam procuro suis lineamentis ct coloribus . Est tandem ejusdem epistola an. 3637 , in qua Galilaeum de caecitate sibi iam su-
Perveniente consolatur, obsecta alia oculorum suorum luce inmemoria hominum numquam desectura, 3 Fieri , inquiens ,
non potes ut extinguantur , aut intereant felices ilii oeuli , quibus priamis concessum es tot res mirandas conspicere , ct re plateiam exhibere .
Videsis similia in Iano Nicio Erithraeo authore coaeVo. VII. Hugenius tandem approbante Smithio s propositum sic conficit. Galilaeus sine controversia primus fuit, qui Satellites Iovis, Lunae montes, dc alia Caeli phaenomena nulli prius nota deprehenderit : erso primus fuit, qui telescopii theoriam comprehendit , & alii omnes, qui citantur ita loquuti, ut videam
tur eamdem cognovisse , revera non cognoverunt, sed eum Casu inciderint in fortuitam quamdam vitrorum non Planorum com-
'binationem , quae objeeta augeret, de illa scripserunt verbis generalibus, ut visi sint rem integram intelligere, cum ita non esset. 87. Haec placuit advertere, quoniam de quibusdam maxime utilibus instrumentis jucundissima est veri inventoris cognitio , quando praesertim ex aliqua causa nascitur de illo controversia , quemadmodum accidit in alio ejusdem Gai ilaei invento. cir
409쪽
eino proportionis , cuius ipsemet usam, & constructionem meu-liari liactatu docuit an . I 6o', suumque defendit esse contra Balia assarent Capram , qui hanc illi laudem contendebat, & nuper Fridericus Sanvitali commentario inserto in Bibliotheca variae Lia teraturae 1), quam Auctores Historiae literariete edere incoeperant, plane demonstrat errare illos, qui huius circini inventionem tribuunt Iusto Briggio , aut Philippo Horcher, aut Henrionio. ARTI cu Lus III. De Telescopis Gistiam. 88. rietes Telescopii magis insignes sunt Galilaean una, Astr o nomicum , Terrestre, Gregorianum , & Ne tonianum. De hi; diem, quae ad eorum notionem distinctam pertinent. Teleseopium Galilaeanum est tubus , in quo alterum extremum habet unum vitrum Vel ex utraque parte convexum, vel ex una
convexum & ex altera planum , quod objectivum dicitur, quia objecto proximius fit: alterum vero extremum tubi habet vitrum
uel ex utraque parte concavum , vel ex una concavum ex altera
planum , Mod oculare dicitur, quia oculus inspicientis ibi applicatur . Hoc autem collocari debet in ea distantia ab objectivo, quae minor sit illa, ad quam unirentur radii lucis per ipsum objectivum restam, quod putatium unionis Foeus solet appellari. Incidentes igitur radii in oculare concavum , ibi refractionem talem patiuntur , quae eos reddit divergentes. In hoe statu excipiuntur ab Oculo, intra cuius humores contrariam. refractionem habent, & λ mant obieeli imaginem amplifieatam quidem, sed ad easdem partes, ac si sine hoc instrumento conspiceretur. Viam, quam tenent radii ab obiecto transeuntes per hoe instrumentum usque ad oculam . patefacit sola inspectio schematis, quod passim Scriptores Phy-sces aut optices proponunt, ut Pare holius a , Io. M. de Turre 3 , Beniamin Martinus ), & iterum iterumque Mussche broecus in tot suis de Universa Physica operibus, quorum ulti naum est Introductio ad Philosophiam naturalem , cujus completam edi-
410쪽
. editionem non vidit e vivis sublatus septembris anno I 61. Christianus molfius hoc Telescopium vocat tutam Hollandieum dicens, I Noman inis UR. quod in Batavia primam eomsbactus. In quo recedit a doctis, qui ex tessimonio viviani q. 66 iam olim illum Galilari nomine Ararunt. Sed quando ipse censuerit in Batavia primum extitisse, iam minus accurate paulo ante dixit, ca) primus dubio procul tubum opticum conj xit D. Baptisa
89. Non potest per huiusmodi instrumentum obversari oculo nisi satis limitatum spatium, quod aliter dici solet eampus tele fuit: vati pupilla quae' excipit radios divergentes, neqait eos exeipere, qui extra ipsam cadant. Hic campus determinatur ab angulo , qui concipiatur sed us a duabus lineis ductis ab eodem objecti puncto ad extremitates diametri pupillae γ atque juxta Boscovichium in suis Monumentis eirea tale copia dioptrica superiori anno 1 I Italice editis 3 , supposita diametro pupillae unam lineam, &data in lineis longitudine hujus tele copii, determinatur in minutis amplitudo campi per hane anaIogiam , ut data longitudo a d diametrum. pupillae, ita 3 38 , qui est numerus minu tortim quae constant radium cuiusvis circuli, utpote aequalem areui graduum s 7 , & minutorum fere 18 . ad quartum . Itaque parvum telestopiam trium pollicum,. hoe est linearum 36 hab bit campum P, sive unius gradus eum dimidio & amplius: Et telescopium trium pedum, sive linearum is ς habebit campum minutorum 28 , & paulo amplius Apparentia obteila per lioe telescopium visi se habet ad eam quae habetur oculo nudo , ut longitudo ei obiemui ad longit
dinem seca ocularis. Hoe theorema demonstrat Post Hugenium
molfius inter alio; - Porro notum est ex opticis, secum vitri utrinque eodem modo convexi subduplum esse foco vitri ex una solum parte convexi, & ex altera planit & similiter incitur de s co vitri utrinque eodem modo concavi respectae illius, qui sit vitri plano-concavi . In vitris autem concavis socus proprie non est, quia lux per refractionem ab his dispergitur, non unitur, nihil