장음표시 사용
421쪽
eta i) illud ipse numquam potuerit perficere . Qaod opera tandem Ioannis Halleii Smithius dicit ca) factum anno I I9. Cata- dioptricum est , quia ad sui constructionem requirit cognitiones ex Dioptrica, hoc est scientia de refractione lueis, & ex Catoptrica, hoe est scietitia de reflexione lucis. Primus autem omnium . qui de telescopio Catadioptrico cogitaverit, est Nicolaus Lucchius, ut ex Abato observavit Pegenas 3 . Parte enim prima suae istι- Lugduni impresta an. 16sa haec habet sub finem capitis decimi quarti: Anno ICI6 , sex proinde annis post tele se
pium Galilatanum , dum oliqua Δ tbrciria tubi optici commentarer , apud me satui eumAm socium , qui per refr/ctionem in vitro , aliquomodo convexo ad objectam converso obtinetur , obtinori posse per rui xionem a speculo cavo Tandem speculum ex aere cavo ab experto, ct accuratissimo artifice elaboratum naetus, ejus ope ad terrestria θ ee-hylia converti , adhibito in convenienti situ ad oculum vitro cavo pr portionaliter , ut fit ad excipiendam radiatiouem refractam convexi in rubo optico , expertus sm ita eυenire , ut ratio suadebbr eventurum .
Accuratior descriptio Gregoriani , sicut dc Newtoniani huie sim lis una eum figura & lineamentis, quae designant viam radior uiniueis ex objecto ad oeulum exhibetur a multis , ut Mussethelabro
berrimum jam est , & jure praesertur omnibus telescopiis dioptra cis a Ninripsius mediocris longitudo amplificat obiecta , quantum illa aliorum longe major, quae propterea no a it λ sicile, tractantur. Accurata determinatio hujus amplificationis habetur cognita ratione , in qua est angulus.sub quo objectum videtur lo nudo , ad angulum sub quo uidetur per hoc telescopium, quM ratio quomodo eruatur, habetur apud Musichenbros ivm S). Quid quod idem objecta clarius, & distinctius repraeselvat, cum non subjaceat incommodo dioptrici saltem communis nascentis ex distbrmi refractione filamentorum lucis; Renexio enim lucis,
422쪽
Deus ae refractio contingit sine separatione radiorum: quae fuit potissima eausa, ut distinete exponit citato loco Μonlucta , cur deinde Nerulonus totus incubuerit in perficiendum hujusmodi telesto pium. Quod si in hoc quoque observatur aliqua colorum separatio, certum argumentum diversae radiorum refractionis, & impedimentum ad visionem magis distinctam, haec quoque tollea tur , quando ut Bostorichius IJ praescribit, lens etiam ocularis ex vitro duplicis generis componatur . sol. Controverti potest quam figuram habere debeat parvum speculum reflexionis in medio tubi pendulum . Sunt qui illam velint esse planam, alii cavam , alii convexam . Cavam proposuit Gregorius inventor, & quidem ellipticam, qui parabolicam consuluit pro speculo . Convexam Caslegrainius, de quo fit mentio in Transactionibus Philosophicis a) , ibidemque refertur impugnatio NeWtoni convexae huius figurae tamquam omnium impor tunissimae. Uerum vidi ego telescopium a Iacobo Shortio Math matico , & Αrtifice insigni elaboratum, quod micrometro objectivo inflauctum erat juxta theoriam Ioannis Dolio ii, & de quo extat Dissertatio P. Iosephi Asclepi habita in Collegio Romano anno 176s , in quo parvum speculum convexum erat, sicuti etiam In IIIo, quo usus nit Pegenas, it cuius luculentam descriptionem tradidit ab in Commentariis Mathematices, & Physices ad observatorium Massiliense redactis, & Avenione editis. Crediderim autem eiusdem convexitatem fuisse figurae sphaericae, cum
Smithius dicat suas Apiaricas superficies nanosse is usu, avia Ag ra subjacent in potitura di ultatibus insuperabilibus.
Selescopium Newtonianum sic dictam . quia Ne loenum nauuat Auctorem , qui ipsum primo tandem efleeit Londini circa annum Is a, saltem in Diario Sapientum hujus anni s de eo tamquam de novo invento loquitur Hugenius, non dimia Telescopio Gregoriano , nisi in eo, quod speculum reflexionis infundo tubi positum non est per ratum: speculum vero pamum in medio tubi suspensum, est planum, figurae triangularis, &, E e e a incli-
423쪽
inclinatur ad axem tubi gradibus quadraginta quinque .. E regione istius parvi speccili est in latere tubi soramen, in quo tabulus aptatur vitro plano-convexo instructus, cui Oculus applicatur ad videndum objectum , si corpus aliquod caeleste sit: sin autem sit terresti e . ne videatur inversum , Opus erit tribus lentibus. Iuxta longitudinem hujus telescopii collocatur aliud astronomicum vel ret est re non superans ipsius tubi longitudinem , ut per ipsum facile inveniatur objectum contemplandum, quod aliter dissicile inveniri posset ex eo, quod ex latere illud inspiciatur .so a. Apparentia objecti vis per hoe instrumentum est sicuti in aliis iam relatis ad illam , quae habetur oculo uudo, in ratione
distamiae foet speculi ab ipso speculo ad dista*i ei Ientis ipsa lente, ut brevi demonstrat Musschenbroexius i . Itaque
quoniam primum a Ne tono constructum habebat oculare plano- convexum, cujus secus erat ad distantiam ἰ- unius digiti, & speeulum reflexionis , cujus cavitas oriebatur a radio digitorum Ia , a quo proinde secus distabat digitos 6 , recte concludit Wolfius , quod ab diametrum object iamplificaret in ras ne I ad . Hae enim est ratio aequalis rationi ad 6 j Idem in eo praestat Gregoriano, quod clarius repraesentat obiecta, tum quia lux non restingitur nisi per unam lentem : tum quia magnum speculum non est perforatum, sicut in Gregoriano , & proinde copiosior lux r flectitur . Nihilominus eidem praesertur Gregorianum, quia iacilioris usus propter suam immediatam direetionem in obiecta. so . Plura de Telescopiis Gregoriano , & Newtoniano videri possunt apud varios authores. Praeter Newtonum ipsum , qui de hac re fatis fuse egit in Transactionibus, etiam prout contractae sunt
a Lo thorpio 3) , & praeter alios iam citatos , sunt Hugenius in Gallico Sapientum Diario an . 16 2, & Nagarius in Italico Lit ratoruna Diario ejusdem anni, Selva 4 , & Nolletus s) , qui etiam alibi σ) refert Newtonum existimasse meliores fructus expectandos esse a speculo renexionis crystallino, quod tamen qua
424쪽
cumque diligentia adhibita non potuit exequi ex destistu Artificum qui quasdam dissicultates in hujusinodi speculi constructione su perarent. De hac Ne x toni opinione meminit etiam Selva 1 ,
quam tamen ipse ex suis tentaminibus reputat falsam. olfius vero loco proxime citato supponit non solum veram, sed factu facilem, advertens solum, ut speculum hujusmodi vitreum sit ab anteriori fui parte concavum , a poseriori ex aquo convexum , comvexa superficie argeuto vivo imbuta ; nisi enim ubique eamdem habueriteragitiem, Deries objectorum coloratas , ex minus disinctas refectu. Quaestionem .diremit Shortius, qui magno tandem cum labore perfecit aliquot telescopia cum speculo reflexionis ex crystallo, . cujus convexam partem stanno & argento vivo de more contexeras ' Labor inobsistit 'in tribuenda his speculis figura exacta, quae conjuncta sit cum parallelismo superficierum . Atque hoc etiam .impetrato constanter accidit lumen debilius ab his reflecti, quam a metallis, quod Sinithius a) censet provenire ab impersectione stannei tectorii, & densitate vitri. His de causis omisit Shortius
ad eorum perfectionem ulterius incumbere . Rem totam narrat
Colinus Mac-Laurinus in epistola data Edem burgi, & inserta incitatis Sinithii notis .sos. Contra telescopia eatadioptrica objicitur dissicile esse, ut illorum specula metallica satis diuturno tempore nitorem suum
conservent, quo 'pereunte perit etiam eorum usus. Selva tamen obiectioni, quam noviter author, quem non nominat, Promovet,
respondet eam falsam esse, & falsitatem demonstrare telescopium hujusmodi a se elaboratum, quod post quindecim annos, etiamsi Illo usus fuerit Astronomus dies noctesque , pristinum suum nil
rem adhuc conservat . Porro metallum , ex quo haec specula fiunt, vocatur chalybeum , ut ait Io. Μ. de Turre dicens illud ca) seni ex tribus libris sanni , cupri una, 6 unciis tartari rubri, uncia eum d
midia nitri, drachmis 3 aluminis, ct unciis a arsenici simulfusi .sos. Telescopia de quibus hactenus dixi, ea sunt, quae diei possunt usitata & communia. Sunt & alia multa, quae a variis authoribus describuntur . Sed fortasse quia curiosa potius, quam
425쪽
dierum. De aliquibus tamen non piget meminisse .& Boseouichius a mentionem faciunt de Telescopio astronomi eo eum duplici lente oculari diversae conveXitatis , ex quibus illam, quae est majoris sphaerae segmentum , seu ut aiunt dulcis aut minus acuta , ponunt ante alteram magis acutam. Harum emctus est augmentum campi. Idem mollius ex prosesse describit a), extollit aliud telescopium diversum a vulgari astronomico in eo , quod inter objestivum , & oculare eonvexum inseritur aliud oculare utrinque concavum , quod collocatur non longe ab objecti vo . Eilaetus hujus cavi ocularis est major amplificatio objeehi , quam per commune telescopium astronomicum ejusdem cum illo
Telescopium binoculum dicitur, quod duobas tubis constat, qui habent obiectiva, dc ocularia eodem modo constructa . Hujus inventionem Volfius ), dc Montucla s) tribuunt Sclayr- aeo: Selva vero 6 adscribit P. Zalin . De illius structura iiii deinceps scripserunt, ut Eschinardus , dc Cherubin Cappuccinus Aurelianensis apud Philippum Bona tum 8J, Ipse autem Bonannius ibidem observat aliqua, quae suam constructionem , dc usum dissicilem reddant, idemque fatetur Selva s) recentissi.
mus eorum construistor de iis, quae longiora sunt: at breviora, quae pugno contineri solent in theatris, maxime commendat. ΑRT 'Iou Lus UII. De Micro copii inventione .sO7. Icroscopia aliud ad sublevandam vi sus infirmitatem IVI admirabile subsidium, quo ea, quae iam propter saam exigastatem aut nullo modo , aut admodum obscure videbantur , licet intueri , dividuntur in simplicia dc composita . Simplex est, quod unica lenticula aut sphaerula , compositum vero, quod ex pluribus lentibus constat. Artificia quaedam minutissima, quae ab
426쪽
ipsis veteribus celebrantur, argumento sunt, microscopia aliqua illis ignota non misse. Propius nostris temporibus Ioannes Oricellarius in suo poemate de Apibus, quod scripsit circa annum isa observante Lipione Μaffeto ab , planum secit se adhibuisse vitrea mkroscopia, quibus partes insectorum eo successe contemplabatur , ut eorum comparatione Colosus Rhodius infans primo natus sibi appareret. Gare quod olfius universim assirmet, microscopia ca) certe ann. 1618 adhue incognita fuisse falsum est. Quod vero id concludat ex eo, quod Hieronymus Sirturus anno IGIS librum ediderit de origine & fabrica Telescopiorum, nullam mentionem faciens de mieroscopiis, est contra leges dialemcae. Fortasse id desumpsit ex Hugenio. Sed hic saltem apud Smithium s 3 eo argumento usus est pro epocha microscopii compositi. so8. De hoc verius affrmari potest incognitum svisse antiquis . Paulo tamen post inventum telascopium de his etiam Galilaeum cogitasse, eademque persecisse testatur vincentius vivianus per uerba, ) Galilaeus micro copii ope ex unica , ct ex duplici sento se primum excogitati, ct confisi , ae jam anno 16 ia instanti Casemiro Polonorum Regi dom missi humano obtutui minima subjecit. Quod credibile prosecto est , quia ut ait Card. Ptolemaeus so Μ eros pium H ipsissimam TMesopium , sed i inversum , in quo scilicet lens obiectiva lacutior est oculari. Credidit reipsa Malebranchius dicens, γ) Perspicillis, quorum autbor nobis fuit Galilaus, animalcWia 'sa arenula pera invisibili centies exiliora , sepius visa sunt. Franciscus tamen Fontana in libro Calesium terro,iumque rerum obse Variones edito Neapoli anno 16 6, dicit se illud primo invenisse, &fibricasse anno IS 18 , quod suadet Galilaei in hac etiam parte
operationes nondum' fuim pervulgatas . Caeterum Fontanae de
teritatem in hujusmodi artiωiis praeter Campanium supra citatum praedicant etiam Κircher & Carolus Maliginius in proemio suae Diu rica practica . Italice editae anno 166o, ubi testatur Neapolim se data opera contulisse . ut Fontanam videret, & alloquere
427쪽
tur. Atque ad hanc credo spectare ea , quae Gassendus in quadam epistola ad Hevelium data Parisiis anno 1644 sic habet, ci) Circiter id tempus, quo rem inaudisi, perscript*m Od nos fuit ex Italia Neapolitanum quemdam nomine Fontanam odia venissὸ Telescopium, quod habita eatenus omnia , ut canalis prolixitate , lantiumque amplituitio , ita objectorum adauctu admonitioneque longe superarer . Ubi si denaicroscopio, quod poterat eo tempore dici etiam Telescopium revera loquutus fuit, vel 1incera illi scripta fuissent, melius di xisset brevitatem, quam prolixitatem canalis, & exilitatem p tius , quam amplitudinem lentium . Petrus Borellius apud Bonannium a) hoe inventum putat spectare sub annum Isso ad eumdem Zacchariam, cui ex dictis q. 47s. tribuerat inventionem telescopii: Hugenius apud Nolletum 3), & olfium o Cornelio Drebbello, qui hoc invenerit, & fabricaverit anno 16 a I : alii tandem apud Georgium Paschium cs Ludovico Septatio MN
diolanensi , qui obiit anno I 633 . osos. At sin minus perfectionem , pervulgatam tale Lugna tionem , quam nostris temporibus omnis generis microscopia habent longe mulio post acquisiisse certum videtur . Cardinalis enim Ssortia Pallavicinus homo in omni literatura excultus scribens 6)anno I 6s8 ad Episcopum Urbevetanum Iosephum Cornaeum illi constitit, ut sibi comparet microscopium ab insigni artifice, qui tunc Romae erat, aciditque ut ab eo etiam petat, ut in scriptis declaret modum eo utendi et Quod ostendit rem hanc saltem Romae nondum eo tempore fuisse vulgarem . Uaria hujus artis inc ementa usque ad annum 1696, & diversas micr copiorum se mas cum nominibus suorum inventorum legere est in ea multi-Plicis literaturae collectione, quae nomen praesesert 'Galleria da ΜΠ nervo IJ : dc apud Petrum Borellium videri poterunt diversi m di , quibus haec instrumenta comparentur, & Auctores ab eo cogniti , qui de illis scripsere , quibus Bonannius 8 alios addidit
vel omiss)s, vel ipso posteriores. Post haec tempora alii deinceps alia
428쪽
alia tum simplicia tum eomposita microscopia protulerunt aut exposuerunt, quorum aliquos nominabo , aliquid de duabus praediactis speciebus dicendo.
De Meroscopio fimplici.s 1 o. R K Icroscopium simplex aliud est ex crystallina lente conia LVI vexat aliud ex sphaera similis materiae . Utrumque mirifice auget apparentiam objecti Irasiti in eius soco, quando ex altera lentis vel sphaerae parte ipsum adspiciatur . Quod augmentum , ut decernatur quantum sit, statuendum est cum Hugenio ci)aliisque, objectum ab oculo', qui valeat, videri distincte, dum ab eo distet octo digitis. Quoniam igitur illud collocatum in socolentis distincte videtur, sequitur videri eo modo , ac si esset ad distantiam octo digitorum . Quare sicuti se habet distantia octo digitorum ad distantiam foci lentis, ita se habet amplitudo diame-eri apparentis per lentem ad illam , quae apparet sine lente . Hoetheorema accuretae demonstrant Optici, ut Wolfius ca) . Ponamus itaque lenticulam habere secum suum ad distantiam x digiti: diameter odiem per ipsam videtar auehim in ratione sedecupla a Est enim g e 'c ' I, adeoque superficies aucta est in rationem, ad 1 ; Nam superfietes sunt ut quadrata diametrorum, & corpus ipsum in ratione 4os6 ad I a quippe solida sunt ut cubi diametrorum . Simili fundamento decernitur augmentum objecti Per Microscopium sphaericum esse ad diametrum ejusdem visi oc lo nudo ut est distantia octo digitorum ad tres quartas partes di metri ipsius sphaerae. tit idem Wolfius demonstrat cs .s II. Hine infertur microscopium simplex tam lenticulare, quam sphaericum , quo minoris sint Eci, eo magis amplificare objecta . Nam quantitas octo digitorum , quae constans est, tanto majorem rationeni habebit sive ad quantitatem distantve sociin lante, sive ad quantitatem i diametri sphaerae, quanto hae qua . titates minores sunt: Si lens utrinque eonvexa fiat opereulum cylindri alicujus vacui, cujus basim componat vitrum planum coLF t f loca Hug. Dioptri prop. sye c3 Id. ibid. q. 23. . a olf. Dioptri q. T.
429쪽
locatum chea focum lentis, supra quod agglutinatum sia tenue objectum, ut pulex, habebimus ex dictis in hoc apparatu microscopium simplex, quod vulgo pusicare audit. de quo ea est
apud V olfium ci) aliosque ab ipsis citatos historiola, eeIebrem
Seheinerium creditum fuisse viciam veneficum a Praetore, & SNnioribus illius pagi, in quo iter habens obiit, propterea quod transpicientes contra lumen per inventum in ejus sarcinula pulte re microscopium , ignotum illis instrumentum , habuerint pro Daemone pulicem in ipso inclusum, donec aperto instrumento eris
hius 3 anteponunt eompositis, praesertim postquam inventa est ratio illustrandi obiecta copiosa luce ope speculi concavi, quia composita plus nimio luminis necessarii ad distinctam visionem amittune. Simplicia autem ex sphaerulis, quae ab exilitate miliares. audiunt, dummodo hae sint optime perpolitae, praeseruntur simplicibus ex lenticulis. Huiusmodi sphaerularum inventici Lee wenhoekio homini ceteroqui mathematicis disciplinis non excutito , qui e rea finem elapsi saeculi scribebat, tribuitur in Hare ea herio & aliis, quin tamen iisdem uteretur, praeserens reserente Fothesio in Transac. philos anno I a 3 lenticillas globulis, quia magis sollicitus erat de majori per illas elaritate in objectis, quam de maiori ex globulis augmento . Solent hi globuli eonfici per fusionem vitri ad flammam cerei, vel in monet Wolfius s ad flammam spiritus vini areensi, ne nigredine inficiantur . Hane
methodum casa invenit etiam Hari exerius, ut ipse narrat is eirca annum I 6 4, dum filum vitreum sima fiammam lacernae per tussim teneret, quod in globulum conformatum cum esset, observavit mirifice amplificare objecta , quae in ejus sodo collocatR Oculus inspiceret i eamdem perfecisse se putat Μoneonnyus modo, quem resert Bonannius is Reeentius D. M. de Turre micrin
scopia simplicia conficere se dieit ex globulis minimis ex crystallo,
430쪽
quae augent diametram objectorum bis millies supra quingentas vices , 1 -ρης , inquit, incrementum est omvem captum superans eo praecipue , quia objecta eadem claritate ae Hylinctione vid)ntur, ae ab oculo uvia di valente , ita ut nullum videatur adesse sub oculis micro copium.
sis. Μicroscopia sphserica fiunt etiam ex aqua vel alio fluido diaphano, quod cogitur induere, & conservare figuram sphaeri- eam , si collocetur In lamina orichalcea certis perforata legibus , quas exponit Wolfius ca) , dicens Stephanum Gray primum suis- se, qui hoc genus microstopii adhibuerit tam felici cum Recessit. ut si fluidum sit ex illis, in quibus innatent animalcula nudo oculo invisibilia , illa etiam ad Lunae plenae, vel candelae accensae lumen conspiciantur mirifice aucta. De his Grayus egit in Transac. philos. num. aar. & aa 3 , & Montucla 3) , & Plache , quin tamen
doceant modum , quo guttulae cogantur rotunditatem retinere. ARTICULUS IX. De Mire copiis eompositis.
si . R 1 Icroscopium compositum duplicis generis est , Dio- 10 ptricum , & Catadioptricum . Ad Dioptricum spectat, quod appellatur Microscopium solare. Aliquid de singulis iam dico . Dioptricum multiis e est . Musichenbroe hius , qui viam exhibet radiorum latis pro diversis microscopiis, unum describit s) ex duabus convexis lentibus. Io. Christophorus Stur-rnius σ) alium cum duobus oeularibus plan con'exis , & uno Objectivo utrinque convexo , quod olfius tribuit Eustachio
de Divinis. Alitid idem Sturmius habet tribus pariter Vitris. Constans, quorum duo extrema sunt utrinque convexa , sed intermedium est plan convexum : Atque haec sunt microscopia ex tribus vitris. Idem Sturmius aliud composuit 8 ex quatuor, quorum prima duo sunt utrinque eonvexa, reliqua plau conveXa.