장음표시 사용
411쪽
minus laeus imaginarius dicitur locus, in quo apparet distincta imago objecti, quod trans ipsam inspiciatur . so. Ex dictis haec sequuntur. I. Telescopium Galilaeanum eodem modo auget objecti apparentiam , sive ipsius objectivum
sit plano-eonvexum, & Oculare plan concavum : sive illud sit utrinque convexum, hoc Vero utrinque concavum, quia ratio eadem perseverat inter duos terminos , quando hi per eamdem quantitatem multiplicantur vel dividuntur . II. Telescopium, quod habeat objectivum planowonv xum , & oculare utrinque concavum magis amplificat objectum illo, quod habeat oculare plan inconcavum a Nam longitudo sociobjectivi major est respectu subduplae Iongitudinis soci Ocularis.
III. Telescopium , quod habeat obiectivum plan convexum magis amplificat objeetiam illo, quod habeat objectivum utrinque convexum a Nam longitudo soci objectivi plan convexi dupla est longitudinis foci objectivi utrinque convexis ergo maior in primo casu, respectu longitudinis Bes ocularis, quam in
Iv. Quo maior fuerit longitudo soci obiectivi, & quo munor illa soci ocularis , eo majus apparebit objectum . Hine tamen inserre non licet applicari posse oculare seci quantumvis parvi obiectivo soci quantumvis ingentis. Nam pauci radii ex obiecto pupillam tune ingrederentur, adeoque desecta claritatis confusa esset ejusdem visio . Adde qualitatem vitri. quod potest esse. m gis vel minus diaphanum , & industriam artifieis, quae magis Vel minus persecte elaborare potuit hujusmodi vitra . Objectivum a tem minus diaphanum , aut minus persecte configuratum postulat oculare amplioris seci . Quale Vitur aptetur magis objectivo datae figurae. & soci lexperiendo potius invenitur , quam determinatiS regalia, quas nihilominus apud Wolfium cI aliqui proponunt. i Id. ibid. q. 3 s3. & seq.
412쪽
De Telesco'o Astronomiso. Elescopium Astronomicum est tubus duobus vitrix ex utraque parte convexis instructus, objectivo soci longioris, & oculari, quod vulgo lens audit, soci brevioris . I stelia clieuntur hujusmodi vitra, quando sphaericitatem habent ex utra. que parte aequalem, aliter scatena audiunt. Horum inter se distantia ea debet esse, ut soci utriusque incidant in eumdem l cum intermedium . Ioseph Campani scribens anno I 664 dixit, si Telescopia ex pluribus lentibus convexis inventa, aut saltem fabricata fuisse a Francisco Rutana , ct ab Antonio M. Sebirias . Smithius ab consentiens in au istorem Schirtaeum , qui aliter de Rheita solet appellari, determinat etiam tempus hujus novi inventi ad annum circiter a o post illud Galilaei. Sed Monlucta observat s)hoc ipso tempore, anno scilicet 16 3o editam suisse Rosam Ursinam a Scheinero , in qua apertissime docetur huius constructio & usus, praemisso hoc exordio, Subjungo rem a multis quassam ct desideratam , sed a nemine ante me quod sciam inventam. Interea tamen
Cartesius in Dioptrica , quae primo Gallice prodiit ann. I 637 loquitur nisi de Telescopio Galilaei. Ex quibus concluditur opus Scheineri lectum non suisse a Cartesio, eidemque & Scheinero ignotam fuisse Dioptricam Kepleri ann. ISII editam , adeoque statim a vulsato Galilaei telescopio , in qua non solum fit mentio de Telescopio astronomico , sed eiusdem theoria explicatur, quae tamen tamdiu iacuit ab ipsemet suo auctore negleeta, quia ad alia,
ut Montacta advertit, intentus ad illius usum non incubuit. 492. Hoc telescopio remota apparent tamquam proxima, sed inversa, quod quidem Astronomis observantibus corpora caelestia , quae rotunda a nobis semper videntur, non creat incommodum , de quo solliciti sint. Quando hoc utimur ad observandas
Solis maculas vel diametrum, opus est superimponere oculari vitrum utrinque planum, fumo iacensae candelae obductum, quod
413쪽
leste Selva 1 satius est, quam adhibere telescopium, cuius tam obieetivum , quam oculare sinu ex Vitris coloratis, quod appellatur Helioscopium, quia ut ait Hevelius apud Wolfium ca) raro habentur vitra colorata aequaliter pellucida. Qui vitro tenuiter fumigato aliud viride superimponat, album conspiciet solem, quod reserentibus Trevolitanis 3) Barros Astronomus Lusitanus primus advertit. Viridi omisso ruber apparet .
Via radiorum lucis restitientium a quolibet puncto obiem visibilis, de tendentium per hujusmodi telescopium usque ad laniadum oeuli positi in soco ocularis, repraesentatur passim in librisphy:icorum opportunis figuris , in quibus videre est radios ex extremis objecti incidere in lentem Ocularem permutato naturali eorumdem situ, ita ut caput locum pedum, & pedes illum ea piatis obtineant. Atque quoniam sub hac nova directione recepti ab oculo, intra ii,sum per suos humores novam mutationem situs o inent, fit ut imaginem objecti in fundo oculi exprimant rectam: Qua habita nascitur in anima idea objecti inversi propter consuetudinem ex dictis supra q. aas. contractam pereipiendi objecta inverso modo ab illo , quo ejus effigies in fundo oculi formatur . 493. Campus telescopii astronomici longe amplior est Galilaeano, quia oculus per ipsam excipit radios convergentes utpote refractos ab oculari convexo . Ut talis obtineatur campus, qui totum, quod volumus objectum repraesentet, requiritur ut oculare
exhibeat luci superficiem talis magnitudinis, quae possit integram eius objecti imaginem recipere, dum in se incidit jam formata per obiectivum ad distantiam sui soci. Modus, quo haec ocularis magnitudo determinatur , videri potest explicatus a Bosel via chio Q, qui hac occasione advertit nihil conserre ad amplitudinem campi neque magnitudinem neque figuram objectivi ex e dem ratione, qua ex dictis q. a 8.) pupillae dilatatio non insuit in apparentem objectorum magnitudinem , quia scilicet cum Omnes radii, qui ab obectis reflexi in obiectivum incidunt, coeant in ejus socum, ibidem etiam totam eiusdem imaginem exprimant
necesse 1 Seiri Esposia. di Cannocch. ab Mem. de TreV. ann. ITIῖ.
414쪽
neeesse est. Quare obieetivi amplitudo confert quidem multum ad claritatem , nihil vero ad integritatem imaginis. Apparentia objecti per hoe quoque telescopium visi est ad illam, quae habetur per Oculum nudum, ut longitudo soci obtestivi ad longitudinem soci ocularis, quemadmodum demonstrant molfius i) , & Bostovich a) . Fac itaque obieetivum habeat secum ad distantiam viginti pollicum a se ipso, & oculare ad distantiam unius pollicis , erit objectum visum per hoc telest pium vigesies majus , quam visum sine ipso. Propter hujusmodi augmentum apparentiae obiecti pro distantia foci objectivi, fa- ctum est, ut incubuerint diligenter artifices in hujusmodi vitrorum constructione a in qua Iosephus Campanius , & Eustachius Divinius celebres erant Romae circa finem iaculi decimi septimi. Campanii artificiis usus est senior Cassinus in novis suis caelestibus
detectionibus , illumque Acta Academiae Physico-Mathematicae Romanae an. I 686, descripta a Carolo de Neapoli ejusdem pro- secretario 3b reserunt consecisse obiectiva, quorum secus erat ad distantiam ducentorum etiam palmorum . Hinc tamen in serrinequit adhiberi posse pro obteistivo soci longissimi oculare, quod opportunam invenitur pro objectivo soci longe minoris ; Habenda enim est ratio ad eam ocularis aperturam , quae recipiat non . . ita parvam Objecti partem ex soco objectivi, in quo ejus imago formatur. Cum autem ut hoc obtineamus, dirigamur ab hac proportione, ut est distantia objectivi a sto seco ad diametrum . imaginis, quam oeservare volumus, in ipso seco repraesentatae, ita est eadem distantia simul eum illa ocularis a suo soco ad quae, stam ocularis aperturam, jam exclusa est nimia ejusdem sphaeri- cuas . Quae autem haee, & consequenter longitudo seci Ocularis debeat esse pro data illa objectivi determinant, qui de his agunt, ut Hugenius, cuius in hac re tabulam a se constructam affert 'etiam molfius etsi contractam. s . Persectio major addita nostra hac aetate fuit huic tele- seopio, & ceteris omnibus dioptricis, postquam observatum est fabricari posse quamdam speciem vitri, in qua lux magis refrin-
415쪽
gitur, quam in alia vulgo cognita. Notum enim est ex optici, Newtoni quemvis radium lucis per Vitrum Opportuno modo con figuratum transeuntem disset vi in plures radios, quorum aliqui magis , aliqui minus a reisto itinere deflectant , & proprios sibi colores , cum separati sunt, praeseserunt. Hinc fit ut radi, sietransmissi ab objectivo, non coeant omnes in unum idenique punctum . Si igitur simul compositis vitris diversae vis refractivae fieri possent objectiva & ocularia , quae hanc radiorum dissipationem impedirent, multo major distinelio accederet , & major etiam claritas propter maiorem aperturam , quae tribui posset o jectivis. Hoc prosecto effectum est a sapientillimo Creatore in nostrorum oculorum constructione , per quos radii lucis transeuntes in unum tandem socum conveniunt post plures refractiones , quas patiuntur per diversos eorumdem humores. Qua observatione Euterus excitatus incubuit in perquirendam irmam , inquam conssirmari deberent obiectiva, quae in unum punctum radios tandem omnes congregarent . Atque rem credens se assequutum, eam commentario inserto in Academia Berotinensi an . I 4
diligenter explicavit, quod oecasionem dedit pluribus aliorum disquisitionibus, quas Pegenas refert in additionibus ab opticam Smithii i), & in quibus sunt illae etiam Clatrautii, & Dollon- dii senioris, qui tandem anno i s s teste Delalandio sa) invenit
Propositum ex parte saltem obtineri componendo obiectiva ex duobus diversae speciei vitris , quorum alterum Angli vocant eroongias, coloris subviridis, alterum vero finitis, quod camdidistimum est . Primum eum eamdem praeseserat vim refringendi lucem , ac vitrum commune, eiusdem est cum illo naturae . In secundo major est haec vis, & se habet ad primam ut 3 ad a ,& alia proinde est ejus species . Hujus compositionem Angli nondum communicarunt, sed Ernestus Zether apud eumdem Peg natem ca) invenit vitrum ex plumbo, & silice in certa ratione assumptis habere eosdem effectus, ac flagras. 4sis. InVenta liac nova vitri speete mllondius obiectivum composuit, tribuens vitro quidem magis refringenti figuram ex
una parte concavam , relicta altera , quae externa erit, Plana; Vitro
416쪽
autem minus restingenti seu communi figuram utrinque convexam , atque ita utrumque conjunxit, ut radii maxime inter se dis
strentes in refractione, violaceus & ruber, in eumdem focum eonvenirent . Musichenbroehias I) subjicit oculis per figuram hujusmodi objectivum . Praeter vitrum sint . aliud inventum est, quod dicunt 'as , cuius vis restaetiva est ad illam vitri communis ut 3 ad 4. Hujusmodi composita objectiva vocantur achromatica graeco nomine, hoc est sine coloribus, quia in his radii lucis non patiuntur , sicut in vulgaribus eam refractionem, quae seorsim ponat eorumdem colorata elementa . Equidem vidi duo telescopia cum hujusmodi objectivis, in quibus augmentum ci ritatis erat satis sensibile , sed colorum separatio aliqua adhuc apparebat: Bostovichius autem testatur a) nullum adhue se vidisse ne ex iis quidem ab ipso Dollondio elaboratis , cui achromatici nomen iure conveniret, quoties magnus esset campus, & magna objecti amplificatio : idemque universim fatetur citatus Musifchen broe hius . Residua haec imperfectio sine dubio oritur exoculari, quae separet necella est colores, nisi & ipse ex vitris diversae speciei componatur; Hoc enim non solum theoria, sed experientia jam evicit, eodem Boseovichiis narrante ca) se &alios obtinuisse per ocularia rite composita ex diversis vitris, objectorum imagines prorsus achromaticas, telescopiis magni campi& incrementi. Quanti nihilominus aestimanda sit Doliondiana inventio . facile intelligit, qui noverit tantam esse imperfectionem vulgaris telescopii, quae a radiorum diversa refractione ori mr, ut ad eam , quam fieri potest minuendam , quando observantur obiecta clariori luce fulgentia, secus enim est de paulo obscurior,bus, ibit radii , qui eirea obiemui medium incidant . permi tantur transire , caeteri vero intercipiantur anulis opacis, qui di ph agmata audiunt, ex quibus prieter illum , qui omnibus tet scopiis dioptricis excepto Galilaeano apponitur in soco objectivi, ut limata quodammodo evadat tota objectorum imago, unus st tim ipsi objectivo applicatur, ea praeditus latitudine , quam Hugmnius quidem apud Nolfium certis regulis definit pro diversa
417쪽
.398 DE TELE SCOPI otelescopii longitudine: Wolfius autem si author est, ut pro hae
determinatione experientiam consulamus, docens modum, quo haee expedite instituatur . Contra vero in Doliondianis amplior ro. linquitur aditus luci, ita ut Delalandius G meminerit de uno ex his, cui, cum secus esset ad distantiam Pedum 3 , impune a tifex permisit aperturam pollicum a L. ARTICULUS V. De Telescopis terreseri. sis. '1 'Εlescopium terrestre est tubus habens obiectivum , &A alias duas lentes praeter illam , quam habet telascopium Astronomicum, sive habens obiectivum & tria ocularia; sic enim vulgo appellantur omnes illius lentes , prout distinguuntur ab odilectivo . Monlucta ca) arbitratur Schirtaeum esse ejus auctorem: Smithius ) Campanium et communiter Roma creditur locus, equo primum prodiit haec inventio . Binae lentes quaecumque collocantar in ea inter se distantia , quam soci ipsarum simul sumpti determinant, ut dictum est in Astronomico. Exactiorem modum determinandi hanc lentium inter se distantiam credit Eschia nardus se invenisse, & apud ipsum s legi potest. Per hunc oc larium numerum, dummodo omnes sitat aequalis foci, amplificatio quidem objecti eadem apparet oculo in foco ultimae ocularis collocato, ac illa quae habetur per telescopium astronomicum , ut demonstrant Nolfius δ' , & Bosco vich : sed repraesentatio obiecti est juxta situm, quem realiter habet, quod quam Opportu num sit contemplantibus obiecta terrestria , intelligi potest ab imcommodo , quod nobis crearetur, si inverso modo videremus homines, aedes, arbores, aliaque. Facile autem percipitur, cur per quatuor huiusmodi vitra appareint objecta iuxta proprium sibi situm, si observemus cum Guillelmo Nolineux in Trans cti 13 Id. ibid. ζ. 30 .
Q Smith. Optiq. lib. I. cha. 4.
418쪽
TERRESTRI. 39sctionibus 1 , quod sicuti telescopium ex duobus vitris convexis repraesentat obiectum inversum : ita aliud telescopium ex aliis duobus vitris convexis, quod dirigeretur in objectum iam inversum , illud ereetum repraesentaret: Sed uniendo duo ista tele- seopia fit telescopium ex quatuor vitris convexis : ergo hoc debet repraesentare objectum erectum. Qui viam radiorum per hujusmodi telescopium inspiciat in figuris , quas hic pariter exhibent passim Auctores, oculis ipsis percipiet omnes imaginum mutati nes, quae tandem rectam Objectorum visionem producant. si . Eustachius Divini, quemadmodum ipsemet explicat ca)singulas tres lentes oculares componebat ex duabus lentibus pi no-convexis , quae simul unitae ex parte conVexa, & inclusae circulo ligneo repraesentabant vitrum ex utraque parte planum . Atque inter alias commoditates hujus constructionis illam praedicat, quod non habeatur hoc modo consueta in aliis colorum separatio. Alii
apud Boseovie hium 3J primam & secundam lentem ad augendum campum telescopii componunt ex duabus ex utraque parte convexis , altera, quae respicit obiectivum, minus acuta, & autera magis ; Hinc totum systema ocularium constat ex quinque lentibus. Laurentius Selva loco lentis ocularis ex utraque parte convexae suadet adhibere duas lentes plano-convexas simul unitas ex sui parte plana , utpote quae minus tollant claritatis ex hoe telescopici. Idem considerans telescopia astronomica non suta sacere detrimento luminis nascenti ex restactione per tot lentes, quot habet telescopium terrestre , eam methodum exequutus est
quam alat ut molfius so iam olim monuerant, applicandi te imcopia astronomica etiam ad intuenda terrestria sine ullo incommorio Inversionis objectorum . Rem apposito speculo plano r flexionis ex metallo , non Ionge a foco ocularis sub angulo semia recto ad axem telescopii, seliciter perfecit, ex quo tamen fit, ut
reliquum tubi sit in aliam directionem , ita ut oculus a latere intueri beat objectum , quod nescio quam incommode accidat ad illud saltem prompte inveniendum. Obiecta hac via non 'repraeis
419쪽
sentantur quidem eversa : attamen quae in illis sinistrorsum sunt apparent dextrorsum & viceveris . Telelcopium hoc species quaedam est Polemoscopii, quod a Nolfio definitur, ci) tubui re metu, adflectanda objecta oculo non in directum jacente i Mur, cujus
eoiutructio apud eumdem a , vel apud Pluchem 3) videri potest. Illud Ioannes Hevelius excogitavit anno I 637, & appellavit polemoseopium , quia in bello credidit utile esse ad detegenda ex tuto loco intra arcem , vel castra , quae hostes per diem moliuntur. 98. Cum objectum tum in hoc , tum in astronomico telescopio maius appareat pro ratione majoris distantiae soci objectivi, adeoque longitudinis ipsius instrumenti, haec comparatur per multiplices tubos ex chartacea materia compactos, quorum vnns intra alterum ingreditur, & cum Opus est singuli extra singulos dia ducuntur . Modum , quo illi componuntur, accurate proponit Wolfius ) . Verum quando per hujusmodi tubos habetur longitudo, quae excedit palmos quindecim , aut paulo amplius , Telescopium vi gravitatis curvitatem quamdam acquirit, quae inutile illud reddit, quia tollit rectitudinem necessariam ad occursum radiorum obiectivi in lentes. Huic incommodo, longitudine nondum plus nimio aucta, aliqui occurrebant tubos conficiendo ex subtilibus tabellis, quas in figuram hexagonam , vel odiogonam ad faciliorem cord ruimonem simul uniebant. At pro majori Iongitudine centum , & amplius palmorum non solum opus est alia methodo ad conservandam tubi rectitudinem , sed etiam machina aliqua , qua facile tractari possint. Qua in re multi mu Ita excogitarunt & scripserunt. Acta Academiae Romanae supra q. 48s θcitata describant constructionem tubi longi centum palmos, &machinam pro illius usu ex inventione Celiutini Tudertini. Philippus Bonanni s) aliam deseribit machinam excogitatam ab AEgidio de Gottignies Matheseos Professore in Collegio Romano , de qua meminit etiam Franeiscus Blanchinius c6) , & de illa in-Venta & adhibita ab Iosepho Campanio- Aliam ex Cherubinio explicat olfius D, qui de aliis meminit expositis ab Hevelio,
420쪽
TERRESTRI. 4OI& Campanio i) , & illam describit inventam ab Hugenio, quae, contenta est exiguo tubo includente objemvum , & alio inci dente oculare , & filo serico, quod utrunque tabum conjungit productum per spatium quod vis, quod inter illos intercedat. At quis de hix jam curat Z postquam observatum est Telescopia terrestria longiora viginti pedibus repraesentare obiecta perpetuo suta sultantia propter continuum motum aeris , qui tunc visibilis redditur multo magis postquam inventa sunt telescopia Gregoriana. De his interea hactenus commemoratis videri potest Io. Gabriel Doppelmayer, qui anno I a I edidit Norimbergae continuationem operis Nicolai Bionis, ubi agit de fabrica, & usu instrumentorum, quae usque ad sua tempora fuerant excogitata, &ad usum perducta. .
De Telescopio Gregoriano, Newmnia , ct aliis. 99. Elescopium Gregorianum est tubus ex aurichalco com-I pactus, qui postquam per maximam sui partem con-nfvavit aequalem diametrum o tandem restringitur in tubam satis angustum . Apertus est tubus amplior, habetque in fundo , ubi adhaeret tubus angustior, speculum , ves potius anulum concavum ex metallo artesecto optime perpolito , in quo radii lucis ex o
lecto , in quod hoc telescopium dirigitur , reflectuntur . Radios sic reflexos exeipit aliud speculum reflexionis diametri paulo amplioris ea apertura , quae est in Deuto. refiexionis. Sustinetur secundum hoc speculum apta virga, quae tubo ita unitar, ut illud
Proximius, & remotius fiat ab apertura rubi. prout opus est ad distinctiorem visionem. Ex eo herum reflectuntur radii in se
dum tubi, & per ipsius foramen instructum vitro plan convexo, vel ut placet Selvar a) ex utraque parte convexo, tandem ad oculum .perveniunt, & Objectum repraesentant amplificatum quam
soo. Gregorianum dicitur, quia Iacobus Gregori natus Al- iberdenti in Scotia ejusdem ideam dedit in sua Optica promota, quam anno 1663 edidit, etsi ex causis . de quibus meminit Monta E e e cla ab Id. ibid. q. 3 s. ca) Selv. Cranocch. pRRI. q. a.