장음표시 사용
441쪽
tes massas, igneum Solis Oceanum Perreptantes, quae paulatim in latum fumum vertuntur, & citius lentiusque consumantur,
atque tunc dicit, ci) procul dubio multo altiores eo Solis supersiste .sa . Quoniam quae in limbo occidentali disci Solaris primo erant, post dies I a consequuntur orientalem limbum, & deinde post dies cire iter quindecim iterum in limbo occidentali apparent , mutantes interea eum sunt in medio disci figuram . quam ha bant prope limbos, hine deprehensa est Solis circa suum axim ab occasu in ortum conversio, de qua Io. Fabricium jam esse loquutum testatur Wolfius a , & synodicam quidem compleri spatio dierum a ' cum triente vel semisse, periodicam vero diebus eirciter as dicit in Transae. philosoph. 3 Ηali ejus , celebris moderator speculae Greenvichianae , Uraniae in Anglia domieilii, mortuus an . II a,& brevi Monluctas declarat Q. Ex iisdem etiam
observationibus compertum est axem , supra quem Sol revolvitur non congruere cum Eclipticae plano, sed huic inclinari per angulum graduum circiter 8 3 ex una parte , & consequenter s ex ab tera , ut constat ex plurium observationibus, quas reseri Desa-
s et 8. Ex similibus signis in Marte Iove & Venere per haec instrumenta cognitis detecta est similis singulorum revolutio supra suum axim ab Io. Dominico Cassino primum , ut volunt Eschia nardus 6), & Bostovici, ) , quam circa Jovem confirmarunt o, servationes Hookii locis a Derhamo notatis 8. , Hugenii, & Pi- cardii, qui detexit formatum esse in figuram sphaer Oidis latae, quae
dici potest consequentia quaedam celeris ipsius rotationis , quae ei: Vat partes ad AEquatorem, positas. Idem Cassinus cum esset B noniae Proseor Astronomiae observavit illam Veneris anno 1666- ,& sequenti, quae tamen post annos etiam amplius quam ΣΟ, nondum vulgo credita suit, cum Eseliinardus in sua Astronomia edita 13 Mussch. Introd. ad philos.
442쪽
nis etiam in Venere. sas. Ex analogia concludimus similiter revolvi Saturnum &Mercurium , etsi nondum habuerimus modum id de illis cognoscendi , qui non exhibent partes in suo disto illuminatas diverssi modo, Saturnus quidem propter illuminationis debilitatem: Meraturitas Vero propter nimiam Soli propinquitatem; Nos eriim illum e terra intuentes numquam videmus distare a Sole supra gradus circiter a8, quae est , ut aiunt Astronomi, ipsius elongatio maxima. Whistonus ca) cognitam Planetarum supra suum axim revolutionem vult accedere ad illam temporis quantitatem , quae sequitur in subje Pa tabula Solis dies asIovis
T43Blariel, inius contra periodum horarum 23 pro vertigine Veneris intercessit, contendens eam hon perfici nisi spatio dierum a , dc horarum circiter 8 , cujus aut horitate Nolfius commotus dixit, 3) merentur Observationes Blanchinii repeti ab aliis . Sed Io. Jac
bus Cassini iam ostendit omnino retinendam esse Patris sui in hac re determinationem , detegens apud Smithium paralogismum Blanchinii. Quae nune oculis subjicitur vertigo Solis & Planet rum, admissa iam fuit a Platonicis: cs) Plato. inquit Plotinus,
Moribus nou suum sibarisum motum una cum tini ress tribuit, sed unia cuique etiam motum circa proprium centrum coscedit ; cui Corm
nius γ) adjungit illud Attici Platonici , quod extat apud Eus
bia m ), Prater communem motum , quo suis in orbibus illigata Fdera moventur tam ma , quam errantia , suum quibusique Plato ac proprium ij Eich. Curs pitys Astronom.
443쪽
prium aberum adjungit, qui At cum illorum corporum natura eo6uκ- EIU υι ι Globos enim cum ι, iuro volubili quodam , ct in orbem incitato motu singula mov:ntur , in quo palam fit , qua id ratione
s 3 o. Iisdem instrumentis compertum est Iovem Hreumdari quatuor Lunis, quae ipsius satellites nuncupantur, dc semper in eadem recta linea versantur , aut parum ab ea aberrant, magis fortasse deinceps aberraturae juxta observationem Maraldi, qui inclinationem orbitae tertii satellitis perpetuo augeri suadet in Actis Academiae Scientiarum Parisiens. anno I 4 . Omnes autem aliquando ad eamdem partem Iovis se tenent, aliquando utrinque distributae conspiciuntur, ut Galilaeus exponit D) in accurata na
ratione suarum de his observationum , quas incoepisse se dicit a die septima Ianuarii anni I Io. Quare cum Simon Marius arroget sibi primatum hujus detectionis , ut ipse titulus libri Mundus Iovialis anno Itiosa detectus a se editi anno ISI indicat, de Tr voltiani quidem reserant a) hos satellites ab eo Ulmae demonstratos o Decembris anni I6os : Wolfius vero dicat ab M rium tres illorum vidisse circa finem Novembris anni I 6os, omnes autem Ianuario & Februario anni I6 Io, restat, quod Galilaeas primus fuerit, qui publici iuris secerit suas tum observati nes tum cogitationes circa eosdem , quos ut Principum Medice rum familiae blandiretur, appellavit Stellas Mediceas: & sngulis deinde nomen imposuit Perieskius reserente Gassendo , extimo quidem Catharinae, alteri qui pone sequitur Mariae , quae am- hae fuerunt ex Medicea familia Reginae Galliarum, tertio Cosmi majoris, & intimo tandem Cosmi minoris: Marius vero distantiorem satellitem appellavit Saturnum Iovialem, ab hoc secundum ' Iovem Iovialem, tertium venerem Iovialem, & quartum Mercurium Iovialem : Io.tandem DominicusCassinus, caput CassiniaΠae familiae, quae tres iam insignes Astronomos successive protulit, in Italia natus anno I6as Perinaldi in Comitatu Nieiensi , & Parisiis mortuus anno I Ia, qui cum post Bonaventuram Cavalerium constitutus esset Matheseos Prosetar in Academia Boninuensi an
444쪽
nos natus a s , horum minus diligeutissime observavit, ut testanatur ejusdem Tabuia Medueorum Satriatium Romae editae anno I 666,& iterum Parisiis correctiores anno Issa, eosdem nominavit Pauladem , Iunonem , Themidem , dc tarerem. Unde iactus est
Pulla, Funo Themisque Ceres tibi γvppiter adflant, Ex quibus Pallas proximior est Iovi, quem sequuntur eaeteri eo ordine si quem habent in versu. i. i. - . Praecipue commemoraΠdae erant hae Cassini tabulae , quia cum repertae essent a Picardo Caelo consorines supra ipsam Auctoris expectationem ,. tam celebrem illum reddiderunt, ut Ludovicus Magnus eumdem ad sexennium primo impetraverit a Clemente IX, & a Senatu Bononiensi pro suo Observatorio Parisiensi, cuius rem fuit, di primus moderator ab anno I 6 I, quo illud coepit inhabitare , quin amplius Parisiis nisi ad tempus discederet jure civitatis a Rege donatus, annuis redditibus cumulatus.s 3 i. Ex ultimis observationibus Smithius ci) periodum singulorum, & distantiain a centro Iovis desumptam ab ejusdem s
in idiametro, determinavit, ut sequitur. Satell. Tempus period. d. h. III
Breve tempus concessum pertino Satellitis omnium intimi in causa est, ut eclipses patiatur frequentissimas, quarum observationes vidit jam Galilaeus magno posse esse emolumento ad inveniendas accuratius locorum longitudines ad persectionem Geographiae de Hydrographiae . Cum enim commune sit apud Astronomos temporis diurni numerationem incipere ab appulsu Solis ad meridi num , . sub quo sunt, si ex his duo sub diversis meridianis positi designent accurate tempus, quo observarunt principium aut finem eclipsis determinati satellitis , statim planum ficiunt, quantum alterius locus sit altero orientalior, & quot proinde gradus inter se
445쪽
distent. Aliquas hae via locorum correctiones institutas protesie Lavalius in monumentis Trevestianis s)μ& ad eas Promoventia
Poundius apud Smithium sa) diligenter incubuit in persiciendo tabulas motus hujus intimi fatellitis post Cassinum , qui prim M pro singulis protulit, & Halleium, qui easdem expolivit, quin duabitandum sit ab his fuisse reparatam earum iactaram , quae an. IS 7 una cum morte vincentii Re inerti discipuli Galilaei, qui eas ex suis , & magistri observationibus constanti 'plurium,3nnorum I bore institutis digesserat. & ad typos jam paratas habebat, penu
Illud commemoratione dignum in his Satellitibus etiam est, quod observati sint non semel a Cassino, & Maraldo apud volitum a) mutare magnitudinem , quanti plerumque lentprae se ferre in eadem ab Iove, Sole, & Terra distantia . Ita ill
rum quai tus visus est aliquando maximus, qui ut plurimum minimus apparet: & tertius aliquando aut aequalis aut minor caeteris apparuit, qui alias videtur maximus . Hinc aliqai colligunt eos circumcingi sua atmosphaera, in qua nubes aliquando concrescunt: alii apud Sinithium conjiciunt ipses revolvi supra suum axim , & habere ingenitas sibi maculas, cujusmodi sunt in disco
Lunari, quae dum telluri obversae sunt, minuunt eorumdem cla
ssa. Praeterea telescopio Christianus Hugenius, celebris etiam in liujusmodi instrumentorum constructione primus detexit anulum Saturni, quem quisque iam videre potest ser telescopium rite constructum decem aut paulo amplius pedum, qui tamen pro diversa sui positione respectu terrae non semper sub forma anuli o, servatur . Atque Hugenius quidem anno primam Isiss iuxta Monluctam s conspexit Saturnum quasi duabus ansis satis ang sis instructum , quae deinde ampliores evaserunt, ita ut inter ipias potuerit fixas conspicere . Alio tempore ansas in duo recta brachia vidit commutatas, quorum pars propior ejusdem corpori latior erat, & obscurior reliquis partibus : & aliquo etiam tempore haec quoque visa sunt evanuisse, & Saturnus apparuit rotundas,
446쪽
s E R 'T E L E S CO PI Α .i 4 27 sed distin Eris in medio disci sinea paulo obscuriore. Rationes huiusmodi diversarum phasium continentur in diverso situ , quem respeetia terrae obtinet hie anulus, Saturno sitam orbitam deseribente. Astronomi, qui minus persectili usi fuerant telescopiis, ut Hevelius 1 . RobervaIlius, Hodierna, di illi, quibus Ioseph Campanius a) opposuit observationem per sua telescopia a se. & aliis
multis institutam consormem , narrarunt nobis Saturnum pati diuersas alias admirabiles phases, quarum omnium causas falsi sunt sibi esse ignotas, quin abstinerent a diversis excogitandis: sed Hugenii meliora instrumenta demonstrarunt multas ex . illis esse reji- ciendas inter ludibria nata ex instrumentorum imperfectione, &phaenomena, quae vera sunt, carere omni mysterio , quippe compertum est, & confirmatum ex aliorum successive Astronomorum dilidintissimis observationibus omnes hujusmodi phases esse diversas apparentias, quas nobis exhibeat necesse est Saturnus cinctus anulo tenui plano, & ad: Eclipticam inclinato, quemadmodum iam antea Hugenius ex sua theoria. ca), seu systemate Saritumi edito rano I 6 79 praedixerat. Quod autem hic innulus originem habuerit ex caudae Cometaei aliculus accedentis Saturno conisecit Metu pertuisius ), sed satis improbabiliter ex rationibus, quas affert orIandus s . illud eertum est spatium interpositum inter globum, & anulum esse vel aequale. vel nisius ipsa anuli latitudine , & maximam ejusdem diametrum esse ad illam globi ut qad 3 iuxta Poundii obse vationes, qui illam Hugenii, ut 9 ad 4
ss 3. Idem Husenius detexit etiam anno 16ss per telescopia pedum Ia, & 3a quartum ex Saturni satellitibus, qui periodum
suam spatio dierum circiter iis ab luit. Alios quatuor, quinque enim cogniti lant saturni Satellite Cassinus detexit ex observatorio Parisienu regnante Ludovim IV. per telescopia Iosephi Campa
nai. pag. II. caelest. ad finem Musich.
447쪽
ventionis hie est. Quintum seu omnium remotissimum, qui habet periodum dierum circiter octogitata vidit anno 16 I per telea scopium pedum i , quam epocham dat etiam Smithius 1), &. nemo negat illum a Cassino dete m in Gallia, quo non pervenit ante an. 1669. Quare plane erravit Daniel Barioli, qui in libro Ajereaetuone dei Savio ex editibne anni I66o, quam prae manibus habeo , meminit a γ de duobus Saturni Satellitibus usque ad illud tempus cognitis. Tertium , qui periodum suam conficit intra O tuor dies cum dimidio , & paulo amplius vidit anno 16 7 a perte-- lescopium pedum 3s . Hinc Malebranchius In libro dr isquisiuione Veritatis , quem vulgavit post annum 16 73 tribuit Saturno a tellites tres. Primum tandem, cujus periodus est paulo minor duobus diebus, & secundum, cuius est periodus qu si dierum trium, deprehendit anno I 684, primis quidem per Telescopia pedum Ioo, & 136 : deinde vero etiam Per . telescopia Campanupedum 4 7, & 3 4 , atque per telescopia Borellii pedum Vo, & o i& tandem per telescopia Artouquel fit pedum Iss , & So . Ceterum aliqui ex his Satellitibus non ita facile inveniuntur a quibus vis observatoribus , etiam in Astron micis rebus exercitatis . Derritamus de se profitetur numquam potuisse nisii de tribus hali re certitudinem ex rationibus, qaas ibidem addueit ..Accuratius Ieriodum & distantiam sinpulorum a centro Saturni in semidi metris anuli Oisert Smithius in subjecta tabula is Sateli.
79. 7. 48. - Οas. . 3s s 3 4. Alii Planetarum satellites praeter jam diis os noti non sunt. Exclamatum quidem est noni semel, & anno 'aesertim I 76 I re rertum esse satellitem circa venerem : sed silentium deinde factum est . Fortasse tam parum Iucis reflectit, ut praeter determinatam
448쪽
PER TELES COPIA. 429positionem , oculos etiam requirat satis aeuios , & Astronomum
satis expertum, & de Caeli spatiis satis instruimim. Major fuit
clamor excitatus anno X64a a Schyrtaeo, qui praeter quatuor jana
notos Iovis satellites, dixit se observasse alios quinque, quos stel-Ias Urbano-octavianaa, quia sub Urbano VIII Summo Pontilice, vel Ferdinando-tertianas, quia sub Ferdinando III Imperatore, vel Agrippinas, quia Coloniae Agrippinae primo a se visas, credidit posse appellari. At Gallendus peculiari commentario illam enalle demonstravit i . Quare hallucinatus est Carlencas ab , ut jam monuerunt TrevOltiani 3), qui Gaslendo id tri it, quod ipse ex professis impugnavit . Sunt qui etiam Galax iam seu
Viam Lacteam velint consistere in lumine multarum stellarum, quas ibi detegunt his instrumentis, quae fuit olim Democriti opunio apud Plutarchum , qui Plures, in quas veteres in hac quaestione abierunt, commemoravit. Idem dicendum esse de duabus nubeculis, quae polum Antarticum versus conspiciuntur, author est Gravesande s). histonus autem confidenter de via Lactea dicit , 6) Nua e nihil noliui aut opertius esse potes, auit esse aliud miam lacteam, quam sellarum minutissimarum congeriem, quarum suguia oculis patuerunt telescopis adjutis planissime: idemque ante. ipsum dixit Daniel Barioli . At hujusmodi in hac re evidentiam aperte negavit Derhamus, qui observans galaxiae lucem esse albicantem, & accedentem ad eam , quae solet nobis apparere ex reflexione, putavit 8 verius dici oriri ex reflexione lucis multorum Planetarum ad diversas fixas pertinentium, quae ibidem colliditur. s3s. Non est tandem reticenda per Telescopium habita cognitio de continua vicissitudine in magnitudine apparenti diam
tri planetarum, ex qua compertum est eos modo accedere , mOdo recedere a terra. Cum enim diametri apparentes sint in ratione inversa distantiarum ab observatore, necesse est , ut Planeta , cujus
y Grav. de re, caelest. in sine
449쪽
cujus diameter aucta apparet, sit minus distans a nobis, ac qua do minor observabatur. Hoc modo concluditur errasse veteres , qui Martem circum terram circulariter moveri crediderunt, &eontra statuitur circa Solem moveri: ex quo fit, ut modo major
appareat, cum scilicet terra mediat inter ipsum & Solem, modo vero longe minor , cum Sol mediat inter ipsum & terram. Simialiter quoniam in solstitio hyemali diameter Solis videtur sub angulo omnium maximo 32'. 47 : in solstitio vero aestivo minor observatur plusquam uno minuto primo , cum sit 3i . 4o , jure trusertur Solem propiorem esse terrae Per hyemem, quam Per aestatem . Neque hanc conclusionem debilitat major Solis calor per aestatem , quam per hyemem; Hoc enim ex duplici causa provenit ; Altera est se quod aestivo tempore magis perpendiculariter incidant in atmosphaeram radii Solis propter majorem ipsius altitudinem supra horizontem, quam tempore hyenialia Facile enim patet datam superficiem pluribus percuti radiis , si normalis sit radiis incidentibus, quam si extra hune situm illos excipiat. ΑΙ-tera est longior mora quotidiana Solis supra horizontem pro aucta ejusdem supra illum altitudine, ex quo magnum fit continuo augmentum caloris, quod per brevitatem noctium nequit eu
De mmis ideis aequisitis per micro copia .s 36. 4 Icroscopiis debentur innumerae ignotorum prius ani- Lo 'mantium ve corporum cognitiones , & aut novae aut clariores ideae de eorum structura & aliis , quae in ipsis naturaliteraecidunt. In his in continua cireulatio sanguinis.& lymphae per proprios singulis hisce liquoribus ductus, quemadmodum nitidissime conspicitur per microscopium in ranis. Ranam equidem vi-Ventem crucis in morem alligavi supra tabulam perforatam ad recipiendum microscopium , postquam incisione facta in ejus latere eduxeram partem aliquam mesenterii. Ab ea hoc modo collocata particulam eiusdem visceris per uncinos, aciculas incurVM tas, apte suspendi e regione microscopii, eique illuminatae per lucernam ante ipsam positam applieato convenienter microscopio,
Vidi torrentes aquarum in ductibus lymphatieis , & sanguinis in
450쪽
venis per unam partem , & arteriis per oppositam a videbam enim decurrere globulosum sanguinem in aliquibus canalibus in contrariam pariem illi, per quam in aliis fluebat . Hae via quasi oculis subjicitur , quod iam notum est circulationem sanguinis sic pro cedere . A vi eordis exprimitur ille ex suo ventriculo sinistro inaortam , sive arteriam magnam , & urgetur eontinuo usque ad ul'tinaas totius corporis partes, a quibus per venas, quarum conne xio curii arteriis dicitur anastomosis, & quarum finis est in tran- cum venae cavae , delabitur in dexterum cordis ventriculum e ex hoc per arteriam pulmonalem tendit in pulmones, & ex his tandem per venam pulmonalem iterum in ventriculum sinistrum d sertur . Quod tanta celeritate sit, ut subductis rationibus modo ,
quem alibi ci) exposui, Borellius censuerit libras aso sanguinis
singulis horis a corde hominis eructari. Absit tamen ab hac acquisita cognitione conclusio, quam olim non pauci deduxerunt, quod possit hac via vitiatus vel morbo vel senio sanguis commutari in alium sincerum & vividum, emisso primo per unam partem, dum per aliam alter transfunditur. Quod cum aliqui ausi fuissent tentare etiam rescissa . hominum arteria , intercesserunt MMgistratus narrante Senaco a), qui rem tanti periculi omnino vetuerunt . Restent igitur haec commenta seu cogitationes inter Poetarum fabulas, in quibus citum placet legere 3b: fricto Medea recludit Ense senis jugulum , veteramque exire cru6rem Possa , repol suceis, quos puiquam combibit Aeson
Aut ore acceptos aut vulvere , barba comaequσCanitie pqsita nigrum rapuei e colorem ias 3 7- Singulas cognitiones, quae his instrumentis debentur longum esset enumerare. Musschen broekius ex primis, qui
observationes microscopicax descripserint, cre)it esse Franciscum Stelluti Fabrianensem , qui aliquas de apibus edidit anno I Sas,& per errorem Stellati appellatur a Philippo Iacobo Saclis a Lewenheimb s) . Hic consuli potest, qui compendium eorum,