장음표시 사용
451쪽
quae suis temporibus hae via memin Uetecta, inseruit in citata Aeademia . Praecipua quae exposuit Robertus Hook in sua Micrographia Loiidini Anglia edita anno h ntur in Ephemeride Eruditorum Gallorum 4 a ad annum i 66 C. Alia multa passim inveniuntur apud multos, qui propterea celebres sunt, ut Antin
mas Need hamus in pluribus observationibus microscopicis, quas diversis temporibus edidit, ex quibus aliquae Gallice etiam redditae suerunt anno I so. Co perus si ) , Μoufitus sis , Leserus 16 , Bui nius in sua historia naturali anno I 4s edi coepta, aliique, qui sua volumina novis per microscopia detectis rebus praeclare ditarunt. Qui tmen supra caeteros in tractandis naicro scopiis, & novis per haec instrumenta inveniendis , & evulgandis felebrem se secerit est Leeu*ent, hius . Ille, inquit, olfius si In observationibus mDroscopicis parem vix habet, superiorem neminem . Habentur hae descriptae in epistolis . quarum aliae transmissae ad Societatem regiam Londinentem editae primo suerunt sub titulo Anatomiae , α iterum deinde Lugduni Batavorum anno I 6sssub titulo Arcana Natura , sub quo anno antecedenti prodierunt
452쪽
Delphis Batavorum aliae eiusdem epistolae ad diversos datae , quarum editionem & translationem e Belgica lingua in Latinam ipso. met dedicavit Antonio Magliabechi. Easdem Haris herius 1
in compendium redegit, sed varia expunxit, quae censuit inutilia aut communia. Recentius vero Beniaminus Μartinius alia ut falsa rejecit ca) , alia in dubium revocavit, & pollicitus est se olim ostensurum, quae sine controversia falso Leeu.en hius venditavit . Interea de his dubitat, quae sibi numquam licuit intueri iteram atque iterum tentanti oculis taeteroquin integris & iuvenilibus , & microscopiis longe persectioribus, quibus illum jam s nem usum fuisse compertum est. sa 8. Tam telescopia quam microscopia visum quidem acuunt, sed irnperfectum adhuc relinquunt . Quare multae restant ideae , quae necessario obscurae sunt, & multo plures, quae nullae sunt 3 Nam sicuti nudus oculus habet suum minimum in extensione colorata , quod microscopio est adhuc magnum, & suum ma XLmum in distantia , quod telescopio 'est adhue proximum : ita etiam microscopium quodvis habet suum minime extensuin, & tet scopium quodvis suum maxime distans, quae si acuere ulterius Ocularum aciem liceret, nec minima nec remota adhuc diceremus. N ne enim exigua animaleuia, quae microseopia detegunts ne
cesις est esse machinas ex partibus selidis, & fluidis compositas, quarum singulae ad totum habebunt rationem illi similem, qu m3n majori animalibus observamus p At quis speret umquam in ventum iri instrumentu in , quod nobis visibiles reddat eor in dem humores, aut globulos, ex quibus ip rum sanguis constet scum horum crassitiem Keillius ) subductis rationibus invenerit minorem octo partibus digiti Obies divisi .in mille quinquiliQRς ηhoc est minorem
453쪽
De Bammetris. 'sas. Biec a quaedam sensibilia sunt gravitas aeris, &graviatas aetheris, quo nomine appello fluidum aere subtialius , quod penetrat vitrum aeri impenetrabile : & diversi tandem gradus caloris, quibus modo inconstanti omnia corpora subjuciuntur . Per barometrum autem Torricellianum acquiritor idea de gravitate aeris , & per barometrum Asclepianum illa de gravitate aetheris e nec de diversis caloris gradibus quicquam certi pronunciare possumus nisi per thermometra . De his igitur insit
mentis iam ago. ARTICULUS I. De Faromem Torriselliano, ac primo de ejus inventioηe.s o. D Arometrum Torricellianum signifieat tubum vitreum e T I altera solum sui parte apertum, perquam Mercurio impletur, longitudinis pollicum Parisiensium circiter triginta, quo cognoscinaus non selum aerem esse gravem, sed modo magis ni do minus gravem . Gravitas aeris certo cognita primo fuit saeculo elapsb. Ante hoc tempus omnia illa phaenomena, quae nunc sine controversia habentur pro effectibus hujus gravitatis, credita se runt esse Ius horroris vacui, qui inesset toti rerum materialium naturae. Galilaeus tamen dubitare jam tunc coepit de hac opinione, quando audivit a Florentino quodam hortorum cultore, aquam in antliis numquam ascendere supra pedes 3Σ , cit ipse resert dialogo primo Mechanicae. Postquam autem deprehensa certo stat gravitas aeris ope Barometri, facile etiam fuit cognoscere eatri dem non esse ne in eodem quidem loco constantem, sed modo
s I. Hoc baro metrum aliter dicitur Baroscopium, quae duo nomina Wolfius nollet pro Synonimis habere, quia Elimolosiam sequutus Baroscopium definit instrumentum, quod confuse
454쪽
has variationes distincte proponit, sive ut ipse ait in Pamentum quo gravitatem aeris metiri licet. At inutilis est haec distinctio . Per se lum enim barometrum nequeunt Variationes in gravitate aeris distincte cognosci, sed ut jam monuit Amon tonsius in Acad. Parisiens. anno I O4 , Opus etiam est thermometro , quod nos doctis de statu caloris, quoniam hic innuit in Mercuriam, quem magis vel minus rarefacit, & proinde sub una eademque aeris pressione potest altius aut humilius permanere . Author est Asclepias i grassibus Is variato Ger muro altitudFnem baro metri int gra linea variari. Propter quam causam a requisita accuratione
deficiunt barometricae observationes, quae redame non sint ad certum thermometri gradum opportuna additione vel detractione, altitudinis in ipsis apparenti. S a. Nomen barometri , seu . baroscopii teste Sturmio ca excusam primo fuit a Georgio Sinclaro celebri Profestare in Ac demia Glascuens , Prius enim dicebatur tubus Torricellianus , quia Evangelista Torrieellius Magni Etruriae Ducis Mathem licus ,
Faventiae natus anno 16o8, & Florentiae mortuus anno 16, 7 in
venit hoc instrumentum an. 16 3 juxta Academiae experimentalis Florentinae testimonium , ubi de experimentis ad pressionem aeris pertinentibus agere incipit. Cum noverit ipse aquam in ant
liis adspirantibus non sustineri seu elevari, nisi ad altitudinem
Pedum circiter 3 a. in eam mentem venit tentandi, an fluidum Ponderosius aqua sustineretur ad minorem altitudinem pro ratio ne majoris ponderis . Elegit itaque Mercurium quatuordecies gra Viorem aqua, quo implevit tutam vitreum plurium pedum e
uoica dirie apertum , ejusdem jam pleni Oseulum digito claude invertit, & in fluido homogeneo immergens remoto digito Vidit reipsa sustineri ad altitudinem digitorum circiter as respondentςm quantum Rd Pondus pedibus aquae 3 a. Hoc eomperto Primo qΠi dem conclusit perperam horrori vaeui, qualitati cuidam determi natae efficacitatis, inditae univerta rerum materialium natum ν δροtributam fuisse suspensionem aquae in antliis, siquidem quod φst naturale, non subjacet his varietatibus, ut modo sit ad Plux pedes, modo ad paucos digitos extensum: deinde vero 3
455쪽
jusdem eausam meditatus, sublimem di admirabilem cogitationem eon cepit de gravitate aeris tamquam hujus enectus causia . Haec habeteitata Academia, & unanimiter consentiunt Auctores coaevi, ut
Paulus Moulae rius, qui in Appendice de Vacuo edita an. IS 3 ad finem tomi tertii philosophiae ex Honorati Fabri praelectionibus eoilectae , dicit i) Hujus experimenti inmentionem ex Italia in Gai liam sub Taurieellii Italicum o per diplongum au Gallice ressidens ) nomine migrasse : & Paulus Casatus cap. 8 . Vacui proscripti editi an . 16 s : & Athanasius Κircher in ilib. I. Musurgiae univer versalis editae an. 16so dicens, a hanc inocutionem etsi nescio qui
alii ambitiosius sibi arrogent. certo tamen mihi consat primum a Torriae illo detectari: & Gaspar Scholius in Technica curiosa edita amino 1664 : & Honoratus Fabri in Dialogis Physicis an. 166s ε) s& Matthaeus Campanius in suis nomis experimentis pro demonfrandia causa elevationis Mercurii in Isulis Tomicellianis , editis an. I 666 , &deinde insertis in Miscellaneis Italicis physico-mathematicis Gaudentii Roberti: & Nicolaus Zacchius, qui in quarta parte nomade machinis philosophia editae an. I 66s dicit experimentum argenti vivi Florentia initio propositum : & Iacobus Sachs s) in Ae demia curiosorum ad an. 167o: & Robervallius & Μersennus, quos citat & sequitur Sturmius 6 cum aliis nominatis a Scholio loρo supra dicto . Idem tandem manifestum est ex ipsis Tortieellii scriptis, quae afferuntur in ejus Vita per modum praefationis praemisiae ad librum Lezioni Acadrmiebe di Evangelisa Torriselli edulum Florentiae an. I Is, cuius vitae auctor fuit Thomas Bon venturius Florentinus ex testimonio Diarii Italicorum eruditorum, quod ab Apostolo Zeno praecipuo auctore conficiebatur. Nec aliter omnibus perpensis visum est de origine barometri recentioru
s 3. Haec adnotanda erant, i. contra illos , qui laudem inve
tionis hujus rubi, & causae ipsius phaenomenon tribuunt valeriano Magno, qui totam Literariam Poloniae Rempublicam veli
456쪽
menter hommovit , quando haec experimenta habuit coram Pol niae Rege Uladisiao, ut ipsemet narrat in sua Demoninatisne oculari de vacuo , quam scripsit anno I647 editam iterum Bononiae a no 1648: in qua totam quidem theoriam dilucide exponit. At audito anno, quo eam scripsit, quis non concludat perperam ipsi tribui hane inventionem p ramicellius, inquit citato loco Fabri,
haud dubie θ chris controversiam primus inventorfuit: immo alii multi hoe idem argumentum ante Valerianum tractarunt, quod juvat retulisse, quia Moumerius, ubi supra, videtur dicere Fabro cognitum fuisse hoe experimentum ab anno 16 I; Nam scribens an. I 6 7 inquit, cum hujus tubi investionem non pauet sibi vendicent Galli Itali Germani, unum 'o jam sex abhine annis a uosmi philosopho pro- . II. Contra Nie entitium ab , qui post Stairium, quem citat , contendit prorsus sertuito inventum sitisse a Torricellio Ba-rometrum, & contra alios , qui fatentur , ipsum quidem invenisse hane Mercurii suspensionem , sed veram eiusdem caulam prorsus ignorasse. Fuisse jam olim aliquos, qui id sibi arrogarent, praeter.alios iam dictos testatur Daniel Bariosi sa), ubi Torticetilium contra huiusmodi plagiarios vindicat. Recentius Diction rium Μorerii laudem hane tribuit Blasio Paschalio, qui Claro-
monte Arvenorum annotis et 8 natus obiit anno 166 a. Sed nihil
magis falsum, eum ipse Paschalius literis Parisiis datis die Is Novembris anni 16 7 ad amnem suum Perierium, Claromonte degentem dicat, ut resert Sturmius 32, anxium se adhuc esse, an abrenunciet dogmati peripatetico de horrore vacui, & subscribat sententiae Torricellit, ejusque sediatorum, qui causam suspensi Mercurii intra tubos longe supra libellam alterius stagnantis, d
cebant esse aeris gravitatem. Quare ipsiam rogat, ut exploret PILmo ad quam altitudinem se sustentet Μercurius in ea urbe , & d inde supra verticem montis Dami proximi . Si enim contingeret , ut supra montem minor esset suspensi Mercurii altitudo, iam extra controversiam foret opinio Torricellii, quippe minor ibi sine dubio esset pressio aeris, utpote minor ejutaem columna. Rem Perierius exequutus cum suint anno insequenti, literis ad Paschalem datis die a a Septembris anni 16 8 , quas ex integro Latine
457쪽
redditas resert idem Stu ius I , ipsum ciniorem secit se inusnisse altitudinem Mercurii in vertice praedicti, montis minorem tribus pollicibus , ac intra urbem . Idem alii deinceps invenerunt, in quibus est Georgius Sinclarus, qui an 166x haec experimenta ab ipso Sturmio relata supra varios Scottae montes renovavit. At numquid saltem eam cum Wolfio Iaudem Paschalio tribuemus' quod ipse primus cogitaverit de eonfirmando per experientiam hoc theoremate , a) In tabo Torricelliam n or columna Mercarii suspenditur in Leis profundioribus , quam in aerioribus . Negat hoc
etiam Cartesius , qui in Epistola ad Carcavium data Hagae Comitisi et Aug. r64s seribit, 3 Successum experimenti a D. Pasialis is a
gento vivo facti, quod non tam alte ascendat in tubulo , qui est in momre, quam in illo, qui es in Leo quism inferiori , intererat mea re seire a Ipse enim petii ab illo jam exacto bionxio, ut id faceret, eum que pulcbi Iberessus eertum reddidi, quod esset omnino conforme meis priscipiis , absque quo numquam is eo cogitasset , eo quod contraria i nebatur sententia . Ex his interea experimentis colligitur, quod est omnino advertendum, opus esse in enunciandis barometri obse vationibus indieare aliquo modo distantiam loci a superficie maris, in quo factae sint. Hoc enim unice modo , ut iam notavit Desagulierias c , poterunt, quae in diversis locis habitae sint, inter se
s 4. Similiter nescio quid sibi velit Derhamus , qui loquens de susiaensione aquae in antliis pneumatteix dicit s) celebrem By- mDUP primum , qui hae pbanomeWa solvit per pondus atmospharα Cum enim Mylas posterior sit ipso Pasehalio, non video de ipis aliud dici posse, quam illustrasse eamdem veritatem novis obse vationibus , & experimentis ab ipso expositi, libro de Causa a tractionis per suctionem . Illud admirabilius est , quod de la Lamde nuper scribit s) Cartesius ante Torrie ellium iidetur inimio e plicationem ivgeniosam Barometri : quae verba sumpta prout jacent significant, vel cosnitum Barometrum ante Torticeltham , quod
est silium, vel cogitatum de illius explicatione ante ejusdem in
458쪽
ventionem , quod repugnat. Sumi igitur debent in sensu quodam figurato, cui occasionem deo citatus ab eo Monlucta, qui seripsit ci) Cartesii manu Torricesimn agnoisse gravitatem aeris, ejus quo actistum in susinenda aqua in antliis, ct tubis ex una parte clausis. In quo quid veri habeatur, palam erit ex argumentis a Montucla
adductis . .s s. I. Arguit ex epistola Cartesii data anno 163I, in qua dieit Μercurium in tubo positum , etiamsi hic invertatur , ideo
non descendere, quia necesse esset, ut columiu aeris Mercurio respondens tota usque ad extremum atmosphaerae commoveretur.
At haee epistola , quae apud ipsum est undeeima supra centesimam partis tertiae, in mea editione Francosertensi anni 16sa est centesima secunda , & nullo notarur anno. 'Deinde ibi non est sermo de tubo invexso vel in Mercurio stagnanti, quod proprium est barometri, vel in medio aere , cujus suspensio tunc non contingit, de Mercurio, qui ex tubo inverso non potes, ut ibidem dicitur , incipere daescensum suum una omnino vice , quod quidem repetit a resistentia aeris . II. Arguit ex epistola ad Mersennum ne scias quo anno scripta , in qua examinans Dialogos Galilaei Deduabos nisis scientiis, contra illum , qui ascensum aquae in antliis
tribuit horrori vacui, & gIutini nescio cui, dicit, sab Observatum de aniliit Eon deber ascribi vacuo , sed materia vel antliarum , vel aqua ipsius, qua inter embolum er tubum potius es ii, quum ut abrius ascendat , aut etiam aqua gravitati aeris contralibranti. At Cartesius hic nec laquitur de barometto , neci determinatum se proditeirca causam phaenomeni, de quo agit. Alibi ad eumdem Mersennum de hoc disserens dicit, ab antitarum aqua una cum embolo sum
sum aetracto mendit , qtita cum ntidium Fe viscutim in natura, milus in ea motus sis i polosi, quia integer corporum circusis moveatur: ascensum autem usque ad certam altitudinem repetit a pondere aquae,
quod cum satis magnae evadit, tunc vacuum impediri dicit ab aere, qui sibi viam aperit per embolum & tubum . Quae non dueeret si veram hujus effectus causim cum Torraeellio tenuisset. Mirum interea est Galilaeum , qui in eodem Dialogo demonstravit ex proseta gravitatem aeris, hanc non adhibuisse ad explicandum
459쪽
dum phaenomenon antliarum. Sed praejudicium de horrore va. eui hanc eidem cogitationem impedivit. III. Tandem arguit ex alia ad Mersennum epistola nullo anno distincta, in qua inquit Cartesius, I)-aqua manrat in perforatis vasibara , quisus ad riagandos hortos utuntur , non si mrtu vacui; ut enim optime dicis , po sei materia fulsitis in eius locum facile subingredi, sed is ex gravitate. aeris. Si enim egrede tur , me in ejus locum subiret aliud prater materiam subtilem, necesse esset, ut ratum areis carpus ad summam uisis superficiem attolleretur. At ne hic quidem l 'uitur de baro metro,& ejus explicatio noti tam recurrit ad gravitatem aeris, quam ad difficultatem commovendi totam columnam atmosphaerae . ARTICULUS II. De ci tructione Earometri Torrirelliani.
e 6. T T Uius constructionem docent quotquot de illo agunt, I A ex quibus multos citat Gaspar Sehon ab , & alii Scholio posteriores citantur a Sturmio s), quibus addo i olfium in suis Aerometriae elementis, & Gobartum, qui tractatum de barometro edidit, Marionem c λ , Musschenbroextum s) , duFoy. 6), & Encyclopardiam Gallicam Atque cum quisque
suam quamdam viam sequatur, equidem eam reseram, quam comperi facilem simul esse & selicem. Assumatur tubus vitreus ex altera parte clausus, ex altera apertus, longus pollices Parisienses saltem 3 o. Detergatur prius interna cavitas gossipio, quod quicquid sit secum, & praesertim humiditatis auferre incipiat. Humiditas enim pestis est barometrorum, quippe, ut insta comsabit, emittit vapores elasticos supra infusum Mercurium, qui huius motus diverso modo pro diverso atmosphaerae calore pertumbantes iam barometra esse amplius non sinunt. Totalis hujus expulsio sperari solum debet ab igne . Vix iguar aliquantulum Mercurii immissum fuerit in rubum, supra prunas hic collocetur, ut
460쪽
vehementer calefiat , eodemque modo sensim agatur , donee t tu, impletus suerit. Alii rubum ita implent, ut duos selum polli res vacuos relinquant, deinde eidem verticaliter constituto cum aperto sursum orificio circumquaque paulatim admovent prunas , ut tandem ebulliat. s. . De igne necessario ad consectionem barometri plerique meminerunt, sed ad finem expellendi efficacius aerem omnem eum Mercurio commixtum, quin fortasse multum cogitaverint de humiditate tollenda , quae est potissima ratio, propter quam ignis necessarius est. Profecto si solum ageretur de removendo omni aere sensibili, facile id fieret agitando mercurium sensim ae impletur , filo ferreo , quod aperiens viam bullis aeris intermixtis cogeret has in partes superiores erumpere, & abire . Equidem ex experimentis saepius repetitis vidi ita aerem excludi hae methodo, , ut vix quicquam in tubo remaneat, quemadmodum postquam fi Etum fuerit illius vacuum , apparebit, si tubus inclinetur ad limrigontem; Invenitur enim Mercurius firme usque ad summum verticem ascendere , remanente dumtaxat quadam quasi lenticula, quam cum non impleat Μercurius, consequens est occupatam esse ab aere . Ex quo deducitur parvi momenti esse globum illum , in quo superne aliqui consulunt terminandum baro metrum, ut G quid aeris sensim separetur a Mereurio, ille utpote diffusus pertam amplum spatium minus officiat sua elasticitate justae depressioni vel elevationi Mercurii ex gravitate atmosphaerae repetendis.s 8. Postquam tubus Mercurio impletus fuerit, & ab aere.& humiditate expurgatus, aperta pars obturetur digito , & intra Vλε , in quo stagnet alius inrcurius, tubum obvertendo immerga tur z tunc tollendo digitum defluet statim pars aliqua Μercurii, ut duo pollices , vel plures , si longitudinem 3o pollicum superet. Haec quasi redundantia longitudinis supra pollices as, qui necessaria videntur ad solitas vicissitudines Mercurii requiritur, quia teste Delalandio si compertum est, quod si superficies Mercurii parum distet ab apice tubi, paulo altius sustineatur Mercurius, quam postulet pressio aeris. Tota altitudo Mercurii suspensi est index gravitatis aeris incumbentis supra Mercurium stagnantem , quae quoniam varia est variis temporibus , variam etiam pro suo aequi-