De ideis mentis humanae auctore Andrea Spagnio e Societate Jesu Florentino

발행: 1772년

분량: 525페이지

출처: archive.org

분류: 철학

471쪽

sa DE PHAENOMENIS ET Usu

illud revocetur, emittet lucem satis sensibilem maxime in tene bris persectis . Ex quo intelligitur conditionem necessariam ad phosphorum mercurialem esse ipsius purgationem ab omni Immi- litate. Haec autem non Videtur separari per infusum calidum Nercurium in tubum pariter calidum . Saltem non solum hae via non obtinetur phosphorus, sed ne barometrum quidem; quod ad eamdem altitudinem ascendat, ac alia barometra, quae per ignem modo supra dicto fuerint consecta . Si accidat tamen ut praetet omnem humiditatem tota, etiam aer excludatur, phosphoras non habetur. Nam compertum est paullum aeris ad illum requiri. De pliosphoro barometrico citant ar duae dissertationes Bernoullii in Actis Academiae Parisiensis ad annum I o I .s6o. - IV. Tubus, qui antequam impleatur Mercurio , asperissus suerit spiritu vini intra tubum immisso, etiamsi hie deinde e erahatur , sustinet Mercurium ad altitudinem longe minorem s

lita . Primus id observavit Amon tonsius ca) , quod dedit oceasi neminquirendi in hujus phaenomeni causam tum ipsi tum aliis. Atque ipse quidem credidit, hoc provenire ab halitibus hujus spi.

ritus, qui poros vitri aperirent, & materiam aliquam imroducerent. Sed falsa est haee opinio, quia spiritus vini exterius quan- eumvis affusus parti vacuae tubi, Mercurium non deprimit, etfiejus actio, siqua seret, adiuvaretur a pondere atmosphaerae. ΗΟ-hergius sistendum voluit in ipsa halituum vi, eique Maraldus persuas observationes suffragatus est : Sed Fontenellius his non m

suasus sententiam suspendit. Novissime Asclepius a hane ea

sim sagacissime perquirens , tum illam tum alia plura extra comtroversiam posuit, quae hic subjicio. s6 I. Primum est, Hombergii sententiam unice veram esse. l. Quia Mercurii depressio in eodem tubo longe minor est per hy mem , ac per aestatem : & pro gradu caloris maiori, quem aestas acquirat, major fit depressio, propter auctam scilicet ex calore elas icitatem vaporum spiritus vini . II. Quia madefaciendo per frugidam liquorem quemcumque externam partem vacuam in rubo, ubi vapores congregantur, statim altius extollitur Mercurius, quia

scilicet illi condensantur. Hanc Mercurii elevationem frigefacta

parte I Anaonton. Acad. des Scien. set Asel. ubi suprλ n. io. & seq.

472쪽

parte vacua tubi, & rursus depressionem ea calefacta Franciscus Grimaldi i) narravit accidere etiam in barometro , quod nullo prius liquore madefactus fuerit, ex quo conclusit separari ab ipsa Mercurio vapores. Sed deceptus profecto fuit ab aere, qui remansit in ipso tubo a Nam nihil horum accidit in iis, qui non contineant ullum aerem. III. Quia si inducto gossipio bene polia..tur tubus ab adhaerentibus hujusmodi particulis spiritus vini, iam Mercurius infusus sustinetur ad solitam altitudinem. Quod huiusinodi frictio statim efficit, idem sensim praestat implere, & de- 'plere saepius tubum, quin opus sit qualitate, quam hac via Paula, tim destrui aliqui commenti sunt. Seeundum est, depressionem Mercurii essies in huiusmodi tubis non solum aspiritu vini, sed, etsi multo minorem, a quibusvis liquoribus, aqueis etiam, & oleosis. Ita quo tempore spiritus vini deprimit Mercurium lineas circiter a a , aqua deprimit Io,

oleum amygdalarum 8 , olivarum 6 .s6a. Tertium est, elasticitatem huiusmodi vaporum acri rem esse elasticitate aeris; Nam si statuatur Μercurius in uno ba- rometro non asperso prius spiritu vini ad altitudinem , quam h het in altero sie asperso , quod obtinebitur introducendo in v euum spatium primi tantum aeris, quantum ad hanc aequalitatem comparandam necessarium sit, dc deinde uterque tubus Soli exponatur , apparebit. Post certum tempus multo depressior Mercu- . . rius in tubo, in quo sunt vapores, quam in eo, qui intrusum dumtaxat aerem continet. Differentia in experimento auctoris ascendit ad lineas m . Facile idem quivis comperiet, qui applicet eodem tempore parti vacuae unius tubi unam manum, & a teram alteri, easque simul deinde post aliquod tempus removeat. . Haec observatio impedit, quominus ab ipso Mercurio suspicemur excitari analogum vaporem a Nam calefacta parte vacua tubi, imquo si Mercurius nullo humore insectus, hic non deprimitur, quin potius aliquantulum elevatur juxta notum aliunde omnis ba- rometri desectam , quod eius altitudo variato gradibus 16 therm

metro patiatur integrae lineae variationem lsa I. .artum est, vim elasticam horum vaporum non debilitari

473쪽

progressu temporis. Auctor saltem toto sexennio observavit in tubos mel madefacto spiritu vini easdem constanter vicissitudines depressionis pro diversis caloris gradibus .s63. Quintum est, naturam horum vaporum esse, ut in dato spatio non dispergatur nisi certa eorum quantitas. dam sive longi sit sive brevis , vacua tubi pars, depressio , quae provenit ab uno livido sub certo caloris gradu, eadem constanter invenitur. Itaque barometro & thermometro non variato , Mercurius intubo spiritu vini madefacto eamdem linearum I 6 V deprestionem habuit, cum esset longus pollices sa, ac cum decurtatus fuisset ad 44. Quin immo etiam quando redactus suit ad pollices a . Et si enim in tanta brevitate depressio creverit una linea , lacile intelligitur hoc augmentum aeri residuo tribuendum esse . Rursus in iiDdem barometri ac thermometri circumstantiis Mercurius intra tu-bum aqua madefactum, longum pollices 66 , exhibuit aquae propriam depressionem linearum circiter Io, nec hac minorem cum onustus suit aquae lineis asi a Nam etsi tunc tota depressio fuerit lineas 43, attamen quoniam auferri debent lineae 3 a', & paulo amplius , quae ipsi ponderi aquae conveniunt, iterum restant lineae IO , & paulo amplius. Quare dicendum est, quantum minuitur spatium prius concessum his vaporibus, tantumdem minui horum quantitatem , qui vel simul concrescent, vel in ipsum fluidum se recipient. s64. Sextum est, etsi non possit augeri ultra certos limites quantitas huiusmodi vaporum quacumque additione fluidi, a quo proveniunt, minui tamen potest et Nam in tubo madefacto quovis liquore humilior est Mercurius, quam in eo qui aliquantulum sit exsiccatus, vel detersus .

Septimum est, ascensum huiusmodi vaporum impediri ab

aereῆ Nam in tubo, in quo erat certa quantitas aeris, depressio Mercurii linearum 6 , quae rite subductis rationibus nascebatur eX madefactione spiritus vini, inventa fuit aere sublato lineas 2O. Haec observatio opportuna est ad conjiciendum, cur cum depressaOne Mercurii coniungantur plerumque nubes ot pluviae . Scilicet depressio Mercurii est effectus diminutae quantitatis aeris vitrum non penetranti. : Haec autem diminutio promovet juxta hanc obserVationem

474쪽

tionem ascensum vaporum & halituum: ergo horum copia primum eondensabitur in nubes, & tandem cum ab aere amplius non sustineantur , decident in pluviam. V. Altitudo Barometri praesesert quasdam variationescoestantes in singulos dies menses & annbs, quare audit periodus barometri diurna menstrua & annua . Godinus dicitur a Musschen-hroe io i primus observasse diurnam in Peruvia , & altitudinent maximam differre regulariter a minima per quartana partem unius lineae. Sed de his mentionem faciens Asclepius a) censet nihil circa ipsorum causam solide statui posse, nisi poli majorem o servationum copiam, praesertim cum diurnam, quam ipse Senis,& Romae deprehendit, invenerit toto Caelo diversam ab ea , quae

sese prodidit Bouguerio ι in Peruvia

s66- Dixi de diversis ideis, quas nobis comparavit Barom trum Torricellianum, in quibus eminet ceteris illa de aeris gravitate , quae aliarum est fundamentum , & quae tantam in pnysica Iucem attulit, nulli jam controversiae subjectam post tot alia diversi generis experimenta , quae illam uniformiter demonstrant, fuse exposita a Gaspare Scholio per quatuos primos libros suae Technicae , & post dissipatas penitus objectionum quarumdam nubeculas , quae sub initium apparuerunt, & pallim prostant apud physicos. Aliam praeterea non omittam cognitionem, quam hoc instrumentum, sin minus exactam , saltem minus vagam , eamque facilem reddidit, determinatae scilicet altitudinis locorum supra libellam maris . Postquam enim cognitum fuit, Mercurium altius in baro metro elevari, quo locus humilior majorem acti nem patitur longioris columnae aereae, quaesita est ratio inter depressionem Mercurii in barometro pro singulis lineis , & altitudinem loci a mari. Qua inventa iam sola translatici barometri ab uno loco ad alium enunciabit differentiam inter illarum altitudianes, quae si q eratur per trigonometricam resolutionem trianguli

formati ab altitudine loci, distantia observatoris ab ipso , & radio visuali, ducto ab hujus oculo ad verti rem loci, non solum indi et longis operationibus , sed etiam attenta animadversione ad

475쪽

refraistionem, siquam sorte radii lucis patiantur; Nam haee elevat βpparentiam objectorum. Post varias autem in hac re observationes Academia Scie tiarum Parisiensis ad annum I oo, ut Delalandius refert & amprobat, hanc regulam statuit IJ Ubi altitudines ηm sunt ingente reperiri communiter unam lineam dimi nutionis pro altitudise ,exaped rum duodecim vel tredecim. At quoties altitudines sunt ingentes, tiare regula inutilis est. Nam Bouguerius eodem Delalandio Q referente, invenit ad altitudinem hexapedarum a 34 supra superficiem maris barometrum decrevisse pollices serme Ia a Sustin batur enim Mercurius ad poli. Is , lin. II., cum iuxta eam regu-dam debuisset decrescere poli. 16, quandoquidem divisis hexapedis a 84 per Is ad obtinendum numerum linearum , quae ab altitudine baro metri pollicum a S detrahi deberent, inveniuntur luneae sere ista, hoe est pollices I 6 . Et Fevillaeus apud Trevolti nos 3 in vertice montis Pici Teneristae, cuius altitudinem supra mare determinavit hexapedas a aia , vidit Mercurium elevatum poli. II, lin. s , adeoque depressum poli. Io, lin. et, cum

ex ea regula debuisset deprimi plusquam poli. 14. Nia exempla eodem consilio congerit Mussehenbroexius ), qui dubitat an rite institutae fuerint observationes, quibus Bouguerius dixit didicisse se in montibus saltem Peruanis locum plerumque esse simili regulae .s6 7. Sed argumentum persuadens, Bustra per barometrum expiscari ingentes altitudines , & illam praesertim totius atmosphaerae, est diversitas opinionum in iis, qui eam sequuta sunt..Quam enim Plache dixit s) inventam esse leucarum aO, Ala- idus statuit leucas 1 s , quaru m singulae constet hexapedis ΣOPO :Jacobus & Georgins Scheugerit 11s e & Lambertus ex rationibus a barometro independentibus is . Diversitas nascitur ex eo , quod cum depressio Mercurii in barometro , aucta nimis ejus distantia a superficie maris, dependeat a certo densitatis gradu, in quo ibi

476쪽

si atmosphaera, & nondum compertum sit in qua ratione haec densitas crescentibus distantiis decrescat, singuli singulas communiscuntur laypotheses . Mariolte supponens eam universaliter esse proportionalem ponderi aeris superincumbentis, quia invenit modo , quem refert Musschenbroekius I , aeris volumina esse prope terrae superficiem in ratione inversa ponderum comprime

sum, dedit in secundo de Natura aeris specimine tabulam dive sarum altitudinum respondentium singulis lineis hujus depressioniemercurii. At deinde alii cum Cassino leniori apud Io. de Tarte coobservantes altitudines plurium montium alias esse in re, ae juxta regulam Marioties deberent esse, imprimis concluserunt non pOD se universaliter affirmari, densitatem atmosphaerae esse in ratione ponderis comprimentis, fortasse quia aer magis elasticus est, quominus habet in se vaporum ae halituum terrestrium, sicut minus illoram habet, quo remotior est a terra : deinde quasi densitas aeris in diversis atmosphaerae stratis sit, ut pondus comprimens, auctum certo pondere, majori semper pro maiori altitudine , statuerunt assignandas esse hexapedas io altitudinis pro singulis lineis, quiabus barometrum supra superficiem maris elevatum deprimeretur, additis tamen pro singulis lineis tot pedibus, quot indicat series haec arithmetica I. a. 3. .... Regulam hane eius Auctor dieit esse satis tutam usque ad altitudinem semileucae Gallicae, hoc est mille hexapedarum : Igitur ultra hos limites tuta non est . s68. Propterea Castinus junior 3) tentavit, an melius res proincederet ex hypothes , quod densitas aeris esset, ut quadratum ponderis comprimentis: irritum tamen fissas est fuisse suum conatum, quia altitudines minores veris hoc etiam modo prodibant. Transactiones Anglicae ab anno 1 ao ad I go exponunt aliam regulam, qua ambo Scheugerii censent determinandum numerum pedum , qui conveniat singulis lineis descensus Mercurii in baro- metro . Aliam sequitur Halleius, iuxta quam tabulam construxit, quam reseri, & prae ceteris laudat Desagulierius . Aliam Lambertus in libello de proprietatibus viae luminis per aera , Gallice edito anno 17ssi, quam reserunt etiam Io. de Turre s , &

477쪽

s 3 DE BARO METRO Gregorius Fontana 1) , & in qua descensus Μercurii ab altitudine pollicum a 3 per singulas lineas usque ad pollices I habete regione altitudinem loci, quae illi respondet. Tabula haee i cipit datis hexapedis duodecim pro prima linea descensus ab altutudine pollicum a S, & hane quantitatem pro singulis ulterioriabus lineis sensim auget. Aliam proponit Delalandius a) , quam dicit exponi in Commentariis Academiae Parisiensis ad ann. 1 sa. Aliam citatus nuper Fontana, in suo , De altitudinibus barometricis analytiso Decimine impense laudato a Diario Literatorum Pis

ARTICU Lus IV. De Barometro Asclepsano .s6s. D Arometrum Asclepianum appello tubum vitreum indefinitae longitudinis & latitudinis , ex altera solum sui Parte apertum, per quam Mercario impletur, cujus suspensione longe supra pollices a8 , cognoscimus adesse fluidum subtilius,& graetius aere vulgo cognito , sive qui per poros vitri non penetrat , unde eius gravitas per barometrum torticellianum aestimatur. Nomen illi facio a P. Iosepho Aselepio, qui ut alibi dixi , modum , quo id facile fiat. invenit & tradidit immortali op

sculo Romae edito anno 1 67, quos deinde magni momenti accessionibus illustravit in Exercitatione Areo-0BMutua habita pro more Academiae Coll. Rom. an. I 77a . Harum ego lucubrati num quasi succum huc transferam .s 'o. Dico igitur Mylem primum, teste Wallis s) , qui regiae societatis Londinensis acta pervolvit, deprehendisse, tum aquam tum Mercurium , si ab omni aere liberentur, non descendere e tu bis immersis intra fluida singulis homogenea ne in machina quidempneumatica, omni aere a o illa extracto. Hugenius deinde anno I 66 I idem expertus fuit in tubis aqua silenis in silmili machina inclutis, qui ita de hoc phaenomeno loquitur , ut plane appareat se ignorasse, quod iam Boyles antea viderat. Ex quo factum est ,

478쪽

ut Mus henbroehius, qui solam videtur legisse Hugenii de hac re epistolam, quam unice citat in Introductione ad philosophiam o, insertam in Gallico Sapientum Diario an . , dicat Hugenio primum innotuisse hoc phaenomenon , dc Hugenianum proinde

vocet hoc experimentum . Hugenius autem numquam dicit experimentum se tentasse in Mercurio, sed hoc resert jam observatum a Boyle, & quidem per experimentum factum extra ipsam machiis nam pneumaticam . Interea regia Londinensis Academia tam novi phaenomeni rumore excitata commisit per Brounkerium praesidem suum ipsi Myle, ut una cum aliis diligentiores observationes institueret, qui hoc solum tandem obtinuerunt, ut Mercurium ostenderent suspensum usque ad Anglos poli. 7s, tum intra tum extra machinam Boyleanam , quin tamen ullibi adnotentdiametros ruborum, quos adhibuerunt. Wallisius citato loco, Du-

alii deinceps de hae re mentionem iacientes reserunt vel supponunt eosdem huius suspensionis inventores, & nemo est praeter

qui dicat eam ex suismet observationibus 1ibi jam certam esse, vel alium praeter duos illos nominet, cui idem contigerit obse vare . Quod argumento est rem non esse ficilem Dinu , quin immo non defuerunt, qui eam frustra tentantes inter fabulas absolute rejecerint .s I. Nemo tamen jam nec fabulosam nec dissicilem dicit, qui viam sequitur, quam sagacissimus Asclepius detexit, atque monstravit. Cum enim pro certo haberet salvis hydrostaticae legibus non posse, barometri statum per plures dies ad diversas altitudines explicari, per actionem solius vulgo eogniti fluidi vitro impenetrabilis, sed opus esse alio fluido, quod vitro impervium esset, ut supra 6. 36o. exposui, & cum hujus existentiam iam significarent phaenomena majoris solito suspensionis mercurii,enun- elata a Philosophis ejus authoritatis, quae non permitteret, ut ea in

479쪽

dubium revocarentur, totus incubuit in perquirendam rationem, qua solo Mercurio aut alio liquore labos ita impleret, ut aditus amplius non pateret fluido, quod vitrum solet penetrare. Hoe. postulabat, Mercurium & quemvis alium liquorem, qui in tua bis includeretur , ab omni prorsus sensibili aere liberare, quem admodum omnes etiam , qui id obtinu rant, requiri praedicabant . Quod cum fieri posse crederet adhibendo ad hoc munus aquam , cui proprium esse observaverat aerem combibere, rem aggressis feliciter perfecit, ut quoties libeat, certo certius habe tui suspensio Mercurii in tubis cujusvis diametri, & longitudinis . Author quidem eam obtinuit in tubis longis usque ad pollices P risienses-, quorum diameter alicubi etiam integrum pollicem superabat: quod adverto , quia Desigalterius ci) monuit experiamentum non contingere in tubis magni luminis. Eamdem ipsemet obtinui in tubo longo pollices Parisienses II a, & lato ex pariste aperta lineas tres, & paulo minus ex parte clausa .s a. Resero jam modum, quo ipse seliciter utor, qui non dis fert ab illo inventoris, nisi in eo, quod ipse adhibuit Mercurium aliquo Iabore per aquam sale & aceto commixtam prius purg tum , a quo ego abstineo sino ullo effectus detrimento, & tuto

omitti posse fastus deinde est ipse Auctor a) . In tubos igitur ex

una parte clausos, qui dum longe superant altitudinem pollicum so, habeant necesse est parietes non vulgares, sed crasses, & praei rea fulcimentum ex arundinibus, quibus alligentur, aliter nimio Mercurii pondere disrumpuntur , insando Mercurium prius percolatum per infundibuli chartacei tenuem meatum, usque dum reliqui sint aliquot polliees , ut sex vel octo , quos aqua comm ni impleo . Tum elaudo osculum tubi digito, & aliquoties hune agito, ut aqua modo supremam , modo infimam tabi partem occupet et tum intra sagnantem Mercurium immergo Osculum nondum remoto digito ab illo, nisi postquam tubum inclinavero ad HoriZOntem , ita ut ejus altitudo perpendicu laris sit pollices circ ter 3O . bic rellato tubo apparebit continua eruptio aeris in partem, Vacuam, quae accelerari etiam poterit concusso manibus tubo. Aer qui hac via separatur, si tubus de stagno sublatus , postquam digito occlusus fuerit ex parte aperta , Obvertatur, sursum ascendet so Des. Phyc Lee. io. a Ascl. Exer. Aem-hydr. q. I. u.ῖ.

480쪽

det , & eius loco novum fluidum tunc immittatur. Eadem op ratio saepius repetita, magis semper magisque infusum Mercurium a permixto aere purgabit. Ad promovendam magis hane aeris separationem a Pastibas Μercurii remotioribus ab aqua , quae pondere suo interclusum aerem coercent, ne evadat, iuvabit vel tu-bum saeculere in oppositum stagni parietem , vel inclinare tubum infra solitam altitudinem cum aliqua mediocri celeritate, & d inde ad pristinum locum restituere 3 Hac enim ratione fit, ut vio lenter Mercurius collidatur in superiorem partem tubi, & per Ossionem quamdam universa ipsius massa sustineat. Hoc autem praestat fieri, postquam aliquandiu permissus est Mereurius in tuisbo inclinato quiescere . Quae enim particulae aeris intra illum com-. mixtae lunt, paulatim ascendunt ad superficiem tubi, quae proinde facta illa collisione Dodius in unam aliquam molem congregantur ,

quae ad locum altiorem ascendat. Cognoscitur diminutio aeris ex ceo, quod cum ille abundat, Mercurius converso rubo deorsum corruat separatus ab intermixto aere in phares quasi cylindros , dcquq magis hic minuitur, maiorem semper secum cohaesionem praeseserat, ita ut tandem facta inclinatione tubi ad aliquem angulum cum 'horizonte , aqua quae sit in ima parte veniat ad summam per superiorem partem totius longitudinis tubi, occupante interea Mercurio aliam inseriorem .s 3. Quoties quis tentare velit suspensionem solius Mercurii poterit intra unum diem it Ium ab aere repurgare, transmissa saepius per tubi conversionem ab uno extremo ad aliud aqua, quae

est quasi scopa simul, & spongia aeris per Mercurium dispersi.

Aer cum ad os apertum evaserit, tollendus est implendo iterum tubum infuse liquore vel Mercurio . Melius autem videtur esse infundere Mercurium, quia hie minus aeris secum deseri, quam .

alii liquores , eumque qui in eo sit, dum aquam permeat, intra ipsam relinquit. Nihilominus etiamsi repleatur aqua, tam exi- sua est portio , quae adhiberi debet, ut contemni possit aer . qui in ipsa sit. At siquis velit experiri suspensionem Mercurii. qui partem aliquam aquae vel alterius liquoris contineat, necesse est diutius detinere tubam in statu ejus inclinationis ad horizontem, quae relinquat spat tim aliquod vacuum , quo effugere possit aer

immixtus aquae, cujus sepatatio indiget aliqua temporis diuturnitate ,

SEARCH

MENU NAVIGATION