장음표시 사용
461쪽
librio altitudinem habebit Mercurias suspensas in barometro . D lisse , ut refert idem Dei alandius, intra spatium quinque annorum invenit variationem hanc non superare Parisiis pollices duos eum duabus lineis a Semel enim intra hoc tempus vidit baro metrum depressum ad altitudinem pollicum a6 , lin. 6 cum sex decimis lineae t & semel elevatum ad illam pollicum a S lin. 3 cum quatuordecimis.s s. vas in quo stagnat Mercurius habeat eam amplitudianem, quae non exiguam quantitatem Mercurii contineat. Quoniam autem cum ascendit barometrum , multum etiam de se
gnanti Mercurio absorbet: & contra illo multum descendente , multum etiam seras eructat, ideo opus est, ut visibilis linea ducta sit intra hoc recipiens, quam constanter contingat Mercarius, di ex qua incipiat mensura altitudinis observandae. ad quam Ilercurius suspenditur . Haec linea expeditius etiam obtinetur per fiatum , quod quoties libeat facile tenditur ex oppositis labris recipientis ita pleni, ut constanter Mercurium stagnantem radat, ade que hunc prout opus est modo augendo modo minuendo. Hae ratione videntur latis evitari imperseetiones illae, propter quas de
Luc apud eumdem Landium IJ nollet adhiberi huiusmodi recipientia in barometris, eisque tubum recurvum, qualem habent quae vulgo Veneunt, praescribit praeserendum, cui opinioni, qui adhaereant, observent oportet, quae circa latitudinem , & altitudinem brachii minoris Wolfius a) docet esse attendenda . Tamdem cam soleat enunciari quantitas altitudinis, in qua sit Mercurius per pollices Parisiienses, opus est exacta mensura pedis P risiensis . Haec deportata in tabulam , cui verticaliter adhaereat tubus, dividatur circa ultimos pollices saltem in quaternas quasque lineas, quibus sui numeri apponantur, & in promptu sem per sit scala geometrica mobilis , passim a Geometris , ut a WOlfio ca) explicata , quae decimas lineae partes exhibeat, ut facile eruatur distincta altit o pro quovis tempore per pollices, lineas,& linearum decimas.sso. Quamvis variationes etiam minimae in altitudine hac ratione fiant satis sensibiles observatori, nihilominus tum has tum
462쪽
eaeteras omnes multo sensibiliores reddit alter tubus primo additus ivxta modum, quem Hugenius docuit in Diario Sapientum ad annum i 6 a s o, & reserunt Wolfius a , Desagulieri a), Eneyclopaedia O , & magis ae magis perfecerant Hookius, L hirius apud Musschenbroextum s) . Ille silc se habet. Loeo unius tabi syphonem adhibe , cujus brachium latius desinat superne intcibum adhue ampliorem . Hoc continere debet Mercurium . Auterum vero brachium, Postquam tres vel quatuor digitos uni r- mi eum primo brachio amplitudine processerit, coarctetur in t bum satis gracilem ad altitudinem etiam majorem altero, quae non debet esse minor triginta trium vel quatuor pollicum Parisie sium. Tubus graeilior continere debet liquorem aliquem color tum, idemque relinqui debet apertus, alter vero hermetice cla
. Per tubum apertum graciliorem, quem artifex terminare posset in figuram insundibuli, quod deinde completo olere tolla tur, primo quidem immittatur Mercurius, ita ut occupet totum tubum sibi destinatum , quod obtinebitur hunc inclinando ad horigontem, ita ut altitudo ejus perpendicularis sit minor polli- . cum 27. Immisia hoc modo ea quantitate Mercurii, quae satis . est ad solitam in vulgari barometro suspensionem , cujus mensura incipere de more debet ab ea altitudine, quae sit firme ad libellam cum illa , in quam desinit pars amplior alter us bracl ii , i funditur liquor coloratus usque ad certam altitudinem . Hic una cum columna aerea , quae per orificium tubi angustioris ingrediens ineum bit suido , a quilibrium faciet cum columna Mercurii. . constructione ipsa deducitur, quod si in tubo adhaec rca Verticem ampliori, qaam in toto inseriori decursu Nere
rius vel minimum quid & oculis insensibile elevetur , vel deprimatur, elevatio vel depressio liquoris necessirio consequens in tuisbo graciliori erit satis sensibilis, quoniam dum Mercurius vix lineam occupat in amplo vase , multas nWsse est liquor occupet iasatis angusto tubo . Quandoquidem autem liquor continetur in subo aperto , si hic talis sit, qui evaporare soleat, illo sensim eva-Κ k h a ne
463쪽
nescente , non habebitur accurata cognitio altitudinis audia vel imminutae in Mercurio nisi adhibita quadam aequatione . Harer modo, de quo iam dico, obtineri potest. Notam habeatur in qua ratione sit incrementum vel decrementum liquoris in tubo an gusto hujus Hugeniani barometri ad inerementum Mercurii in aliatero barometro, quod constet unico tubo , pro singulis lineis, aut certis linearum partibus, quibus subjacet haec altitudinis variatio. Iam si in Hugeiaiano aliquando liquor coloratus non respondeat notae altitudini, quam deberet habere sub certa barometri vulgaris altitudine. concludendum est evaporasse quicquid ab illa deficit, illudque computetur necelle est tamquam si adesset. molfius adessugiendam hane comparationis molestiam consulit 1 adhibere oleum Tartari per deliquium. Alii utuntur aqua communi cum parte sexta aquae regiae permixta , ne frigore in glaciem concrescat, eui superimponunt guttam olei ex amygdalis dulcibus; oleum
ssa. Ante Hugenium cogitarum fuit de simili barometro; Ipse enim citato loco unum describit, quod supra se habet ad perpendiculum cylindrum cum gracili tubo hermetice clauso, quem apertum , dc alterius lateri modo dicto applicatum voluit, ut caveret quaedam vitia, de quibus alterum reprehendit, quod aliqui vocant barometrum Cartesian- . Extitit tamen deinde Po-lenus, qui ejusdem patrocinium suscepit a , videns obiectos desectus tolli posse alia via, quam exposuit. At alterum nuper viatium inemendabile deprehendit Asclepius 3 in vapore elastico, qui ab omni humore in barometris incluso extollitur supra par rem vacuam, eamque ita occupat, ut Mercurium humiliorem cogat esse, ae deberet, dc quidem modo magis modo minus pro diversa eatoris intensione . Nihil dicam de aliis excogitatis modis ad augendam variationum vel minimarum apparentiam, quoniam inutiles inventi sunt, ex causis, quas post Desagulieriam ex ponit Musschenbroexius .
464쪽
QUAE in hac re sunt praecipua commemorabo. I. In
tubo majoris amplitudinis ad majorem altitudinem suspenditur inrcurius, quam in tubo minoris amplitudinis. Res est in comperto , & noviter confirmata ab obser . vationibus Card. De Mynes in Commentariis Acad. Parisiens a ni 1 6 8 . Diarium Literatorum Pisanum id reserens ejusdem ea sam dicit esse 1 sine tabis majorem aurituam , quem MercWius p titur in superficiebus relative minoribus . At quoniam in aliis fiuidis potius oppostrum contingit, exclusa est haec causa , de illa restat, quae communius assertur de Μercurio , qui sistit in tubis capillarubus infra libellam alterius, in quo aliquantulum immergantur , scilicet maior attractio, quam habet Mercurius cum Mercurio , quam cum vitro , quae clare se prodit in violento motu , quo gl buli Mercurii, qui restientes, dum ipse infunditur in cyathum vitreum , eidem solent adhaerere, trahuntur ab infuso Mereurio, dum iisdem fit proximus . Extitit quidem Plantadius, qui in Academ. Parisie n. an. I 33 assirmavit in barometris euiusvis ampliatudinis ad aequalem altitudinem componi Mercurium supra montes , qui altiores sunt centum hexapedis . At Academici Bon nienses de hoc experimento disserentes a) reserant barometra i aequalis latitudinis inclusa in maehina Boyleana ostendisse, pro singulis aeris exantiationibus multo celerius deprimi Mercurium inlatioribus ac in angustioribus, atque hinc sactum suisse, ut altitum
do in singulis aequalis appareret, sed ad brevissimum tempus s Nam simul ut aer in exeipulo quiescebat, pristina altitudinum varietas redibat. Quare concludunt: anputemus tale aliquid Plantadio aeciis QRλ Eumque eum barometra in montes deferret, extraneos morus de
disso boaroro , quibus altitudFnos aquarentur. Extitit & Cassinus, qui in Acad. pariter Parisien. an. 17 o narrat se vidisse Mercurium componi in tubis variae amplitudinis ad eamdem altitudinem, quoties eadem ratione impleti fuerant. Sed eidem responsum jam .est,
465쪽
est, id potuisse contingere ex difformi vi attinetiva in diversis vitris diversae fabricae observata jam ab Holmanno apud Musiche broehi uin i) , & a Balbo apud citatos Academicos Bononienses.ss . II. Mercurius in hoc barometro non retinet eanadem semp'r altitudinem, ut ipsius auctor Torricellius primus juxta eumdem Muschenbroekium ca) observavit , atque altior apparet nido tempore, pluvio vero depreuior . Hoc certum profecto est, di confirmatum, & affirmatum communiter. Quare crediderim Sturmium 3), dum scripsit contrario modo phaenomenon ubi contigisse, passum fuisse perturbationem idearum . Porro obse vatur tempus sudum haberi, quando barometrum non est infra pollices as . havrentius Gobari apud Trevolitanos assim atascendere Mercurium etiam quando ingruit nix vel grando. sed hoc eadem ratione eveniet, ac cum aliquando ascendit caelo pluvio, scilicet quia atmosphaera disponitur ad serenitatem a Nam quae in montibus est nix, in subjectis aequoribus erit pluvia, &quae alicubi est grando, in vicinia erit similiter pluvia . Quoniam tempus serenum aut pluvium per multos consta ter dies Depe contingit. constans pariter ohservatur altitudo Μereurii his tempestatibus respondens. olfius ex suis observationubus post illas aliorum statuit disserentiam cs) inter maximam , &minimam altitudinem esse duorum circiter pollicum Parisiensium . Sed hoc verum est de barometris constitutis procul ab AEquatore,& a Polis, quod confirmat observatio Delislii supra .s 8- r
Iata et circa autem aequatorem ea ne pervenit quidem ad lineas tres,& alicubi ne ad unam quidem integram , ut docent Observatio nes allatae a Musichen, hio 6J : in regionibus vero BoeraliOribus transcendit etiam tres pollices reserentibus Desagulierio O , dc Encyclopedia 8 . Altitudo quae est inter summam, & inmmam jure audit media, eaque in superficie maris, ad quam ex dictis s 33. necesse est hujusmodi observationes reserre, Passim ab Authoribus ponitur pollices a S . Errasse quia fractionem ne
466쪽
unt, ut Asclepius arbitratur ci), qui ex suis observationi.
us, quas exponit, eam invenit lineas a supra pollices et 8 r nee curant de illa, quae habetur circa AEquatorem a paucis observata a Hanc enim referente Musichenbroexio a Godinus in insula S.D minici reperit deficere a pollicibus a I per lineas tres, & Ulloa ae Bouguerius per semilineam in Porto Belo, & alibi. Illud non est omittendum , quod eaedem fere variationes altitudinis continguia circa idem eiusdem diei tempus in locis per plures etiam merid Mni gradus inter se remotis ia Academia Scientiarum Parisiensis ad
annum i o id testatur de illis initis Parisiis, & Perpiniani in distantia scilicet graduum 6 : & Asclepius de illis factis Romae
ac Patavii, quarum urbium distantia est graduum circiter 3π oi s sy. Ratio, quare eaelo sereno major sit gravitas atmosphaerae, minor vero caelo pIuvio non una est apud omnes. Alii hane repetunt ab elasticitate aeris, quam humidum debilitare, & si cum credunt intendere. Alii a natura vaporum, quam consi tuant in particulis aqueis , quasi exiguis vesiculis, quae specificeleriores sint aere, & minus proinde graves reddant columnas aereas, quibus commistentur . Alii ad aeris rarefactionem, oppositam condensationem recurrunt. Alii videntur sibi videre aerem vi ventorum cumulatum , ubi majus est ipsius pondus , &contra diminutum ubi levius est . Pluehe ) conjicit hujusmodi effectus repetendos esse non tam ab aere externo , quam ab illo, qui reperitur in ipsa parte tubi vacua , sensim separatus a tota massa inclusi Mercurii, qui modo majorem modo minorem habeat elasi citatem pro maiori vel minori copia ignei fluidi ubique Penetrantis, quod alicubi immisceatur. Henricus Eel, cs cr
dit ascensum Mereatu haberi . quia quotidiani vaporcs , qui ube tim excitantur a terra, & perseverant divisi in magna a terra diassantia, quo electricum fluidum eos deduxit, addunt pondus o Iumnis aeris , non se vae aqua sale onusta gravior est dulci et descensum vero putat contingere , quando iidem vapores a quavix
eausa densati decidunt, & quasi liberum a suo pondere aerem
467쪽
relinquunt. Leibnitius iam olim hanc ipsam causam eommentiuest . Statuens enim corpus, quod intra fluidum suspensum haereat augere ipsius pondus, & hoc augmentum cessare, cum primum libere in ipso descendat, credidit maiorem aeris gravitatem proinvenire a vaporum suspensione, minorem vero a lapsu eorumdem. Eadem cum aliis conjuncta placuit etiam Toaldo 1 . Sed cum principium sit verum, applicatio est importuna, tum quia barometri altitudo eadem plerumque est in ipsa pluvia licet de sissima , ac erat antea, dc post ipsam etiam sit: tum quia Pro ratione gravitatis Mercurii ad illam aquae, quando eodem tempore
tantum pluviae evelleretur e nubibus, quantum requiritur ad altitudinem linearum I , quod nescio an umquam contingat, de pressio in barometro esset unius dumtaxat linear. Ceterum quod
principium illud sit verum dubitari non potest . Nam finge in una bilancis parte pondus, quod aequilibrium faciat cum longo tubo alteri lanei imposito, quod si solo fluido aereo plenum , sed habeat intra se pendentem e filo ope transversi bacilli plumbeum globum, nonne filo restita vel combusto statim necesse est cesset aequilibrium , donec decidat plumbum, eum amplius hoc in lancem non gravitet Exemplum est ita manifestum, ut admirari quis possit, quonam modo Leibnitius existimaverit se aliquid si gulare excogitasse, & alii solum post peracta experimenta ipsum , & quidem non sine admiratione crediderint. Extat in Acade mia Scientiarum Parisiensi ad annum I ii diffusa eiusdem exposi- Iio, quam ex integro descripsit Desagulierius ca) , & novis experimentis confirmavit post illa, quae Reamurius iussu ejusdem Academiae , Ramaginius ad Leibnitii petitionem iam iter
Alii tandem ignotam eontendunt adhuc esse hanc causam negantes ullam ex allatis, & ne omnes quidem simul sumptas sarisiacere quaestioni. Illae inquiunt impedire potant aequalem ubique atmosphaerae pressionem eodem modo . ac procellae pertu bant illam aquarum maxis. Sicuti igitur concipimus, in magna sed pari a superficie maris prosunditate , aquae pressiones saeviente
tempestate solum aliquantulum, & ad breve tempus, & subsultim
468쪽
& in spatio ubi tempestas ingruit, plerumque fatis limitato , rece dere ab aequilibrio: ita pariter inaequalitates pressionis aeris, quae ab hujusmodi eaussis proveniant, nunquam esse possunt, quales aharometris indicantur: nec tam notabiles, ut linearum sex aut septem , quales frequenter apparent, cum Mercurius a media autitudine tendit ad summam vel infimam: nec tam constantes , ut per longum tempus eaedem diu noctuque conserventur: nee tam extensae, ut contemporaneae sint locis etiam inter se valde remotis.ss6. Quanti sint ponderis hujusmodi rationes contra omnes hactenus allatas explicationes, iuvat ostendere in ea, quae freque lius adducitur desumpta a ventis, postquam eidem primas tribu
schenbroehius ab . Sit primo ventus horizontalis . Hie in loco,
ubi spirat, minuet vim centripetam seu gravitatem atmosphaerae, quatenus eidem imprimet vim quadam centrifugam. Quantitas hujus diminutionis eruitur ex his aliunde cognitis. I. vires centrifugae corporis se moventis in eodem circula sunt ut quadrata v locitatum , a quibus nascuntur. Qui habeat prae oculis trigemmam sextam tertii elementi Euclidis facile per se eruet hujus demonstrationem, si observet tangentem repraesentare velocitatem horizontaliter impresIam , & partem secantis transeuntis per ce trum. interjectam circulum inter & tangentem repraesentare vim centrifugam . II. Diminutiones gravitatis, quae nascuntur LX Vi ribus centrifugis, sunt in eadem cum his ratione , utpote essectas necessarii a causis necessariis. III. Diminutio gravitatis corporis inaequatore positi propter vim centrifugam ortam ex velocitate m
tus diurni, qua scilicet intra horam eonficit spatium graduum I s,
est ex Ne tono aliisque ad integram gravitatem, ut 1 ad 29O. His positis si fingamus ventum norizontesem, qui intra horam conficiat unum gradum eum dimidio, habemus diminutionem gravitatis atmosphaerae . quae ex hac velocitate Gritur, esse ad integram ejusdem gravitatem fere ut I ad 3o ooo; Nam velocitas a raosphaerae ex hoc vento est decies minor velocitate, quae est ex ex motu diurno r Igitur eum diminutiones gravitatis sint, ut vires centrifugae, hoc est ut quadratata velocitatnm, diminutio gr
469쪽
vitatis ex motu diurno erit centies major ea, quae oritur ex hoe vento : ergo cum Prima esset totius gravitatis pars - , secunda erit ,,bia , parum differt a Parte tricies millesima totius gravi tatis . itaque a vento validissimo horizontali eruitur ea diminutio gravitatis, quae cogat Mercurium in barometro descendere per partem dumtaxat lineae circiter centesimam . Non est igitur ullus ventus causa descensus notabilis, qui frequens est in barometris. Nihil jam dicam de hypothesi venti verticaliter comprimentis aut elevantis atmosphaeram pro explicanda maxima aut infima altitudine barometri; omissa enim disquisitione circa quantitatem huius vis, permittam eam esse quantam quis velit: at quivis vicissim fatebitur , quod evidens est, eam numquam diutius perseverare , sed per intervalla intendi & remitti. igitur variationes barometri diuturnae nequeunt a Ventis provenire .ss . Omnibus hujusmodi causis exclusis restat ea , quam protulit Asclepius, de qua dicit, quod I qui minus veram arbitre rur , falsam non Ulandri. Ut haec innotescat, nosse oportet A uctorem certo comperisse, ut inferius planum erit, pressionem at mosphaerae nasci ex duplici fluido , altero quod vitrum non penetrat.& cujus pondus nobis manifestat barometrum , altero quod vitrum penetrat, & de cujus vi illud solum certum fieri potest modo in-fia exponendo, eam valere plusquam centum Mercurii pollices. Hoc posito en causa phaenomeni. Erumpens e terra ad aliquam atmosphaerae partem fluidum, vitrum penetrans excludit inde alterum fluidum non penetrans vitrum et Igitur barometrum, quod huius pressionem unice manifestat, descendet. Rursus imminuta alicubi primi penetrantis fluidi massa, alterum vitro ina penetrabila in eius locum juxta leges aequilibrii succedet: Igitur barometrum tunc ascendat oportet. Utrunque autem facile contingere potest, tum quia omnia fluida habent maximam mobilitatem, tum quia non alia requiritur variatio fluidi vitro impenetrabilis, quod superat pressionem columnae Mercurii pollicum Ioo, nisi ea quae respondeat duobus aut tribus ad summum ejusdem Mer
ss8. Cum existentia huius eausae extra controversiam deinde ponenda sit, nunc de ejus lassicientia aliquid dico. Imprimis hac viae
470쪽
via consultum est aequilibrio totius atmosphaerae , quod nequit Ial- naturae legibus deficere nisi ad breve tempus . Etsi enim in fluido non penetrante Vitrum hoc aequilibrium, ad quod ipsum pariter tendit, deficiat etiam ad longum tempus, quandoquidem
non raro notabile plurium linearum discrimen apparet per multos constanter dies inter altitudinem barometri circa aequatorem, &altitudinem in locis procul ab aequatore, attamen hujus causa statim occurrit in altero fluido vitrum penetrante, quod e terra erupit, & primi locum occupavit, ipsum vel detrudens in subterraneas regiones a se residias, vel certe removens, eidemque resissens ne iterum pristinum locum recuperet, ita ut ejus resiste alia, sicuti etiam totius circumsuta atmosphaerae nequeat vinci nisi per gradus insensibiles, prout reipsa observamus in lento barometrorum ascensu vel descensu . Deinde quod maxima sit dit Terentia altitudinis circa polum , minima circa aequatorem , non l abet difficultatem , cui non satisfaciat, qui dicat fontem primarium aeris penetrantis esse circa polum , ubi majores observantur variationes, ex quo loco in orbem usque ad aequatorem se diffundens subit ias cessariam suae vis diminutionem a Nam divisa spliceriea superficie per aequales latitudinis gradus in totidem Zonas, quis non videt ampliores successive es Ie , quae magis a polis recedentes ad aequa torem accedunt 8 adeoque non posse suiuum , quod in angustam saperficiem circa polos congregatum unum effectum praestabat, eximdem per ampliorem in aequatore dissipatum exhibere. Tertio quod circa eamdem latitudinem cum aliqua etiam amplitudine sumptam fere eaedem variationes, & circa idem tempus habeantur, iterum confirmat harum causam esse pressionem quamdam aequaliter se late diffundentem, utpote causam pro sua e X- tensione huic effectui parem , qua Ies non sunt venti, & aliae causae hactenus excogitatae . Quod si non omnino eaedem nec eodem
puncto temporis etiam sub eadem latitudine ubique contingant huiusmodi variationes hoc detur ventis, calori, & aliis causis, quas reiecimus, vel sontibus quibusdam secundariis ejusdem fluidi penetrantis per universam terram dispersis, a quibus actio primarii non nihil perturbatur. ss9. Ill. Bato metrum adhibito igne, & quidem satis valido consectum , si a suo Perpendiculo dimoveatur, & iterum ad