장음표시 사용
61쪽
rent, nunquam credo contigisset, quod adverterunt post Io. Cle
1sine amin nobis esse ideam de quibusdam objectis, illi vero contrarium concluderent. Hac de causa factum est, ut sint qui ideam, quam habemus de Deo claram praedicent, & illam quam experiamur de dolore etiam distinistam velint : alii rursus utrumque iiDde iis attributum denegent. Ita Malebranchius postquam lucem vocavit 3 ideam Dei, tenebras dixit ideam doloris, & omnes generaliter senationes, & cognitiones , quas dicimus intimi senasus, in quibus ipsam existentiae nostrae cognitionem reponit, inter obscuras & confusas rejicit.
ct oppositis imperfectionibus. 6 a. T Deam completam appello; quae objectum ita repraesentat, A . ut ipsitus etiam genus ultimum & differentiam primam exinhibeat si sit objectam universale, & praeterea diiserentiam etiam numericam , si objectam sit singulare , quae nomina ex iis, quae de universalibus disputantur , nota sunt. Quare idea completa o testi est idea totius essentiae objecti . Essentia enim significat principium omnium, quae ad ens aliquod pertinent, quod explicatur per genus ultimum & differentiam primam . Ideam vero incompletam appello, quae objectum, si sit universale , ita repraesentat, ut ipsius genus aliquod, sed non primam differentiam exhibeat: si vero objectum fit singulare, de eu non repraesentat differentiam
63. Ideam adaequatam appello , quae obieetum ita repraesentat, ut non solum ipsius senus ultimum & differentiam primam exhibeat, sed distincte etiam quicquid ad ipsius tum genus tum differentiam pertinet, exhibere potest . Vel si brevius idem ea primere volumus ideam adaequatam dicamus, quae ita completa est, ot sit etiam saltem distincta circa omnia, ex quibus completa constat. . Ideam vero inadaequatam appello, quae objectum . ita
62쪽
ita repraesentat, ut ipsius quidem genus ultimum, & differentiam primam' exhibeat, sed obscure tantum vel confuse, quae ad genus & disserentiam ipsius pertinent, exhibere potest et vel brevius ideam inadaequatam dicamus, quae completa est, sed non distincta circa omnia , ex quibus completa constat. Ut exemplum utriusque ideae adaequatae & inadaequatae afferam, saluo in medio duos geometras , quorum alter diu , alter a paueis diebus in hac disciplina versatus sit, & nemo eorum eareat idea completa prismasis. Uterque, si ut hanc nobis deci ret, postuletur, dicet prisma esse figuram solidam planis comprehensam, ex quibus duo opposita iunt parallela similia & aequalia . Haec autem verba dant prosecto ideam pessimatis completam ;Nam figura solida planis eomprehensa est in prismate ipsius ultimum genus: parallelismus vero similis & aequalis oppositorum planorum est ipsius disserentia specifica . Uerum quae completa est in mente utriusque, non erit adaequata , nisi apud geometram iamdiu exercitatum, Hic enim vero omnium rerum analysim unque ad illas, quae per se clarae sunt, perveniens , ficile instituet, atque si interrogetur,distinete & complete etiam se percipere ostendet, quid sit solidum, quid planum, quid parallelum, aliaque, ex quibus idea prismatis conflatur. At ille qui a paucis diebus geometra est, si de singulis interrogetur, quam ideam proserat, haesitabit in assignandis iis notis, per quas inter se distinguantur , etiamsi statim negaturus sit esse superficiem planam, quae curvasit, & esse parallela, quae inclinantur inter se plana , quod ostendit habere quidem ideam claram , sed obscuram tamen , vel confusam earum proprietatum , per quas componitur completa priomatis idea. ' 6 . Si idea adaequata objecti clare & distincte notas suas , quantum inhumanam mentem cadere potest , repraesentat, illa Voc tur etiam idea comprehensiva, I) C prebenditur, inquit S. A .
gustimis , quod ita videtur hoc est cognoscitur ) ut nihiI ejus lariteat videntem . Complexum autem illarum notarum, sine quibus idea nequit esse adaequata, vocatur eomprehensio idearum: de qua dici solet per modum axiomatis, quod quo minorem habet idea comprehensionem , eo majorem lubet extensionem, hoc est F a quo
63쪽
quo magis generica est , eo plura complectitur subjecta a genu, enim per hoc, quod habeat semper attributum aliquod minus, quam si ecies, & haec minus, quam individuum, ad plura extemditur . Exemplum ideae comprehensivae est in idea horologii portatilis, quae est in mente sui artificis a dum enim ille dicit esso machinam, quae se movet secundum leges mechanicae per elat rium intra ipsum latens, omnia penitus intelligit non solum, quae verbis exprimit: sed ea etiam , quae addere posset ad compositionem, usum, & dependentiam mutuam omnium partium hujus machinae declarandam. At Ille, qui non est artifex contentus sit oportet idea solum completa huius vel alterius artefacti eo modo, quo Cartesiani in brutorum notione acquiescunt, quam ipsi sibi fingunt in machina per solas leges mechanicae se movente ope musculorum, & spirituum animalium .
64쪽
Propstiones circa naturam Idearum . PROPOSITIO PRIMA
Ideae miserae sunt modificationes anima , ex ginibus
multae , se etiam inter se oppositae possunt eidem
animin eodem etiam tempore inesse eo modo ,
ΛRTICULUS PRIMUS. De Adversantibus provUitioni. R POsITIO quantum saltem ad primam sui par tem est primo contra Materialistas, qui ideas dicunt consistere in motu materiae. Citantur pro hac sententia multi ex veteribus philosophis, - sed ialso omnino a In tres enim aut quatuor c dit legitime haec accusatio , ut ex decursu hujus propositionis p tebit, ubi de his loquar. Ex recentioribus enim vero multi habentur Scriptores, communiter habiti pro impiis & libertinis , nec inter studioses philosophiae , sed philomaniae connumerati, ut argute dicit Alexander Bandiera 1 . Horum vexillarius est Thomas Hobbes , de quo alibi a) dixi, homo illis similis, utpote qui iuxta Moniliam tam fuit philosephus, quam cori anus . Hic itaque expresse docuit ideas nostras nihil aliud esse , nisi motus materiae . Quod plane consequenter dixit, postquam ex sola materia constare nos saepius conclusit ex hoc principio, quod hi termini, substantia incorporea contineant contradictionem, Subsantia, inquit, ct eorpus idem significant , adeoque substantia iiD
65쪽
scus ae siquis diceret incorporeum corpus. Huc pertinet ea eiusdem thesis, quam refert Brucherus, I) Dantur nomina insignificantia , qua vel nulla donitione explicata sunt , ναὶ quorum Agniscarisnes sunt inconsi lentes: hujus generis Visubsantia incorporea. At quanam ratione ici sibi persuaserit, praestat ' audire ; Quis enim non videat hos terminos substantiam incorpoream non praeseserre ullam comtradictionem , quae utique statim apparet in his corpus incorporeum . Tres ille proseri rationes. Prima est. ca Opinio de ex sentia spirituum incorporeorum , seu immanerialium nequit ullius bona nis mentem ingredi. At haec jam olim tamquam stultitia habita
fuit in Dicaearcho , & Aristoxeno, qui reserente Tullio , ι) quia docilis erat, quid aut qualis esset, intelligentia , nullum omnino annmum esse dixerat, & aliis , qui teste Leibnitio ) omnes res volunt esse corporeas , quia nibit nisi corpus disincte ct imaginabiliter explicari posse sibi persuadent ; Plane enim desipit, qui ea ratione moveatur ad admittenda sola corpora, quasi vero intimam horum substantiam, & omnia quae . his accidant, conscius sibi sit se umquam intellexisse. Secunda est. s) Nomen Disitus significat communiter tenue corpus ut aerem, ventum, spiritus animatis, er aliquania imagines, quas somniantes habemus. At haec ratio est cumulus falsitatum , dum omnem aliam excludit ab eo nomine receptam
significationem . Trevoltiani, ubi impugnant Auctorem libri cis jusdam do Mundo Ο Anima , qui hanc eamdem rationem vehementius protulit, ut suaderet Materialismum regnasse ubique sereusque ad Aeram Christianam, dabunt 6) particulares demonstrationes pro contraria propositione. Mihi haec ad Hominem plusquam satis es . Hobbes paullo infra superius allata dicit, Ethnici
eommuniter crediderunt exsere Damonas bonos ct malos, quos quia pinuabant sumere per se , vocarunt jubsantias, quia vero manibus non poterant contrectare, dixerunt Ucorporales: idemque Pudai prater Sad ducaeos Musuerunt ex eiam ratione : ergo Hobbes ait simul, & n
gat nomen spiri tus communiter sumseum fuisse pro substantia in-
66쪽
eor frea. Tertia tandem eius ratio est : Sacra Scriptura, quam Divinam agnoscit, nihil habet, quod cogat admittere substantiam
ullam creatam a Deo, quae non sit corpus, contendens quaecunque ex ipsa citantur in contrarium, praesertim de Angelis, eorumque nominibus & operationibus habere congruam explicationem sine recursu ad veros spiritus. Specimen hujusmodi explic tionum dat Brucherus in hac ejusdem thesi,' I) Infanta es enormis ingensiquo passio e tales furunt , quos Evangelica hisoria vocat Damoniaeos. Sed his omissis sacram Scripturam aperte significare animas nostias esse spirituales iam alibi a) demonstravi. 66. Quaeri potest num etiam Deum Hobbes dixerit esse corispus . Hoc quidem ex sitis principiis plane sequitur, & Bructerus. 3 hanc quoque blasphemiam eidem attribuit. Hoc certum est, quod se saltem in hac re dubium nefarie declaravit; Nam iterum Iterumque monet, ne eum dicimus juxta etiam sacras literas, Deum esse spiritum, accipiamus hoc nomen in sensu dogmatico, tamquam definiens ejus naturam esse quid incorporeum, sed in sensu pio, tamquam significans eam esse nobis incomprehensibialem , & dignam , quae a nobis honoretur . Cum igitur fixum animo habuerit nihil in nobis, nec in toto mundo creato esse praeter materiam, hinc deprimis ideis, quae an nobis sunt. nimirum sensationibus statuit in suis elementis Philosophiae, s J J Uo in sentiente nihil aliud esse potes prater
motμm paratum aliquarum , qua oreanorum, quo 1 sentimus parui
sunt. Et infra sensionis ortum sic declarat , μ) Sensis es ab organi
sensorii conara ad extra , qui generatur ab objecto versus interna , e q*ς Gliquamdiu manente per reactisnem factum phantasina . Haec de sensationibus, praeter quas non admisit. alterius generis cogniti
nefa Nam dicit deinde, phantasmatum orium perpetuum idip-fimes, quod appellari solei animi discursus. Vidit ipse idem eonstit' ra natura cognitionum in mutua aistione unius partis materiae Π alia' sequi, tribuendam esse adlualem cognitionem & sensum psis lapidibus se invieena collidentibus, cui consequentiae visus
67쪽
est primum quidem dubitare . quid respondeiidum esset, sed de
inde putavit eam concedi posse cum hoc temperamento , quod sensum quidem habeant omnia corpora, quae mOVentur ab alio, sed illius sensitonis non sint conscia , nec recordentus nisi ea , in quibus sint opportuna organa. Ipsius Verba haec sunt, i Sela fui sevi doctos, qui corpora omnia sensu praedita fuistinuerunt, nec video , si natura sensim is ἱn reactione sola collocaretur , quomodo refutari possnt. Sedes ex reactione corporum aliorum phantasma ah quod nasceretur , illud tamen remoto objecto satim cessaret; Nam nisi ad retinendum motum impressum etiam remoto objecto apta bobcantμr. gana, ut habent animalia, ita tantum sentient , ut nunquam I:η se δες cordentur. Alia ex eodem libro refert, & impugnat ex professo
Homseidus Dittonius in supplemento sui operis de Religione 2risiana ex Anglico Gallice redditi, cujus compendium clant Tr voltiani ad annum I as. ex editione Parisiensi non indicato authore , qui in editione Amsteloda mensi anni 1 28. habetur. Quo in loco interpres per notam ipsum reprehendit, quod perperam citaverit Physicam Hobiasii, quam dicit nunquam scripsisse . Sed sellitur prosee o . Haec enim extat in Elementis Philosophiae, quae ante oculos habeo , ab ipso Hobiasio Londini editis anno I 6ss , quorum est pars quarta . Etiam Clathius ab invehitur contra cDtata verba, quae execratur una cum aliis desumptis ex capite pitmo alterius operis, quod Londini Angliee edidit anno &inscripsit Leviathan ,seu de Republiea Ecclesiasica θ Cisili , i eamdem doctrinam insinuat . . cI. 67. Quoniam autem confidenter assirmat viros doctos ubi
suffragari, equidem dico nosse me ex S. Augustino, quod 3 Iecta Manichaeorum dicit, quia habet vitam lapis, o habet animam parier , ct lana, ct vestis , cum reprehensifuerint θ repulsi , quoia Scripturis proferunt dicentes, ut quid dictum es, quod factum sin ipso vita erat. Sed hi non sunt viri docti: & Augustinus quidem addit sordidis am illorum sectam se dicere delirando : S. Basilius vero de iisdem mentionem faciens dicit, ) Vana mentis homines
68쪽
Manich. ei sentiunt anima praeditam rellarem esse . Quis autem post hujusmodi censuram citabit quoddam Campanellae opusculum, dae' Sensu Rerum, aut cloctos dicet alios, siqui sunt hujus opinionis, quos Cudruorthius vocavit ci) Hyl Oitas , hoc est vitam. tribuentes materiae Θ Quid quod ne hi quidem suo materialismo favent; Nam omnia vivere & sentire Manichaei sentiebant non ratione mat tiae , sed ratione duplicis spiritus cum singulorum corporum materia commixti, juxta celebrem eorumdem stillitiam de duobus rerum omnium creatarum auctoribus spiritibus a se& aeternis, bono altero, & altero malo Pro qua cum abuterentur testimonio Ioannis iam dicto, illis non semel respondit Augustinus , il- lud ca) se diglinguendum es , cum dixerimus , quod factum est, d . . . inde inferamus, in ilio vita es, non in se, hoc est in se a natura, qua factum es, sed in tuo visa est, qaia omnia , quae por i tam fucta sunt
67. ..Hobbessio accesserunt Tolandus 3 , Antonius Collin- . . sus ) , Charpus 30 , Beherius relatus a Trevolitanis ) , Auctor libelli ifiscripti, Muntas ct ejuι origo, Anima Er ejus immordaliaras , quem confutant Trevolitani O, Dodiuellus impugnatus a Clarxio referente Whistono 8) , Guillelmus Co ardus in cogitationibus posterioribus de anima , ct in Vindicatione rationis , ct restionia contra imposurasphilosophiae, quem citat Christianus Wolfius cy) ,& contra quem inter alios allatos a Uernejo io scripsit Ioannes
Broughtonus tractatum de natura anima rationalis o Sunt alii etiam
de tanto errore accusati, & impugnati iuxta Bibliothecam Britannicam ii) a Baxtero, Champbello, & Lelando . Propius nostris temporibias sunt Helvetius in libro iis Spiritu et La Mettrie lix tra- G ctatu '
69쪽
etatu de Antino , & in libro, de Homine machina , citatus a Guyono
i), qui inserius a) invehitur etiam contra Voltatrem, quod in
quodam a se edito Iraemate tamquam eo inpendio Ecclesiastes, scelerate contendat Salomonis sententiam esse , quod ejusdem mortalis conditionis sit anima nostra , dc corpus, abutens iis, quae ibi resert dicta aut cogitata a Libertinis tamquam animi sui sententiam , vel potius Spiritus Saneti doctrinam, quam blasphemiam jam antea pronunciaverat Collinsius, qui Salomonem ausus fuit appellare Animicidam , hoc est propugnatorem mortalitatis animat . Paras huc etiam pertinere vult Spinosam , illi tribuens, quod saluerit sa) cognitionem , ct extensionem esse duas modificationes ejus. Lm materia : sed hoc non est verum . Spinosae enim deliramentum non fuit nihil aliud existere, nisi materiam , sed unam dumtaxat existere substantiam , abutens, ut Iarriges ostendit in duabus disertationibus insertis in Academiae Berotinensis monumentis ad annum I s , & II 36, Universali Logico, tamquam ente reali, ad quod retulit tamquam eiusdem modificationes species omnes substantiarum & accidentium reales. Tandem Chaurheixius ninper declamat contra Auctorem ignotum articuli δε elidentia in Gallica Encyclopaedia , quem refert docere omnes nostras cognitiones ese sensationes: has autem esse impressiones mere pastivas, quas dividit in duam species, alteram dicit esse illarum , quas
patimur ex ipso sensuum exercitio, alteram vero illarum , quas eX- perimur ex memoria, quam in mechanismo organiZationis vult
tonsistere . Alii viderint an vera sint exposita: Novianim Chau-meixium aliquando invenire materialismum , ubi certe non est, , ut cum de eo accusat, qui docent omnes nostras cognitiones fieri per sensus, tribuens quod his verbis significent, cognitiones no-Ηras consistere in commotione materiae facta in senstibus, aut per sensus in cerebro , cum ceteroquin idem significent ac Cartesiani,
ubi explicant ideas adventitias, & quod ipse idem iisdem adhaerens sic exprimit: s) Nostra sententia es eum De io cognitiones
70쪽
MODI ANIMAE. s I qualitatum sensibilium corporum nasci in nobis mediis organis no oram eorporum. Quod si diceret resormandum esse modum loquendi ad effigiendum omne sinistrae interpretationis periculum , ne hoc quidem jure peteret, quia abesse hujusmodi periculum penitus persuadet vetus ejusdem usus . ut patet ex S. Augustino, qui dixit cognitionem ignis viso sumo I) vocari cognitionem per sensum, quia ex passione corporis quamvis alia, idos ex dierius rei νisione pro
63. Secundo est contra Malebranchium, cujus doctrina est, a) memis ideas duplicis esse gencris, alias, quae aliquid nobis externum , alias vero, quae quid nobis internum repraesentant, atque has posteriores fatetur esse modiscationes mentis: at de prioribus siedeinde pronunciat, sab Idea , qua nobis aliquid extra nos reprasen eanι, non syra modificationes mentis no Pa . Hanc propositionem L cIaus ad examen revoeans concludit, ipsum nescire quid dicat , si velit solas perceptiones eorum, quae intrinsecus experimur, esse modificationes animae, non vero perceptiones, quibus Objecta extrinseca cognoscimus, quasi anima liaec cognoscens, nullam in se mutationem pateretur. Confirmare quis potest censaram Lockii ex eo , quod Malebranchius ideas menIis nostrae vocet tum illas, quae per ipsam non sunt modificationes mentis, tum
illas , quas statuit tales esse; Mentis enim ideas dixit, ut nuper vi dimus , esse duplicis generis. Profecto qui scit quid dicat, evitat omnem speciem contradictionis , qualem praesesert a pellatio ideae mentis attributa etiam ideis, quas uegat esse modificationes mentis.. Tertio est contra illos, qui cognitiones nostras dixerunt esse species nescio qua ex materialibus redditas per vim mentis spirituales , ipsique inhaerentes, adeoque entitates quasdam de gen re accidentis absoluti, quod late in Academiis Peripateticis olim per
Quarto est contra illos, qui de genere substantiae putarunt eas esse, ut proinde intulerint a Deo solo ereari . Ex his in- ter esios nominavi alibi csb Mursierium , cui hic addam Ludovi-