장음표시 사용
161쪽
De modis secundae figurae. SECvNDA uero figura modos habet quatuor , quorum primus est A quo,datis tribus terminis, conficitur Dilogismus ex uniuersali negatiua maiore, et uniuersali affirmatiua minore, uniuersalem negatiuam diretitim concludens. Termini quidem sunt,lapis,animal, homo: ut nullus lapis es anima omnis autem homo essanimai,nullus igitur homo est lapis. Vocabulum autem artis, Cesare. Et reducitur hic modus ad secundum primae figurae modum,maiore simpliciter conuersa. Secundus modus est,in quo,datis tribus terminis,csscitur sedillogismus ex uniuersali affirmativa maiore, S universali negativa minore,uniuersalem negativam directimconcludens. Termini quidem sunt,animal,homo,lapis: ut omnis homo est anima nullus aute lapis est animal, nullus igitur lapis est homo. Vocabulum autem artis, Camestres. Et reducitur hic qnoque modus ad secundutrimae figurae modum,minore simpliciter conuersa , ac . uper praemi sis tras ostit. Tertius modus est,in quo, datis tribus terminis,conficiturβllogismus ex uniuersali negatiua maiori,di particulari affirmativa minori, particularem negativam direstim concludens. Termini quidem fiunt,lapinanimal diomo: ut nullus lapis est animal,quidam autem homo est animal gitur quidam
homo non es lapis . Vocabulum autem artis, Festino. Et reducitur hic modus ad quartum primae figurae modum,maiore impliciter conuersa. Quartus modus est,
in quo datis tribus terminis,coficitur Hilogismus ex maiore uniuersali affirmativa, minori particulari negatiua,particularem negativam directim concludens.Ter
162쪽
mini quidem fuat,homo,animal,lapis: ut omnis homo est animaliquidam autem lapis non est animal,qu idam
igitur Lipis non est homo. Vocabulum autem artis, Baraco. Et reducitur hic modus ad primum primae figura
modum, syllogismo ad impossibile ducente.
S E et v N DA uero. ) Omnes syllogismi huius figurae imperfecti sunt,& ad priores duos modos primae figurae reducuntur: ut Aristoteles diserte docet quinto capite primi libri Priorum. Et reluditur hic modus .) Baroco reducitur perimpossibile ad barbara, sumendo contradictorium concitisionis pro minore in barbara, & inferendo cotradictorium minoris,ex quo conficitur aut bonum esse syllogismum in baroco,aut duas contradictorias simul esse ueras. Id exemplo doceo , omnis homo est animal, quidam lapis non est animal r ergo quidam lapis non est homo, sic reducitur. omnis homo est animal, omnis lapis est homo , ergo omnis lapis est animal .at concessunt erat, quidam lapis no est animal, igitur duae contradi toriae simul verae.
De modis tertiae figurae. SavvirvR tertia figura , quae modos sex habet. Trimus ex his modus est,in quo datis tribus terminis, conficitur ollogismus ex uniuersali asyrmativa maiori. et uniuersali negativa minori, particularem affirmat, uam diret Iim coucludens. Termini quidem sunt,homo, aximal, substantia: ut omnis homo e substantia, et ora
. nis homo est animal, igitur quodda ahi al est substan
tia. Vocabulum aute artis, Darapti. E t reducit u r hic
modus ad tertium primae figurae modii, minore per accidens conuer a. Secundus modus est, in quo datis tribus terminis,conficitur ollogismus ex uniuersali negativa maiorint uniuersali assemativa minore,particularem
negatiuam dii clim concludens. Termini quidem sunt i, stomo
163쪽
homo,substantia, lapis: ut nullus homo est lapis, omnis autem homo est substantia, igitur quaedam substantia
non est lapis . Vocabulum autem artis,Fes ton. Et re ducitur hic modus ad quartum primae figura modum, minori conversa per accidens. Tertius uero modus est,
in quo, alis tribus terminis,cbficiturHllogismus ex particulari affirmativa maiori, ' uniuersali affirmativa minori,particularem aflirmativa directim concludens. Termini quidem funi,homo,animal, substantiae ut quidam homo est substantia, omnis homo es animat,igitur quoddam animal est substantia. Vocabulum au martis,Disamis. Et reducitur hic modus ad tertium primae figurae modum,maiore pariter conclusione conuersa simpliciter,ac insuper praemissis tra Fositis. suartus modus est,in quo,datis tribus terminis,ceficitur syllogismus ex uniuersit affirmatiua maiori , di particulari affirmativa minori,particularem allirmativam directim concludens. Termini quidem sunt, homo,substantia Mnimat: ut omnis homo est substantia, et quidam hohio est animal gittir quoddam animal est substantia.
Vocabulum autem artis es,Datis.Et reducitu r hic modus ad tertium primae figurae modum,minore conuersa simpliciter. suintus inodus est,in quo, datis tribus terminis,coficitur Dilogismus ex particulari negativa maiore,ct uniuersali affirmativa minore, particulare negativam Arestim concludens. Termini quidem sunt,homo,animal,lapis: ut quidam homo non est lapis, omnis autem homo est anima igitur quoddam animal noli est lapjs. Vocabulum autem artis, Bocardo. Et reducitur
hic modus ad primum prima figurae modum,s,llogismo
164쪽
ad impossibile ducente. Sextus modus est, in quo daturribus terminis,conficitur sillogismus ex uniuersali negatiua maiore, O particulari affirmativa minore sarticularem negativa directim concludens . Termini quidem sunt .homo, nimal apis: ut nullus homo est lapis: quidam autem homo es animale igitur quodda animal non est lapis . Vocabulum autem artis , Ferison. Et roducitur hic modus ad quartii primae figurae modii,mino resimpliciter conuersa. Et de modis quidem hactenus.
h i ' T tere fissum. Huius figurae etiam omnes syllogismi imperfecti sunt,& in prima figura comproban
tur . Et reducitur hic modo. Iso cardo per impossibile reducitur ad barbara, sumendo contradictoriam conclusionis pro maiore,& colligendo contradictoriam maioris . sit hic syllogiimus doctrinae causa in bo cardo,quidam homo non est lapis,omnis homo est animale ergo quodda animal non est lapis . sic reducitur,omne animal est lapis,omnis homo est animal. ergo omnis homo est lapis,at prius datum fuit, quidam homo non est lapis, quo fit ut duae contradictoriae Iant limul verae, hoc non est admittendum: ergo prior svllogismus erat bonus.
De quibusdam regulis specialibus, tum quid
comune omnibus cuiuslibet figurae modis' quid cuique figurae proprium.
Io I T vR post definitos modos,praeter iam dictas regulas,aliae restant magis Deciales, nihilominus iras modis inseruietes, ut quae,ueluti corollaria quaedam , ex tribus expositis uris eductae uideri possent. Puarum quidem prima est. In prioribus quatuor primae figurae modis,o in omnis tertiae, si minor fuerit negatiua, nihil sequitur . Secunda, In prioribus quatuor primae figurae modisio in omnibus secundae, si maior fuerit parti
165쪽
cularis, nihil sequitur. Tertia, In secunda figura opo
tet alterutram praemissarum esse negatiuam. Quarta , In tertia figura conclusio semper erit particularis.Sanetum has,tum superiores illas regulas Nicephorus Graecus autor,ut alia dicendi figura,ita digrauius di artificiosius complexus est: Commune est cinquit omnibus dictetisticis modis per tres dissostas figuras, ut conclusio deteriorem sequatur propositionem. Est aute deterior particularis uniuersali, abdicat tua alente , hoc est,negatio a irmatione . Atqui proprium quidem primae figurae est,per modos saltem directos,majorem pro- postionem uniuersalem esse, in minorem semper afr mattuam. Secunda uer3 figurae proprium est,maiorem propositionem uniuersalem esse inorem uero Ag mialis ab illa qualitatis,ct colligere conclusione semper A gatiuam. Tertiae porro figurae propria est,maiore propositionem indisserent e esse, minorem uero Uirmativa semperiet colligere conclusionem semper particularem.
I G I T v R I F. Proseri quasdam tegulas speciales, quae trium figurarum, uelut appendices,quaedam sunt. Quarum prima.) Non ualet igitur haec collectio, nullus lapis est animal, nullus homo est lapis, ergo nullus homo est animal. Et in omnibus tertie.) Haec collectio ob id non est firma, omnis homo est animal, nullus homo est lapis , ergo quidam lapis est animal. Secunda.) ob hanc regulam hic syllogismus no ualethaliquod animal est homo,omnis equus est animal, ergo quidam equus est homo. Et in omnibus feci ea Quare non ualet hic syllogismus, aliquod animal non est rationale omnis homo est ronalis, ergo aliquis homo non est animal. Terti t. Ratio huius tegulae est, quia ex duabus affirmati iis in secunda figura nihil sequitur necessario, ut haec est inepta collectio,omnis homo est animal, omnis e quus est animal ergo omnis equus est homo. Quarta. Hqc
166쪽
DE . SYLTO G . CATE c. regula docet hanc non esse ueram collectionem; omnis honao eit rationans, omnis homo est animal, ergo omne animal est rationale. Commune Od. Omnes hae regulae quae adtinem huius capitis sequantur, facile ex vocabulis ii neu larum figurarum intelliguntur.
De tribus instrumentis, quibus imperfecti syllogismi ad perfectos reducuntur, bre-
C v, M sint autem tria s ut supta diximus instrumenta,quibus imperfecti 'illogismi ad persectos reduci
possi te nempe conriettio,pramisarum transpositio, et Dilogismus ad impo bile ducens: de his paulichius r peto e hoc loco haud inutile fuerit,he qujcquam praetermittatur, quod ad intellectum eorum quae dicta sunt, conferre utcucque possit. Verumenimuero quia de horum primo , ut de conuersione, tractatu tertio fatiscutarbitror od nobis est dictum, de reliquis duobus hinci sat tractandum.
Cv xi sint. Proponit tria instrumeta, quibus omnes syllogi Lamperfectised perfectos reducuntur. Nempe consecsio. Reductio per conuersionein vel praemis,rum transpoutronem uocatur Aristoteli reductio ostensua.
De transpositione praemissarum,&quod . modis fiat. TRANs PONvNTvR praemisse quoties ambae locum mutant,ita ut ex maiore minor ex minore
uicit m maior fiat propositio, quod aliquando quidem
coiit; it,alterutra,aut etram utraqte ex ipsis coue a. Quo sane modo idoneum reductionis instrumentum habetur . Eliquando uer, a que alicuius conuersione: uerum hoc pasto haudquaquam inter instrumenta illa,ct quibus
167쪽
aliam tum uim habet, tempe per quam in omni figurambdi iudireecti fieri pos e probantur . Quo fit,ut tot modi esse possint indirectim concludentes,quot sunt qui diareotim concludunt. Cui quide sententiae illa Iacobi Fabri Stapulensis regula subscribit. quascunque praemissas aliqua sequitur concluso .eadem ad easde sequitur transpositas: id quod nunc exemplo tantum probare liceat, si que hic bllogismus , Omne animal es subsantis,et omnis homo es animal gitur omnis homo ess
substantia. Huius nanque Dilogismi se praemissas tranf-
ponas,ad easdem eadem continuo sequitur conclusio, ut omnis homo est animal, omne animal est substantia , igitur omnis homo es substantia. suod certe S in omnibus modis necessarsi ita euenire etiamnum dem Uraariposset, sed nunc non est hic locus.
TRANspoNvNTun praemisse. ut sit in camestres, cum reducitur ad caelarent. Nam maior in camestres,sit minor in caelarent. N per sit hic syllogi sinus in caelaret, nullum animal est lapis,omnis homo est animal et ergo nullus homo est lapis . transponendo praemisias sine couersi ne sit hic syllogismus concludens indirectim: omnis homo est animal, nullum animal est lapis, ergo nullus homo est lapis . Huius namque. Nam in prima figura mediti aliquando praedicatur in maiore , & subiicitur in minore: author
De syllogismo ad impossibile ducente. PAR impolybile uero factus enditu dillogisnus,
quoties contradictio ponitur conclusionis, et assumitur altera sumptarum propositionum, nota pariter con
fessa, ex quibus deinde,nempe posita di assumpta colli
168쪽
gitur Hilogismus alteram ab assumpta concludens:quae quia mani esse falsa deprehenditur c quippe cuius con tradictoria uera per pothesim extabat una cu assumpta per eam alterutra perimenda uenitpraemissarum: ut exempli gratia dit factu illogismus in primo prima figurae modo,omne animal est substantia, ct omnis homo est animal gitur omnis homo est substantia. Huius syllogismi si coclusio ipsa uel dubitetur,uel negetur prorsus,tuncsic contexodilogismum ad impossibile ducentem et quidam homo non est substantia, omnis autem homo est animat,igitur quoddam animal non est substam tu . Atqui haec quoniam manifese falsa est ,sequitur alteram praemissarum falsam quoq; esse, non minorem quidem, quonia in ipsa in altero ollogismo uera ex h)pothesi concessa fuit,ergo maiorem. sare eius contras. AStoria quae erat,omnis homo est substantia, uera est, O haec nimirum conclusoprioris filogismi erat, quod erat propositum. Vnde ex hoc etiamnum error eo rum manifestatur,qui per c, literam stuperius Inter aratis literas positam,significari credentes sillogismum conuersuum, eundem proinde illum existimare uidentur
cum syllogismo ad impossibile ducente, cum sint d se Ionag diuers.
PAR impos ibile. est itaque syllogismus ducens ad impossibile,cum ex opposito conclusionis probandae cu una uera & concessa colligi miisvnam propositionem perspicue falsam & impossibilem,a qua opponens regreditur ad conclusionem probandam, & sic in omni syllogismo duce te ad impossibile,tria sunt necessaria, conclusio probada, ut omnis homo est substantia.oppositum conclusionis, ut aliquis homo non est substantia,& id quod tanquam uerissimu sumitur,ut omne animal est substatia. Sequitur aiterum. Quia
169쪽
TRACTAT us v. 8s falsa conclusio non colligitur,nisi ex salsis praemissis. Meem. Syllogismus conuersitius partim conuenit cum sy'logismo ducente ad incommodo, partim distet t.Conueniunt inter se quia ambo in omnibus fiunt figuris,differunt, quia in syllogismo conuersivo damus,& singimus syllogismum prius factum ab opponente, sed in hilogismo ducente ad anco modum, nullus praesupponitur 1yllogismus tactus:uel, ut ait Philoponus in syllogismo conuersium colligitur tam contrarium quam contradictorium alicuius propolitionis: sed in syllogismo ducente ad incommodum, contradictorium tantum , vide Aristotelem undecimo capite secundi libri Priorum,quo loco legendus Philoponus .
Quod praeter praedictos modos alii omnes magna ex parte a syllogisti habeantur. IN sv PER O illud nunc, quantum quidem ad definitos modos attinet, adjciendum haud ab re puto, quod quicunque modi contra praedictassedillogismorum formas siue leges fiui,ordinaturq;, omnes hi a sedillogissi
habentur. Siquidem hoc pacto contingeret in ipsa conclusione,primum ex tribus datis terminis interdum om
ni inesse postremo .interdum nulli: hoc est,ut planius in
telligatur quod dictu est,ex tribus terminis, seruata eadem forma,conclusionem colligi,nunc uniuersatem afrmatiuam,nunc uniuersalem negatiuam. Atque id quidem est quemadmodum ct in prioribus analyticis Aristoteles docet, lare terminos,in quibus omni, O in quibus nulli. At hoc ipsum nunc exemplis subiectis ostendamus. Constituatur itaque syllogismus in prima figura, sintque termini in quibus omni,id est,ubi primus omnipo remo iness,animal,homo,equus: ut omnis holume animal, ct nullus equus est homo, igitur omnis equus
est animal. Alter rursus constituatur Dilogismus,sin
170쪽
que termini in quibus nulli )oc est, ubi primus nulli inpos remo,anima homo apis: ut omnis homo est ammat,nullus autem lapis est homo , igitur nullus lapis e flamma Et ut hoc ia in uniuersalibus os sum est propositionibus, .m ita in particularibus ossedere licet, articularem colligendo conclusionem,si quibus id ita placet. Ex quo manifestum euadit,huiusmodi datorum terminorum conteaetum inutilem prorsus esse, id quod oe
in sicunda intertia figura simili ostendi potest , qua,
quam in tertia haud ita omni ex parte siese habet. Caeterum ut huiusmodi terminorum facilis habeatur inuentio,baeca quibusdam tradita regula est per distinctionem: eccipiendi sunt tres termini,quorum tertius ad re
liquos duos se habeat, ut genus ad species quae sub ipso co
tinentur,ut homo ,equus,ammahuel ut e traneus, hoc est, Asparatus ad utrunque,ut homo, lilis,lapis,vel ut
cunque superior ad illos sit,qui ct de se inuicem praedi
centur,aut conuertibiliter,aut non Convertibiliter quisdem,ut homo,risibile,substantia. Non conmertibiliter uero, ut homo,animal,subsantia.
IN sv PE R ET ILL v D. Docet laoc capite Caesarius omnes colligendi modos, praeter praedictos est e reiiciendos & in collectiles. A que/ s. Locus est apud Aristotelem quarto capite primi libri priorum. Dantur termini, in quibus omni, quando ex duabus propositionibus simul ueris,conclusio colligitur uniuersalisas firmativa vera,& dantur termini in quibus nulli quando in eadem forma argu mentandi,ex duabus propositionibus ueris, insertur uni uersalis negatiua uera: quocirca duo contraria essent simul uera. ut exempli gratia,in quatuor prioribus modis primae figurae, maiore uniuersali assirmativa, minore uniuersali
negatiua,nihil colligitur necessario. ratio Aristotelis est, quia