장음표시 사용
181쪽
stquitur ita necessario esse,ut est in connexione propo tum: uis homo est,animal est,atqui homo est, animal
igitur est. Hic antecedens homo est, proponitur ueluti dubium,cum dicitur, Si homo est: assumitur deinde ideut argumentum, cum absque conditione repetitur, atqui homo est. O quod demum necessario sequitur ania mal esse,quemadmodum erat propositum. Quodsi parate ex altera annexum siue consequens as amus, ataque dicamus,est autem animal haudquaquam de necessitate euenit hominem idcirco esse. Inueniuntur autem certi termini, in quibus peraque ualet assumptio, siue praecedens, esubsequens assumatur,ut in homine,a
que risibili. vam ut recte sequitur, si homo est , ri bile est,ita recto quoque sequitur , si assumatur hoc modo, Atqui risbile est, igitur homo est. Sed in his haec est consequentiae causa,quia homo O risbile aequi sunt termini,atque i dcirco uno posito, Iterum comitari in necessee. Verum quia hoc in omnibus non ita se habet, idcirco non recipitur ut firmum O stabile, sed magis improbatur,ut incertum O minime constans.
P Rrrius igitur In hoc primo modo colligimus a positione antecedentis ad positionem consequentis, ut si iustitia est, uirtus est,atqui iustitia est,ergo uirtus est.Quid hoc loco sit antecedens quid consequens,dictum est supra a nobis. Ponere hoc loco est affirmare,tollere, negare. Inueniuntur autem.) Interminis aequis & recurrentibus post umus utroque modo & antecedens & consequens assumere, sed hae formae colligendi , terminorum tantum gratia ualidae
Secundus modus.SEcvNDus uero modus, cum in conditionali,-
182쪽
posito consequentis assumpto, aufertur id quod ant,
ceperat,boc modo,Si homo est, animal est: non est autem animal igitur homo non est. Qimissi contra hominem esse negemus,non tollitur proinde quod connexum est,utsi dicamus,non est autem homo , non iam conti nuo sequitur,animal non esse . atque idcirco hic modus , in consequentibus appellatur: quemadmodu qui hunc praecessit, ab antecedentibus dicitur. Quare di hi duo modi a recentioribus ita dixtinguntur, ut prior quidem dicaturi, positione antecedentis,seq:tens uero , A de-yructione confiequentis. Caeterum ni utroque modo ex
datae conditionalis partibus affirmativis firma ubique sententia probatur, id quod paulo supra exemplis a hibitis ostensum est: ita eadem consequentiae uis erit , si negatiuae eius partes fuerint: ut, si animal non est, homo noti est: non est autem animal, igitur homo non est. Item, si animal non est, homo non est: atqui homo
SECvNDus uero modus In hoc secundo modo colligimus ex opposito consequentis ad oppositum antecedentis. Est autem oppositum consequentis , contradictorium consequentia,ut si consequens sit negativum,affirmetur, si affirmatiuum negetur, ut si dies est,nox non est,atqui nox est, ergo dies non est.Si liberalitas & uirtus est,atqui uirtus noesti ergo liberalitas non est. Atque idcirco. Huius loci ratio est,quia si ad positionem antecedentis, sequitur positio co- sequentis, oportet oppositum consequentis inferre oppositum antecedenti v. Principium enim dialecticum est oppositum consequentis non posse cohaerere cum antecedente. Vt quia haec est ratae fidei consequentia, si felicitas operatio animi est, necessario consequitur,non est operatio animi,ergo non est felicitas. Operationem animae non esse,&selicitatem ess riseri non potest.
183쪽
, De quadam argumentatione contra secundi modi regulam facta, ex
Hic iam objciet aliquis fortassis nobis Aristotelem ipsum,qm in prooemio libri de Anim, tali contra
praescriptum secundi modi formam ( ut uidetur usus
est argumentatione,Si quod est animasinquienso pro prium opus: potest contingere, ut ipsa a corpore seorsum t. Si uero nullum est opus anima proprium, contingere non potest, ut a corpore seorsum maneat ,subsistat ue. Sane hanc argumentationem liqui ob id calumnientur, reprehedantq; cev 'unus firmam minusq; dignam tanto philos pho.Calumnia aut huiusmodi est, Oportebat .inquiuii ccepto consequentis opposito, ita tollere demoliriq; antecedens: at hic contrarias ordo seruatur. Verum hanc calumniam csi qua tamen dici mereturo Themistius haud dubie nobilissimus Peripateticus subtilis me dissi it,ac diluit. Unde quicunque ait, tam male animati sunti, ut haec quae in dialeolica atque in exercitio argutiarti iactata,et prompta olbus sunt gnorase .ari otele putent , hi plane ignorantissimi uia dentur. Nanque uerbum illud Potest contingere e quo quidem Aristoteles in sua oratione utituro non necessariam,sed possibilemo contingentem connexionem habet: in quo genere nos oportet obolito consequente,aboleatures antecedens: id quod omnino ita euenit , qu ties necessaria conexio est. Sed hic in contrariu obseruatio est,ut. abolitio antecedetu aboleat consequens. Cui
rei causa ide autor huiusmodi aserisemper. n. inquit id quod contingente equitur, tanquam pars sit antecedentis:
184쪽
dentis: propterea quod quandoque accidit, quandoque
non accidit.Ita qui antecedem interemit totum inter
mit.Toto autem Ablato, consequens es parti quoque abolitionem aferri. Hinc O ab eode autore aliud haud dissimile proponitur exemplum,quod tale est,Si animal est, quod procul ad nos accedit, potest contingere ut sit equus,igitvrs animal non est, neque ut equus sit contingere potest. Quo fit, ut inscitiae potius illi arguendi sint,qui talem argumentandi formam,ut minus sanam cavillantur,o non Aristoteles ipse qui rectissime ita argumetatus est. Haec ita ex Themissio, quem Hermolaus Barbarus aetate nostra Latinitate donauit , uir utique impense eruditus.
Hi s iam obiiciet.Caesarius hoc loco grauem ponit quaestionem, quae contra hunc secundum modum exoritur. Huius autem haec est solutio, quando consequens est, siue cotingens,si ue possibile, tunc possiimus in secundo modo colligere a destructione antecedentis ad destructionem consequentis. Adde etiam, id uerum esse, quando termini aequi sunt. Quod ad ueritatem quaestionis attinet, intelligere est propria animae operatio,& sic assumptio est neganda . Huius loci a nobis facta est mentio in primo libro Auscultatoriorum cap. iiis.& in scholiis primi libri de anima,cap. i. oportebati uimunt. Nam in secundo modo argumentandum est ex opposito consequentis ad oppositum .antecedentis , Aristo.auten.j. cap.j. libri de anima ex opposito antecedentis ad oppositum consequentis est ratiocinatus.
T g RT I v s deinde modus est,qui appellatur, repugnantibus,in quo demonstratur non posse simul hoc esse O istud.Fit autem quoties connexae propositionis affirmativae antecedens astruitur,vi consequens tollatur.
Quod certe ideo ita euenire manifestum est,quod huis
185쪽
modi propositiones ex repugnantibus rut ex contrariis constent partibus. Ex repugnantibus quidem, ut non si dies est,nox est: atqui dies est, nox igitur non est. Ex contrariis autem, ut non uanum est,aegrum est: atqui
fanum est, non est igitur aegrum. In quibus sedillogismis propositiones sumpta huismodi sunt, ut impossibilest,si antecedens est onsequens esse. Itaque cum ita proponitur, non si iura est, nox est, huius propo tionis senissus hic est, non recte sequi , se dies est , ut nox sit. Diactum ess autem ex repugnantibui, aut ex contrariis , quoniam quae aliter se habent, sillogismum ad hunc modum nullum constituunt. Quapropter haudquaquam
recipiendus est hic sillogismus, non se homo est, album
est,est aut homo,igitur album non est,quando nec repugnantia sunt inter se homo, album,nec cotraria. Fit item, hic modus aliquotiencum inter alterutra comnexae propositionis partem negatio interponitur, atque ea ipsa rursus denegatum ut sit propositio, si animal noest,homo est,haec repugnans est, di ob idfalsa. Fit autem uera, si negatio huic a fronte adjciatur,hoc modo, Non si animal non est,homo est. Huius quippe propo tionis haec est Fententia,Si animal non sit, fieri non posse,uisit homo.Ea igitur concessa, assumimus protinus hoc modo , Atqui animal non est , ac deinde concludismus gitur homo non est. Similiter uero se ita proponatur, Si homo est,non est animal, quae ct ipsi falsa est, propter partium inter se repugnantiam: quare si huic deinde negatio apponatur, uera fit, hoc modo,Nssi homo est,non est animat Nam di huius sententia est
se homost, non posse fieri ut non sit animal. Itaque ea
186쪽
concessa, talis contexitur Hilogismus, hon si homo est, animal non est, atqui homo est,animal igitur est. Rur sus aretem sit propositio ex utriusque partibus negati uis,s non es dies,non es nox: quae idcirco quod partes eius Inuicem repugnant , falsa esl, fit autem Aenus adjugiamus negat oueni,hoc modo, Non si non est dies, non est nox Huius quoque propositionissensus est talis,quod se non est dies, se Don potest quin nox sit. Vnde ea ipsi concessa ,ἐs umimus hoc lo. tqui dies non est, di eoncludimus deinde ,Est igitur nox.r TER Tius deinde modus. In hoc modo sit bllogismus conditionalis qxiando antecedens affirmatur, hoc est cum negatio quae coniunctioni praeposita est,abiicitur, deinde tollitur annexum,t i constat exemplo textus. titarem hunc locum sciebndum esse fit, autem quoties connexae propositionis. negati uae antecedes astruitur &c. idq;docet exemplum Caesarii. deinde TrapeEuntius, id perspi que in hoc tertio modo scribit. Tertius modus inquit, cum propositionis negatae conditionalis,quae contrariis aut repugnantibus constat partibus antecedens affirmatur. Quod Mne. Nam ea est natura repugnantium aut contrariorum,. ut uno eorum affirmato,tollatur alterum. Si animal non to Huius ratio est, quia sublato superiore aufertur inserius.
Quo pacto tertius hic modus a pup rioribus duobus differat. E x his porro colligere licet,quid intersit inter hune
urtium,=superiores duos modos. Sane inter ipsos haec est diuersitas,quod in eo quidem modo qui ab antecedeutibus diιlus est , ponitur antecedens, ut id quod sequitur, astruatur. In eo vero qui consequentibus appellatus est, perimitur consequens,ut id quod antecesse rat, auseratur.At uero i hoc tertio qui Hectus est, A repugnans
187쪽
. et TR AC T A T vs N I. 'spugnantibus neutrum horum seruatur.Siquid ni neq eantecedens ponitur, ut quodsequitur confirmetur: n interimitur consequens, ut id quodpraecesserat euertatur: sed ponitur antecedetis,ut interimatur consequens. Quod ideo euenire dictum est: quoniam hic propositio vis modus partes inter se continet repugnantes. Aduersum quippe est atque repugnans, quod dicitur, si dies est,non est lux: quare propositio haec salsa est,qua tamerursus negatione praeposita .fit uera hoc modo, 3 onsidies est ux non est: atque ita consimilis est Uirmationi,nempe huic,si dies est,iux est: O quod reste quidem ita evenire receptum est, quado scilicet Uirmationem geminata facit negatio.
Ex his porro. Docet discrimen inter hunc tertium modii& duos superiores Nam in primo modo argumenta coli guntur ab antecedentibus,in secundo a consequentibus,in hoc tertio uero a repugnantibus. Parm rauerse contiiret repu-
. ) Repugnantia cohaerere non pollunt, nec de se uere dici, ut si quis dicat auarum esse pium, sapientem infelicem: ad in his propositionibus praedicati oppositum, subiecto uere iungitur, ut sapiens est selix, auarus est impius. IQuartus modus. A R Tvs modus est eorum, qui ex diJuin, uis consistunt ,syllogismorum . Fit autem cum datae disiunctivae propositionis antecedens in assumptione ponitur, ut quod consequens est auferatur , hoc pasio, aut dies est, aut nox est, atqui dicta est, non est igitur nox.itsi,avis alius est,aut aegrotat,atqui sanus est, no e rortat igitur. Hic mero si ita quispira argumetetur, aut dici est, aut nox est, atqui dies est, nox igitur est: ac rurasus, auisanus est, aut aegrotat es autem sanus igitur
188쪽
aegrotat: talis profecto modus af)llogissus Erincollectilis prorsus habetur. gam in eo data disiunctiva posita
parte una,non tollitur reliqua: quod utique repugnantiam natura requirit.
Quartus modiu. In hoc quarto modo sic componitur syllogismus.Prima pars disiuncta assirmatur, ut secunda negetur, ut aut dies est,aut lux solaris non est, sed dies est,ergo lux solaris est. Hic uero Incollectiles argumentationes proponit, quia pugnantia simul coniunguntur.
Quintus modus.QU I N T v s autem modus est, cum id quod in diractiva propositione praecesserat n agi mptione tollitur, ut quo sequitur affirmetur,hoc modo, in ut uiuit, aut
mortuus est,non uiuit autem, mortuus igitur est. At
hic quoque a 3llogistus sit O incollectilis , quoties datae disiunctivae una sublata parte,tollitur simul,= reliquu
ut aut uiuit; aut mortuus est, non uiuit autem, igitur
non est mortuus. --Quimus autem. In hoc quinto modo antecedens negatur , ut consequens affirmetur, idque exempla textus abunde docent.
Sextus moduS. SEx T v s uero modus est,in quo duobus per disium
ctionem propositis iustenditur si unum sit, non posse mul esse O reliquum. Fit autem ex disiunctiva in copu
lativam mutata, addita uidelicet negatione, idque m dis duobus. Primo, cum propositiones datae antecedens ponitur, ut tollatur consequens hocpacto, Non o dies ratio nox est,sed dies est, non est igitur nox. Item,NOO prudens est, ct ineptus, atqui prudens est, ineptus stitur non est secundo, cum propostionis datae antec dens
189쪽
dens tollitur, ut consequens ponatur, hoc modo, rieno dies est,ct nox est,sted dies non est,igitur nox est. Sane tertius hic est disiunmuis modus consimilis ei est, qui ex propostionibus conditionalibus tertius est pomtus,praeterquam quod in illo propositio cum conditione in hoc sine conditione proponitur. Verum O hoc amplius hic obseruandum, ut tam repugnantia,qudm con
traria ta sibi repugnentist que contraria sint,ut posito
uno,interimatur alterum,di uno interempto, alterum
ponatur.Quare locutiones huiusmodi, gut perhi, aut literas docet. Item, Aut cucurbitae florem , aut ipsam cucurbitam, O aliae pleraeque s quae apud Graecos olim in prouerbia cessere consuetudineatque ipso eventu magis receptae fuerunt,quam ueritatis constantia: de quibus , di alijs pene innumeris amicus noster in opere adagiorum non tam copiose, quam fructuose elegati narratione perscribit, uir profecto hac nostra aetate extra omnem ingenis aleam postus, ut Plinij uerbis utar,qui hoc sua aetate M. Ciceroni tribuit uer sme. Ex praedictis autem 'quitur , copulativam negativam aeqv pollere disiunctius affirmativae ex eisdem partibus ,sed sebi contradicentibus: uerbi causa,hanc,non dies est,
nox est mic, aut non est dies, aut non est nox.
Sextus uero.) Explicat duos reliquos modos qui ex di iunctiva propositione in copulativam mutata,fiunt, Primo, Ponitur antecedens cum id affirmatur,tollitur cum negatur, aut cum contra omnino sit. Secundo. Ex hoc secundo modo septimus sumptus est,qui sit cum negatiuae propositionis quae ex jisiunctiva copulatiua facta est, antecedens negatur, ut consequens affirmetur. ut non & dies est & nox est , sed dies non est ergo nox est. Hos omnes septem
190쪽
' Dc SYLLO C. HYPo T. modos Cicero in Topicis ad Trebatium erudite copioseq; cxplicat. Aut periit.)Speciem Jaoc habet prouerbii quod ab Atheniensibus sumntum uidetur, qui cum infeliciter aduersus Siculos pugna si cnt,& multi occisi essent, aliqui coacti docere literas apud Siculos, aliqui Athenas redierunt, qui interrogati quid hic aut illi agerent,responderunt aut literas docet,aut perit. Nec male ad Dionysium referri poterit, qui regno pulsus,Corinthi ludum aperire coactus est. Aut i iuuil tae. Id perinde ualet ac si dicas, aut mortem, aut
uitam,aut lucrum aut damnum, aut uictoriam aut contra. Incertum enim est utrium flos cucurbitae mox euanescet, aut cucurbitam pariet.
Cur ex copulatiuis non fiant iii
syllogismi. I A M uer8 mirabitur fortassis qui iam , qui cause subsit, quod cum tres sint superius positae Wpo
theticarum propositionum Decies , ct ex conditionali bus quidem, di disiunctivis certisillogismorum modia nobis iam praescripti sint, nullos praeterea subiiciamus, quibus ex copulatiuis perinde filogismi fieri demonstretur . Huius sane rei hanc esse causam arbitror
quod qua Dpotheticae proprie dicuntur , hujusmodi
sunt, ut in his conditio aliqua uel exprimatur, ut illeis, quae peculiari nomine conditionales appellantur, uel ubintelligatur,ut in disiunctivis. Nam cum ita proponitur aut dies est, aut nox est, haec eadem propositio cum conditione nihilominus pronuntiari potest , hoc modo,Si dies est, non est nox,uel si non est dies,nox est Itaque per has neque esse aliquid, neque non esse, sim
pliciter significatur, sed aut illud esse si hoc fuerit, aut quoties unum fuerit,nonpossiesimul di aliud esse. Vnde