장음표시 사용
251쪽
PRAEFATIO. Sunt xpsae pars illa Dialecticae,quae locos nobis subministrat: a quibus argumenta ueluti erutantur,atque ea
uidem potissimum,per quae de quavis re imo uero &e principiis etiam disciplinarum probabiliter disputare contingit.Vnde euenisse reor: quod Dialectica ipsa a quibusdam dicta est ars artium,& scientia seientiarum,ac proinde digna iudicata, quae primum locum inter artes atque scientias omnes obtineat. Tum N eodem iure disputatoria ars appelletur: id quod nomen ipsum apud Graecos plane indicat: quippe quod non aliunde deduci certu est,quina a Graeco uerbo Deos diluta,Quod praeter alia: quae significat, disputo quoque apud nos significat: id quod facile iis pro comperto esse potes qui uel mediocriter illius gentis linguam callent, Quam qui improbantiac per hoc ut inutilem contemnunt,hi mihi uidentur uel inuidia torquerimel stupore grauari: adeo ut sint plane sine omni iudicio. Antidem nesciunt a Quintiliano probatissimo : grauissi-inoq; studiorum censore suasum esse,iit a Graeco sermone pueri initium disciplinarum capessant Nec iniuria quidem: quippe quod (ut idem autor est a Graecis ad nos omnes bonae artes manarint sed hi: ut uideo, sicuti nihil probant, nisi quod ad suum faciat palatum: ita Gryllum suum ducem (ut est apud Plutarchum) sequotes per loca inculta prorsus: steriliaq;:& pene deserta, plandibus adhuc uesci malunt, quam per amoenes atq;ferarces campos squalia tes: optimas colligere fruges: unde probe pascantur. At de hoc satis super is ad praesens. Caeterum in hac parte de locis id praestitit et quod
252쪽
nec ante: nec post alius quispiam:Rodolphus Agricolae Frisia, quae Germaniae haud ignobilis prouincia est uir profecto non satis laudatus:etiam a laudatissimo, uiro Hermolao Barbaro:cuius proinde si etiam uestigia imitari uelim: uix potero. Ita enim omnia & grauiter ´ ab eo tradita sunt: ut ueluti maiestas quaedam in his elucere uideatur. Tamen si quid obiter apud eunde inuenero: quo ad rem nostram taciat (faciet aute haud
dubie plurimum) haud grauabor huic operis parti m- serere, quantu quide nostra haec institutio ferre possit.
Nam principia scientiarum in eadem scientia non haben notiora, sed per argumenta probabilia, quae ex locis topicis eruuntur, probantur. Vnde euenisse.) Dialectica est ars artium non dignitate, sed uia & ratio quam tradit ad disciplinas grauiores explicandas . locus hic est desumptus ex secundo capite primi libri Topicorum. Tum et eodem i-re. Sic Rodolphus, nomen dialectices nonnulli latino tetantes dicere,dissertaram uel disputaturam, quemadmodugrammaticem literaturam dixere. GVllum suum. Hoc est ineptum & insulsum aliquem authorem. Plutarchus in dialogo,quem scripsit, an brutis insit ratio fingit Gryllum gratum a Circe uenefica muliere in suem conuersum, cum multis aliis socijs Vlyssis. hos cum repeteret Vlysses, ut ad suos reduceret, Circe se facturam negauit, nisi Vlysses prius cum aliquo sociorum in certamen descenderet, quo instituto prodi jt Gryllus,tanquam caeterorum dux,a quo
Vlysses etsi astutissimus & eloquentissimus ( ut Homerus Dique fingit. superatus est.de hoc Gryllo Angelus Poli
253쪽
tianus uir politioribus literis egreg e perpolitus libro secudo epistolarum, epistola non tu & caetera, sic scribit. Nam etiam huic nostro seculo nondum audeo sperare, quoniam praua quadam consuetudin*,sic pene quadam homines obbrutuerunt, ut gladem adhuc defendant repertis frugibus, similesq; mihi Gryllo uidentur illi,qui cum Vlisse disputat apud Plutarchu,nec ullis potest adduci rationibus,ut e sue rursus in hominem redire uelit, quem prius ex homine, Circe mutauerat in suem,
De utilitate Dialecticae.Qv o N I A M igitur haec parasut dictum est peculiari nomine Dial tica appellatur, de utilitate eius pauca nobis ex Aristotele diceda uidentqr,prius quam iocos ipsos aggrediamur. Est autem utilis sui ille ait ad tria id exercitationes,ad colloquia , ct ad eas quae sunt secundum philosophiam dipiplinas: quae eadem Graece ide his uerbis expressit, po c)ul retaria; imbi
quidem utilis sane est,quia methodum hanc habentes facile de propositio quovis argumentari poterimus . . dcolloquio uero:eb quod multorum recensentes opinio Mes,non ex his quae extranea sunt alicui disciplinae, sed ex propriissermocinabimur ad eos uel potiui cotra eos transmutantes, si quid ab his nobis pei peram dictum esse uideatur.Quod quidem tum maxime seri consum tit,cum inter confabulandum sui fit plerunque, uel ius congreu,uel conuid tu quicquam proponebatur discutiendum Cuiusmodi proseCis colloquia illa uideri possunt,quae apud A ul. Gellium in Noctibus Atticis, est, apud Macrobium in Saturnalibus passim leguntur. ad eas porro,quae sunt secundum philosophiam, discia
254쪽
plinas, utilis omnino est, 8d cum possimus ad utranque parte disputare, facile in singillis intuebimur, quid uerum uel falsum fit. Traeterea autem, S ad prima eo rum,quae in unaquaque disciplina principia sunt, utiliuprobatur. Tam expropres propositae alicuius discipli
principi, dicere aut disputare de ipse nipossibile est:
eo quod in unaquaque disciplina prima omnjum principia sunt. At qui id mlto commodi: me fieri potest ex probabilibus, qualia praesertim in hac arte traduntur, qua cum sit inquisitiua, ad omnium methodorum principia uiam habere dicitur. Sed nunc quid hi locus dest,
Quoniam igitur. Praemia ut Plinius ait, ubique plurimuualent. Vtilitas etiam homines desidiosos excitare solet. Scripturus igitur Aris . locos dialecticos, dialecticae utilitatem proponit, ut ea re animos niventina in spem uberrimi fructus suturi erigat. Hic locus est ii. cap. i. lib. Topicorum. Est auton Rodolphus agricola vi. cap. ii. lib.hunc locum Aristotelis his uerbis uertit. Aristo. itaque dialecticam tribus bis utilem putauit,exercitationi, disserendi, confutando, aduersario,& probandis primis artium principiis.Non rarius Extranea Aristo. uocat aduersarium sectarum opinione, , propria uero, quae ab aduersario concessa sunt. Ad eas o, ra Nam proposita quaestione aliqua, utrinque rationibus adductis, facile elucescet ueritas. Si autem non dubitaueris (ut Plato ait ueritas te sugiet. Dubitatio enim,ueritatis est inuentio .Propterea recte dictum est ab Aristotele
optinerera Eripi et . pDr,oυκ O. hoc est omnia in dubium reuocare non est inutile.
De loco quid sit, tum&de a gumento ipso. . Locus igitur di s ut ab Aristotele in Cicerone desivitur sedes argumenti: qua de illa ta tamen desinitio
255쪽
definitio dici meretur ab eodem Cicerone a similitudi
ne instituta esse mons ratur. Vt igiturcinquit raris rerum,quae absconditae sunt emonstrato et notato loco facilis inuentio est: sic cum pervestigare argumentum aliquod uolumus ocos nosse debemus, e quibus argumeta ipsa promantur. argumentum deinde ab ipso quoque destiatur,ratio rei dubiae faciens fidem.Itaque locus est, ueluti publicum receptaculum,et cut/odo hus Agri
cola ait thesaurus quidam, in quo faciendae fidei infru
menta reposta sunt: haec nimiru sunt ipsa argumenta. Argumentum igitur,quod fide rei dubiae facit, hoc est, rem dubiam probat,i loco aliquo educatur oportet.
Locus igitur.) Locus est id unde ad propositam materiam conueniens ducitur argumentum. Idque indicat fi mitio loci data a Rodolpho Agricola,communis quaeda rei nota, cuius admonitu quid in quaque reprobabile sit inueniri potest . Et quemadmodum locus naturalis continet locatum et ita locus dialecticus continet in se argumentum. Quam sententiam Cic. quoque his uerbis probat,locus est sedcs argumenti.Videndus est Aristot. initio. r.lib. Rhetoricorum ad Theodecte. Argument n. Ratio inquit, quia licet ullus faciat fidem de his quae uidentur,tamen non est argumentum, quia non est ratio rei dubiae inquit, quia nihil probari nisi dubium,aut tanquam dubium potest. facies fidem ait quia omne argumetum aut probabiliter, aut necessario rem conficit. Sic Quintilianus argumentu est ratio probationem praestans,qua colligitur aliud per aliud,et quae quod est dubium,per id quod dubium non est, confirmat. Vide Fabium lib.v. cap. X.
De multiplici argumeti significatione, & qud-
admodum ab argumentatione differat
ARGvMENT 1 sine multiplex significatio d
256쪽
suintiliano traditur. Siquidem O fabula adactum
scenarum compositae,argumenta dicuntur. Ad Uus omnis adscribendum destinata materia,argumentum appellari potest. Et argumeta etiam dicuntur orationum uelut themata,quem modu de Ciceronis orationibus Aasonius Paedianus exponit . Argumentum cinquit huius orationis tale est. Verum nullum horum tale argumentum est,quale hic quaeritur, ab arguendo dictum, quod uidelicet rem arguat. hoc est,probet.riam argvere ueteres etiam Uendere dixerunt. Hinc illud Vergil. Degeneres animos timor arguit. Hoc inquam tale argumentum ab argumentatione differt: quod argumentatio est uerborum contextus, certu aliquid ex iis quae a tecedunt , concludens,ut Bllogismus O inductio.Argumentum uero ipsus argumerationis ratio, quod et medium nonnunquam dicitur. Ac proinde ut in corpore anima, in anima rursus mens, ita in argumentatione argumentum Igitur uis illa atque sententia O ratio,quae oratione clauditur,tam aliquid probatur ambiguum. Argumentum uocatur. Ipsa uero argumenti elocutio expressioq; , argumentatio dicitur. Vnde dBoetio ita definitur, argumentatio est argumenti perorationem explicatio .
ARGv MENTI sane. Locus hic est apud Fabium decimo cap., libri Institutionum oratoriarum. Hoc inquam. Argumentum differt ab argumentatione , ut pars a toto. Nam argumentum est una propositio argumentationis, uel ipsum medium. uel ut Boetius ait, uis, ratio quae in argumentatione continetur. Argumentatio est integra orationis series.
257쪽
De quaestirone quid sit,&que admodu ab Entinctatione, Propositioe,& Coclusione differat. E Rco cum argumentum sit ratio, quae rei dubita fidem facialiquid hoc loco res dubia uocetur,inuestigandum quoque est. Itaque sciendumquοd res dubia haud aliud quippiam hic intelligi debet, quam proposito dubitabilis,quae proinde quaestionis sibi nome inuenit,atque sortita est,quandoquidem quaestio dubitabilis propositio definiri holit. Quocirca uuaestio non simpliciter propositio diceta essed quae cum interrogationis nota proponitur et ut nunquid anima immortalis est e Eadem tamen oratiossisimpliciter proferatur,nempe citra interrogationis notam, quatenus uidelicet aliquid de aliquo enuntiat, Enuntiatio dicitur. Puatenus uero ipsa filogismi alicuius pars sit repositio appellatur.Insuper et conclusio esse potest,cum ex sumptispropositionibus collecta fuerit facto Bllogismo iut utcunque aliter probata, conuenienti adhibito argumento. Est enim concluso argumento uel argumentis probata propositio. Sed illud exemplo nunc ossedamus. Age igitur quaestio sit, dum anima immortalis est. Id ita quispiam probau talitati principio ex Platone desumpto, Quicquid semper mouetur,immortale est: anima autem semper mo uetur,anima igitur immortalis est . atque ita eade oratiriquae prius in dubitationem adducta, quaestio proinde erat,postea facta est concluso. Ouies in altero stillogismo pars sumpta fuerit, Propositio dicitur,o ante hoc Enuciato. Igitur quaestio,propositio,enuciatio, et coclusio, ubiecto req; ipsa Hesunt, os rone distinguatur.
E R. G o cum . Quaestio,propositio,enunciatio, coclusio
258쪽
DE LOCIS DIALAC T. sunt eadem secun dii rem sed differunt rone : ide enim pronunciatu pol esse quaestio, propositio, enuciatio, cdclusio.
Quo pacto Locus sedes argumeti intelligatur, &de Loci diuisione,&de argumenti rursus multiplici acceptione.
SED nunc etiam aperiamus oportet, quo pacto m
telligi plane possit quod dictum est, Locus est sedes argu
menti. Sane idipsum aperire,non parua huic parti luceaserre uidebitur. Itaque dicamus ex Boetio,quod sedes argumenti, artim maxima propositio intelligi debet, partim maximae: propositionis disseretia,in quae etia, ueluti mebra quaedam,locus ipse diuiditur,ut sit ipsus db
uisio huiusmodi. Locoris alius est locus maxima,alius Iocus diserentia maximae.Porro maxima propositio qua dicitur,aliquoties quide intra ambitum argumenti cotinetur,hoc est, ipsi argumentationi inseritur: aliquoties uero extra posita,uim tamen argumeti supplet ac perficit. Age igitur exemptu subjciamus eius argumeti,i tra cuius ambitum maxima propositio continetur.sitq;quaestio. An sit regni, melius Consulatue fiatq; argumeratio hocpacto. Quod diuturnius bonu est,melius eo est quod minus diuturnum est, regnum aute diuturnius est, quam consulatus,regnu igitur melius est quam consulatus.Huic nimiru augmentationi maxima propositio imserta est,quae quide est,quod diuturnius bonis est, melius eo est,quod minus diuturnii est . Quae praetered ita nota est,ut extrinsecus probatioe no egeat,qainimo ipsi aliis probatio esse pol. Et quia inde nascitur argumentu, r
Sig locus,id est,sedes argumeti uocatur. R Arsus subiiciator exempla in qua extra posita maxima propositio,ni
259쪽
hilominus uim assera argumento.Sit ergo alicui propostum ossedere,quod inuidus sapies non est, d quo proindehmoi nectatur Dilogismus, ut inuidus es,alienis agitagitur bonis,atqui sapiens bonis alienis no Cligitur, sapiens igitur inuidus non est. Hic quide maxIma propos tio inclusa no est sed extra posita,uim tame a umctationi ipse subministrat. Est enim huic argumetationi siles ex ea propositione, vae dicit, Cuicunqdefinitio non couenit,nec ipsum definitu.Insuper et argumentis, quo fides res dubiae fa Ia est,i definitione deductu est. Sciendum aut quod argumenti nomine, tu hic,tum alibI, nuc idem maxima propositio, imo et tota ipsus argumentationis probatio intelligitur: nunc ipsa argumentatio, quae maxima propositione confirmari let, id quod his quoque uerbis Ouintil. aperte indicat lib. Lubi de argumetis disputat:hoc enim note (inquit coplectimur cia, quae Graeci entvmemata, epichiremata, ct apodixeis
uotat.Interim uero et terminus,qui mediuscosi Iturtur, quoties alijs duobus adluctis, argumetatio cotexitur,ac per hoc uim tenet probationis, Argumentu appellatur.
S E D nunc.) Finitio loci aliquid dissicultatis cotinere uidebatur,ideo Caesarius eam copiosus explicative Acarnus. Ex hac diuisione exploratu est omnem locu. Dialecticum esse tanqua propositionem per se nota, a qua argumeta vim sua habent. Quod diuturnius bonum est.) Maxima haec propositio est apud Aristot.i. cap. iii.lib. Topicorum.
Quid sit locus maxima,& quid locus
E x his igitur quae dicta sunt, manifestum euadit, quod locus quide maxima est uniuersalis et principalis, et indemo trabilis,atq; ita per se nota propositio . cu-R ; iusmodi
260쪽
Ex H i s igitur. Propositio maxima per similitudine sic dicta uidetur. ut enim maior propositio in syllogismo dicitur,in qua est ueluti firmametu totius syllogismi, & cui minor inest. Sic haec dicitur maxima propositio,ex qua plurima depromi possunt, ad uarias quaestiones probadas. Cuiusmodi est. Est igitur haec maxima propositio, A quocuq; finitio remouetur,ab eode finitum, & cui genus non couenit, nec spes. Locus vero quia est disteretia maximae est vi cu dicimus,locus est a finitioe, a genere,a specie. Est enim locus disteretia maximae, quae unam maxima ab alia separamus.
Quo pacto loci differentiarum maximarum dividantur. RasTAT igitur, ut stabitatorem maximarum diuisione,eos deinde subdiuidamus locos, qui maximarum diserentiae dicti sunt,idqi ob eam in primis co-moditatem,quod hi illis pauciores sint, quippe qui eos contineant ut uniuersaliores. Vndera per hos facilior transitus fiet,attestante idipsum Aristotele in Topicis,h H. Accedit,quod ex horum diuisone rem,qua quaerimus scitius asequi poterimus. Sit autem diuisio huiusmodi,Loram, qui maximaru disserentiae diSii sunt, alij ab his dicuntur terminis, hoc est, nomen accipiunt,
qui in quaestione positi sunt: alis extrinsecus sumuntur: alij inter hos medii sunt. Sed illud nunc animaduertenta hic est quod ci im dicitur,ab his terminis, qui in qua- Ilione positi sunt,id cumprimis intelligendum est ab a
tero illorum. Tam ct im duo simi in unaqualibet proposta quaestione termini , subiectus unus , O praedicatus alter , ab horum altero locus disserentia maxime nomeaccepit. Vt sit proposita quaestio. Es ne con cha animal in hac duo sunt termini nimal et concha iubitatur au