F. Thomae Campanellae Calabri o.p. Realis philosophiae epilogisticae partes quatuor, hoc est De rerum natura, Hominum moribus, Politica, cui Ciuita solis iuncta est & Oeconomica, cum adnotationibus physiologicis. A Thobia Adami nunc primum editae ...

251쪽

est,appeteret cibum; nec fugeret ignem, aut serpentes,aut novita reliqua, nisi doloret: nec Venerem sectaretu , nec cibum, necalia conseruantia bona, nisi Poluptate traheretur. Sunt igitur Sapientiae de Amoris conseruationis cuiusqUE Cntis , voluntas dolorque exploratores ac stimuli primiores &hnales, cau- L. Voluptas ergo di itur Affectus sequens senium boni con iuri sti virtuti sentienti , ad quam sequitur truitio stinui, intrinseca cognitio coqueruatiua , amplificativaque entis truo et i Ita& Mens in Deum profundata, fruitur voIuprate ol rap . q. simul ex unitione cogniti boni & cognosce Iob. Cumi lima H sensus, vel proles sens is lapientis bonum coniunctum tibi. Oe-- siderium vero est causaliter finali causalitate vaeoptas quaedam h et Ri V' sentis boni,& tendentia in illud. Idem b videtur esse Amor e etsi, includat. Iccirco eius obiectum est pulcritudo, quae est apparentia boni. N quia Amor est desiderium animi pro-

, Pendentis in rem amatam . res autem amatur quatenus bonari et tu co es c cognoscitur liuet vere, siue falso: bonitas autem ab apphr. n o 'n' rcntia sua cognoscitur, quae est ipsa pulcritudo: propterea a Dr iiii prum ' cimur Amare pulcrum: Bono ii ui. Hic Amor tamur in piri-cb - tu Appetitus, in Mente verovoluntas. ac proprie est immotiJlitatis desideriunia: hoc enim est conseruatio, aeternitas. Ci-m iam amamus ut scruemur in nobis: Venerem vero ac famam,hent obie- rcusque non datur. cirem, diu, Quando abest bonum, ac spiritus alicui argumento con- Rr pq3 m fidens acquirererillud putat: tunc haec voluptas a Diciaris domoe ''' 83 otaelibata in sensu illius,uocatur Spes, potestatuta Proles, inditari, a quoque Menti, speranti in vere bonum,quod a mortal ibus bo

T. - ' ms i affusein spei est praeuia blaerunque. Nam in

ea stui da- viribus pruriis vel alienis praesentiscit bovum acquirendum . ruri mo, di m

itinetis quando reroa petitispularum. Et cum Alisur amari coniunctum Mnum non reri dicitur

252쪽

PHYs Io Loci I CVR. CAP. XIX. De quo cum dubitatur, propriarum virium aut aliarum desectu, Distidentia dicitur; & Timor ipsam consequitur. Quia Dolore & Impotentia nascitur, dum se ineptum Spiritus existimat ad adipiscendunta: vel disticultatem ex parte aiirati boni. Vocaturq; ipse timor Zelotypia , quando timetur ne alius sibi conquirat bonum quod nos amamus: dc esst argumentum propriae inferioritatis in vir luce, aut diffidentiae erga obiectum, vel instabilitatis obiecti in rcamando, aut paruitatis, S in sufficientiae erga plurimos Amantes. Iccirco diuinus Amor, cuius obiectum est sufficientissimum, &non partiale, caret dolore Zelotypiae, A coniungit amantes, non dissoliti t.

Dolor igitur est alter fons passionum , ipses est affectus ex sensu mali praesentis coniuncti dolenti; odiumque ab ipso pendet: quod est abominatio mali absentis fugam. Cuius obiectum est Turpitudo, apparentia mali ; sicuti Pulchritudo

Boni. At cum imminet malum, eiusmodi dolor vocatur Pavor et

Timor enim est dolor ob carentiam boni: sed pauor est ab ipso malo. Vnde cum pauemus, spiritus in interiora fugit, rema nent oculi parui, & nerui tremunt, quia modicus remanet spiritus ad mouendos ipsos; facies pallescit , capilli erigantur; quoniam abeunte introrsum calido spiritu, cutis adstringitur,& pili eriguntur, sicuti ae stilus pressus in sui extremo. ntque sensus frigoris ibi deficiente calore,unde fugit. Caeterum si spiritus non cessiemalo, sed contra ipsum accingitur propulsandum, dicitur haec affectio Ira: quae fit colligendo se spiritu contra malum. unde ardent oculi, tenduntur nerui, seruet languis impetuose agitato spiritu ad vindi

Dolor ac voluptas alienis ex malis bonisque in nobis nascentes , ab eisdem derivantur principiis. ita dc risus 5 planctus

Laetitia g ac tristitia sunt quoque voluptatis 3c doloris q

. tune et auis

amento Ditis; Dolor constrictione Odecremento. ibi enim crescit dilatatuetuitus versia bonam, hupero durescii Allieni a malo, sisti cogent, dic. V sp I by Coos e

253쪽

tio, F. T iso M. C A M p A N E L L AEostensiones grandes.. Quando spiritus exhalaratur, totus foras mouetur,confluit in oculos ad senestras suas, ubi se ostentet beatum, illosq; lucidos reddit sua luce, clarosq;, cutim quoque fercnam pellucidam i, de tumidam, sic plenam, augendo dilatando ac amplificando seipsunta . Ac saepe tanto impetu e fluit totus foras, bono insperato adueniente: quod se ipso co pioso impetuoso is in angustias redacto sustOCatur, ac moritur. Iris antes vero econtra colligunt spiritus in interiora,auersaniates videri in sua infelicitate ; ideo oculi exigui, cutis crispa& tetra , nerui flacci, membra & vox de nussa illis inest, spiritui nempe abeunt re conspectum auersante. A R T. I et v L v si II .

Quando quid boni apprehendit spiritus, diffunditur, At ria edet. itaque Risus dici potest dilatatio spirituum, manifesta

in labris, quae contrahuntuet maxillas. versus a Copiae spirituum iaccurrentium ad se dilatandum intra musculos neruosque ex quarto pari prodeuntes . . Interdum quis nolens ridet, cum init boni, quo dilatetur sibi aduenerit; sed dum pungitur in para . tibus detectioribus & gracilioribus , veluti sub planta pedis, iri lateribus, ubi multus est spiritus , ac ibi nocumentum multum pati posset, quia iniuriis ibi magis expositus est, dum fugit

interius nec potest , refugit exterius ; dilaturq; in risium Pu dens, quod ab eiusmodi confricatione non itari posset, malet: citur, sed & ibi malis simul resistat . Voluptas autem magna. est non sentire detrimentum a praesenti malo.. At dum propria manu illis in partibus quis confricatur, non fugit spiritus, . nec ridet; quoniam a seipso pauocem non apprehendit. nec proinde laetatur eo, quod non patiatur nocumentum, cum ibida se non imminea .

Naufragia&praelia aliorum sine periculo nostro consipi cientes laetamur ac ridemus, non quia illi patiuntur, nisi sint:

254쪽

Pilvs ID LOCI COR. CAP. XIX. En inimici, in quorum malo nostrum relucet bonum et sed quia nos caremus illis malis nostra virtute, aut fortuna diuina ; aut quia discimus cauere;scientia autem suauis et , quoniam conservat. At videre equites armatos, Eo gesta heroum legere delectat usque ad risum, quoniam nostrae naturae insuper fortitudinem & virtutem ostendunt: ut contraria contristant. In

terdum quis ridet dum alius plorat in quo plorare minus deberet. Unde Spiritus, qui alieno planctu quasi a proprio malo in alio simili Praesentato, cogitur interius ad dolendum,a- nimaduertentes quod illa res qua alius dolet,ac se ad dolendum inuitat, non Vere nocet, post ubi contrahitur, prorumpit inrisum dilatando se, ac renuendo Contrahi aliena contractione, scpropria gaudendo virtute , nescia timere, quod a id timent,plorantq;. Sic de interdum , post ubi doluerit, ac simul perpenderit non esse dolendum; subito dilatatur in risumta. Alias etiam cum viderit nulla arte posse obuiam iri, in eo quod tantum videt,generosus spiritus ridet.

De Admiratione es, Riseu simul.

RIsus interdum post admirationem sibi a oppositam fit. Ad-et - .

miratio enim est collectio spirituum unitorum ad contuen- tot -- cdum Rem nouam magnamq;. Iccirco arcUamur supercilia, a- pM.'d--. Periunmr palpebrae nimis , quo intret ad Animam contem- positus illi:

plantem Res apprehensa ut consideratione digna. At cum vi pis Spiritus ipsam bene intellexerit pernoverit si, proinde gaudet se nosse illam, ac dilatatur, ridetq; ut recompenset constrictio---nem, reficiati se ab illa, in qua laborauit considerando. At si Gilais i quando agnouerit illam non fuisse Praehabita attentione di- tatu est fgnam, propriam ignauiam inertiamq; incusat&Tristatur. Ve-sio irrum rumtamen si subito animaduertit illam non est e dignam admi- stire ratione, ridet, quasi despiciens illam & admiratores eius, gau ''dens se praesciuisse, nec illud se permisisse. Et dilatatio vita esta erum tenuium uccirco quaeritur risuS magis, Muridet.

255쪽

CAMPANALOErx F. T H o M. b Uret Ita in b Comoediis videntes aut audientes aIiquid pro- Comoedim positum tanquam admirabile et quod postea non qualis pro- Aui pia ponitur, sortitur exitum, sed in industrem vertitur argutiam , - , qv j iidere solemus ob id ipsum, & ob Artificium scientiae signum isti. 5.M. conservatricis, ideoque placentis valde. Aut ob inertiam si Hiis .ineptum finem sortitur, ridemus, non quia alius est iners, sed ruinimita quia nos solertiores in eo esse cognoscimus, ac experimur nos glanei qua posse meliora praestare. vel quia eorum, qui industres haben-omu homo tur, ineptias sapienter deligimus. Ridemus quoque, ubi cessd tu et m admiratio omni ex Remonstruosa, vel quia euadimus d Phutyr cti ES.

munu bonum sentet. Nisiperinvidiam doleat impurus homo Varus evim alienis bonisa det, Omita

De Planctu

PLanctus ex contrariis nascitur causis. Estque collectio spi- rituum, qui intro fugientes, ne infelices videantur foris fiaquid mali contigerit,ac contrahen res sesse, ita emittunt in oculos humorem vi qui extra cerebri membranam fit ex vaporibus non potetibus per caluariam educi, iccircoq; strictis in aquam, quae a spiri re cotracto, ideoq; eleuante cerebria tunicasq; cor . pressa commotat foras e currit per membranam in sinum o

cularum . .

, Laetitia repentina planctum quoque excitat, dum Commoti spiritus ad foras volandum , simul intro contrahuntur netae Ix malis iustacentur- Contuendo quoque ac cogitando a nostras ve3 aliorum aerumnas per similis contractio persimilem planctumessicit. Plaetique sunt udo nimis cerebro donati,ac spiritu vehementi , facileque imaginatiuo , qui colligendo sese intro, planctum cum voluerint edit, apprehendendo & imaginando, plorabilia

varab

256쪽

Varij sunt multique affectus misti ex dolore & voluptate, nascentes ex constrictione ac dilatatione Spinus apprehendentis malum aut bonum, verum vel apparens, aut utrumque simul. Sed haec in sequenti sermone repetere altius penitiusque , de passionibus disputando propter virtutes aequum

erit.

De executione, seu operibus organicis.

C A P. XX. post Affectiones sequitur Executio, quae est Affectionum emtenso ad obiecta earum, quemadmodum Affectio est extensio facultatis: Facultas vero extensio seu respectus esteutiae ad

exteriora. . -

Dicitur etiam Operatio, quod vocabulum internas emanationes primalitatum ; & Actus ex assectis mox primalitatibus exortos, & exteriores simul Actiones singnificat i ad quas per certa organa Animal exerit. Igitur quemadmodum sanctissima Monotrias organis Potestatoriis, & Sensoriis, & Appetitoriis ornauit animal; sic etiam Executoriis, quae omnibus iam dictis deseruiunt. Exequimur enim quod possumus , scimus & volnmus, re ipsorum ad obiecta consequenda.Ergo quoniam cuncta motu exequimur, organa motus sunt & executionis generatim : hoc est , Musculi ae iuncturae ossium. Per illos enim fit dilatatio re constri o , spiritu secum suamose in ventrem musculi, aut in extrema conferente: per has flexio, &extensio, &gyratio, sicutin ipsorum fabrica dictum est. Illis utuntur viscera sensoria re appetitoria ad trahendum & expellendum i his potestatoria & exteriores statuae partes, ut ex dictis constat. Vnde quot iuncturae occum, quae quasi centra motus sunt, ac vertebrarum, tot pa

257쪽

Ho M. CAMPANILLAE

TI tialia organa sunt. Sed nequc absque musculo dilatante fit inflexio i neque absque eodem .extensio iunctarum Partium ..Hoc autem spiritus facit,quoniam tenuitatem habet iubiectam velociter obedientem ad impetum quouis faciendum unitione & inflandum, re abscedendum. Aeque enim aliud mouet physice, quod seipsum non mouet, nec aliud scit, se ne-

Calor autem tenuitatem mouet formaliter & effective. Mouet ad hoc obiectum, 'uia aspetit: appetit, quia sentit; .sentit, quia potest agere dc pati. Pati quia finitae est naturaei' Agere quia diuinae particeps potentiae. Omnis ergo motus a Deo. Nam re prima volitio, & prima notitia , & primus potentatus essentiales, unde isti accidentales oriuntur, a Conisa a Frum, ditore bessentiae est Deo. A quo de de nouo multae immit-

ctuntur. etiam a

Mus diuina mi es nouau m libri de Fac si perperam in Metath negat, quomam ne i pr b

De Delativo.

BEculiaria executoria duo tantum sunt Pes & Manus, in , a Homine ; in brutis idem vel analogice. . Omnis enim executio aut ad fugam arnali deiequelam boni, notorum possibilium spectat vi & hoc pede .exercetur organicer aut ad Contrectandum res exteriores, xas nostris ablicando usibus; ae hoc manu sit., De Fabrica pedum,usu partium eius dictum est cum fabricam Animalis celebraremus. 2Et quomodo oculus v-nus esse in cyclopibus queat, non autem pes; quoniam dum mouet animal pedem Oum , necesse habet simul statuam altero sustentare ne ruat. Quin nec uno saltare bruchus pocasit, nisi statua in alterum latus moleste inclinata. Diximus o-

258쪽

ssu v s r o L O c I c o R. C A P. X T. 2IT eo pedum piscibus multis pennulas datas: Auibus alas vi s expedes quidam stinc , alarum rotam in aere etiam dormiendo expandentes. Sed quoniam in aure vita caeteris non seruatur, nisi ex humi nascentibus nec semper se sustinere in subiali mi grauitas potest se habent dc pedes. . Quare autem alia bipedia alia quadrupedia, alia sexipedia, . ibi declaratum.

quo nigm Stellae Marinae rotantur radiis, echini spinis, spongiae immotae manent aliaque sola dilatatione & constrictione contenta . . Alia annulis progrediuntur unitione dc extensione is

Obiectum pedum commodum & incommodum esse videtur. quicquid enim sectamur, aut est locus commodus, aut cibus , aut cognoscibile , aut vincibilem aut delectabile . Etenim & hos cm sectamur ad perdendum ut vitae in tuto dccommoda nostra sinta. Haec autem omnia commodi voce declarantur Incommodi vero locus inutilis , Iioxiusque , dc inimica, dc laesiua; de vana, id est, utilitate expertia. . Omne e go exterius possibile, cognoscibile re appetibile,obiectum executionis est, qua commodum per se vel per accidens,commune: aut proprium. placet & incommodum, quo commodum aesti

matura

Opposita quoque spectant ad eandem exemtionem declinativam ,- cum&visus albi Ac nigri idem sit. In adsecuti-ua faciem dc sensoria ad obiectum vertimus tanquam ad bonum i& conseruatiuum s in declinatiua tergum, tanquam ad malum,inefacies de sensoriorum spiritus laedaturn Executio ulla naturalis, alia moralis , alla sipernaturalis et Naturalis fit simul ac Potestas patitur ab obiecto, dc cognoscitiuum ex illa passione iudicat te obiecti natura, de appetitiuuin asscitur bene vel malo. Tunc statim Potestativum incipit executionem sequelae vel fugaee. Moralis fit cum post passionem dc notionem dc astectionem consultatio adhibetur,. oli experimenta iam tacta, quod non omne male afficiens aud.

benedi

259쪽

diis F. THO M. CAMPANELLAE bene, est undiquaque malum vel bonum ; cum mixta sint m la bonis, ut in sequenti parte declaratur. Supernaturalis fit a diuina instigatione facta in principio motivo ; quando nullo consilio, passioneque corporea , voluntas agitur, notitia ill stratur, &potestas iuuatur, a Deo quidem efficienter, ab Angelo suggestiue, ut in Metaphysi sed interdum dispositive a coeli & aeris occulta passione communicata, de quibus ibidem, Min lib. de sensu Rerum. Spirituales homines discretionem ipsa

rum sortiuntur.

In Executione & cognitione media praecedunt conclusionem & finem . In appetitione prior est finis: ideo scientiae dirigentes appetitum a fine incipiunt, dirigentes intellectum a

principiis mediis cli, dc a quod primo occurrit.

De Contrectatius.

A R T I C. II. N Il iuuat ad rem commodam incommodamve peruenisse, nisi eis uti ad coseruationem queas. Propterea Actiua Mea: ssanctissima addidit contrectationis organum Manum, , qua homo res cunctas ad sui aptat usum, lapides, metalla, plantas, aerem, mare, liquores, animalia, ipsorum partes, carnes, oco, coria, pilas, artificiose admirabiliter. De cuius fabrica suo loco dictum est. Manus duplex duo principia activa Naturae. neque enim materiae ab una sela exerceantur. Exercitatio manuum in corpora imprimens formas sibi commodas delens incommodas, vocatur Ars: quae Mentis humanae ideas per spiritum in manum, dc per manum in materiam, diuino quodammodo effundit. Quarum aliae potestativo deseruiunt, ut Ferraria; aliae cognitiuo , ut Typographia ; alia: Appetitiuo , ut coquinaria. De quibus in Moralibus sermo nos manet. In quibusdam artibus pes manus opera capessit, ancillaturque manui,

ut Doctori dilcipulus , cupidus fieri manus , si quando hoc

crit

260쪽

PHYSIOLOCI COR. CAP. XX. 2IT it usu cessantesu in altera vita; Etenim S speciem gerit. Alia ex citia quae arces non sunt per manum Cape inimus , o fensiones, defensiones , expulsiones , applicationes. Nam attrahunt, retinent , expellunt pro appetitiuo: pugnant tam uniunt pro potestati F; Signant, delent, loquuntur, ponderant, numerant, an enserant, manifestant pro cognosci.

Tota rerum Natura Manum hominis admiratur, omnia ad suum usum reducentem,animalia, entos,mare domantem, intrectabilem quom ignem contrectantem, & per lucernam de nocte diem facientem, Astrolabios sidera suo supponentem ingenio. Et dixit Sapientia : Ex hoc mei participium luculentum in homine agnoscatur. Neque enim .dedi manum nescientibus. Simius non nisi similitudinarium eius habet v- sum, re pro ventre si Aranea, & Cancer. Proprius esto Ho-

Caeteris brutis pro manu sit os , ut ventris & corporeae conseruationis curam eis demandatam intelligas : Homini vero rerum omnium , quas manu dc per organa manu fabricata contingit , ut per alias mei Contemplationem , , dc suae dignitatis & dominatus super cuncta , tanquam Princeps , dc cuius gratia sunt, memoriam In quolibet suo opere conseruet , & tanquam in libro Iegat in suo operatorio propria: Culpae accusationem , si me Tam sibi in omni manifestam manuali actu inspectioneque, tanquam ignotam dese

ruerit.

Neque enim casu , neque dormiendo , tot numeris &commodis decoraui eas, nec signaui quicquam frustra, si nec vos, si apicem aut literulam in Scriptura vestra absq; ratione Scsine delineasse quis dicat,non indignamini. Infelix, qui unde proficere debet, inde deficiendi, erran- .dii occasionem sumit. , E e Qui