장음표시 사용
271쪽
1as F. THO M. CAMPANLLAE peccauit naturaliter. Quapropter etiam in potestativo, S in intellectivo,nedum in volitivo, es peccatum Ac iustum moraliter quando impotentiae iv ignorantiae causa est voluntas non
examinandi quod valemus, de fugiendi id, unde impostibiliotas boni operis nobis citascitur: Ideoq; dicebamus, impotentiata ignorantiam sequentes voluntatem secundam,volitasq; salistem interpretatiue,non excusare sed aggravare delictum;opus vero bonum augere eorum oppositae. . Siquidem qui propterea inebriatur, utinalefaciat, aut sciens maleficentias ex ebrietate euenire solitas, etsi non earum gratia patrandarum sese Inebriat, tam eri peccat, S peccatum auget; sed plus ille, qui earum gratia. Sac peccant, quicunque pallionabus timoris, amoris irae&C : sese onerari expectant, nec stibit a tentationi resistunt. I nde principiis obstare, & aucrtere oculos ab aliena virgine admonemur,ne affectui crescens mentem secum rapiat. Quaproptersolum praecedentes ignorantiae de impotentiae, hoc est , non causatae,excustat quoniam in his naturale est peccatum, sicut S in praecedenti voluntate: non autem in sequentibus caulatisq; impotcstatibus gnorantiis volitionibusque s. Dicimus etiam potestatem & sapientiam S amorem essentiales non posse ab obiectis moueri adactum suum sed naturaliter illum intus dc in temporaliter habent, ut procedar sapientia a potestate,& ab utrasque amor, iuxta prima sacrosanctae Monotriadis imitationem et quod arcanum nuper Irimetaphv sicis expressimus. Ad actus vcro exteriores egrediuntur simul,una uti res trib. respectibus exornata. Facultates ergo sunt essentiae egressiones respectusque ad extra. Pastiones denotiones&affectiones,sunt exiesiones facultatum ad obiecta exteriora .ra Operationes tandem sunt passionum extensiones usq; ad comprehensionem vel declinationem obiectoru. Qua propter obiecta non mouent facultates obiective. Nec enim possum quia movemur a possibili in ec scimus, quia movemur ascibili: neq; voIumus quia movemur ab appetibili: sed quia emanant tales propensiones abessentialibus intimis. Sed tamen ab obiectis specificantur&particularieantur, ita ut hoc de non ,
272쪽
illud posse,scire,& velle aggrcssiamur. Neque enim lapis stientiam lapidis in nobis producit, cum ipse sit stupidus , neq; docens aliquid . nec docere intendens ; neque umbra tuno rem in
nobis facit cum ipsa id non intendat,neque cogitare queat: sed osterat nobis occasionem , innatam scientiam & timorem ad ipsa couertendi& particularigandi. Similiter praeceptor docet obiecta proponendo, non autem scientiam infundendo. Ergo nos liberi vivimus ab obiectis, cum ab eis non moueamur ad exercitium, sed ad specificationem actuum nostrarum pri- malitatum, S reuocare actum ad alia obiecta possimus. Errant Stoico/umta qui dicunt allectiones essc aegritudines. Si enim fames eth et ' 'aegritudo, S anior filiorum, S amicorum, sequitur &scientias omne; de gaudia de Deo dc bonis verisque, potestatione Sesse aegritudines:quae tamen a natura ob conseruationem data sun Cita ut sine cis vivere non possimus. Sunt autem aegritudine S, cum exorbitant. Vitium cnimes aegritudo animae: virtus sanitas. Libertas ergo non est in sola voluntate , sed in intelle- ctu,&iri potes a te etiam,post primos impetus. In mea enim eshpotestate velle ire Romam, &addiscere ire Romam, & poste
ire,adhibendo equulm. Idcirco vocatur liberum potestati Sarbitrium. Et licet enim ab obiectis specificetur &invitetur, tamen in mentis potestate est ea sectari non sectari, credere dc non credere, item dum plura bona proponuntur, prosequi melius maiusque : Dum vero fuerint aeque bona siccum perpendit, quod nam ad melius inclinat; de tunc absque haesitatione illud aggreditur: potest Ac minus sectari, eo quod ipsum tanquam maius considerat, quo mam minori labore, aut citius, aut iocunditate ad praesens potiori, comparatu C. Hinc nouimus hominem liberum in volendo Ac nolendo, bonum, S scientiam & potestatem boni,non autem in exequendo semper patiendoque. Quot enim sunt oppositae res, tot ipsum exsuperare possunt, Ac ab executione deflectere : de quot sunt poteratores, tot possunt de turbare impedireque; quin S imbecilliores, quoniam pulex unus tollit somni bonum ,& sani
273쪽
. Praeterei naturale distinguitur contra praeternatur Iet. Estque duplexsaliud ab intrinseca essentia, ut ignis calefacere:aliud ab ordine rerum naturali,vi, hominemIn igne comis. huri. Est S praetcrnaturale similiter utroque modo. Rurlugnaturale diuiditur in necessarium & contingenS. Et viruM-que ab intus de ab ordine cerum similitet partitur. Necessariu in enim eo triangulum habere an los rem,contingenS vero, elle ligneum ab intus. Ab ordine necesse est aquam cadere ex ampulla deorsum versa: contingit tamen non Cadere um
Rursus necessarium re contingens aliud spontaneum,aliud coactum . Spontaneum ab intus est semper propendem. ut lapidis immergi, Ac canistre ad leporem; quam ursabo bie- eho invitentur. Coactum ab eura est, ut liominem comburi talignum: S lapidem sursum pelli. Rursus spontaneum diuiditur in liberum deseruate, . Libertinia se ducitur, Ac sta gratia seruile ab alio, de alterius gratia . Quapropter serui carent expute libero arbitrio , quoniam ducuntur ab hero ad deliberandum sic Sc non aliter: in naturalibus vero liberi sunt a te ruitutc.,non 1 necessitate. Liber vero ab utroque est, qui de seipso deliberat e potest, de velle aut nolle ductu proprio , d non alieno, dc elicere actum volationis reicientiae per se, etianx ab obiectis non inuitatus. Iapropter canes Si infantes sic non sinit liberi & spontanei,quoniam ab obiectis mouentur ad passiones&actias a quih. sequendis vel fugiendis non abstine mi, nisi ab aliis fortiorib. inuitati obiectis, vel causis activas adacti Homo etiam per se clici thllogistice rationes prosequendia ut desistendi. Eiquamuis deo praeeunte in bot s actibus ducatur. dc Conconutante in malis, quatenus bonis,no tamen iccirco est seruus; cum possit non sequi, de saepe contra dei gratiam Ctiam supernaturalem nitatur, de ipsiun habitam respuat, nedum oblatam. Non enim Deus deserat, nisi desertus prius. de quibus in theologia. Nec filius sequens ductunt patris est scruus. Apimur autem a Deo ut filii. Igitur egredi a regula virtutiS in nobis est ex potestativi in excestum vvibus; ex impotentia Indefectum. Disi i by Coosl
274쪽
MORA IIvM C A 3. L aufectum,Physice. Sed moraliter utrimque enormitas est ab impotentia , &insipientia, &inuoluntario, subsequemibus voluntarium naturale per moralia. Qui autem peccatum facit,
si seruus passionis,ut auaritiae aut irae. Et tamen liber est. qaiaήult. Quando etiam non sponte proiicientes merCCS in marci, libere proiiciunt,ne submergantur. Possunt etiam non proiicere,sed inutiliter. Sic auarus non rapere ,&utiliter;nON tamen vult, appetitui plus rribueus quam voluntat . Insupernaturalibus autem non potest desistere meritorie, nisi exspeciali auxilio Det. Sed meritorie naturaliter ex generali sussicit. Magis autem desis ere demereri amplius.
De beatitudine fiummo bono, S sonorum humanorum di incisis, S de operatione viri. , vit.
. e A R T i c. II Li. Tvia cuncta propriam beatitudinem appetunt. Eam- que certum est esse cuius gratia omnes affectiones deo perationes fiunt. Fiunt autem propter sui ipsorum esse conseruationem. apropter proprium este seu vita est unicuique beatitas,quae est summi pollectio boni possibilis illis. Propterea enim ad sua loca tendunt,ubi in similis cognatique seruentur incietate; terrestria ad terranti, aquae in mare, ignes adsolem pugnantque contra destractiva sui csse , appetuntque conseruatiua. In se autem dc non in alio beatitatem haberi palam est. Alioquin sim alio meliori,tuncomnia destrui S in illud melius conuerti cuperent. Igitur tellus M aqua re arbo res & lapides in ignem Si solem, tanquam nobilius ensieipsa decando,si possent, verti contenderent. At vero nomia estised pugnant contra ignem, oderuntque omne destructi utiin, quamuisse melius. Beata autem se reputant um in ruto polita fuerint Ioco,a contrariis dissito, & amicis rebus pIeno. Esto enim diuini Participatio est omne esse, idcirco amabilissimum. cbL
275쪽
as a F. THO M. CAMPANE' Asibi ivt omne contentum & felix sit, Et sicut Deus aeternus est, sic aeternari cupiunt omnia. Et cum non possint, remedia quae- runt in prole,altero se. Et tandem, quo mam sui gratia non sunt propter illud, cuius . gratia sunt sese conseruant. Arbores enim etsi sibi fructus serat, ut in eis successive aeternentur,tamen animalib,prosunt,qui eis vescuntur. Animal ia autem alia aliis sunt inci u. Omnia autemptopter hominem sunt. Si autem homo est propter alia entia sublimiora, non aeternabiturin se sibi,sed illis vel morietur to- . tus. Sicut grex pastoris gratia venundatur,occiditur, tondetur. a. Triplex viderur hominis conseruatio, in se, in filiis,in I fama, Et creditur quarta post mortem in Deo. Vtrum autem sit euidenter credibilis, an opinative credibilis, genus humanum fluctuat. Sed veritas clamat pro homine. Si enim lapides in seipsis seruantur modo , quoniam duritie resistunt iniuriis,
plantae in se Ac in filiis, quoniam fragiliores consuluerunt sibi
per successionem natu Dei; animalia vero etiam in honore:
nam de leones & elephanti honoribus priuati sese occiderunt,fc equi gloriae cupidi videntur : reliquum eth vi homini, qui mentis ope domat animalia seipso praepotentiora, de stibi mare, ventos, pyxides, re coelum ingenio subiicit, alia longe di-
uinior conseruatio conueniat in Deo. Etsi enim dum in spe chamus mortale corpus & organa omnia eius facta propter conseruationem Corporalem, ut in prioribus docuimus, videatur
expers melioris spei; timen si mentem spectes,qua super omnia corporalia intelligendo S appetendo in infinitum sese eleuat, dc cuncta coelestia ac terrestria Ac maritima ingenio supponit suo,&ad Deum scandit, &de eius consortio re amicitia gloriatur,quod miraculis supra naturam, declarat&doctrinis, S prophetia futurorum, re martyrio quo spernat corpoream vitam in diuiniore confisus,& non sicut bruta , quae sese occidunt, dissidendo vivere bene, dum bonis quibusdam amatis priuantur; tunc euidenter intelliges, hominem posse aliam vitam aeternam adipisci, turbationibus &miseriis non scatentem, veluti est praesens. Sicuti cum lignum videns longum, potius
276쪽
igni quam bello aptum putas; At ubi ferrum in fastigio inspicis intelligis lanccam bello aptam: sic in hominis fastigio mortalis si ii eatem spectes immortalem, intelliges profecto, immortalem sibi deberi conseruationem, quam vocat, qui non mentitur Deus vitam aeternam. Quam historiam negare, mpudentius S furiosius est, quam Caesaris&Liuii &Salustii historiam Columbi de inuento hemisphaerio altero annuo iactationem.)Quomodo a atem ipsa etiam corpus indutum immortalitate beabit,non heic es h dicendi locus. Sed illud modo
nouimus, aliam vita immortalem conuenire homini,& reiiciationib. fidem euidenter deberi. Ncin oculus luce delectatur, nisi quia lucem in se habet implantatam: nec auris tanti acreum sentit, nisi quia habet in se aerem implantatum. Sic homo ista de Deo sapit sibi, quia habet implantata diuina mentem ab eo. 3. Summum bonum & beatitudinem idem esse in Deo oportet. Quoniam sui esse conseruatio& aeternatio & tranquillitas non est ab alio ente sed asse: propterea idem est illi esse:
Rebus vero caeteris etsi conseruatio fili cile sit beatitas, non tamen, cum seipsas non seruent,cadem est summum bonum illis, sed illud a quo beantur, hoc est, inesse tranquillo conteruantur. Proptcrea iterum quaerentes, quid est summum bonum hominis, inuenimus esse Deu,qui omnibus rebus dat de conserta uates se. Sed non cognoscitur nasi ab homine inter mortalia, quod solum est religiosum animal. Aliud autem nullum inquirit quid sit Deus, re angeli : nec de illorum patrocinio Sc societate se iactat,sicuti homo: qui sui etiam deaficatione Sc ecstasi de prophetia Sci miraculis id probat. Siquidem ens nullum, quod sibi non conuenit bonum quaeritat aut inuenit, de si inuenit, non nouit, sicutique pullus gemmam ,negligit. Igitur quemadmodum caetera entia dirigunt affectiones suas ad illud bonum, a quo conseruantur immediate, ut asinus ad pratum de asinarii, aqua ad mare, apis ad flores: sic homo sitas affectiones de operationes ad Deum dirigendo, conseruabitur optime . Idcirco virtutem esse regulam diximus ad boni acquisitIonem dirigcntem passiones operationesque.
277쪽
Aristot. deaa . F. THO M. CAMPANL La ' . Si ergo summum bonum est, cui nahil admiscetur ma-i Ii,estque in seipso perfectum,S: nullius indigum, S finis omni
. t u majectionum Sc operationum , ita ut qui illud habent, nihili l optent amplius, ut ducum omnes Acomula dicuntur bona pecanalogiam ad illud ,quia sit ni crus effectus aut signa aut praeparationes aut viae: consequen Sest ut Deus sit ivinmum bonum,
is tama non proprium esse nostrum,indigum tot bonis &admistum
Distim Oe tot mali S, cuius possidio no beat, nisi bono summo inhaereat, a metat ma quod tu L. Sicut.agnis ergo non se putat beatum, nisi ad solem,. mirer, ma suam originem, redeat ; sic neque homo, nisi ad Deum. Ergo
IUMm 'p' nec Deum sui gratia, Ied se gratia Dei amet, sicut pars totius A .M' Eratia: Namque cum cupit esse semper de ubique & omnia,' poste omnia scire, dc omnibus frui, tunc cupit esse Deus: quocia istot. in cum non possc per essemiam participio A eonsortio Dei dei fi Etheis . Cetur aequum cst. Infelaces illi, qui putaui, inter hominem re
Deum non posse a macitiam conflari. Cum enim negent re; a Deo creatas, non intelligunt, quod , sicut nos creauit nostris non indagens,ita nobis in amicitiam comtescendit, nos ad set eleuat pro bonitate sua
s. Cuncta entia Metaphysice bona sunt: non eras solum malum. Sunt enim sibi & mundo & Deo, a quo partita pant
bona. Phy sice vero non omnia omnibus bona sed cuique,qum ipsum conseruant ; nec mala , sed quae destruunt. Quapropter hominis bona physiae sunt triplicia. Alaa nam trum animi, utpotcsta sontellectus, volunta S, evex his ortae virtutes & affectus, quibus couseruatur. S dactantur bona honesta ab honore, qui illis debetur,& quia scruant nos iu fama. mala vero animi, , impotentia, insipientia, dii amoc, vitia .. Aliae fiant bona corpo vis, ut sanaeas,pulcritudo,& robur, & vita corporalis, organica . opposita his sunt mala, ut aegritudo, dei irmitas , dcbilitas, mors. Alia sunt bona exteriora,his seruientia, quae ab usu utilia dicuntur,ut diuritae, serui, principatus, filii, uxor, quorum aliis in nobisetallis in tam 1, aliis in sucecssione utimur ad beatitatem. corPSralem. mala sunt,pauperta Suetuitauisorbatio. Boiia autonaocunda nulla per se simi nisi quia utilia, aut honesta.ISe ,
278쪽
uitur enim iocunditatis affect io sensum possessi boni. Unde Setemeretrice iocundamur, quatenus utilitas ad generationem vest in ea. In peccato vero contra naturam alii delectantur, quatenus imaginem boni utilis habent, licetinis ana malis timhonestis. Et deprauatus aegroti sensus et ianr delectatur malis suis, ut patientes citiam carbonibus. Iocundum autem per se
non reperitur seorsim ab utili Ad honesto. Et in ludo, spiritus dilatatio & laetitia est utilis ideoque iocunda, licet inutilitatibus&damnis milia. Virtutisque est ea bona eligere, quae pura sunt, aut minus impura,id sh, minus mis a malis. Moraliter enim nulla sunt bona & mala, nisi ex usu &abusu, ut mox di-
6. Ex his palam est, quod beatitas non hauritur ex bonis Diuitian,
cxterioribus. Sunt enim extra nos ,&miseriis scatent: S qui simus m auro atque seruis abundat, si ignorans est aut aeger, nescit uti, aut nequit. Stultum est etiam putare, hominem intellectualtissimo praeditum, Si voluntatis su blimitate, beari rebus dete- iarioribus se, carentibus sensu aut ratione aut diuiniore vi. Vnuinquodque enim seruatur feliciter a rebus se melioribus, se honor non deterioribus. Nec honor cst bonum beans, cum non sit in ri Romaniis nobis,sed in aliis nos honorantibus, XI eis indigeat, (Beatus autem deterioribus non indiget, saepeque detur indignis, estque
testimonium beatitatis, ipsam sequenS, ut effectu S, non praecedens viscopus , sed quandoque falsum, renunquam beatitas ipse. Nec domanatus,vi alii putant, quitan indigear multiS, sit me domi- , ab aliis, deficere possit,&non nisi per virtutem bonus fiat. Nec natio, ut in bonis corporis est beatitas, licet in hi Splus viam In externis.
Melius enim est este sanum de robustum , quam diuitem ae- , grum. . At ista indigeot sapientia animi, ut sint utilia, Si bonis P externiS ut seruentur. Et saepe obfuat pulcrum esse & robu stum. Ergo non est bonum summum, nec beans. ai autem aere rumum in bonis animi beari nos putant,propi pquiores sunt scopo. vir- ri Stoicitus enim bene utitur omnibus corporis S animi bonise de eius usu fiunt bona,sicuti vitio mala. Attamen quoniam virtus vitam aeternam in se non habet, sed aliunde illam optet, clarum
279쪽
F. THO M. CAMPANELLAE Boethus. l est, non beare,sed ad Bonum beans nos perducere. Qui autem dicunt , omnium bonorum corporis, animi S fortuna: statum aggrcgatione perfectum e sic felicitat cm, rectissime loquuntur de conseruatione in nobis, in filiis, & in fama &in Deo simul loqvcntes. At quoniam deficiunt omne S conseruationes prae-mum bisti. terquam in Deo , sunt omnes ad Deum dirigendae. Ita quod homo non sibi vivat sed Deo: non generet filios nisi ino , nec amicos de honores colat nisi in Deo, nec scientias Ac virtutes, nisi ut adipiscatur Deum,quantuin posti bile est:in quo est eminenter I atus omnium bonorum aggregatione perrectus. . Igitur qui dicunt, in operatione consistere beatitudinem icut citharistae in citharidando bene, lic hominis in con- templando, errant. Non enim homo es proprer operationem, sicut cithara de ars; sed operatio proprer hominem conseruandum in Deo: ut beatitas sit vita aeterna,&non operatio,ni- suomodo si consequens vitam. Quam accipimuS communicatam per summum summi bona comprehensionem, quae fit per potestativum; nisi boηum hedi enim prius attingas obiectum, non nosti illud: & cognitione per intellectivum, re fruitione per voliti inim et ubi voluptas non tu ibat, nec praelibatur, ut in hac vita, sed serenat Ac perficit. Nec potestesse beatitas nisi totaepta malitates in obiectuin summe bonum aeque profundantur, ut vivant altiori vita: qua de re in Theologia diximus. At nunc satis est scire, beatu Ines.se, qui omnia habet, omnia nouit, omnibus fruitur simul: quod non potest este nisi in Deo , per essentiam poto, nobisque copulato; quo, upernaturali fit in beatitudine: at in naturali
erat in mundo immutato. dc Deum & omnia repraesentante sine malorum mistura. Expelle malum Cmundo, dc omne Seritamus beati naturaliter. Item etiamsi aliam beatitudinem non simus sortituri, Deus est habendus pro summo bono, bonorum, omnium largitore. .
tax ch, 8, Tandem nosse oporter,quod moraliter loquendo nuLfst S.. 'rcs est bona uec mala nobiS: scd sola virtus bona, de eius ope
nilas Patri- Ta, i , . qui mala istis; nullas urit,sed omnia indisserentia, cum Stoicis, sed moraliter. Quod non Ierpendant, qui bona ramice tractam cum peripateticis,ctae augustino aduersantur
280쪽
MORALI vM C A P. I.' as ra, solum vitium malum, SI cius opera. Caetera indifferentia sunt, prout utimur bene virtuosicque,aut male vitioseque. V ir tute autem male uti &. vitio bene uti nequimus; quum sint bona Si mala ipso usu. Ergo honor potest esse malus male utentibus, Si filii mali, SI diuitiae in malum domini sui congregari , &vita mala,&sinitas, S pulcritudo. si vitiose utamura Econtra vcropal perta S, infamia,& mors, AI infirmitas, bona fieri possunt,si virtuose tractentur, Si capessantur. Nonne melior Regulus in cruciatu, quam Sardanapalus in opipara mensai Noum misi , gne beatior Scaeuolae combustio, quam Thaidis voluptate i Pu- fluisuis Odet equidem eos arguere, qui in corporis voluptate humanam selicitatem bestiis communem ponunt. S vir teS via S ad i- tem. psam. Quasi comedamus I t voluptatem Apiamus,& non potius ut vivamus l&bella, martyria, scientiae, propter ventris dc .
pudendi titillationem adipiscendam, sint in pretio S honore. Voluptas est scias is boni affectio;& summa veraque &stabilis .. . in si immo bono beante. Sed quae in ventre & veretro,est boni non beantis, sed medicantis indiuidui & speciei aegritudini.
Propterca in tristitiam etiam subito saepe desinit. Si autem fe- citas desii iit, de male, non est felicitas vera. Ecquis non feliciorem Laurentium in tormentis. imo S Alexandrum in praelio, quam Neronem in amplexu Poppe , existimaret A butiamur Ctiam voluptate. Bonum autem est , quo non possiimus male uti, re quod omnia bona reddit sui adhibitione. Et sic sola virtus bona, quia est bonus usus rerum; & vitium malum, quia malus usus. Deus quoque,si eo exterius abutamur, (nam inccrius non possumus,) sit nobis malus. Ad ipsum enim dixit Propheta eius; Cum sanctissanctas eras, O cum peruerso peruerteris. David M. Et alias diuinus vir: Dras est non maris D iboramum, quam amas elisorum. Non enim eius rectitudo diuina, in nostram in cur.rens malitiam,patitur cam, quin puni, C. Poena tamen non o-
mnis mala, Nam quae cst medicina, b ona Quae punitio peren- .nis, mala. Deo conuenire solas purgatiuas poenas quidam di O '-xere, ne Deus sit nobis saltem secundum quid malus: sed recla p mat ipse, supplicium minitans aeternum. Attamen Deus non