장음표시 사용
321쪽
2 stur ci 'illet 'ATHO M. CAMPANELLAE Mirabilis exeris Otii rii. Iuateis quod piristis est, Ro quia
pote itas auferri potest de transferri . naturalis nequaquam per ciuilem. Neque enim seruo, ne mingat aut ne bibat per totam hebdomadem, potes iubere dominio herili, cum in natura sit tibi aequalis,non seruus: sed violento physico potes de occiderer imo si ipse viribus robustior est, potest te occidere. Quando igitur pugnamus ut bonos homines faciamus, ciuili utemur dominio: quando ut puniamus, herili. Ciuile au tem a paterno differt,sicut totum pars. De quibus omnibus in sequentibus libris de Politicis de Oeconomicis tractantes afferemus regulas. Imperare autem de obedire actus sunt supe- 1ioris S inferioris per easdem regulas moderandi. g. In ciuilibus est dominium super substantiam S usum domus de praedii: est de super solum ustim, ut qui locat fructus non substantiam praedis, dat dominium usus. In consumtibilibus usu, datur utrumq; dominium: non enim separari pollunt: vi fido panem in usu, do& substantiam:& usus iuris naturalis . semper concomitatur , non autem usus iuris ciuilis; potest e- . nim separari, ut in conuiuio. Et haec arbitrio constant omnia humano.
De exercitio suraque oppositis.
i DRo corporis valetudine S virtutum perfectione &illu a stratione&utriusque salute necesse est dicere de regula
operationum atque omissionum vi Smotiuae. Haec enim a voluntate imperantur, a pore state executioni mandantur,& asa pientia ordinantur. Hic autem ordo virtus est. Q niam quidem,si nimis mouetur, affligitur destruiturque compositio; si nihil ,marcescit, perditurque Mensura ergo in operatione vis motivae, virtus est: data profecto gratia ventilandi spiritus attenuandique, ut sit aptior ad morum de scientiam,& attenuandi sano uinem,ex quo nutriatur spiricu S augeaturque,& expur
322쪽
MORA LIvM C A P. VII. 2 ogandi spirituum fuligines; item mundificandi sanguinem dis
tribuendique facilius cibi in omnes corporis portiones ; hacque omnibus superfluitatibus mundandi, ipsas vertc ndo in sudorem,pilos, S fumositatem, S vias nutritionis facilit uidi, de omnia cauteria, quibus animal expurgatur, apertiora seruandi, ut culum, nareS, aureS, OS , S poros, quibuS totum corpus conspersum est a calore continuo exhalante, educente que fumum Ac vnctuosa excrementa,quae vestibus adhaerent: item dc pulcrum reddendi gratia corpus,sanum, agile,procerum,bene coloratum, robustum, laboribus sussiciens, aptum ad vindictas victoriasque , ne praeda sit robustiorum. Idcirco aeque toturta.(ait sapientiat exerceri debet. Qui enim crura tantum ex e cet, ut cursores, illa roborat tantum, reliquum vero corpus flaccescit ol minus robustum fit, dissidetque secum, quod periculo non vacat. Qui brachia modo exercet, similiter peccat. Membrum enim non exercitatum attrahit ad se prauos humores nec bene coquere expurgare que valet, morbusque caeterorum ad illini confluit, ac spasmos efiicit, apostemata, &iuncturarum dolores. Qui autem totum simul aeque corpus exercet, ut crura,brachia,collum, spinam, longe melius aeque robcratur. Hanc ob rem inuenta es gymnastica,& lusus sitae, Marmorum. Nec corpus modo exercendum motionibus, sed&ingenium sapientiae studio, ne simus praeda sophistarum tapseudoprophetarum . sicuti nec ingenium sine corpore,ne simus praeda armigerorum. Idcirco poetae Palladem libro de lancea decorant. a. Vitium in excessu dicitur affictio, eo destructiva, quod spiritus exhalare facit plurimos, corpusque remanere siccum, hecticum,ac tremens; exsiccat vasa nutritionis,ac neruos ita ut contrahantur: saepe spinam frangit, ossa luxat, carnes contundit, panniculos ventris inferioris disrumpit, flatuque exeunte indidem fit hernia; quin intestinis interdumprolapsis. Ergo quietem crebram corpulentae parti conceaere necesse est ne dissoluatur.3. Nimia
323쪽
xso F. I R o M. CAMP ANLLAE 3. Nimia vero quies vitium est in defectu, etiam pigri
inus uniuersus omnium morborum, ipsorumque hisoria, primo de Inflatione
AF T ICYLvs II.,. riumsuperfluos generat appetitus, naturales tollit,ua- - riosque morbos inducit, Hi etenim fere omnes oriri solent a distillatione, ab inflatione, a putredine, a cruditate,ab obstructione, ab inflammatione. t. Inflatio oritur ex vapore crasso multoque,intra vasorum aliquod genito, aut in totis, cumque nequeat exhalare, quoniam ab exercitio non attenuatur, nec pori, qua exeat, aperiuntur, varios inert cruciatus. Intra intestina enim facit tormina ac dolores colicos, comprimendo in sua eleuatione
spiritus in fibris intermanentes, re transitum prohibendo. In corde facit palpitationes: in ventriculo singultus; in capite Mulum vertigines,dum ultra progredi prohibitus in gyrum fertur, ra-D ' NEpitque spiritum. Totum denique corpus reddit pigrum, tumi- in ' dum ac falsam pingvcdinem ostentans, pallidumque. Quem, pallorem cum sui ac prolis ruina foeminae fuco emendant. Sae---irpe quoque tumores in ventre inferiori gignit, & hydropita. d. -i Quamuis hydro sis a nimio iecoris calore fieri potest, lique atur. faciente cibos in aquam prius quam in sanguinem. Idcirco i- t Dpsius remediiim est cibus solidus, qui non facile fundi possit. preti timorem iecori per aquae stillicidia incutere prodest, ut mollescat Si tepescat. Inflatio potus calidi usu curatur,cinna- -- momo lio conditis epulis liceis ex carnibus 1 rebusque Mu- '. clyste-
guttasim ex Maissi acto interpolath picibus aqua in Bitur, mollescit ac dilatatur ita quod Ammao exhalet. Nam metus frigora retrudit introrsum exhalantem in tenuit e calorem, quo flebat da rities , acpromis duras I artes laxat dissonitque ad mollitiem. Idcirco murram ab accipitribus m stolent tineriores a mi
324쪽
MORALI vM C A s. VII. clysteribus calidis flatum attenuantibus. Hoc in foedus fiat,
non invictoriam absque exercitio. Genitus flatus cxtra vasa pungit musculos sicuti clauus crudeliter. Curatur sudore, Accxercitio,&purgatione humorum ex quibUS generatura
ARTICvLvs IN I stillatio fit ex vaporibus crassis in cerebrum elatis, ibique condensatis multiplicatisque: unde dum nequeunt ob copiam per faramina consueta expurgari, deorsum per neruosiliterlabuntur, aut intra Coriam Sc musculos. Sique in pedibus confluentes permanseruat, generant podagram: si in genibus, gonagranc: si in magni S articulis coxendicum, sciaticam: si in manibus, chiragram: iniuncturis quibuscunque arthriticam, et si per spinam copiosi influunt, paralysin, eo quod nequeat spiritus per neruos a spina ortos dis ribui. Si intra neruos acaluaria illabitur , replet viam, spiritibus, tollit motum ac sensum, partibus rigentibus erectisque remanen tibus,ne ruiS vero contractis, veluti cum fimis inadefactus contrahitur abbreviaturque& indurescit. Contrahitur ergo neruus S fit spasmus aut nimia exsiccatione aut humectatione crassa. Porro huiusmodi fluores quo tenuiores acrioresque fuerint, eo acutiores doloreS adductant,at minus diuturnos:crai si vero dulcesque diuturnos magiS,at acutos minus. Si vero Cadit in fauces distillatio, tharrum essicit: in columnula dc gltadulis tape anginam Infra pectus inter membranam musculos. que costarum, si acredine ulcerat, facit pleuritidem &apostemata: multitudine vero intercos ales musculos perfundendo, dissicultatem motus in thorace. Si in pulmonem delabitur corpulentia,dissicultatem respirandi parit: sique fuerit salsa acris. que a calore capitis,pulmonem ulcerat. unde sequitur tussis, iucxpuitio spumosi panguinis, a spiritu expulsi foras, dum infestantem conatur instillationem expellere. Si in capite retinen tur fluores huius odi, ventrictato, cerebri occupando, verio SN u indu Divitiaee hv Cooste
325쪽
rgh F. THO M. CAMPANOL A inducunt morbos,ut cranis semicranis q. affectus: S cum crudi fuerint, pituitam nimiam,& somnolentiam,& lethargu m. Si falsi, aut nimio Glii bilioso humoriasib ciato, phrenesin afferunt. Si mellancholicus&pituitosus sit humor, efficit epit siam, non totum opprimendo spiritum & vas... At si totum satiugat, vacique omnia occupat. fi t apoplexia,perdito sensu,motu, pulsibus de respiratione, tametsi imbecillimus quidem pulsus relinquatur ob usum necessarium immediate ad vitam, sicuti prius declaratum est. Hi morbi exercitio curantur, rectificatione ccrebri per bonos odores, S tenuem calidiusculum sulfureumque aeren per cibos potusque tenues delacatosque siccq substantiae humidaeque interdum. Nam licet fluxiones in, membra faciant, non tamen nutriunt morbum, nisi crassi sint
corpulentique. Nihilominus temperie S omni S,omnisque morbus,propriam requirunt Curam.
De morbis aputredine , febribus
ARTICvLvs IV. Dutredo fieri potest ex quolibet humore, intra Ac extra ve-- nas. Et ubicunque fiat, febrem efficit putridam. Putrescunt enim calore aucto ab humoris copia,& excrementis non sequestratis. Porro tria fiunt febrium genera, totum quidem coriapus excalefacientia ,sed ortum proprium habent, aut in spiritibus,& sic fit febris diaria: aut in humoribus, dc sic putrida: aut in solidis portionibus, S sic hectica. Feruet quidem spiritus a
quocunque accidenti inscitatus, aut ab iracundia, in qua spiritus impctuose percurri L corpuS de humores excitat, accenditurque aut a nimio labore, aut ab incidia: aut a multa vigilia , in qua non digerun rur vapores,ideoque spiritus accingitur mota aestitque maiori(quod dicitur febris) ad digerendum: aut a see culciato vapore aeris ipsum inficiente aggravanteque, in caput intrando:aut per poros intra carnem pellemque ,(vt fit morbus, vulgo dictus C.istron, quem amouere Inox seruore suo aggre-
326쪽
MOR A LivM C A p. V II. aggatare batur. Aut ex moerore&hictu, quando nimirum colligitur introrsum, S corporis intermittit regimen, non expellit fuligines, permittitque cruditates: a quibus mox sese opprimi videns, febrem excitat maiorem diaria: cum non in spiritibus modo sed Si in carne iam molestua sit. Quod etiam contingit, quando portita occlusi sunt, ur egredi nequeant excrementitiae portiones. Et tamdiu durant huiusmodi feruores, quamdiu peccans causa consumitur. Itaque per diem unum aUt duos continuantur ad summum. Et quoniam spiritus tenuissimi sunt mobili stimique, ideo huiusnodi seruor non intermittitur, eo que in super quod ipsorum morbus omnium periculos stimus, licet vincibilissimus, est: Toti, ideoque nullo foedere non oppugnandus. Signa huius febris sitiat pulsius latus, spissior in dilatatione quam in constraemone: urinae bene decoctie: ac praecedentes notoriae occasiones. Cum fiat in spiritibus primo hic feruor,necessario dilatatio, quae fit agendorum gratia si, iritu-uin, sit crebrior constructione, quae fit expellendarum fuliginum prauorumque humorum causa. Idcircoque in putridis constrictio spissior est , quia necessaria magis.
QVando vero purrescunt humores, si intra vasa hoc evcnit, praesertim prope cor; continua febris fit(quicunque putrescat humor.) Non enim cessat spiri tus mouere ac calefacetare , donec extra vasa expulerit. Quapropter pulsus fiunt grandiores, celerioreS crebriores solito,praesertim in contractione,vt humor Comprimatur, attenuetur, ae expellatur. Et eou
que tali praeliatur feruore, quousque aut ipse distulatus motu
vincitur, deponitque scruorcm moriturque, aut victor euadit, remanetque tamen imbecillus, exilis, quia bona ipsius portio exhalavit, S lassus. Idcirco mors semper in maiori conflictus augmento contingere solet, non audem in principio. victoria N ii 1 vcro
327쪽
al. F. THO M. CAMPANEL vero in declinatione feruoris canitur, qUando dilatatio conam ' F stlictione frequentior euadita. nam labore liberatus iam spiritus amplificatur, vult angeri cibarique . Et haec accensio, dictar M.' febris,utilis est necessariaque vita ,sicut bellum animalibus :ah or. lioquin humor prauu impeteret cor,ac vitales partes occUpastiraim rei, Ac mors sequeretur confestim ab illo, sicu i nolent: bus prae-qrummi liari, ab hoste. Febres malignae fiunt intra venas capillares pe-Rmpli' cioris, ubi spiritus non potest totis viribus expedate praeliari, morbuir que expellei e ob angustiam et item & in partibus pro-Σ fundioribus. Ideoque extrema corporis tunc frigeret,int Criora vero aestuare visuntur, quod inde huc colligitur spiritus ad Fibruste pugnandum. Sique e fureratur angustiarum suffocatione&ri potest diminutione ab aestu, moritur : sin minus, regreditur mox actos 'u exteriora,victoriola S undosusque,vi pulsu Smonet. At tunc op ' rum' ttet illum cibare: dc in omnibus declinationibus flabris, non F - litem in principio ,aut in statu, quoniam omitteret bcllum. - pro escalae a morbo vinceretur imparatus, & a labore cibi iis . coquendi simul, quo & morbuS nutrietur. At ubi periculum,niam ira, imminet a debilitate, cibum dare chnuenit omni tempore fa--or, cile digestibilem,ut&turgentes valde humores purgare anter . F β β coctionem exquisitam. ii, ut modo inducuui. Putrida rhomsan mi inguinum incM hre in corde. Fallitur ergo Galenus.
De circulationibus, , numero febrium
ARTICvLUS VL. CVm vero exrra vasta eductis prauis humoribus putredinem fiunt ex calonis copia in humido marcescerite, varia febri ' um genera oriuntur, hoc est, Quotidiana, Tertiana, Quarta
:; et na, Sextana, Septana, Octana , dcta, Si cium humo e crassus.
euarin corpore humano humre rideoque ex illorum accessonibus quatuor facit febres.s i uiua tribuens igni quo id acamaera, ira ranam aqua, quartanam rei, bene iuxta decreta.
328쪽
sua, at non conueniemer natura. Non enim ex billsi continuasemper, sed omni ex limore in penetralibui: nec tertiana ex phlegmate./id ex bili, ri Ga mu convincite Vec quartanasimper ex melancholia tantum. Itena datur quintana,sextana. Sc. Et chidabunt he.cticam ct eplumeram' Silenus hec agnostras. Nur tem in febribus respuit,sed in elementi ulte consectatur, conatus sebres ad quatuor tamores ct quatuor elementa reducere, irrito conatu. Sanguis enim illi febrem non parat: ex quo intelligere diluerat,ipsim solum esse humorem constitutivum,ceteros vero ex.rementa, vi bene Ar stoteles, licet contra semetipsum fatetur cum non restondeant rationali retula Platonis. II pocrates quoquem bai stipsim negat assi mando quintanas. cic: O bene docet, corpus componi ex stiritu, humido. crylido. Ar quo pacto humidum risum quatuor elementis respondet, ct nonspiritus nec 'uditas I Item omnis humor a calore generatur, rarias actiones edente in partis partibis mater M. Omnes ergo humores calidi, ali ni o aluminus: restendentque quatuor temporibui anci, Ulis calore pro rariene di lanIMfactis,non a quatuor elementi .
fuerit phlegmaticusque accensus spiritus ad illius expulso-nCm, educit foras consumtum; at non sic penitus, quin reliquiae remaneant illius, dum egreditur conuersus in crassum vaporem,intra carnis fibrarumque rimas. Item in loco principali in quo originem de quasi mineram habet , dc intra venas ipsas crassiusculae remanent portiones, ubi tenuiores ab accensione praecedenti transpirauerint. Quapropter ex corporis cibique succis vertitur deinde pars in reliquias huiusmodi humoris peccantis. Meoque necesse habet spiritus iterum reuerti ad coquendum ipsum propulsandumque. Ac quotidie reuerritur, quousque totum consumserit. Porro cum periodi breuiores apparuerint, & accensio solito tardior fiet, signu victora aedant: sin vero prolixiores illae fuerint, Si haec anticipat consuetum tempus, indicant iacturam, eo quod noxius humor sit auctus, 32 pugnam praecinat,&tardiu S lentescat. a. Quando vero tenuior est humor,ita quod totus in prima accensione transpiret,nec in rimis retineri queat, fit tertiana. Vt n. regeneretur huiuscemodi tenuis humor, plus teporis requiritur, quoniam plus illius exhalavit. Propterea ex cholCrico humore, ex sanguinis spuma, vel ex crassiusculo fieri solet Tertianae. Et cum terminantur in s idorem, Set perfecta cu declinatione,& in urinis perfecta sequestratio apparet, vel melius cula, signum victoriae datur: quia&c: Nn g g. Qua
329쪽
1M F. T H o M. C A M P A NI L L As. Quartanae fiunt ex corpulentiori humore, ideoque u que ad quartam diem tardant accensionem: non enim facile
mouentur aut accenduntur crassities; ideoque Ac minus no
cent,& plerumque atra bili nutriuntur. Quintanae fiunt in hu more corpulentiori dc faeculentiori, cuius instaurationi plus temporis requiritur. Item intellige de sextanis, octanis, Aec:
Quae quidem rarissime cernuntur, propterea quod priusquam
minera crastarum humorum refici queat,natiua virtus diuturanum foederis nacta tempus, nutritur, augetur, roboraturque
adeo, quod non permittit. refici putredinem, roborarique, M
. Omnia febrium genera in omni possunt humore fie- si, sed tardiores in crassioribus,licet non perpetuo,ut palam factum est. Saepe quoque contingit idem humoris genus in duabus corporis oriri partibus;quarum altera prius moueturillatoquea ctionis affert hodie, quia in humore copiosiori ac nocentiori fit; altera vero post,&minus affigit,ut cras. Nam tertiana Si quotidiana, SP quartana duplex reperitur. Ideo alteram purgatione pharmaci tolli contingit,alteri remanente. Interdum vero idem humor in eadem parte semel ac bis in die accenditur, prouocarque ad pugnam propterea quod hodie ex illo accenso magna pars in fumum a reruore spiritus conuersa exhalat: cras vero suis rc liquiis aliae partes similitudine aggenerantur, vel ex crasso minerali paulisper soluto adduntur ac cendunturque; ergo non ita cito, nec tanta pariter amictione qua hodie,nec spiritu similiter laborante su per crasso minerali.
Fieri quoque potest, ut reliquiae hodiernae extra vasa remane-tcs non bene consumtae, cras reaccendantur, perendie vero bellum repetendum scructur contra humorem principalem aut quod eadem die re accendantur. s. Huiusmodi febres omnes cum rigore ac tremore in-FG g; cipiunt, coquod spiritus agitati humoris prauitatem, siue acri- Κ' ' Imoniam,sive grauedinem,siue tetram faciem expauesccnS,ret
frigidua te humoru cultitiam, cur expituita exulcerantia, ut putat Nippocrates is lib.destititu;
330쪽
MORALIUM CAP. VII. EdrNam tertiana ex ardentibis acta rebas ide viii est ex morsu mufius aus pena. O ex fugassint-.cta puncIura, qua comract emessicit, proindefragoric stensum ,Auti in patiore contingit, quando spiritus inIrofugitior partes extremet tis calore desitura constipantur. gusque qua sentiunt. aviccnna hoc agricuit ,sidpraesti v Graorum captus,
trorsum colligitur ad cor dc interiora, quasi fugiens hosteris partesque exteriores frigent tremuntque, non habentes spiritum calefactivum ac sustentativum ipsarum, non autem frigore quopiam interno vires assumenta: pulsusque has ob res dilatationem tardam edunt, contractionem vero spissam. Praeterea cum musculi, venae ac nerui humoribus acribus amari que vel vaporibus punguntur, cupientes amoliri malum, quod intra se habent, nec potentes, eleuantur, torquentur a spiritu passo, conquassant agitantque corpus totum,praesertim in profundioribus spinalibus musculis amouere rholes iam idcirco non valentibus, sicuti in quartana palam sit, acidis ex fecibus sic assiciente. Mox collectus spiritus pugnam capessere decernit, incipitque calorem effundere aci exteriora secum, ac punctio deficere(ex cuius obtusi vel acuta laesione, humoris cracsities vel tenuitas agnosci solet, crescitque paulatim dilatatio, adeo quod in statu pugnae sunt dilatatio, de constrictio aequales e in fine vero maior est dilatatio , sicut in principio com strictio. His in putrefacientibus sanguinem emittere cum indis ante humore conuenit,& acutis salsisque medicinis phlegmaticos humores purgare, incidendo attenuandoque, ut facile secernantur. Amaris vero acutisque cholericos,similitudinis vi extrahendo foras. Et in aestate, & humores tenue S per vomitum: in hyeme SI crassos per inseriora alui: crastissa mos vero calidis vinis, generosisque succis levigare, calefacere, de soluere paulatim,& sudore. Potistimum autem remedium exercitium est, praeualens in praeseruando.