장음표시 사용
371쪽
318 F. T H o M. C A M p A v E L Leatunc se coli satis autumat,cum ipsorum praecepta obseruantur quia ex hoc eis declaratur animus. Ceremoniosi actus boniiunt ad praeparandum animum, ostendendumque corpor quod fit animo,non modo in aliorumexemplum, sed & inti um profectum. Alterata enim anima alteratur similiter corpus quo ipsa fert,fertur. Hinc physiognomica scientia ex corporis habitu, animae habitum rimatur. Cum ergo corpus non subsequitur, anima non praecessit; vel, si subsequitur nullo affectu sed simulatione ferentet, inaniter ad finem sue habet. - , - .io. Operosum esset docere,quomodo barbam tangere,& osculum,& alia signa inferioritatem declaret sic agentium: Qui tangunt,tamquam bonuminfluxum accipere a tacto me liori profitentur. Qui osculantur,iucunditatem. Siquidem b na voluptuoseosculo praelibamus,quasi aliquid fructuosi beantis Ac spiritum excerpentes re exsugentes. Unde adoratio dicitur,quasi ad os manum ponere osculandam:& quod ore nomattingimus,manu tangimus ad os deinde osculandam eam retrahimus,idem profitentes. Sed hoc tempore etiam cum quis porrigit aliquid amico vel domino suo, osculatur illud; analo
giam ad cultum ostendens,non tamen satis apte. - - 1i. Cultui contrariatur execrati .CXCommUnicatio,blasphemia,S huiusmodi;& tandem poena S destructio, quanta vitiositati enormillime infligimus,aut optamus. Est enim regula protestandi de aliorum vitio ingenti, peruersaque natura , pessime ad suum de nostrum finem sese habente. Et sicuti co-Iendos dicebamus, ob virtutem excellentem, diuites, reges, parentes,amicos, philosophos,religiosos,& Deum: sic econtra pauperrimos,no sorte aut electione, sed vitio factos per aleam, meretrices,tabernam,maleficiaque famosa,detestamur & e secramur Mabominamur:magis autem tyrannos,qui vitiis de diti in regno sunt quasi lupi inter pecudes fornicatores in, lupanari,ablatosque vellemus prorsus, ni spes meliorandi certa affulget. Non lic parentes; sed alendi, non tamen audiendi. Natura enim negari nequit,sed mores,ubi Deo repugnant.Inimici
372쪽
MOR LIvM CAP. XII. 3'smici quoque, si etiam virtutis,pariter dc testandi S accusendi, praesertim hostes patriae&boni Regis, insipienti illimi quoque, re qui praua docent dogmata cum diabolo dc biciendi, & ablegandi. Vae illis qui non flocci pendunt malignos, S peruersos.
dc sbphistas. Pseudoprophetas, circulatores, ariolqS, haeresitarchas,& huiusmodi starinae viros, secundum legem dehonestabis: nec Aue dixeris. Tandem Deos Ac malos genios, qui diuinum cultum ambiunt, exterminabis, Ac anni hilabis, si poteris,
in protestationem summae ipsorum malitiae. a. Ex his plane natura monstrat, honorem appeti, non . v inre Stan sim virtutis praemium: quae meliorcst honore, ideoques - o bi ipsa potius praemium , nec quid expectat nisi a rectissimo tu *- 'dice:neque enim honor est finis virtutis, sed id potius ad quod . . virtus cst. Sicuti ncque laus est: finis bonitatis equi, sed bellum, in quo ipsa bonitas comprobatur;& id quod ex bello su bsequi ramis.
tur bonum. Imperite ergo quidam victutis praemium faciunt rum: Shonorem, cum non nisi, ad quid valeat virtus, testis sit, produ- q buctus a melioribus de deterioribus sitiis Cultus ergo minus: cum
a solis deterioribus, quamuis augustior. Quid stultius, qua di .cere, Deum religione nostra beari Finis enim beat Igitur vir- tute praestantibus magis ratus,&functiones, vi ornamenta, ad praemis similitudinem ex parte, non ad veritatem S plenitudinem conferuntur Sc potius in nostrum quam ipsorum bonum. Scelerosis vero bona, quae habebant, auferuntur ad poenae similitudinem pariter ex parte. C ircer enim, exalium, rei laetiira, mutilatio . excomunicatio, verbera, Ac Corporis morS,
non adaequant id, quod anima seipsam, Dci imaginem, deturpans,& vilibus subiiciens allectibus, meretur; cum praesertim potius organi peccantis, quam peccantis animae, sint maga vi tapotior poena sit sibi sua malitia . Sicuti nec imperium id, quod meretur virtus; sed meritorum sunt testimonia dc ornatus. Nam & malum poena ornari, ut bonum praemio , suo in genere dixit Socrates; dc pulchra pati, qui i usta pati rur. a PHinc conuincimur, de ex eo, quod in honorum collatione Hi . Tt saepstis nare cle
373쪽
3so F. THO M. CAMPANE A sepius decipimur,post mortem poenas praemiaquaevera plena
que manere; quorum praesudia AO testimonia nunc habemus: re peccata sanabilia purgari,ut Plato, Pythagoras,Socrates,&cxcellentiores Philosophi, nedum legislatores docuere; insanabilia vero longis seculis detineri: nam quod etiam aeternis, sola Fides reuelat. . Desama. is. Fama,cst diuulgata,cum Iaude cuiuscimque insignis bonitatis clara notitia seu protestatio.I unia est eadem notitia,sed cum vituperio cuius cunque mali. Et de physicis Simo rati bus heic est sermo. Nulla enim infamia inMetaphysica con sideratione:alioquin enim in entis fontem redundaret. Dediuulgatione arbitraria humana est sermo, non de natural qua sol ubique notus; ncc de angelica, qua notificantur plurima- nobis ignota. Est enim fama triplex, ut laus. Et aliquando Proiinfamia accipitur figuraliter. -
Dularia I . Tandem gloriam dicimus praeclarissimis bene gestis
rebus cumulatam famam & honorem simul, cultum exigentem. Porro licet de ominbono suo tauinatutati quam morali
possit gloriari homo, Si quilibet particulam honoris, praestantiores etiam obseruantiae habeant; haud tamen, nisi facinoribus splendentissimis, laboribu ue iniri uisu rutiatis ad imterni valoris probationem, ad gloriam perueniet. Vndenec. ad gloriam, etsi ad honorem, infantes bonique usti apud D um admittuntur aeque omnes. Vel aliter Deus de gloria judi-cat,atque nos. Ipse enim pluris facit victoriam virtutis contra vitium, quam totius mundi acquisitionem, monstrvrum pe . emtionem, barbarorrum subicctu,nem. Et profecto quanti sits vincere cogitationes superfluas temerarias prauasque titillam res appetitus laudis, carnisque allecebras, timores amittendi bona exteriora haec alia edum vitam M& cum vicerit, si pitis est , nouum& multaecpssirperbiae praeposterae monstrum, omnes foedans victorias, postremo semper vel latenter insurginsi, nemo nouit,nisi qui vitiis bellum serio prorsus indixerit, re bene pugna re perrexerit. Heu me ., nihil difficilius, Immonilial impossibilius inuenio, nisi adiuuante Deo. Qui tamenta.
374쪽
iuste instat praecepto,quoniam praecurrit auxilio, Hanc gloriam interiorem & voluptatem mirificam nemo nouit, nisi qui contra seipsum legitime certauerit. Nebulones, Ac rerum Corticem modo spectantes,admirantur Alexandrum, Caesarem, Ortandum, qui victores hominum victi a vitiis Ac vino saepe fuerunt, ac mille in una hora homines occidere Potuerunt, v num autem in mille annis suscitare a mortuis non potuerunt, nec febrim abigere, nec pilum mutare praecepto: quoniam ipsorum victoria nequaquam ita probatur coram Deo, veluti istorum qui seipsos vicerunt. Idcirco miraculis in testimonium virtutis, non homicidii, Deus solus verax hos honorauit illustrillimauitq;. Quapropter fastigium hoc honoris habemus imhac vita,quo non solum commendamur At magnificamur, sed insuper mirificamur. Praemium autem ex hoc,& cx diuinta prouidentia AC amore erga nos omnipotente, post: mortem
contra Peripatum insipientein, fabulas reputantem id quod
ratio experientiaque monstrat, restar e, audacter Sc secure pronunciabimus. Quod & superioribus patefactum est argumentis. E contra parma Inglorius alba dicitur, qui nil adhuc praeclari gessit, quod pingeret ri ut Euryalus: vel contrarie, qui sceleratissima, usque ad punitionem supremam, ut Cacus, Nero, Iudas proditor.is. Morali protestationi suisque speciebus opponitur in excessu Dctasio, sic dicta ab eo, quo in comoediis fictas personas ridemus, sic fictos honores vituperiaque . Estque duplex. Nam vel excedit, plus laudis, cultus, honoris, famae S gloriae exhi
hendo,seu vituperii, dedecoris, execrationis, infamiae S deni- grationis, quam mereritur hi quibus dantur. Vel bonis turpitudo, malis decor affingitur bonum malum, S malum bonum ponendo. Primae de rationis gradus primus est, cum ignotis titulos , Ac ornatus alios honorificos, vel turpes tribuimus: ut filios diuitum excellentissimos, pauperum vitillimos,& hospites ignotosque cum honore vel ignominia accipimus. Honor enim es nostrum testimonium, sed non nisi honorandorum testimonio,vt ornatus,aflixum. Qui ergo non se prius honorabi-
375쪽
F. T M o M. C A M PANE L L IElem ostendit operibus bonis, Ac vituperabilem malis, non est a
nobis ornandus: nec enim pictor ignotae formae assigit inaurationem,S spurcitias. Romani ab operibus titulabant. Africanum a deuicta A frica,&c. Excusantur tamen generis testimo-- nio. sed saepe falso:non tamen ad coapud Chinenses,ubi filis no . nisi parentum artem SI exercitium capellere post uni : nec recte, cum probitas non propagetur. Secundus,cum commendabilem magnificamus,&magnificabilem mirificamus in dec re, Si dedecore. Vt si diligentem mulionem, illustrem, dc praetorem serenissimum, de formosam mulierem voces solem dc deam;& ponas bonum virum in magistratu egregiorum,&egregios in throno heroum Hyperbolae sane tolerandae, nisi damnum statiin aut paulatim producant: ex hoc enim orta est idololatria: quod excellentes viros Deos vocitarunt: dc potC-stas Ac sapientia Ac amicitia pro virtute colutur. Item doctore S,
de medici,S: philosophi, sic mirificata a stultis, S praecipue veteres scriptores, tamquam nunquam errauerint,mordicus defensi a suis asseclis,pessundant salutem hominum, S ingenia libera serui tuti dirae subiiciunt. Et cum verum sit, quod in sapientia ,rerum prqsertim diuina ruin, qui se perueniste ad id quod
quaerir, existimat,non quaesita reperit,sediti inquisitione defecit: isti econtra tunc ad totam diuinitatem sese ascendisse gloriantur, cum philosophistiae sectae doctrinam, Ac expositiuncu-' Ias hauserans. Econtra nec tolerandi sunt, cum aliorum sapicn
tum dogmata, taquam fullonis dicta, derident,&, quicquid et
nouo in uestigamus, damnant; adeo ut quida pro haeretico Columbum haberent,antipodas, a quibusdam theologis opinanter negato ,adare se profitentem. Ex hoc in secundan erisionem itur perniciosiorem. Quae viros sanctos,philosophos doctillimos, Si prophetas diuinos, tanqua misellos , aut hypocritas insipientes 2 phaenaticos,& rebelles maiestati diuinae de
humanae , execrauit S condemnaui id dedecorauit; ut hypocritas, sophistas,pseudoprophetas, tyrannos,jn thronis, magistratibus citc. . the deis collocaret, aut collocati tutos arce. De
risione perniciosissima diaboliis loco Dei colitur apud multas
376쪽
M o. R. A L I v M C A P. XII. uanationes; dum quamcunq; eius potentiam & sapientiam mirificant insipienter, sine virtute. Alis rebus deterioribus sic, nec sapientibus nec potentibus, sese incuruant,vt idolis, fluuiis, se pentibus, S c. Quid ridiculosius, quam sacrificio S adoratione,quibus Dei dominationem protestamur super omnia, voto& rogatione, quibus potentiam; iura meto Ad consultatione defuturis contingetibus,& mysteriis diuinis, d cordium arcanis, soli Deo notis, quibus omnisapientiam; gratiarum actione talaudatione, quibus bonitate & amorem erga nostrum genus protest amur;colere his stellione, simiam,vitiatu In hac comet dia spectatores angeli cum indignatione rident: sic & viri boni. Est autem derisio aliquando ex parte colentis SI culti. Vt cum Diogenes diis falsis, quos non credit Deos, sacrificat; SD deformem Gabrina Marfisa vocat pulcerrimam. Aliquando ex parte colentis: ut cum Iudaei Iesum purpura SP corona, taquam re, gem, ironice ornant. Aliquando ex parte culti: ut cum in magistratu locamus virum imprudentem, quem putamuS prudenditem dignumq;. Aliquando ex modo colendi S laudandi,&c. ut si coronam ferream poetae, lauream aut sacerdotium militi dares;&papam serenissimum, S regem reuerendissimum vocares. In insignabus peccatur, si martyri lilium, virgini rosam adscribas. Et in cultu S: sacrificiis & ceremoniis sedulo specta-dum, an declarent quod protestari profitentur. In lege Moysis mirificentissime decor iste seruatur in vestibus, sacello,sacrificiis,gestibuS, ritibus ceremoniisque aliis.
M. Opponitur in defectu vitium aliud innominatum, quod Intestatio dici potest, quia non laudat,non honorat,&c. Et ad Deum Si viros probos id perniciosum nobis. Non n. illoru gratiam, auxilium de regi incia n inciscimur. Omnis enim hono CS cultus plus prodest danti quam recipienti. Ex hoc orta est imi tatio bonorum, S obedientia praeceptorum: qud nihil utilius Siccantiat nobis etiam fontes gratiarum, si non coluntur. Vnde terra, ex qua fructus accipimus, coli debet: & sine cultu hoc analogico non fructificat. Alia testatio est quando minus testamur quam res est, ut si vinum optimum dicasT t s bonum,
377쪽
bonum, S reuerendissimum episcopum reuerendum. Et hoc pariter obest, indignarionem prouocat, S duella. Peccant valde principes, cum non honorant functionibus optimos, sed inediocres: similiteran electionibus. Passim enim deterioratur sic mos de natura. Ingenta gradia spernunt honores modicos . Tertia est cum testamur exterius,& non interius: ut cum
dicimus Deo & principi, Fiat voluntas tua, cogitantes faceret nostram. Et hi derisorcs potius sunt, Ac sirinui intestatores. Qui plus ostendunt quam vcri cultores, sicut conducti mercede ad deplorandum defunctum, plus doloris eiulando ostendunt quam uxor & filii, qui vere dolent. In his vitiis implicatur men dacium, adulatio, maledictio, materialiter; sed formaliter se parantur,ut ex dictis patet S in modo, & in obiecto, & fine, Mutilitate. Hoc vitium quando non testatur contra malos, ubi nocentctiam in iudicio,mire ossicit. Sic philosophi contra falsitatem Deorum ipsis notam non clamarunt :& contra sophistas regnantes, dc pseudoprophetas, non latrant custodes ho minum. Vae illis: ne incommodum patiantur, ruere permittunt rempubl. Alii non accusant vitiosos; quod semper facien dum,ubi in rempubl.&probos ciues machinantur. In caeteris distimulanda prauitas, aliis non noxia ;&secreto corrigenda, ut aliae virtutes docent.
c Equitur Mansuetudo, quae aliorum erratis contra se non o torquetur,cum sua puritas illorum maculis inspergi nequeat. Scipsa gaudet, ac libenter ignoscit, praesertim cum peccantium impuritatem &miserabilem naturam, & temperiem intelligit. Peccata contra Deum dc proximum ex iustitia redarguit animo sempcr traquillo. In se vero parcit,nisi in reipubl. Mhonoris diuini damnum vergant. Moyscs & Dauid hac virtute
378쪽
M o R A L I v M C A P. XII. 2, Vitium non parcentis dicitur iracundia, impuri sentspiritus.puritatem appctentis .dc nobilitatem qua caret osten- dentis in eo,quod ulciscitur contra in suam nobilitatem salsam
3. Stupiditatis vitio assicitur,qui quibuscunque parcit erratis; non quia seipso modo gaudet, sed quia non considerat nec sentit peccata contra se commissa,& contra suam nobilitatem; quia ipse caret. Est enim nobilitas innatae virtutis lux, ad morales ducens, quibus seipsam declaret.
SPiritus tristis introrsum redactus exsiccat humores, & viis tam dissipat, At cum aliis, ad quos sese non effundit, uiuer nequit, planctu delectatur & solitudine. Amicitia & conuictus his contraria, gaudium & iucunditatem appetens & ludos, quibus spiritus dilatatur, amplificatur, crescit, seruatur. Prompterea Ss laetitias risusque,&tristitias luctumque, virtus hilari ratis temperat. Udaae praesentibus contenta est boniS, futu- .rorumque spei nihil ultra sollicita. In aduersitatibus meliora. praeuidet ex vicistitudine rerum, & bonitate subernantis omnia. Signum lucidi spiritus purique, non desperantis propter mala,sed ei undentis se, Ac cum propria luce iocantis. Vnde ficamabilis sibi & aliis, quos suo mulcet aspectu, exemplo & ludo, ad melioraque sperandum inuitat. Ludos illiberalcfauersatur: qui vires & ingenium fouent, amplectitur. a. Oppositum vitium est Tristitia, siue Austeritas, nomcontenta praesentibus, futurorum sollicita nimis, propria semper pensiculans ideoque sibi de aliis infesta; coetibus non arti cens iucundis. Signum spiritus impuri, fuliginosi, propriis perpetuo cum fuliginibus pugnantis, ideoque introrsu m se crebro colligentis; aliorumquc festiuas estusiones ob idem auersan, tis: unde odiosus cunctis. Mala nunciat semper. amicitiaS disiungit.
379쪽
ns F. THO M. CAMPANELLAE disiungit facile : infortuniis succumbit , eiulatu vitam
s. Qui autem nimis hilariter in cunctis se habet,nullum malorum perpendit, ridet quacumque ex causa, iocaturque, semper,& occasiones iocandi dc laetandi & ludendi captat perpetuo ;vitio Scurrilitatis afficitur,parasitorum proprio. Signuspiritus valde tenuis mollissimique, ac fuliginosi impurique; qui contra proprias dissidens polle pugnare fuligines, intro se colligere timet, ideoque foras effunditur cum sui tenuitate ad iucunditates exteriores,quia interioribus caret. Nec sciunt eiusmodi homines insolitudine vivere. Iisdem similes sunt principes multi,qui negotiorum molem sustinere non audentes, nescientesque, ad iocos sese effundunt, amantque parasitos,quibuscum cognationem habet. Neque enim oculus luce delectatur, nisi quia lucidus in se est; nec auris aeris sonis,msi quia aerem implantatum habet,facile sentit. Philosophici animi hos abominantur.
si mi alia virtutes. Et de e codesia.
. CAPUT. XIV. VTitur virtuose amplius homo oportunitate in loquendo, in vestiendo, in negotiando, in res ondendo, de modis iism motu, incessu, statu, excreationibus, nutibus, positura,quibus alii non laedantur sed gaudeant; tametsi non virtutes sed virtutis actus hi sint.1. Opponitur his Importunitas & Immodestia, aliorum dissidens utibus,infesta studiis,scandalum aut inuidiam malos. que affcctus Sc nauseas producens:& displicens aspectibus.
s. Et quidem virtus est facultas omnis ratione conditata, nos aliosque conseruans. vitium vero,quae destruit,&c. Tot videntur esse virtutes earumque a stu S, quot angeli in coelo; vitia vero vitiosique actus,quot daemones in gehenna. Ideoque, illi virtutum,isti vitiorum nominibus a priscis sanctis sapienter notati Disitiam by Coosae
380쪽
notati sunt. Sunt Ac virtutes in angelis aliae perfectivae magis, sed pauciores numero, quoniam corporum incommoditatibus,quas regulare habeant,& impuritatibus non tenentur. Imnobis vero purgatiuae sunt magis pluresque, ob oppositas causas. Vnde, quas Deus infundit, pauciores sunt nu inero,&essicatiores: omnesque sunt reducibiles ad tres primalitates cacque omnes; ut, qui perfectus sit in unae, sit in omnibus perfectu S.
De Correctione heu merecundia, , oppositis.
ARTI EvLvs I. LIquidem in primam a puritate spiritu Sanimalis, commoda
menti humanae ad virtutes paucas,pIurimas tamen eminenter continentes, homo perseuerast ei; virtus errata corrigens puniensque nulla foret. Videmus autem in omni saeculo homines exorbitasse a regulis virtutum, alioS omnium, alios quo is
r undam; nec posJe quempiam perpetuo perseuerare absque, offensione. Necellarium igitur est,(dicebat Sapientia Dei
virtutem aliquam est e,peccatores m emendatricem &punitricem. Neque enim emendatur homo, quia peccati actum omittit, & ad virtutem, quam eliminauerat, redit, nisi castigetur, flectaturque partem in alteram, ita ut meminerit non amplius delinquere; sicuti tortam virgam in oppositum flectimus cum suo dolore, si doleret partem, vi recta in medio maneat. Idcirco qui illicita commisit, etiam alicitis abstineat oportet. Sentit& in sequandam irregularitatis maculam conscius sceleris animus, culpa plenus, & semet timens, etiam cum tutus sit, haud tamen securus. Punit S natura ebriosum furia re podagra, libidinosum Zelotypia & debilitate, auarum anxietate, iracundum turbatione. Ergo naturalis Est punitio culpae: Ac