장음표시 사용
401쪽
srs F. THo M. CAMPANE LOtheoriam ut nulla in re sit indoctus. Omnia quae sunt inmun do, per Physiologiam rimatur. Mathematicam colit,ut sydera&systemata extra mundum,quacunque possit via, experiatur. In Prophetis vacabit,ut diuinitatem animi in futurorum notitia confirmet,& a brutorum segreget prophetia. Syderum colores, motuS,vires, exorbitantias perfecte perscrutabitur; admiratione Dei solius plenus, qui tot mirificas suae potentiae resapientiae diuitias in eis ostendit. Medicinam non aspernabi, tur,ut suae prospiciat aliorumque saluti, nec medicorum subsit imperitiae. Et in Ethicis propter sui regimen, Ss in Politicis& Oeconomicis propter aliorum , mirifice proficiet, & supercunctos mortales;quippe qui & Naturae dc Dei exemplar atti- gerit. Rationalem Philosophiam,id est, Logicam, Rhetoricam Poeticam probe callebit vi &ipsarum parabolas, fallacias, prudentias, strategemata, intelliget, & illustrabit. Metaphysicam diliget, tanquam in qua omnes artes, sicuti omnia potismata in poetica Arte continentur. dc res, prout sunt, non prout apparent in aliis scientiis, in Methaphysica rimabitur e ideoque nouam condet,vereri, id non sapiente,neglecta. Theologiam maxime colet, tanquam ubi digna nostris mentibus in ueniat. Et quidem omniqm antiquorum doctrinas exquiret& scientias: nec contentus erit scire quod scriptum est ab aliis. nisi S: ipse experiatur, an in Mundo, quem unum perscrutatur.
et tanquam Dei Codicem, in quo omnia sua arcana scripsit de-lunxitque rerum opifex vitia , eadem eodem reperiat modo. Emendatorque serietorum, sic ex originali ad copias collato examinans omnes, de admiratore euadet. Laudabit tamen iptarum coiisilium i nec ad sui gloriolam eos torquebit. Dedignabiturque exscribere aut furari quippiam eorum , quae recte scripserunt. Diuinas literas non emendatione sed decla. ratione dignas intelliget: quas nec, qui spiritu scriptoris noni affatur,pernoscat; sicut nec poemata, nisi poeta sit. Idcirco 3 quam maxime viris sanctis doctisque assimilari cupiet, quos etiam unice diliget coletque. Praeterea quicquid in mundo stupendum & admirabile inuestitur, corum se iuuentorem
402쪽
peret: nec tamen inuidet, sed laudat admiraturque eos, qui tantum Voluerunt 1 nec nimis; quum ut sibi possibilia eadem intelligat. Inter omnes Columbum in inuentione noui orbiS,N Galfaeum in nouarum stellarum per mirificas vias, laudabit; originemque in TheoIogia, quoniam ausus est de mira bilibus supra reuelationem saltem opinari, quamuis errasset: in hoc enim animi excelsi auiditas, non error,laudatur. Ambrosium S: Chrysostomum in Zelo virtutis admiratur.
Sed Gregorium Thauma turgum, & Heliam , & Moysen, generis humani splendores altissimos , o quam diIigendos
putat s Petrum & Paulam , Mundi de Imperii victores , & Iohannem de diuinitate loquentem , supra homines esse clami istat. Laudat quidem Magnanimus maiores non inuidet; aemulatur tamen . Optatque, si posset, supra coelum penetrare Ac entia sibi recondita nosse , & in stellas singulas intrare, M quid Deus in tot sistematis,scenis, & armariis faciat, repraesenter, servetque , praediscere. Propterea nihil non tentat, vi intelligat : de defessus , a D E o quaerit scientiam ; veniam postulans , quod in eius operibus non plus delectatur, quia plus non videt, sed a longe quasi olfacit. Praeterea omnes historias a mundi exordio usque ad nos , naturales&ciuiles , & totius humani generis , transIeget, diuinam enim quasi subitam intelligentiam atque memoriam, spiritus puritas & mentis serenitas gerunt & in illis, tanquam praesens, delectatur, laudans bene facta, dolens, quando male egerunt. Videbitur sibi non triginta annos habere , sed
tot myriadas quot mundus habet , tanquam tot saeculis aerebus praesens fuerit: Nec transactas una in regione, sed into- . to mundor ita ut totius mundi accola ab initio usque ad nos dici queat. Hinc plurima nouit, confert, Ac indicat, docetque
supra caeteros.&coeles cs mutatIones cum terrestribus,&physicas res cu astronomicis, astronomicas cu ciuilibus& moralibus, morales cu diuinis visitationib in quolibet seculo sibi correspondetes inuestigat, & de futuris p plerita coiecturat,& ex prophetis exquirit. Et quu noua opinione, aut vetere,admira tionis ple-
403쪽
splenam,etiamsi impossibilem reputatam,auditoron subituum. torem damnat,imo damnantibus indignatur Is d eam inii oDei,qui est Mundus, examinat,& in diuinis reuelationibus an ex causis effectibusque aut signis positis a Deo, vel a Natura, procedat;an nugaciter non ex his, sed ex suis onsiderati Pettunc fert sententiam cum sobrietate. Scientias occultas omnes percurrit,& examinatas separat veras a falsis. Bonata mala
mnia tentabit,&cum humilitate, ob cohditoris sapientissimi gloriam,in sua anima splendescentem. Quem amabit; non ob gehennae metum, nec ob paradisi ambitionem; sed quia sinismum eth bonum , ae parens omni dignus amore; etiamsi sciret . se ad inferni poenas ab eo destinatum: quod tamen impossibiale reputat,semper de Deo sentiens in bonitates ita ut praedestinatores ad malum,ae prouidentiae Dei &libertatis humanae exterminatores miseros sponteque scelestissimos putet. Propterea scientias de nouo cudet, dc ad omnes mundi regiones de salute corum dc generis humatu curanda, S de religionem
stauranda diuinasmittetepistolas , Paulini amantissimus Eeli studiiq; Item,si poterit, per totum mundum peregrinabitur,
e. Honoresnon ambit,nisi vibenefaciat,propria contemtus puritate & nobilitateraemiiunios non acceptatiundem, desse non potest. Cuperet autem omnium hominum esse I dex, Et legislator,nposset tot ignominias falsarumreligionum is& Deorum,dcadorationes reruin nobis viliorum, & tyrannos exterminare,patriamque niuersi dominiodecorare: quamdc meliorcm,atqueaecepit, relinqueremi eris curabit: de cuius malis &seruitute dolebit et multaque tentabit ad hoc ipsum. Dei tandem prouidenriae cuncta committet, cum fecerit cumcta quaepotestan tribulationibus rei arcere gaudebit,diuina Dpm artes meditando: dc se dignum magis imperio thri
quamlibertate fruens, existimabit; quoniam exosae invisaeque magnae virtutis, a qua impuri &lamati timeantprincipes, hominesque vitiosi, tunc persecutio eorum, &patientia sua,proia bationem ostentationemque faciunt; quam prius occultatam
404쪽
. . MORArrv M CAP. XVII. vix Mundus agnoscebat. Deus quoque suis in aerumnis p esto esse etiam sibi probatur. Quid autem diuina augustius visitatione In tormentis inuictus, atrocitate & diuturnitate non frangitur . nec confitebitur,quod tortoribus satisfaciat, imo illudet eis; S: sola virtute vincitur. Diabolorum expertus inui diam in genus humanum, ab eorum consortio abhorrebit: ni hil tamen non experietur. Imo libenter eorum historiam, qui per aera daemonum arte feruntur &intra bilia faciunt, auditino scelus At apostasiam ipsoru ad nurans, sed audace vim humana, signum celsiitudinis egregiae, ostendens, ctiam cum separatria corpore mentibus nobis esse posse commercium, & fore cum angelis,si cum diabolis. Hinc spem & religione firmat. In malis boni specimen etiam amat i SI in bonis specimen mali odit. Imo in cunctis virtutibus,quod est admirandum,seligit sibi: de Fortitudine martyrium, de castitate virginitatem, de liberalitate magnificentiam, de artibus Daedali volatum & machinas Archimedis libenter contuebitur: quaerit enim epilogum virtutum. Voluptatis& doloris se praedam non faciet. Sirenas auis diei, sed ligatus ad nattigii malum; suis autem aures obstruet. Factus sorte seruus,nil seruiliter aget, sed quasi dominus seruis ministrabit, Ac virtute euadet dominus dominorum suorum, quibus&gratissimus erit. Morte sibi nunqua conscisset , ut aerumnas fugiens ad Dei delicias perueniat: sciens, Deu nos ne causa corpori mente alligasse, donec ipse voluerit absoluere: Mcontra sui compositione no agere, sed pati,ubi opus est, a natura cuilibet dictatum esse, Vbi potest euadere, Dauidem simu Iante insania,& Solonem,& Brutum, haud aegre imitabitu imiustosque persecutores ipse deludet. Nil tamen illi mendacio exosius, praecipueque proditione victur s.lum osticiosis stra. tegematis & amphibologiis in dicto & facto cotra pueriles amamos, probitatis eis Vtilissimae persequentes ; non secus ac puer medicum , eo quod amaram offert sibi medicinam perditum vult. Et , si contigerit bella tractare , nihil illo fortius,
aut in militari arte prudentius. Temones actionum, non carinas tangit. Scit enim totum mundum in vacuo possum ZE uno
405쪽
F. THO M. CAMPAN IE ' . . uno capillo posse trahi: sic nauem in mari , ubi resistentia nodi est: & res omnes dissicile moueri,quia ad suas protendunt uni- uersitates, terrestria ad terram, solaria ad solem, ae partes luatinae intra suum gyrum ad centrum lunae vi extrae vero, quorsum visi & ad suas propensiones,sicut vis. Hinc Magiae naturalis se pientissimus , & virium herbarum , & antipathiae ac sympathiae coelestium cum terrestribus& hominum cum hominibus Mrebus aliis .iuhil dissicile reputat,si commoditas operandi ara fuerit. Attamen talis tantusque, humilis eriti quasia Deo cumcta agnoscens,cuius comparatione ipse est nihil, nihil scire se arbitrabitur, nisi aliis comparatus; quos in gradu suo coiet:
cum praesertim perfecte aliquid scire per Metaph. nisi aliquam
existentias iam probaritnon posse:.5. Opponuntur Sublimitati vilitaE seu pusilla nimitas, Superbia seu Ambitio.. Illa nonamat honoresae imperiumsi non quia spernari sicuti generosius, sed quia ipsorum splendorem nonintelligit;auttimermala &periculae, nec confidit ea viribus & ingenio,quorum estvacuus ,sustineres: ae suaevia ptati serviens, aliorumnegIigit euram:Honorat submisse po-tentiores&opulentiores, non ranquam praestantvires ac be neficos humano generi & sibi, sed tanquam potentes males rare. In aerumnis succumbit examinis absque voce,seque illico extinctum putat.. Interrogatus an tormentis, quicqvidvoluti tortores,euomit,sive verum sitsiue alsum. Non sui sed alio rum pudore assicitur . Magna non tentabit. Conspectum iprincipum effugiet,&sapientum; non quia despicit,sedtimet, iseque indignum consortio ipsorum nouit . . v. Superbia, inordinatus excellentiae. atrio .caput mnium vitiorum. Nullum enim crimen committimus,nisi quo nostram voluntatem voluntati diuinae anteponimus : modest supra Deum monstruose erigi:cum epes supra caput'-lit ambularen Ergo auertit nos asumtuo bono, M conuertit in nos ipses,vtrepittemus nos prosiimmo bono,.omnii norm
cultuque dignos,mussiciente hic his quasiexnobis,&proptetinos existentes;& verecundantes quodetiam aDco depende
406쪽
MORALI vM C A P. XVII. 363 iamus. Quid non superbiret homo, si sola terra, cibu,potu, somno&vilissimis prae se rebus non indigeret, sic consulante Deo Aquo nisi praecederet auersio, non esset peccaminosa: vel non sequeretur ista conuertio. Ex qua mox anima, quae super Deum de diuina naturae decreta ibat, se corpori, sibi insufficiens, subdit: corpus externis vilibus bonis; in quibus quasi super nihilo mendicat fallacem honorem, quae verum a prima veritate dedignatur. Honore S igitur amor iste ambit, quibus per virtutem non est dignus; non, ut darescat, hoc enim est et auaritiae ; sed
quia eos tanquam bonum summum agnoscit: non autem tanquam virtutis testes &boni summi verique et nec ut aliis bene iaciat,sed ipse conspiciatur in excelso. Deitatem quoque affectabit: diligetque admiratores suos& parasitos valde. Grandiu capesset,ut videatur grandis,dc non quia sit, &visit. Priuatus honoribus vivere amplius non confidit, aut vix. Pecunia redimet,& omni scelere, quod affectat. Positus in carcere dc ae- rumnis se indignum honoribus tunc reputat: contra id quod Magnanimus, semper sibi similis, tunc Ac magis se dignum existimat,vitamque pecunia non redimet, si mori ob virtutem oporteat,praesertim a Republ. cui benefecit; imo evadit persequentium se dominus, dum innocens propter iustitiam occidi turn per mortem primae veritatis sapientiaeque sigillat defensionem ; seque tunc secundum naturam este declarat princi pem,opprestuma personatis secundum fortunam principibus. Ita Petrus Paulusque hodie domini interfectoris sui ipsorum Neronis sunt; cuius leges, statuae ac memoriae postratae sunt in maledictione: Petrus autem Paulique erectae in templis altaribusque terrae de coeli. Laudatissimus Socrates est, suique pera 'secutores vituperatissimi. Et ille legem tulit invita de morte
verbis sanctis semper duraturis; ut quilibet fieri cupiat, qualis ipse fuit: hi vero ita exos invisique,ut nemo cissimilis esse velit. Ille sanitas mundi, hi exitium si int. Illosae fugientes Glorialectatur, hos Ac sequentes fugit. ZE a Ad-
407쪽
Vando sapientia aeterna hanc spiritui humano inserebat ex mcnte virtutem, omnium epilogum pulcerrimum virtutum .dixit ad mentem immortalem,in qua primum virtutum semina iecit. Iure quidem punienda eris, nisi recte uti spiritu isto scies, tam vitiuosae intelligentiae organo vivo. Nec tibi domandos lapides plantasque mando, sed spiritus origine coelestes, tuarum participes virtutum , symbolum tecum facient bus &harmoniam. Nec excusare, quia Ac vitiorum participes sunt: non enim impuritatis vitiorum occasio aderit, nisi te peccante nec illis rapientur postmodum, nisi te volente ; in qua volendi nolendique libertas est secundum legem meam,quam tuis in virtutibus imprimo vivam, in meae fimilitudinis complementum. Promtior quoqiae animalis spiritus ad bonumquam ad malum: cupit enim ens omne propriam conseruati nem ergo de probitatem: nec, quod sui destructionem cupiat, erit: non enim mea factura,mei imitatrix semper entis, idem illudens erit Et quia virtutes sunt viae ad vitam, vitia ad mortem, illae secundum naturam sunt ac voluntariae, ista contra naturam, & in voluntaria, nisi quis malum pro bono accipiat. Ad malum enim nulla voluntas. Quod ne facias, do infallibilem luccm Equidem l ait de fonte voluptatis meae, in quo vestrabeatitudo consummabitur, stillas quasdam vestris in laboribus effudi. Nihil autem laboriosius indiuidui ac speciei eonseruatione per alimentum & venerem curata contra mortalitatem. Itaque est in his voluptas praelibatio boni utilis & medicantis, non frui bilis & beantis consummatio: fic in aliisied heic veha- mentisis. Itaque cauendum, ne fruentes utendis Ac vientes seuendis,ponatis in medicina summum bonum ae instilla , p nendum in fontestaque inspice salaJ amorem mei , mox tui propter me. Hic enim dux rectarum in omnibus erit a monum. Erga caeteros ,quicqv d probe vis tib fac & illis et M quod tibi non vis,nec illis velis faciasque Ames autem omnia propteVnac. At si me postposueris amorem cupidini bonorum fra
408쪽
MORALI TM CAP. XVII. gilium, S tuum appetitum fraeno legis amoris solueris,seaenum exosi timoris indues: regulam transilies ; peruertetur natura mens ancilla fiet corporis et in corpore intemperies fiet , rebellante calore in maius minusque a sui mensura, variasque inducente aegri t udines : spiritus fient impuri fuliginosique,aut crasesi stupidaque; organaque,praue eis concinnata, incommoda erunt. Hinc in tui ignorantiam,&illorum in naturam transibis: Nec,quid sis, nec tuum genus,nec immortalitatem intelliges. Raro enim fiet, ut puri sint lucidique, mediocres, persimiles meae prorsus Ideae. Tunc experimento agnosces virtutes ac vita a , bonum S malium, corporisque mortem tibi rebellis,quod auxilio meo destituta, a quo te s eparabis,seruare in sua compagine non poteris, quin dissoluatur. Anima audiebat huiusino disermonem: Quid autem subinde fecerit, historia docet.
410쪽
De politicarum communitatum quidditate, causis, occasione, radimbus , vinculis
Ens Prima necessitatis stimulis homines, Si quum nemo sibi suffciens esset ad tuendam vitam ab externis internisq; malis nec ad speciem propagandam , copulavit in unum fere
corpus: in quo alii regerent, alii regerentur: alia scientiae agendo tu, alii agendis,pro communi bono operam darent, mutuisquc ossiciis innumeris, ob innumeras necessitates sese iuuarent in vita,ad finem,propter quem Deus Dominus dominuntium, crc. nit hinniraci id1-