장음표시 사용
381쪽
quidem cum illam non virtus iam profligata infligit. Vbi enim, est castitas in lupanari, aut mansiret do in furiis irae exagitato, consequens est ut virtus aliqua sit regulatrix poenae & impcenitentiae. Et qui negant eam, negant hominem posse peccaret virtuosum , quod stultum est, cum perscuerantia in actibus virtutis perpetua visa sit impossibilis in omni taculo, absquet Dei speciali auxilio &pruti legio. At passio verecundiae,quae
non est castitatis, nec sanitatis, neC alterius virtutis propria offert nobis ipsam poenitentiam . Non enim timor est, ut quidam autumant, aut compositum ex timore Maudacia: sed
proprie in ira puniens non alios sed seipsum,. Homo enim, quicquid mali faciat, praesertim coram alijs, statim erubescit& verecundatur, sed in timore pallescit, fugiunte intro spiritu cum sanguine a hesimo: erubescimus autem cum irascimur contra aliquem . Spiritus enim intendit neruos foras exiens, re sanguinem extra secum rapit ad virtutem laedentis. Sic adsiti vindictain in verecundia operatur. At confestim contra.
se motus, parcit sibi, siti victus amore , nc alis intelligant
poenam. Etenim nos poena dignos ostendere veremur natura omnes. Et dum castigamur a magistro aut patre , aspectum fugimus aliorum. Hinc patet, cur mulieres & pueri illico verecundentur, comparenteS in conspectu aliorum.
Quia nimirum se virtutis expertes intelligunt, vel quippiam committere posse, unde alii laedantur & malam spem futurae
vitae praebeant. Crrere autem virtute, & committere , unde laedantur, culpa est: quam statim punire vellent. Meretrices autem, quae culpaS pro non culpis habent, carent verecundia Senes, quia didicerunt,non esse culpam puni bilem,ex assuetudine,& vitam transegerunt,sunt in uerecundi. Virgines autem valde verecunde timentes, ne quid in cis malum sit,unde nomplaceant viris, S futuris maritis:item Cumani inaduertunt sca- mari ac picientibus, quasi causam amoris&delicti verecundantur&puniunt; prie sertim si oculoS iniecerunt in contuentes,ut radb radiis opponantur, tunc enim fit laesio mutua realis,
ut alibi docuimus de huius laesionis ta commotionis se reas intelligunt
382쪽
MORALivM CAP. XII. 33stelligunt. Verecundamur de paupertate S ignobilitate, tanquam de culpae alicuiusapparentia. Quas ob res si verecundia est se punitio, ira in nos ipsos: ergo seipsum punire homini
est naturale, quemadmodum & alios in se peccantes. Nam Mcum verbum malum coram magnatibus dicimus, confestim mordemus labia nostra peccantia,& nunquam magis erube- imus quam cum honore priuamur ex culpat unde palam est.
quod sit culpae agnitio & punitio: sine culpa enim non sic. Ergo verecundia est imperfecta poenitentia seu correctio, S vltio : & poenitentia est perfecta verecundia. Et ieiunia, de disciplinae, Ac abstinentiae a licitis rebus, non inaniter introductae sunt propter religionem , quemadmodUm inuerecundi impudentesque garraunt, sed rerum dil narurae conditore.
a. verecundia igitur,quae est Honestas, est regula inter pudorem S impudentiam in imperfecta correctione. Dico autem non quae naturaliter sit,sed quae electione, duce conseien cinetiamsi facies non erubescat. Regula cuius est, non ita verecundari, ut spiruum despondeas, S confusione suffusus loqui non possis; ied statuere poenam conuenientem, S propositum de caetero non peccandi,& virtutes amplectendi, quarum
3. Inuerecundia & impudentia est meretricum propria. quae assiduis probris de scelestis actibus pudere dedidicerunt. Vnde Deus meretrices ta perfrictae frontis vocat populos imprecato obstinatos. Magnum scelus: quoniam peccatum suum quasi Sodoma praedicauertant,& non erubuerUnt ad 'enitentiam,sed quasi liceatquicquid libet pro regula habentes,
gloriantur cum malefecerint,nec amplius in occulto peccanti sed palam. Pincipes terrq impudentes in conspectu totius mundi contra speciem humanam grassiantur,&pro cupiditate minima excitant hella,&ma stant,& mactantur tot millia: impudentissimi omnium.
. opponitur pudor&erubescentia nimia quorunda qui seipsos etiam occiderut ex ea. Quidam Spartanus,pudore suf-
383쪽
. 3 o F. THo M. CAMON ELLA fusus, quod de libero seruus factus esset: quando iussus est matulam ad mingendum hero porrigere, se ipsum praecipitauit. Fuit qui in martyrio defecit, iustus in senio a mancipi ii ovenerem pati. Et stuprata Lucretia sese interemit ;& Cato, Malii. Visum enim est illis indignum viliter viveret. Culpata sane grandis. Neque enim, quae per vim patimur,peccata sunt nobis, Sed & vim pati, malum reputat celsus honestusque animus, dedecori; plenus m. Sed haec celsitudo aliquam habet
impuritatem. Purior enim,quod sua culpa Commissum nomest, non verecundatur. Scit enim discernere culpam a nomculpa. Et animus celsus, licet Corpus substernatur, superior est tortore, S carnifice,& vituperatore t Domino. Tanta est falsae cel situdinis vis,ut diabolus etiam verecundetur a Deo misericordiam petere,potiusque in morte vivere eligit, quam sub iacere vitae autori, quamuis S hoc ma Ium ipse pernoscat Hinet
perpende,quam diuina sit mens humana, eiusque essentiae celsitudinem Elephas Antiochi sese interemit, priuatus honoret in transitu Nili: quoniam prima litatum es particeps& ipse icet non essentialiter postideat eas ut homo : nec anima eius est vita,sed vitae participium, ideoque mortalis
De paenitentia perfecta eu correctiorat
rectio, quae regulam ponit consimilem naturae. Per ea que peccas,te corrigas. Si multum comedens te aggravasti, macerate ieiunio Si labidine raptus, cum meretricibus bona dissipasti, abstine a muscribus,& niue Ad spinis castiga membra tua, sicut sancti fecerunt , aut sit btrahe Bacchum dc Cereremine quibus seiget venus, lange esto a meminis. Si lati sti amicum rapi, na aut furto ,restitue quantum rapuisti ,& in poenam insupinquadruplum, ut non iteres malum. At si occidisti vel mutilasti,occidesne terplum Equidem iustitia legalis te occideret:
384쪽
virtus autem vult,ut sponte non coactus poenam subeas, S teipsum accuses coram iudice, ab aliis non accusatus, quemadmodum Socrati videtur. Hac ratione Torquatus filium occidit, Ac Brutus suos, SI Oedipus se coecat:&Zaleucus sibi unum, alterum filio, cui duos lex damnauerat, eruit oculum: & qui dam uxorem a se occisam, ut ream, insontem deprehendens, seipsum occidit. Fluctuarem sane, nisi diuinitus reuelata Religio me admoneret; hominem non esse sui dominum, sed comditoris sui,cuius oves sumus omnes ; indeque non habere insolantam potestatem,ut seipsum occidere queat; quanta reipub. concessa est a Deo quae propterea interficit hominem, quod ignorat,an ex animo sit emendatus, ut non amplius peccet ipse vel alius exemplo illius; non peccata ob praeterita, quae nompossunt non fuisse. Si ergo homo statuit in corde suo non amplius peccare,& satisfacit eis,quos Iaesit in bonis corporis, in aliis bonis, seque macerabit sine morte perseuerare poterit. Agere enim contra vitam suam inditus amor negat.pati spiritum permittit. Sed profecto pessumum scelus hoc homicidii vix recompensam inueniet, sicut famae dc rei laesio. At respubl. peccans,se totam non occidit: sic homo neque se totum. Submittat sic sapientis arbitrio a a poenam. Unde Religio naturae concor S tribunalsecretum sacerdotum,quibus fateare, (quod mirifice Socrati placuisset,l de a quo poenam dc consilium discas
satisfaciasque, constituitat. In alioS vero correctionem de ultionem secundum Iegem exercebimus. Ante legem vero natura dictauit Tationis poenam,ubi ex aequo concurrunt laedens laesusque. Sed verecundia admonet,ut ex parte parcaS, quae regula naturae est, aliis, sicut tibi vi sic Ac filiis Si uxori, qui tui pars sunt. Vide Oeconomica . Correctio,non destructio, nec licentiositas, est huius virtutis finis. Sed cum quis te impetit, quid poenae exiges De-sende te de defensores adhibe cum verecundia, absque superfluitate. At post factam rixam , non quaeritabis vind(-ctum. Parce aliis, sicut tibi. Et, quod fortitudinis virtus docuit, exsequaris.
385쪽
ARTrCvLvs III. EX verecundia suboritur alia virtus,non nisi Christianis nota philosophis,videt. Humilitas; opposita non statim super
hiae,sed elationi,quae ad superbiam est iter: incipitque ab amo-- re propris Cisse, non quatenus essentiatur ex potentia, sapientia& amore , sed quatenus ex Nihili etiam primalitatibus, id est, impotentia, insipientia Sc dasamore; ex quibus habet ut aismet se homo, non propter Deum a quo est, Si cuius gratia est;
sed propter sese, qui de se nihil est: Ac dum propter se amath.
subiugat se libidini,auaritiae,inani gloriae, dc caeteris vitiis, ex Nihili primalitatibus ortis, dc ad nihilum nos trahentibus ; Mnon Deo per virtutes ex primalitatibus Cntis, a primo enim P Deo emanantibu S ortas: ita quod facit, quicquid iubet auas ritia re libido,& non Deus. Humilitas ergo sapientissima I subdit hominem Deo, ut non nisi propter Deum amet se, not anni hiletur, sed seruetur in vitam aeternam. Et hoc seruire re gnare est. Proptereaque non modo Deo sed omni humanae creaturae propter Deum se subiicit, etiarn inferioribus se. quoniam non subiicit bona sua magna bonis inferiorum paruis; illoc enim est contra naturam: sed subiicit mala sua, quae ex nihilo Ac vanitate habet, bonis aliorum, quae a Deo habent. Itaque appetitus vanos sic vincit Ac ex verecundia, quae in cunctis nos arguit, didicit humiliari: ne, dum vult exaltari, Ac non a
Deo versus Deum suum finem , sed quicquid libet facit, tamquam si a se esset, Ac non quod iubet Deus, quasi a Deo non ecset, quae elatio facit aversionem asiam mo oono ad bona deficientia quatenus deficientia dc ex nihilo constituta,& non quatenus entia a Deo ente summo constituta; sic enim licet, rebus uti omnibus propter Deum a quo dc ad quem sunt, cadat in mortem, &anni hilationem, S poenas aeternas dum an- nihilari non potest. Humilis hoc in animo gerens, non potesti eleuari animo supra Praecepta Dei, nec super creaturas Dei. qui
386쪽
M o R A L i v. M CAP. XU. quarum ignorat finem a Deo praescitum , de conscientiam i sed
propriis defectibus verecundatus,omnibus ignoscit,compati tur, humiliatur. Unde sacer Doctor virginibus non agnoscemtibus siuos defectus, de virginitate iactanter confidentibus, expedire dixit , ut cadant, quatenus verecundatae exculpa hac, etiam alios defcctus suos agnoscant simul,& humilientur. Praeterea Humilitas est magnes virtutum. Non praesumit se sciret ihomo, sed ad discit: & quanto plus addiscit & plura, tanto magis & plura intelligit se ignorare, ut probatum est in Metaphysici si & sic se nihil perfecte scire , sed pauca Ac imperfecte in-
telligens,plus se Deo , a quo sciat, subiicit: Sta cunctis humiliando se illis , lucratur scientias; aestimatq; lucrosius vinci quam vincere in disputationibus : & sic est. quod scio Ii non aduertunt. Item in via virtutum dum se humiliat, quasi parum profecerit, semper proficit,&quaerit S inuenit. Qui autem putat se doctum & sanctum, non proficit,& sic deficit in via &ad Deum non peruenit.:Sic qui dicit se plenum, non accipit cibum;qui ieiunum, accipit. Ideo humilibus dat gratiam Deus,superbisquc resistit, tanquam minus indigere se putantibus. Item quia nixit habes quod non accepisti, pudeat gloriari, quasi non acceperis, mendaciter. Si aute accepisti, Ac in puritate accepta non perstitisti, pudeat magis. A nobis non nisi Nihilitas& culpa est ideo humilitas necessaria est id agnosces et . Ex ea nascitur Obedientia. Humilis enim subesse vult: quoniam seipsum regere dissiciIe est,alios vero facilius,nisi sint aliquid tui,ut filii. A ffectio enim decipit in tuos: in alios rati nem exerces solam. Ideo respub hinc admonita, dominium Q
per filios & si1per seipsum, transscrt in Regem, & saepe externia Praetorem,ut Florentinis mos fuit: & doctissimi Religiosi minus doctis fratribus parent. Humiliari ergo inferioribus est suas passiones alior urationi subdere. Propterea nec humilitas nec obedientia est, tua rationabilitate subiicere alior u affectibus,sed bestialitas maior,gquu iuptiis. Idcirco cuiube mala,no est parendu,sed si bona,aut indifferentia ad bonu ord inatas. Comrariatur humilitati elatio, ex inverecundiaWamore l
387쪽
impraegnato deficientiae,&falsitatis larua, nascens. Ex qua iactantia, superbia, arrogantia, sophisma,hypocrisis, Et alia affinia pullulant vitia. . Obedientiae vero Inobedientia in bonis , Ac indifferentibus ad bonum ordinatismam in malis & ad malum fortitudinis & sublimitatis est non obedire.
s. Imperium non nascitur ex humilitate, nisi occasionaliter. Indiget tamen in regendo humilitate. Putabit enim eos. quibus imperat, esse meliores se; S sic non extolletur. Corriget peccata cum dilectione hominum Ac odio vitiorum misericorditer,considerans ne Ac ipse tentetur. Indiget etiam fortitudine vi defendat suos ab internis externisque malis;&omnibus virtutibus, ut doceat, pascat, iustificet, Ac defendat,quibus iustitia utitur; eisque in gradu heroico, quoniam virtutes in principe excelsiores; ut sit non bonus ciuis, sed simpliciter bonus,& in gradu summo ut excellat sicut caput in corpore,& alios bonos efficiat. Propterea propria virtus imperatoria est Magnanimitas,uirtutum fastigium 32 epilogus: de qua mox erit sermo De dominatu in seruosdc bruta & mancipia in oeconomicis diximuS,in rempubl. in politicis.
De conseruatione politica Iustitia,
o I in naturalium puritate, in qua creati sunt ab opiscessima omo, homines permansissent,non indiguissent ultra iam de- claratas virtutibus aliis, per quas sufficienter de in se conserat uantur,&infiiijs,& infama, directis per sanctitatem ad aeteri nam in Deo vitam. Alia enim conseruatio non datur. Ergo iustitia superfluit de qua dicturi sumus. Nec enim posita est iustis purisque, sed iniustis, hoc est , transgredientibus iustitiasi morales iam dictas. Omnis enim virtus iustitia est, quia iustum&aequalitatem ponit inter passiones operationesque ad obiectum
388쪽
ctum bonum conseruationis quadruplicis, de quibus loquuti sumus. Quae vero exorbitant, iniustitiae sunt, hoc est vitia. Vn- ade virtuosus idem est quod iustus in tota scriptura a Dei et vitio- S Chiransus idem quod iniustus. Qui autem putant dari iustitiam spe / cialem, distinctam a virtutibus, quae reddat unicuique suum, multivocatione capiuntur. Reddere enim filum benefactori, est opus Gratitudinis & Beneuolentiae: et vero, cuius renalia. ibemus, est Fidelitatis : punire peccatum est beneficentiae, M verecundiaer neminem laedere es Beneuolentiae: deniq; quicquid legalis iustitia,de qua dicturi sumuS, imperar, priuSa naturalibus virtutibus obseruatum est. Nam quae sunt temperantiae dc fortitudinis SI aequabilitatis & aliarum virtutum., imperat. Imperare autem & obedire ex primalitate prima per passiones fluit ad operationes, S relucet primo in patre& filiis. Unde iustitia legalis hoc accepit. Solummodo ergo addidit coercitiuam vim nouim; quam dc a verecundia accepit. Cum enim homines ut nsilirent regulas iam datas, nec amplius erubescerent, cogendi fuerunt, ut poenas darent, aediscerent
r. Quapropter, dicebat Sapientia, J plurimi nascentur
filii, acalii aliis non concrdabunt per Beneuolentiam e multa. enim varietas fiet spirituum ex gradibus caliditatu variarum, ac materierum diuersarum, ex quibus orientur. Menti vero, quam, sicut ducem, illis immitto, non omnes obedient: imo reipsa seruiet illis, cum a Dei obedientia desciverit: & animalia, sicut a tyrannis populi,desciscentmec homines sibi ex se victum procurare valebunt,aliaque Commoda: sed alius alterius labores usurpabit permaleficentiam. Ingratitudo, quoque pessiim- dabit beneficentiam, ita ut nullus alteri benefaciat, nec gratus
proinde sit. Multique ignorabunt, ad quid nati sint, & quanta
debeate si emensura passionis&operationis ad bonum acquirendum. Alii namque nascentur robusti corpore S non animo: S hi boni ad excolendam terram, dc custodiam animalium. Qui robusti dc animosi,ad defensionem & militiam. Qui mente dc corpore viriles, ad regnandum idonei erunt. Alii
389쪽
3 d F. THO M. CAMPANE A flacci corpore Ac potentes animo, ad inuestigandas scientias Mreligionem tractandam. Alii flacci in utroque adseruiendurm. Propterea oportebit eos in via uin colligere quasi corpus, & in
quo quasi membra conueniant,ut mutuis officiis sesc iuuent, SI a fame, frigore, aestu, feris, nata tuisq; ab iniuriis sese tutentur; dc perditu dominatum in animalia restimant vel ex parte: & quilibet in exercitio,ad quod natus cst aptior, occupetur. Si etenim fiet,ut perditae virtutes,vel per vim an eis qui amore no ducun- . tur, recuperentur, aut saltem in acti S, cum non in animo. Re- 'gula ista curans vocabitur Iustitia, eo quod sit virtus communis: propterea on nium virtutum nomen habet, quarum est instauratrix. Curabit a. in primis verecundia ad vitam reuocare, tanquam virtutum custode :& si non susticit, perficiet eam,um: ad ultione Et sicut ut omnis virtus poenam exorbitantibus a testatuit& praemiti obseruantibus, non secus ac natUra corporis cuius instar erit politia SI corpus comunei membra cum a suo ossicio recesserint,punit morbo, cupermanserint praemiat sanitate, stimulosque adhibet dolor u &voluptatu ad hoc ipsum et sic faciet & Iustitia in Repub. communi corpore. Utq; a vilibus caducisque bonis, pro quibus ad internecione praeli antur, illos
reUocet,aeternUmbonu in memoriam reuocabit pcr Religione,sanoetatis germen Ac custodiam. Quod si nec Iustitia bonos faciet,statui diem magnum, in quo bene maleque facta ipse iudicabo; Sc coelum Si terram reuocabo,& quam ab exordio coepi,viam perficiam, purosque reddam eos sicut a creatione, melioreS,&gloriosoS, qui ex tanta malorum Pugna purgati euaserunt, a mea in finem amicitia non distram. Porro Se hanc iubdidit orationem,animae auribus secretis perpetuo insonan.
n O animae, quas humanis in corporibus ipse seminor cum in mala praefata cecideritis, mementote vobis Rempublicam condere adluitus exemplar,qua ipse in coeloru Coelo cum meis minastris in sumina iustitia rego. At si humsmodi Ideam cum spiritibus animalib ussitis inuolutae, minime agnoscitis,inspiciat te regi metu iurerum um uersitate Amea uniuersa li Sapientia conditum,
390쪽
Conditum, summa temperante Arte calorem ac frigus, nullam illis infercndo vim, sed sponte ut agant in bonu comune, dum proprium procurant, conferendo , ac cuilibet inserendo portioni semen illud, ad quod idonea est; atque utendo vilibus ad nobiliorum utilitatem. Herbas etenim animalibus producit , haec vero hominibus, homines coelicolis. Coelum vero meam virtutem in variis systematibus , Eam sibi inuicem com municantibus, tantum administrat ad finem, ut omnia denique ad unitatem primi Entis referantur. Facite vobiS ducem unum, sicut Deus unus, Sol unus. Aut, si minus concordes estis, duos, vi calor ti frigus sunt, temperando vos ipsoru in instar: consules duos,sed senatum unum, ubi optimus defuerit unus pater magister pastor sacerdosque idem, cum iam avest rodegenera
ueritis principio. At si istiui minus capitis, in corpus inspicitote vestrum; quo pacto capiti singula serviant membra, non adiis psius modo capitis utilitatem,sed sui ipsorum singulorum Ac omnium simul. Caputque omnibus non dominatur, sed principatur, imperat, auxiliaturque, non modo ad sui sed ad ipsbrum quoque utilitatem, Si quasi unum ex eis; praestatque illis motum Ac sapientiam , qua antecellit ea, quantum pecudes suas pastor. Vt autem simul compaginemini, sicut Caput ac membra , Rcligionem ex sanctitate erga me unum unissimum ainplectamini, quae in unum vos colligat, distinguitque in officia vestra ita, ut quilibet agendo quod sibi benefaciat, aliis quoque benefaciat , uno consensu , CommunIque vIta contCntis. Vae autem ubi diuersi consensus, diuersis e religionibusta diis. Religio mens sit corporis mystici, quae in meam vos copulet unitatem: lex iustitiae,sit spiritus: laomines corpus. Agricolae dc milites , manus sapientes , oculi: ignorantes, venter Sc intestina Ac vasa purgationum , hoc est, artifices, cupedinarii , coqui, S c. solertiore A iecur Ac cor,
hoc est, conseruatores Ac horreorum Curatore S. Mercatores Ac nautae,pedes: oratores, aures Acc. Et cauete,ne quando , qui agricola est a natura , fiat a vobis rex ; nec rex artifex, dcc. Omnia cnim turbabuntur. Tunc enim non Xx a ' sapien-