장음표시 사용
411쪽
. Quotarum insuper nemo sibi soli politice dominatur,..isi minus uni : ideo Dominium requirit multorum vj
intem simul; quae communitas appellure, M Politica, di Dotaesum naturale communitatem habet natura
Iem violentum violentam. Illo anima regit corpus, re partes. N affectus. Hoc quandoque affectus rationem. . Naturaliter consociantur, quaecunque copulat reCi-L-ram raditurale Imtur prima communitas uniciam: M i horum. Tercia,
Imperiorum in variis climatis sub una linarinia. omnium hominum sub sipecie humana, re Papaeu.o Communitas, dominiumque magis secundum natu- gratia sui, quam communitatis.
412쪽
POLITICORUM CAP. II. si, Christianis imperat, suo sub imperio corpore mitis, licet animo religioneque distantibus. s. Communitas bonorum exteriotium tertium in copulando loeum tenet. Per quam,rex TurcarumTurcis &Ragu-saeis,in eius regno bona possidentitas, dominarurbe A rex Hispanorum, Genuensibus&Neapolitanis re Hispanis; quoniam Genuenses in eius regnis fortunas & negotiationes habent. Sunt&aliae ex his miliae communitates: considera. i
De Dominorum , Rectorumsunctionibus aetdibus , unde variaspeciesrerumpus. , regiminum, .m de ipsarum circulationibu3 , , audieratis, decrementis. agnitione partibus integralibuae.
, NI Aturaimperat, qui virtutePraestantior est: Natura seruit, 1 l qui ula tute inferior vel vacuus. V bi contra fit, dominium
a. Praestantia in politicis aut est secundum virtutem avi mi,aut corporis,aut utriusque. s. Melius dominatur,qui in utraque praecellit, ut Caesari secundo,qui solum animo, vivbsses: tertio, qui corporesolo,
. s. Primum dominium usurpauit in orbe humanitus, Potentia, vel quia coegit sibiseruire caeteros,vel quia ut defenderentur homines a malis,ad robustissimum confugerunt. Secundum obtinuit Sapientia, eo quod potentiores stolidi, aut violenter sabditos premerent.Sapientibusque ad regimen pro potentia qua carebant,dati sunt milites & lictores. Tertium obtinuit Amor sanctus erga Deum & proximum;quum sapientes,per sophismata & hypocrita,ccepissent tyranniZare, & exterorum idcirco praeda fieri. Amantibus autem probis propo-
413쪽
reta F. THO M. CAMPANA L catentia milites, prosapientia lex addita sunt. Primum pater ita Nimbrot: secundum in Moysic: tertium in Petro visi amas me,
r. In communitatibus memoratis aut dominatur mus,uc Rex in Gallia: aut plures, ut patricii in Veneriis: aut omnes, vcin Helvetiis& Atheniensibus: aut unusae multi simul, ut Romae olim senatus populusque Romanus . aut unus, multi&Omnes, ut Lacedaemone Rex, Ephoriae populus. 6. Vere tamen ille dominari dicitur, in cuius manu po testas reipub. summa seruatur- . Summa potestas est potestas gIadii, mortis, ae vitae. Quae in illo residet, ad quem ultima appellatio in capitalibuS defertur. S. Igitur respub.Romanorum fuit omnium,id est, popularis. Ad populum enim spectabat ultima prouocatio, licet senatus etiam At consules praeessent. Veneta est multoria, quan uis & Dux corregnet. Ecclesia est unius, quamuis senatus Cax-dinalium una cum Papa simul dominentur. s. Dominium unius boni Regnum Ac Monarchia nuncupatur ; unius mali, Tyrannisaut&c. Multorum bonorum, Aristocratia; malorum, Oligarchia. Omnium bonogum, Poliatia ; malorum, Democram
i o. Regnantium munia sunt, subditos docere,defiencse re,alere,&iustificare.. Quaecum solus non possit Rex obiret, primum facit per sacerdotes & doctores de leges secundum per milites et tertium per agricolas , artifices, ae mercatores: quartum per iudices,secundum legem iudicantes. Tot igitur sunt partes reipublicae. Populus econtra debet principi dum
videt. reuerentiam obedientiam, dum bonasi indifferentia tu Vii. Quicunque per virtutem ad regnum perueniunt,do . minantur non in sui sed subditorum utili salem. Hi dicuntun Reges quoniams ato bono publicum anteponunt. Ex hoc nascitur uepe tyrannus, ut cx Cyro Cambitas; qui proprium publico anteponit commodum. Aduersus tyrannum com
414쪽
POLI Treto RuM CAP. II. 3 r rant multi, aut pauci, sub duce prudente, ut septem Persae sub Dario,&cum Bruto Lucretioque Romani multi: tyrannum que vel expellunt vel occidunt. Ex his bonis nascuntur, la benis re tempore, pauci praui, virtute in luxum degenerante Si insuperbiam:sicuti Romae decemviri, & Athenis triginta tyranni. Aduersus hosce, sub duce aliquo bono, coniurant plebeii: sicuti Romani sub virginio contra decemviros, de Athenienses sub Thrasybulo contra triginta tyrannos : hinc fit respub. popularis omnium. Ex qua non recte gubernata post tempus oriris olet tyrannus,sicut Athenis Pisistratus: aut Rex,sicuti Cosmus Medicaeus Florentiae aut seruitus sub extraneis, ut Pisani sub Florentinis ex hoc seruierunt. veruntamen variantur & aliis modis per circulum huiusmodi communitates saepe, nec per easdem vias; uti notum est in Florentina olim reputa. omnium vistabilissima, S in Genuensi.Lege historias.la. Contentiones inter plebeios acrobiles augent rempublicam,sii exhonoris aemulatione pendent, S plebs vincit ita, ut nobiliu honores assequi possit, eorus virtutibus participare't Romanae contigit prospere. At si plebs ita vincit, ut nobiles a d suos mores trahat, minuitur respub valde; ut infeliciter Florentiae accidit At si nobilitas vincit, subito tyrannica sit, ut in
Genua quondam, corruunt*. Contentiones autem de religia one varianda, aut fortunarum participio, semper rempubl. pessundant, praesertimubi pauciores victores evadunt. Verum in Flandria, Hollandia, Frisia , ob religionis varietarem nondum ita consumti sunt,ut Gallis,Polonis & Anglis euenit; quoniam armis Hispanorum hostilibus concordes stare coguntur,
Se plebs utiliter vicit, doctrinarum & dominii facta Particeps.Hoc de varietatibus internis ii. Externat enim, ut occupatio a dominis externis, At pestis, Et inundatio, Ac incendium uniuersale, sic respublicas variant, quod seculum nouum exordiuntur. Iod forte euenit num rorum fatalium vi, sciL septenarii nouennariique; ut in morti bus rerumpub.& monarchiarum magnarum experiri licet: vel cum aduessae constellationes sub hisce numeris successerint,
415쪽
nri F. T H o M. CAMPAN ELLI aut coelestes exorbitantiae & ipsarum anomaliae adfuerint. v neta autem,limo a fluuiis adducto, dc harena ab aduerso mari, obrui & languere incipiet,morique. Ex seipsa alias ita temperata est,ut perire nequeat. Ab externi& autem tutam facit ma re. Cui confise,propria caret militia. Timens interim quoque a propriis armis tyrannidem. Hinc forte a conductis exteris ducibus fiet ut conteratur ira V
De principum , dominorum essentia, constitutione; diuisone, comparatione, , de partium diuitatis usu, , conditione, unctionibus secundum Uaturam; S de ciuis qui state, non ciuis agnitione, , de reipub. probitate , deterioratione ex
ET R iNcros praeficiuntur aut electione .r aut
tabus,aut sorte de electione simu ut Dux venetorum s aut censu &succcssione,utSenato res Cartaginenses, audelecticiisne,sorte Ae successione,virectores Grisonuimaut omnibusmoadis, ut Ragulat.variantur remiscentur. Adquis horum modum
x. Dominium unius,tempore belli melius :tempore Metcis,multorum. Idcirco Romani dictatorem, periculosis belliae urgentibus, erigebant, ut subito, absq; consiliorummoramuLtorum,prouideret: in pace vero Consales duos Cum senatu,&c . Nihilominus unius boni principatus meliores semper,quam nuistorum , aut omnium honorum. Sed minus mali deter Orest,quam muliorum aut omnium malorum et durat tamenbreui ri tempore: idcirco desiderandam potius maliatiam unius, quam multorum aut omnium in principatu, doc
416쪽
POLITICORUM CAP. III. 3 r . Dominus simpliciter secundum naturam est solus Deus; quoniam potestatem habet, super substantiam S usum
C rerum,absolutam; eiu&que voluntas,ut sapientissima, est lex sibi,&excedit species&genera rerum. Homo est Dominus solummodo secundum quid: quoniam eius voluntas non potest esse lex, nisi prout a Dei lege naturali vel positiva regulatur &modificatur.Nec ergo suae vitae, nec subditorum,nec fortunarum est dominus quoad substantiam, sed quoad usum, repropter finem a Deo praescriptum. Alioquin tenetur restituere saltem Deo , re poenas luere, Hoc natura ostendit, quae sombrios praemiat salute, ebrios punit podagra. Et quoniam est eiusdem speciei, principabitur ut caput inter membra; non do minabitur : sicut in ethicis probauimus,
J. Non potest recte humanam tegere speciem, qui nescit
monarchiam recte regere: neque monarchiam , nisi sciat regnum neque regnum , qui nescit prouinciam: neque prouin Ciam, qui ciuitatem et neque ciuitatem , qui vicos et neque vi
cum, qui familiam . neque familiam reget bene, qui seipsum regere non nouit recte et neque seipsam , nisi ratio dominetur, voluntas dc appetitus scrutant: neque ratio regere potest, nisi ipsa a Deo regatur , ut ei obediat. Ergo absque regulassiuina nemo est princeps vere secundum naturam, sed potius flagellum Dei est dicendus, Si carnifex. At secundum regulam diui nam nec dominus simpliciter est, sed Rectorpastorque popularum,Sc vicarius Dei domini, per quem reges regnant. s. Princeps ergo bonus tantum debet praecellcre subito virtute, quantum pastor gregem: qui est superioris speciei. Homo autem hominem specie non superat, nisi diuinus sit, DeoquepIenus,vel angelus; vel Deus visibilis fact as, ut Chri
T. Principum alius est pastor, qui ob gregis bonum laborat ad Deum et alius mercenarius, qui propter commoda
propria cuncta facit: alius lupus, qui in gregis detrimentum in- Siper omnia sibi facienda ducit. i. Bene igitur ac naturaliter sapientia sola dominatur; Aa a s non
417쪽
non sophistica,sed philosophica; non eremitica,sed ciuilis;non oppolita Deo,sed supposita.
. Nita iiiter domitiatur mas foeminae, pater filii , senegi' '
uem,sortis imbecillomagister sapiens discipulis ignaris. veru- tamen ubi foemina,aut filius, aut iuuenis,aur imbecillus,sunt sapientiores,ibi melius dominantur,quam mas,& senex,& pater fortis. m. Natura producit homines ingenio Ac non corpore praeis potentes,ut sint sacerdotes,philosophi, &consultores reipubl: milles robustosqs corpore, Manimosos, ad militiam et crassos ingenio,& manibus, ad agriculturam: graues robustosque adirem equestrem: industrios manu ad textrinam M opificia: lingua promtos doctosh; ad legationem & conciones: alios soleristes ad mercatura itultos ad tribunalia:imbecillos corpore animoquut sint serui S instrumenta maiorum:validos autem Corpore ingenio*,ut sint duces,reges,&malitiae rectores. ii. Optima itaq; respub.est, ubi singuli illis muneribus &opificiis operam nauant , ad quae natura apti nati sunt: Tunc enim redit ratio lapientiam. Pessima vero, ubi singuli functionibus contrariis natiuae aptitudini occupantur: tunc enim fore na regit casus*,id est,ignorantiae vis. Mista autem, i alii functiones sibi naturales, alii non naturales una capessunt.11. ubi ab ineunte aetate eliguntur ad functiones & honores sibi connaturales,per magistros publicos sapientes,non formidolosos,&c.ibi respub. potentimma floritimmas erit. Vbi autem casus iunctiones distribuit, videt. ut fiat rex quia natus es a regeac magistratus quia nobilium filii, aut quia rectorum filii aut amici, aut quia diuites, aut quia emunt honores, MC. non autem quia boni sapientes*, ibi respub.semper vel paulatim in ruinam labitur. 13. Citius igitur ruit,ubi matrimonio copulat marem & fomminam dos,aediuitiarum aequalitas, non autem valor corporum M animorum aequa lis, unde proles optima speretur: v ythagorici admonent. I . Corruptela quoque magis regnat,ex generationeformi-
418쪽
ta,non obseruato tempore & loco S viribus concumbendi: Mex educatione praua,commisi indoctis parentibus absque e
ratore publico, vel praedicatore.is. Omnia mala grassantur, ubi mulieribus licentia viget, agendi quicquid volunt & loquendi, de sese ornandi ac fucandi, & natos & homines quoq; estoeminandi, dc sese prostituemdi in parum laborandi. Sic enim seipsas morbis, ta natos imbecillitate, & rempubl. mollitie afficiunt. IS. Cives vocamus non modo eos, qui gubernationis participes sunt,sed quicunq; cohabitant & artem reipub. utilem operantur quamcunque, ut membrum in corpore functionem quamcunque. Caeteros dicimus hospites, aut reipub. EXCrementa, invales multi nobiles huiuS temporiS. . I . Nobilium ars est,rempub. S priuatos defendere: plebeorum, alere et sapientum, regere & instruere. V binullam hunctionemqtas profitetur,ibi is excrementum cst& fucus. Qui autem inter Deum At homines sunt mediatores, hi diuinior pars reipub. aestimandi sunt, ut sapientissimi probatissimique retiagiosi.
Devibus , consuetudinibus, , Ratione
politica quam vocant deflatu, C A P v T IV.
1 TTToptimi nascantur,atq;, ad quas nati sunt functiones,a' ' plicentur,& mala externa internaq; vitentur, O quum primceps,ex impotentia& ignorantia de omissione voluntaria , abeo,quod agendum est,saepe distrahaturi neque est qui non peccetinisi sit spiritus Domini operans cuncta per se in illo,J indiget communitaS lege semper, a. Sicut virtus est lex priuata indiuidui ta lex est virtus pu bliaca comumtatis. Ergo quonia virtus est regula operationu & ab isectionu particularis hominis,a rationis potetis voletis decreto indicta iupter bouu summu priuatu:sic Ira est regula affectu uactio
419쪽
sis F. T H o M. C A M p A N E L L Aactionumque publicarum, a rationis communis potentis volentisque decreto promulgata proprer summum bonum com
3. Summum autem bonum est conseruatio priuata vel communis, quae a conseruatiuis rebus, Ac expulsi uis destruentium,captatur quantum licet. Conseruare simpliciter est aeternare. Ergo ab aeterno summo ente est procurandum summum
bonum priuatum& publicum simpliciter : secundum quid vero a caeteris instrumentaliter, dc dispositive per regulas rationis.
. Quapropter legem ferre non possunt, nisi Respub.
in qua est communis ratio dc consensust vel sapientistimi, quibus a republ.committitur communis ratio, ut Solon 6c Lycurgus & Numa; vel Deus,qvi curam omnium gerit, estque summa ratio:vel is,cui Deus vices suas delegat, ut Moy sese aut quia repub. eligunturautoritate diuina , ut Papa. Alibi loquutus sum de Minoe, Sc Machometo, qui, actu aut daemone impulsi, se a Deo missos simularunt, ut simii verorum nunciorum eius, .&Moysis. r. Lex aeterna primaque est, qua Deus cuncta excogitauit,creauit,&gubernat,3c mutat,deducitque ad fines suos etiam variabilia invariabiliter. Ab hac derivatur lex naturalis in i serta in animis hominum, S in tota natura rerum , quae est ars I Dei, eiusdemque directrix. Nec violari potest, nisi a Deo, uti domino,non ut legislatore. A naturali derivatur lex gentium, cunctis hominibus communis. A lege gentium lex positiva ci- . uilis deducitur: dc quatenus narum concordat, est invariabilis; quatenus vero ob praesentes necessitates fit , potest & aliquando debet variari. Dedit Ac Deus legem positivam, cum homines illam ex natura praue perperamque deducerent. Quae invariabilis est, ubi continet ius naturae; mutabilis, ubi nostras necessitates et sicut lex Moysis in decem praeceptis semper manet ,n on autem in prohibitione camis porcinae, quae propter lepram non alendam lata est eis. Leges tamen in
tare non potesti, nisi qui eas tulit, vel qui locum eius re ad hoc
420쪽
Pori TICORUM CAP. IV. 3 'tenet. Neque enim papa, aut rex super legem diuinam, etiam positivam, dispensare pollunt, sed tantum super papales S re. gias, quisque suas. Ratio politica, quam vocant de statu, olim AEquitas &-, a transgreditur legis, scripto vel voce promulgatae, litte- ram, sed non sensum S: hnem: quoniam non nisi propter melius bonum & commune, abrogat irritat, interpretatur S dispensat: ut quando Fabio Vibuliano senatus Romanus vitam cencessit, qui secundum legem mori debebat; & Hor at o , qui tres occiderat Curiatios pro imperio Romanorum. Ratio autem status hodierna est inuentio tyrannorum ad aequitatissimilitudinem: arbitrantium, se posse pro sui status parui acquisitione& conseruatione omnes transgredi leges non modo I proprias , sed etia diuinas. Sed disteretia est inter rationem sta- Ztus&aequitatem: quoniam haec bonum publicum respicit verumque i illa vero priuatum apparensque dominatoris. V t autem hoc nomen, iam pro impio agnitum postquam Machia-, uellus Achitopheligauit, tegerent, dicunt principes rationem. de bono regimine. Quae nomina etiam sensum bonum continere Suri licet a prauo imposita fuerint. Verbi gratia: Recta Is ratione status Cleonymus occidit Ephoros in Lacedaemone; non recta rex Turcarum fratres; quoniam licet hic ob commune bonum id facere videatur, tamen quum sit contra legem Dei,&alia via prouideri queat ne regnum occupenr, Irratio
. Princeps bonus non indiget ratione hac status, quoniam iprobitate perpetua se tuetur : si quis autem contra i pium surgit,populos omneS habet auxiliatores, ut David, a filio priuatus regno. Principem malum nec millies mille artes Machiauellisticae tutantur: quoniam &populis odiosus est, &Deo,o-et mnium regi. Qui autem a prima causa discordat, fallaciter secundis innititur. Quemadmodum S Caesar Valentinus Borgia sub magisterio Machiauelli prouidillimo vitam S statum amisit: semperq; capiuntur in astutia sua Machia uellistae, quoniam scientiis rerum diuinarum & coelestitim carent,putantq;