장음표시 사용
61쪽
cludimus: Doctoris centum & tribus inficiationisu, tanta est enim eius malaeotechnia isto Topico) nihil omnino doceri, quod al bene &sapienter definiedum attineat:Nec hic eoae plane modo loquor, quo de accidente secundo & tertio Topico,de proprio,quinto di de problemate tum accidentis,tum proprij non sola ineptas nugas confundi,sed omnino totam & accidetis & proprij consideratione, qualiscunque esset, a Dialectica vere tradita reiici docui: non idem de definitione nunc dico: est enim definitio, pars inuentionis Di lecticae propria: dc maximet utilitatis, si recte fuerit exposita:vt in Dialectica nostra interpretamur. At Topicas tenebras, quibus definitionis doctrinam Sc artem nullam docemur,valdE ac vehementer improbo.
PHILOs OPHI AE P RO- f seris, Antniaduersionum Aristot hcarum liber decimus septimus, in septimum Topicum, Carolum Lotharingum
Cardinalem. . v PER Es T de problematum socis a pendix definitionis de eode & diuerso: Res breuis est Oc minias obscura,quis antea,& omnibus Topicorum tenebris ad doctorem refellendum aptissima.
Doctorem iam heu quoue , quam IE
62쪽
se doctor, doctoris testimonio iudicioque refutauit3 AN tamen & hoc Topico septimo iustius, vetita, clarius etiam refutabit: quod iccirco tot Topicas salebras sibi miscendas esse & conturba las necessario diceret, quia
negaret, omnium problematum communem inuenti
nem tradi posse: at cum sex superioribus Topicis, tum hoc maxime septimo Topico hanc communem inue tionis doctrinam confudit: Calcei vero hic paucissimi
sunt, ut appositionis, ablationis: formae communes serε sunt omnes, ut primo Topico: ad cognoscendum enim idemne sit, an diuersum,hos locos communes magister considerandos esse admonet:& quidem toties,& eo Osedine,quoties & quo ordine hic recitabo: Ex coniugatis, contrariis efficientibus,similibus, subiectis,adiunctis, genere, maioribus, specie ,genere, aduersis, aduersis, aduersis, aduersis,aduersis,aduersis, coniugatis, similiabus,maioribus,similibus,maioribus,coniugatis: neque tantummodo hac egregia serie confundit, sed Zc maxime extollit: Sunt autem opportunissimi locorum,ait,dcqui nuc dicti sunt,& qui ex casibus Sc coniugatis: Qvi circa oportet maximὰ detinere & proprios habere hos: utilissimi enim ad plurima. aliorum autem ij,qui maxime sunt communes:Nam illi maxime reliquorum es cacissimi, ut inspicere in singularibus, de in syeciebus eonsiderare. Haec doctoris est praedicatio de locis communibus:& tam magnifica gloriatio. Deus bone, qualis est magister ille,qui primo Topico loquebaturὶ negabat hos communes locos inueniri posse. aut si inuenirentur,insuaves Dre. At magister,qui septimo Topico Ioquitur, quid aitὶ locos communes omnium problematum non solum inuentos esse confitetur, sea docet, adhibet,usurpat: tantumque abest ut insuaues esse existimet, ut quanto quisque communior reliquis fuerisitanid esse commodiorem ac utiliorem, altissima claris
sim que voce praedicet: Iccirco & coniugata& partes de species vere magnificEque comendat: & pari laude
cataea s,effecta, subiecta, adiuncta, opposta, comparata,
63쪽
rata,notationem,totum,genus, definitionem, testim nia c5mendare poterat, quia omnes hi loci aequὸ stat communes. Audiamus igitur hunc doctorem tam xe- racem,tam popularem,tam cum veritate, huius disti .plinae praestantia,dignitate consentientem ac pene comni rantem: illum vero nebulone & turbatorem capti sum,& fallacem non tantum dὁ ab usu & perspicuitate,& perfectione Dialecticae,sed a seipso tot ia locis tot iam testimoniis suis abhorrentem reiiciamus. Vnu tero est, quod magister decimo nono, & vicesimo numero admonet :quod praetereundum esse non arbitror neminem aut paucos admodum disputare de definitio nibus, sed eas tanquam principia concedi: quod verum est:quanuis definitiones in omnibus artibus discepta .ri possint, an vere & proprie totam rei & penitus imstam naturam breuiter explicent. Addit magister,altorius esse negotij,id est Metaphysici ut interpretes Mut)assignare & quid sit definitio, & quomodo definire porteat. Atqui in tota illa Aristotelis Metaphysica, tametsi quaeda est altercatio, an definitio substantiae magis propria si,quam accidentis: tamen quid si definiatio,& quot modis,& quibus argumentis fiat,nultu prγceptum traditur, ut iam docuimus nono libro. An nos possumus aliquid per illam artem cognoscere, de quam ea arte piaeceptum nullum sita
64쪽
cardinalem. i. o de metaphysicis satis antea: Topicum septimu concludamus:ad octauatraseanaus. Topicus magister facit trea partes Topici operis. uetione, dispositionem, elocutionem, inuentioneni executi sumus: Disposito vi etur prima, quam persequamur: & eam x detur magister octauo Topico velle interpretari, cum ait: Posthaec autem de ordine & quonam pacto oporte interrogare,dicendum. Verum nullum de dispositione aut singulorum argumentorum, qualis est in enuntii Hofiis & syllogismorum modis: aut variorum, quae thodus est,praeceptum ponitruisi sertE paululum de bibcultatione;quod ad methodum prudentiae possit resediii:de quo suo loco:inuetionis etia quosda generales imeos ex defitiitione,coiugatis,limilious,partibus, genere.specie,cotrariis,cotradacentibus, ad extremu iuisus
65쪽
hic inuoluit nouis tenebris & confundit. Partitio autε est initio huius Topici,quam magnopere consideranda esse arbitror. Oportet aute ait magisted primum quidem eum qui interrogare debet, locum inuenire, unde sit argumentandum : secundum autem, interrogare & ordinare sin gula apud seipsum: retinuum vero& tertium, licere iam eadem ad alterv. Hic magister totum negotium Dialecticum tres in partes diuidit, ut dixi,inuentionem,dispositionem,elocutionem: Elocutio autem,Rethoricae pars est, no Dialecti canneque hieullum de tropis, figuris, numeris,quae sunt elocutionis laudes,verbum est. Sed rame, Deum immortalem l spectemus hanc partitionem inuentionis & dispositionis &reuocemus in memoriam, quae initio de Dialecticae artis partibus disputaui. praetermissione huius partiti nis,occasionem doctori infinitarum tenebrarum fuisse: Nam si ad inuentionem reuocasset inuentionis Omnia genera,generumque partes & Deeses, singulaque definitionibus & exemplis illustrasset, Categoriae, abund tia propositionum,inuentio medij, Analytica posteri
ra,tot Topica ad confundendam dc conturbandam i uentionem nunquam extitissent partitio inquam, haec omissa & neglecta,tantae caliginis, quantam adhuc expendimus,caussa fuit: quam tamen etiam hic licet co Hise,tamen adhibitam esse vehementer gaudeo, ut d ctoris testimonium ad doctorem refellendum,tam proprium, tam paratum,tam clarum, tam denique certum naberemus. At perFamus,& totum hoc Topicum dilis gentius & accuratius ex pedamus. Quid igitur hic magister instituiti quid dispositionis nomine praecipitZAL
terrantibus in schola de problemate accidentis, g
neris , proprij, definitionis, arma videlicet suppeditantur,ei penitus instituto conuenientia, de Do in definitione inuentionis, ptimo capite primi Topicidictum est: ne scilicet egregij altercatores , in probi,
anatis altercatione vincantur: Placet enim doctori talem Dialecticum insormati,qui aduersirium omnibus
66쪽
argitin entis, veris an fessis nihilintersit oppugneti ac si
heri positi, expugnet. Hic interrogantis ad nanc Dialecticam finis est:iure vel iniuria, virtute vel fraude vincere. Respondentis autem definitur officium resistere sorti praetentique animo,nec ullo pacto cedere,& paribus artibus interrogantem tractare , atque ab illo tractatus sit. His praeclaris officiis ornantur disputatores ad tertinaciam, protervitate petulantiam,id est eximia& ungularem sophisticam: Idque quod in Mariij, idem
in scholastici praelij furore scilicet valebit: Dolus an vi tus,quis in hoste requirati Hic pretiosissimum victoriae praemium, redargutio quod doctor in Elenchis caput omnis sophisticet artis efficit modis omnibus appetiatur. Nonne pulchrum est inquies vincere Θ turpe vinci Nuda ista si ponas.qualia sint, aestimari non facile potest caussae si distinguantur, facillimὰ potest. Virtute &laude vinci, fortasse sit moleste fere dum: miltitia & vitio superari, praedicabile Sc gloriandum: ita vincere, nopulchrum,& vinci, honestum esse potest. Sed Socratis
si lubet haedere excellentem sententiam audiamus, ne noua paradoxa canere videamur: sic enim Socrates
cum Gorgia apud Platonem: QMd si ex eorum numero es,e quorum sum ego, libenter abs te, quae institui,
perquiram:sin minus, limittam: Si quorum ego ex iiuni ero sum,quaeras,respondebo ex iis,qui libeter redat- sui se patiuntur si quid falsium ineptumve dicant libeter etiam redarguunt, si quid minus vere dicatur: quibusque non minus reprehedi, quam reprehendere gratu est: tantὁ enim melius existimo id esse bonii, quan id maius bonii est, maximo quoda liberati malo , quam alios liberasse. Nihil enim in perniciosum hominibus esse arbitror, quam opinionem falsam, in his videlicetiebus, de quibus pratens a nobis sermo est institutus. Itaque si & te esse talem affirmas,agὸ, disputemus:
sin vero dimittendum censes,dimittamus iam, coetumque stiluamus. Gorg. Dico profecto 5 Socrates, me quoque elusinodi esse,qualem modo desiderabas. Haec
67쪽
illi: Quamobrem ne pudeat nos,si in praua sententia Gmiis, ab aduersario vinci: praesertim cum id e magister, redargutionis illud tam contentiosum studium, sophiastae summum finem in Elenchis faciat. Verum has s
phisticas artes videamus, & excutiamus paulo accuratius: Interrosantis partes primum videamus: & qua uis obscurissime traditet sint, aliquo tame partitionis adhibito lumine distinguamus:& tame scholasticoru ve
bis quoad fieri possit, exprimamus. Interrogati spectavda duo proponit magister, oratione & positione, id est argumetationε & quaestione: argumentatione prius i bet spectanda esse, deinde quaestione:contra quam fieri
decuit. a quςstione enim argumeta ducuturi unde fit a
gumentatio: Et paulo post magister ipse respondentem
iubet ante de 'u ltione cosiderare,quam de argumeratione: nihil adhuc hic nisi confusione & inconstantia arguo. Secundo loco praecipit ut interrogans videat assim mentationis & partes & species. Hic noua est confiitio: mens enim hominis in disseredo no incidit in has vias, sed quaestione posita argumentu quaeritur: quo reperto& exposito, res ipsa explicatur & expeditur: Fallax igitur est ista praeceptio. Partes argumetationis alias ii cessarias, alias assumptas instituit: Hoc etsi verum est, tame est eiusde erroris, quia no hoc modo progreditur disputatis consideratio.Necessaris argumetationis partes sunt propositio & assumptio erit est:quid tu Hς nostatim priordinia & abeundii ad suprema: sin vero iulae non ponutur, per inductione sumedae: Hic aute diuisionis argumetu ex partibus ad totu, nomine inductionis confunditur. Assumptas syllogismi partes, magister in rationes quatuor diuidit,inductione, cultationem, ornatu, perspicuitate:ridicula prorsus & vana dissributione:Inductio eni ad necessarias partes adhibita prius
est,nuc partibus assia mptis subiicitur:& paulo pὁst,quDuis nunc inter argumctationis paries adhibeatur,inter
species recesebitur, mirifico in costati et de leuitatis ludis brio: Occultationis vero, id est re quae et an An
68쪽
lyticis & in Elenchis appellatur, utilitatem in Dialectica tradidimus: Occultadae aute rei gratia,quae ab aduersia io spetrada sit, magister duodecim partes facit:quas distingua suis praeceptis,& verbis exprima scholasticis: ocinarione praecoggere, per quae basiimus fani . Comlusionem non disere: ut cam tandem acetur, qua-ratur propter quid: Non continuam Tuuta sumere: 'E IDotationesumere uniuersali in coniugatur Proponere velut alterius gratia: lPer similitudinem interrogare: Sibimet quandoque instantiam ferre: Dicere velut usitatum'tanquam aliud agere: H in similitudine proponere: Proponere cui sumendum est ex necessitate consequennyntimis rogare, quod maximὸ opus sit . contra vero ad proteruu: Prolongare interponere,quae nihil ad re. Ex argumetis comunio us hic tria colanduntur, definitio coiugatio, similitudo: quasi res e caeteris arguintatis occultari etia non possit. Sequitur tertia pars assum-Ptarii partia ex ornatu per inductione& diuisione id est ex partibus-toto. Hic non dica quoties iam cotanda tur inductio in partibus necessat iis assuptis,sed doctore . interrogabo,quid hic agat:an ad ornanda & amplificada disputatione,diuisionis locus ex partibus & toto solus aut praecipuus st: non caetera argumentoru genera, non etia omnes tro Porii, figuraru rhetoricae formae ad
augendam & amplincanda quavis orationε & disputatione plurimu valeat. An hic magister, sicut aliis locis permultis antea fecit,declarare voluit,se quid praeciperet,ignorarer Postrema pars,assumptam partisi perspicuitas est, Aristotelis instituto plane cotraria: docet eniproximo loco,quomodo sit occultata disputatio :& ad id perspicuitate adhibenda existimat. Sed tame hoc tasingulare praeceptu audiamus: Ad perspicue docendum
ait exepta sunt adhibeta nobilia & insignia, qualia viad elicet sunt apud principe poetaru Homerum5 obse
69쪽
ra & conte pia,qualia sunt apud ilissimu poetam Chu ritu. O voce non doctore tot sophisbiatu,& tenebrarum authore. sed omniu philosophoru principe dignust malo me expeditu plane & explicatui O me etia doctor magno benisicio obligatu'. Disputo totis his Anii nas uersionibus, definiendu partiendu: hoc homines nostri Neirime cocediit. Addo ad perspicue docedit,ilignibus excplis oratoru& poetaru utendu esse: hic mihi irast tur ac illud it.& me discipulosque meos codenat, quddlogicis prςceptis interpreta lis oratores & poetas colu-gain: Itaque magnas gratias o magister,tibi debeo, qui
me testimonio ta claro,& authoritate lata ad tuas tenebras refellendu adiuves.Tu enim tibi verissimὰ praecl-pienti non obteperas, nullo insigni aut populari, id est Homerico exeplo in t. a multis logicis tenebris utetis: omnia perobscuris , saepe etia nullis exeptis obscuras: hoc ex tuo praecepto, ex tua lege reprehedo, & aemulis tuis iudiciu tuu de teipso profero. Atque haeς de confusione partiu disputationis & necessariaru & assuptarii: species sequutur,inductio 3c syllogismus: Inductio iapius hic confunditur:& antea docui no esse argumen lationis,sed argumeti specie,ex diuisionis loco,cum ex partibus totu concluditur. Octo sunt Aristotelis praece
pia ad inductione, primum. quod magis ad multitudine ut adhibeda, quam ad Dialecticos. Dixi primo Topicq cum assuptione addita, inductio syllogismus sit, & ideargumetu inductione & syllogismo tractari possit pe ridieulii esse inductionis & sillosismi discrimemuc vero magistri consiliu mirificu audiatur. In Topicis instiatuit discipulos de problemate accidentis, generis, pr prij,definitionis in scbola clamantes: & iubet ut inductione potius ad multitudine,quam ad Dialecticos ut tum quasi h c sophismata apud vulgus simplex N imperitu, no apud astutu sophisti & callidu tractetur. An igitur hoc est praecipere,an soniare, cum sophisticas sch lastici problematis altercationes instituas dictare qum
modo sit ad populu ageduὶ Similis est de syllogisino sapientia,
70쪽
TI pie ia,ut non ad multitudine adhibeatur: quasi simplex agricola nullos syllogisinos faciat, nulla coclusionis veritate intelligat:& Dialectica,no sit naturale Dei donu, sed sophisticu doctoris inuentu. Caetera & inductionisti syllogismi prccepta plane inutilia sunt, nec digna quet refellantur: nisi forte illud de syllogismi praeceptis penultimu,quod no omnis quaestio dialectica sit, sed quae
quaerit in utraque parte. At de hoc errore satis antea dictu est primo Topico: Reliqua est de interrogatis partibus quaestio, cuius difficultate monet magister ex primis,postremis, principio proximis,non legitime definitis spectanda, sed tenebricose,no et Dialectica luce &ratione. Facilis enim quaestio est cuius caussae,facta, cinteraque argumeta clara Sc nota sunt: cotra vero, dissicialis. QAamobre tota haec interrogantis praecepta non solum confusa, sed inutilia sunt. Iam respondentis partes eosderemus in iis magister primum de quaestione principit & errore suu de interrogantis officiis conuincit, in quibus de quaestione posteriore loco dixerat. Considerare porro necesse est,quae res agatur: verum no ad hac
probabilis & improbabilis distinctione Dialectica prudelia respicit, sea ad arguine tu,quo oppusnatur: ad amgum etatione, qua argumetu disponitur: id est ad inue-tione & dispontione: huc enim Dilectica tota resertur.
Tenebrae itaque omnes hae ex illaru principii partium inuetionis & aispositionis ignoratione profectς sunt. In argumetationis partibus quas ait sustin edas esse coce- dedo, negado,dubitado,distinguedo, resistedo, soluedo, prohibedo monet magister res valdhridiculas,si quod agitur, probabile aut improbabile sit,concedendu: si sita laenii, cur cocededu potius,quam irridendu & reiicie-du .cu sit ineptuῖpiobabile & improbabile si sit apis,declinandu: illud, iuia propinquit quaestioni: hoc, quia sit absurdu: cur probabile Sc aptu non simpliciter concede-dur quid aliud omnino c5cedetur certu& alienu dadu, aptu suspendendit: cur n5 utrunque exploden tu illud,