장음표시 사용
71쪽
positio sugiendarac paulo ante de improbabili positI
De sustinenda praeceptu a magistro est positu. Sed lite in partibus: in arsumetatione ipsa qua subtiles praeceptio nes,quam doctore dignae suntὶVitiosa oratio est aitὶ si ςoncludat additis aut ablatis quibusda: Ergo doctoris iudicio,omnis enthymematis & impersecti & persecti cuide, sed amplificati partibus syllogismi,vitiosa coclu-uo erit, At omnis sermo disputatioque, oratoru, poci ru, philosbphoru,omniuque hominu fere talis est & magister in oticiis interrogatis, yricepta dedit de syllogismi partibus n5 necessariis, sed assumptis ad necessarias amplificandu . Deinde vero quae nugae sunt istet quia noesi cludat, uia non ad rε cocludat, argumentatio viti se dicitur a doctore:& denuo aliis in praeceptis propter easde caussas falsa nominatur:& aliua tamen inculpatione argumetationis per se,& salsam argumentatione magister facit. Quet puerilitas est istaZm ὁ inculpati nes orationis sic argumentatione vocat Boetius) secuta du se facerς quinque :modis quatuor falsae arsumetationis species distribuere: modo tres considerationes en merare in uniuersum, an c5cludat, an veru cocludat, ex quibus cocludat: An nunqua de tanta inconstantia cogitabimus In petitione principij danat magister usum generis, speciei,uniuersae denique diuisionis. & ex illis
argumetis probatione reprehendenda,& sophistica dicit esse. Q qam autenissit quam etia incos anteit Qv xies enim generis, speciei, par tu argumeta in Topicis magister comedatὶ Deinde verὁ quis horu argumetorufuturus est usus, nisi ut ex toto partes, & partibus tota cocludasὶ At hoc summu vitiu docet esse magister, & in petitione principij pro sophismate numerat. Postremὁ in petitione cotrari j qualis & qua inaudita, & quam ri- dicula atque insulsa infantia eliZLocis infinitis argum&. xii ἡ contrariis laudatur & c5 mendatur: at nuc ut viti sum & reprehensione dignit notatur: quiti sophisticum ςsse iudicatur. En igitur interrogaris & respodetis arma
72쪽
inuentionis, qui septe superioribus libris rasaepe iterati& repetiti, rursus ossunduntur, Definitio,partes,partes, coiugara,similia,similia, paries,totum,definitio, genus, species, csitradicetia,aduersa,totu, partes. Hic magister testimoniosuo Oiries in Topicis recitato & pronutiato, errore illum suu grauissimu confitet quo negauerat quinto capite primi Topici, inuetione comune omniuproblematu tradi posse. Dispositionis vero ad quat
me videntur ta multae nugae referri nullu solidii praeceptu Topico octauo est, pauculis de methodo prudentiae exceptis. Atia tepus est ut Topica confiisione concludamus:tametsi est in singulis Topicis accuratὸ disputat quam multa non necessaria confusa essen qua mutita necessaria praetermissa,quam nullis propriis artibus, ut magister receperat, quatuorrroblemata sint instructa: tame id ipsum magis elucereet uniuersa reru cophratione Stellae em in Topicae confusionis tenebris qua, da alluxerui: at nox tame adhuc est. Verum si tota artis nostrae descriptione, cu tota Topicet malaeotechniae calia sine generale,& vruuersum usum cu abusu summo a
que uniuerso c5paremus,non ia stellaru distincto & Gnito lumine,sed solis & tota & uniuersa & omnia collu. strante luce,Topicae noctis tenebras expellemus. Haec igitur peroratio, hic epilogus nobis adcediis est: in e6que primum homines nostri de suis commodis amice& familiariter adhortandi sunt, ut se ad naturalis,& r tionis de usus quq regula silmma & prima & singularisti unica est in huius disciplinae perspicieda veritate lumen reserat. Doctor videtur in octo Topicis uniuersam quanda Dialemcet ratione animo comprehedisse: qui de inuetione de dispositione Dialecticae artis his octo T
picis cogitarit: veru quia de dispositione setἡ nihil ni- nil enim de enutiatione,nihil de sy llogismo & prima desecuda dispositionis regulae pusillu de methodi postrema parte loquutus est: ea latum,quet hic colandiitur,cu. nostra Dialecit ca coseremus. Quare agitὸ, hoc expia
. Mus & ratiocinemur. Nos Di lectica arte ex imitati
73쪽
ne naturae tota deducimus,& ad omne humanae prud&xiae usum congrueter definimus:Topicus author initio Topici primi ita definit, ut singulis definitionis verbis erret ac labatur. ac Dialectica a comuni reru omniu usia ad sophisticas otiosae & inertis scholae altercationes reuocet Nos initio post quaeltionem definitam, partimur artem in legitimas partes, inuentione & dispositiones Magister inuio nil legitimae partitionis illius ostendit: sed tande tot tenebris inuentione consuta, Iedundante partitione coturbat in inuentione, dispositione, elocutione. Nos inuetione definimus,distribuimus in mebra& partes: Magister redicula diuisione,confusa tame a te ipsius una parte, facit instrumetoru & locoru: cum &loci,instrumenta,& instrumenta, loci sint. Nos singula argumentoru genera definitionibus & partitionibus tu generatim,tu lingulatim declaramus: Magister, horum nihil omnino deruiit legitimὁ,nil ex ordine partitur,sed inani illina nu rapia γία Sc malaeotechnia millies confundit:de pleri ne etia ne verbu quide faciti nihil enim de efficientiu modis de materia,ge subiectoru Sc adluch ru,deque cotradicentiu ta variis generibus,de repugna tibus, de tota distribuedi ratione & doctrina de testimoniis diuinis, in totis Topicis loquitur.Nos,omnes locos definitionibus,partitionibus expositos,insignibus exe-plis illustramus de orkamus:quibus& doctrina facilior,& doctrinae usus promptior efficitura Magister octauo Topico ad perspicue docendu , Homerica exempla iubet adhiberi non Choerilearat ne Choerilea quidem adhibet. Hi e doctoris est doctrina, qua Topicas argum totii communes de generales formas exposuit: ad quas si tot calceos,quot in singulis Topicis recensuimus: si taputres & abiectas soleas a voluptate positione,ablatio ne,metaphora potestate,passione,sensu,participatione, idea,superabuaatia,appetitu,complexione, ente, compositione& eiusmodi Topicis et sophisticis coriis: denique si sophismatu sordes assutas et ex aequi uocati ne, amphibologia, petitione principij, nugatione aggregaueris,
74쪽
gregaueris,horrendu doctrinet genus efficies,in qua nomodo nihil definiatur,nihil dividatur, nihil exeptis ill stretur, sed omnino nihil serὸ doceatur affirmado,nihil soliduinstituendo, sed inficiado & negando nugatoria, sophistica falsa malaeotechnia colandatur. At seu immortale: quanta & definitionu & partitionu dc exeplo-
ru luce, lignitate, veritate,tenebras, ineptias, comenta ista vincemust Tamen non recuso quin tanta tamque
iners & ignaua cofusio omni sapientiae laude celebretur,nisi lato omnis de utilitatis & usus ratione superiores fuerimus,quato ordine doctrinet & explicatione clariores & numeris omnibus absolutiores extitimus .Finsite,doctore nobiscu agere,ac magistrum ipsum de doctrinae suae usu, dinue totis illis quςstionibus,quas antea attigimus,interrogari: quid hic responsum existimatist Nonne vi constantiae suae ratione habeat,ide quod scritis suis professus est, voce respodebit' Topica doctrina institui dicat per qua in schola Dialecticus discat de
ccidete genere, proprio,definitione disputare:& sch lasticae exercitationis & altercationis gratia,Topica coscripsi. At 5 magister,ego te ad caussam revoco. Qua-obrem Dialectica ad haec vocabula quatuor obligatur, quae res oes explicare aque iterpretari debeata No quς- ro an problematis falsa partitio,vera sit sed quet te caus sa impulit, ut ad haec vocabula quatuor inuetione Dia- Iectica referres Zan si necessaria esset quatuor vocabul ni cognitio, no potuit quatuor definitionibus, quatuor
excplis perspicuὸ, propri , succincte tota res explicari ruaobrem in schola Dialectica ita copingitur,ut no nisi e suis quatuor particulis clamitetὶ An Grammatica &Rhetorica in clamore de suis praeceptis exercetur3 At inquies sic eni te defendesin cum probe Dialectici fuerint in his quatuor problematis de accidente, genere, Iroprio,finitione exercitati, facile de rebus aliis omnisus disputabunt. Primum qui potest fieriὶNa si per quatuor problematu tuoru clamores possis de rebus omniabus distulare, quid reliqua tua Logica opus estZ quid Categotiisr
75쪽
Categoriis 3 Interpretatione3 Analyticis & prioribus se posterioribus Zquid denique, his quatuor problematis
exceptis tota Logica, tota Dialectica opus esit An qui puer mille se annos cruciaverit in clamore de nomine& verbo, nullam exercitationem scribendi, nullum i
quendi usum addiderit, poterit de rebus omnibus purεα emendate scribere ac loquit An in ludo gladiatores
aliter edocentur,quam sint in arena certaturii An aliis
in rebus hil triones exercetur,quam in scena queat imitari Z Cur igitur alia,in schola meditamur,quam seriis in rebus simus acturiZExerceatur vero puer non solum inquatuor vocabulis artis suet, sed in totius artis & omniuartis partium usu: transserat omnes doctrinet Qq partes interpretando meditando, declamando, ad ingenii, iudicij.ad prudentiae confirmationem. Fabricada, fabriefiieimur, alui:at malὸ fabricado etia mali, ut benὰ boni. Didicetis de quatuor problematis sophistice alte cari scies de quatuor problematis sophistice altercari: non propterea de omnibus eleganter, magnifice,sapie- ter ratiocinari potetis. Nulla fui agitur doestori causa, quamobrem ad haec quatuor vocabula Dialecticam i uentionem astringeret:Sed fac sui initio dixi quae fabsissima caussa est, esse verissimam .' cur ad haec quatuor
vocabula, tot inuentionis malaeotechniae cumulantura
An quia una quatuor horu vocabuloru & quatuor problematum communis doctrina inueniri non poteratraut si inueta esset obscura esset & insuauis ,ideo tot t nebrae repertae sunt3 At deus Opt. Max. homines nostros hoc postremo loco exustita:dona illis miserae sediuitutis vinculis solutam Jc liberam mentem. Produxi
singulis octo Topicis non peregrinum,& qui a schol sticis reselli poliat, ignotum aut dubium testem: d
ctorem doctori opposui: non ambiguE, non captiose haesitantem, sed reuera ac veritate locos illos omnium problematum, omnium etiam quaestionum comm nes , non solum omnibus Topicis usurpantem 5c recitantem, sed mirifica laudatione pracilicantetm dc cel
76쪽
brantem. Atque etiam xt omnibus modis affictam Mprostratam Topicam caliginem penitus tollamus, fac ad quatuor vocabula, Dialecticam inuentionem allis sari decuisse: fac communes locos inuentos non esse: inueniri etiam nullo modo posse, ut optima ratione ductus sit doctor ad peculiares sngulorum problem tum locos explicandum: quid, cum magisl er nullos ad cognitionem accidentis, generis, proprij, definitionis eculiares & proprios locos exposuerit, ut in singulis opicis docui, sed perpetuam negationum & inliciationum malaeotechniam confusis communibus locis. calceis & soleis pultibiis intersutis effecerit: quid estiam reliquum, quo tantas, tam bonae iuuentuti perniciosas tenebras tueri quisquam possitὶ Sed haec quastio de praeceptis & arte,deque caussis omnibus latae in Topicis malaeotechniae praetereatur: reliquam vias quaestionem , ut fecimus antea, coniungamus : quaeramus
nunc non quid magister pro se & doctrina sua respondeat, quod ad eum conuincendum, maximum videri debeat, sed quiuis eius aemulus possit respondere , quo . se victum libentius fateatur: si non tantummodὁ ipse nihil vere pro se,sed ne quisqua pro eo patronus queat dicere: Quaeramus non quem usum Topicorum magister docuerit, sed quis omnino usus hinc elici ponit: Componamus:fac in literis, fac in variis exemplis versatum: fac acutissimum & disertissimum patronum cuadolescente aliquo ad nostrae inuentionis rationem e ercitato e constituamus denique quod antea in Categoriis secimus quaestionem utrique communem, in qua declaranda,iuam uterque doctrinam exprimat: de quide ad analysim primum aliquid. Sit Veneris oratio ad Iouem:st ad socios, Aeneae consolatio apud Virgilium virique declaranda: Quid hic patronus doctoris huius facietὶ unde initium huius explicationis sumet3 Problema nullum est , quia non est interrogatio in ' tranque partem elata:quia non de accidente, genere, proprio,definitione:quomodo Topica & instiument
77쪽
O,& locorsi,& calceorii,& soleam tautologiam & naataeo technia lilc adhibebit3 quae prima requiret3quae ni dia subducetὶ No dicam,ut antea de discipulo Categ gorici doctoris dixi, sic Topici doctoris patronu hic ploraturii: sed profitebor & praedicabo, facilius manes T pici doctoris ab inseris excitaturu, quam ratione huius explicandae quaestionis ex Topica confusione deducturum. Nostrum vetδ Dialecticu in hac quaestione si pariter urgebis,nihil morabituri eruet primum id, de quo agitur, & quod est disserenti iudicadum: rationes & a
gumenta rubducet,& ad generis sui fonte referet: cavs.sae ne sint an effecta: aut quet de caeteris generibus argumenta,& ex loci proprietate vim eius naturaque ponderabit: consilium uniuersae disputationis, hac consideratione penitiis explorabit:hoc enim didicit . ita se eriercuit. Postremum verὁ cum noster hic Dialecticus p tronii Topici doctoris in illo Dialectico usu magniticὁ vicerit, ad alteram exercedae artis speciem se conueram genesim adhibebit:nec verebitur clim se studiose in his meditationum & exercitationum curriculis agitaueritὶ vel in scholastico conuentu de reliquo Dialecticae inu&tionis usu libere & constanter dicere. Quare par idem rursum producamus:Redeat patronus Topici docti,tis ad sese mec quavis victus,tamen desperet,quin viribus collectis acrisis excitetur. Ponite igitur quaestionem in Iam eandε,quae in Categoriis fuit . Theticu de homine esto,ne nos difficili qu stione videamur istorum hominum natione terrere ac turbare velle:aut siquid in schila facilius erit. Quid hic patronus ex octo Topicorum disciplina,quam te ingeniosum, quam solertem dabire Non pono problema de accidente, genere,proprio, definitione, cle quo sit scholasticὰ clamandu med quaesti nem statuo,de qua sit Dialectice disseredit. Ac me deus ille parens & author huius rationis Dialecticae,de qua
tantoperὰ asseueramus,sic amet, leues ergo pascentur in aethere cerunDfreta destituent nudos hi liuore
78쪽
quam possit patronus Topicus E Topicis tenebris se confusis,sic ad problema relegatis,sic calceoru ineptiis,sc putribus solearum coriis,nc sophismatu sordibus imuolutis,ullam Dialecticae lucis scintillam excutere. Noistis artibus Theophrastus, non istis nugis Eudemus, non istis sophisinatis, Aristotelis discipulus ullus, non denique Aristoteles ipse, philosophus tantus est effectus:Non erat ista imitationis scholasticae solertia: Alia
via disserenti ineunda est, alius ratiocinanti cursus tenendus,aliud iter ad hanc prudentiam contendenti sequendum . Da mihi contra,cum erubueris, aut frontem perfrixeris,o Topice patrone,de homine,de deo,de te ra de coelo, de mundo,de rebus denique omnibus qua oles quaestionem: propone quicquid animo coprehem detis,&quaere consilia nostrae artis & usum ad hoc e plicandum: caussas rerum iubebo te spectare, quae tam multiplices variam scientiam afferant,& quamobrem,& unde, & quomodo, & ex quo res est:deinde & facta dc subiecta & omnibus modis adiuncta: uae& certas& firmas notas & verisimiles coniecturas infinitas pro stabunt: tum opposita prorsus admirandae considerati
nis,& comparationum tot exornationes & ante oculos
subiectiones & verborum notas & coniugata:e quibus partium varietatem diuidamus, & totam naturam de finiendo complectamur:Postremo doctorum &rrobatorum hominum sentetias, authoritates, E sacris xtiam literis oracula & vaticinationes: cuius tantae laque imcredibilis ubertatis & copiae doctrinam si disserendo αdisputando sequare,non ingemisces, ut Topici doctoris aemulus in Topica malaeotechnia,& sophistica artissmulatione: sed prudentibus consiliis instructus ad ratiocinandum, explicandum, confiimandum, refelle dum, docendum accedes. Atque haec de Topica arte, de Topicae artis usu, quem magister praeceptis instituit. Quamobrem cum tam caecis tamque atris noctibus tandiu hominum metes sopitas & sepultas suis. se miserandum sit: contra tantam liberalis & ingenuae
79쪽
disciplinae calamitatem, opera, studio, diligentia, Ialus re, industria, mente, totis denique viribus pugnandum est & dimicandum: distinctionum Hydris quibus istae tenebrae defendi solent acriter est oblistendum. Hydrienim Plato non fabulosum & poeticum monstrum,sed captiosum & fallacem sophistam contra quem disputauit Herculesὶ ait fuisse: qui cum se victum disputam do sentiret, aculeato aliquo sophismate tamen integrucertamen renouaret. Amputaueris mendacia& commenta, id est capita Topicae confusionis, pro uno repem te septem distinctione aliqua scilicet restituentur: Herculis consilium contra has Hydras imitemur igne c&suetudinis& usus, atque humanae prudentiae flamma, monstra ista crememus & comburamus: nec enim ardorem tantum naturalis usus, flamamque tam splendidae tamque coruscae veritatis diutius perserent: flagrabunt & exurentur. Securim illam principiorum Aristo teleorum, de materia artis, qua semper usi sumus, qua semper utemur,tam idoneam,tam Pavem, tam his e roribus amputandis aptam & conuenientem ad radiaces putridς falsitatis,ad extremum rursus adhibeamus: omnes istas spinas penitus excindamus. Praecepta verae
disciplinet non solum necessaria, sed homogenea, staptimὁ catholica debent esse: Attot malaeotechniae Atautologiae,quot adhuc in Topicis notauimus,non sunt in Lotica de omni,per se, uniuersaliter primomon sunt agitur verae disciplinae praecepta.
80쪽
sens, nimaduersionum Aristotelicarum liber xis. σ xx. in Elenchos,
AD CAROLUM LOT MARIN GYMCARDINALEM. Apud Andream mechelum, sub pegaso, la