장음표시 사용
151쪽
Haec minor probatur, nam compositum physicum, vel metaphy. est pes&ctius, cuius est persectior forma, vel disterentia constitutiva, sed disterentia constitues naturam humanam est perfectior disterem ia constituente naturam asininam, ergo &c. Has easdeni
non est prius duis rationesngui ris,quam existens.
Non est pi ius d ratione existens,
non est prius origine singulati, ilexistens. ginatur a natura singulari. Tum quia tunc realiter distingueretur ab ipsa . I um quia natura ut prior existentia non est et indisserens adactum, & ad potentiam, ergo &c. Quarta conciuia Natula 'sio est, quod natura non est prius ortia non est
idolem.ad accidentalia, nec secundi mo sens , Qui dicendi per se praecedunt originetas singula pi aedicata primi modi; seu essentialia,
ungularitas autem, scii disterentia india uidualis est praedicatum essentiale . .
Quod si obiicias, quia individuum no 'Vlς. 'h bet essentiam, ergo nec praedicatum n. β d i l essentiale. ontecedens probatur, nam μ' ellentia est, quae res definitionem e plicatur , at induuiitium non habet definitionem, ereo &c. Respondeo negando antecedens: ad cuius probatio-,Non 'linem dico, non quamlibet estentia inia, bet essen per definitionem explicari posse, H Ua tia expli-rum est de ellantia Dei, S: ipsius indiui cari potdui. Vel dicas individuum habet e de- per dem finitionemdicet nobis ianotam,& hoc natione . extendendo nomen definitionis ad si In diuilibet rationem exprimentem esset talia duu quoptius duratione alio Acitur sic existes. . ris, ut probant rationes principales ad tura est
tur, nam qualis est ordo inter aliqua si natura pi ius natura est sinsularis ova prasi prindistinguerentur realiter talis est etiam existens existentia pallic α, i--5Uim Calvis distingu ur, sed mala. Quod videmur probare ratio- ῆ J Uu uas,& existentia particularis nes ante oppositum. Notandum. ouod risy e T , JUς R DR - py VI licet pax es essem tales, ut sunt priores Na u. a
inesset sibi sita Pularitas, quam existen- toto constituto , dicantur exisset e exi- eli Draustia, quia praedicata primi modi praece- stentia communi, seu non vltimata a 'natina dunt pi aedica a secundi modi,at singu- unde materia & sornu, cenus & ciste- sitim la- Iaruas est praedicatum primi modi,exi' rentia, ut P:aecedunt totumconstitutu ris si ulti
Tertia conclusio est. qu5 i natura ut na Non tamen dicuntur de se exissere, ut ilens
origine proprie l scilicet priores toto, existentia particu Putes es 'e' 'd'PM irate Originis sit Fla- lari, seu vitii ta: nam iam particula- tariS,quam ultimata existentia primo, & quo durper se conuenit toto ; partibus autem existere, non nisi per accidens, vel participatr- & non suc. unde quemadmodum partes, ut existet e.
existentiam, quia differentia indiuidualis non est prior actuali existentia par ticulari duratione, vel origine, sed tantum natura, & perfectione . si vero disserentia indiuidualis, S existent a comparentur ad inuicem respectu naturae, sic pono sex conclusones. Disma est, quod natura non est prius duraci ne cngularis, quam existens. Probatur, quia quod est prius duratione aliquo est singulate,& existens, sed natura singularis, ut est erior existentia non est existens, ted indisterens ad actum,& ad potentiam,ergo &c. Secunda conclusio est,quod natura .non est prius duratione existens,existentia communi, vel particulari, quam singulatis. De existentia communi patet, nam quod est prius duratione alio est existens, ac sint aris, quam existens. Probatur, id di-fitur e ne pi ius origine aliquo , a quo illud oriῖinatur, sed nec communis,
nec particularis existentia proprie orb
152쪽
meralis an praecedat actualem exus retiam λ
sunt priores toto, seu ut in se conses
Tantur,non participant esse,nec peis ctionem totius ; ita nec etiam , t in se considerantur,vltimae exis unis quia,
ut dixi,non dicuntur vltimare existere, nisi participatiue , inquantum scilicet sunt paries totius'. Rubd si obi jcias , quia existentia aptitudinalis pilus coire uenit naturae, deinde indiui is, e soactualis. quia cuic, est primo potentia,eiusdem est primo actus. Relpondeo negando consequentiam, risibilitas enim primo conuenit homini, ridere autem prius conuenit huic homini. Qv AN rura AD tertium articulum dico,quod hic non est seimo de uni: te numerali, qua aliquid dicitur unum numero,quia cum aliis ponit in ni merum . Quoniam non quodlibet, quod est unum numero hoc modo, est actualiter existens: non est igitur quaerenduquid in illo piaecedat, an unitas numeralis,an actualis existent ata, . Nec est sermo devmtate 1Lmpta a pi incipio
extrinseco, nam certum est, talem unitatem esse posteriorem actuali exissentia,prius enim est este,quam actualiter inhaerere, quod de albedine, & dulcedine in laete manifeste patet, pi iuS. n.
intelli mantur existere, quam inhaerere subiee io, & ex consecuenti. prilis etiaeste unum numero extrir sece S deii minatiue, quia no sunt hoc modo via si numero albedo,& dulcedo, nisi ratione actualis inhaerentiae, qua eidem subiecto insunt. Si autem obijcias, accidentis esse est ineste, ergo existe e accidentis non praecedit eius inesse, quia aliter idem seipsum praecederet. Antecedens est Boetij, & Porphyri j index niuersalibus. Respondeo, S dico, uod aut est sermo deesse essenti autile este existentiae, aut subsistentiae accidentis. Si est seimo de esse essentiae,&de inhaerentia ar itudinati: sic dico, quod esse accidcctis esse ipsius inli rere, potest intelligi, vel essentialiter per se, S quidditariue,vel concomitanter , aut consecutive. Primo modo
Piopositio Boeti; est falsa. Secundo
modo est ve a, quia ad essent m acci dentis sequitur in hae entia aptitudin lis. Si autem est sermo de esse exis emtiae , & de inhae emia actuali, sic dicoptopositionem illam duplicitet nitelligi posse. Vno modo quod, accidentis esse dicatur aci ualiter inesse, quia accidens non habet existentiam, nisi quia inhaeret. Quem modum dicendi 1 iadentiat pone e D. Thom. & Henricus Ganda. asset entes , accidentia non habet e pi opi iam existentiam,sed tantum existe: e existentia subieeti. Vnde diaciant, quod quando accidens separatura sub esto, Deus dat sibi nouum esse. Ves saltem quandam virtutem supmna. turalem ver quam potest per se esto. Quos et caci si mi, rationibus reprehendit Scotus in .d. ix.q. i. Alio in
do, quod accidentis esse sit eius inesse actualiter, no equidem se maliter, sed
concommitanter. Et hoc , quia naturaliter accidens nequit existere actu
liter,nisi actualiter inhaereat: quod cledo est verum. Inio Philosophi dicet et accidens non posse a tualiter existere
sine subiecto piop er ordinem catis rum simpliciter necessarium, ut alibi' declaratum est. Si vero sit sermo de sesse subsistentiae. Sic dico, qithd pio tanto accidentis esse fides: si ibs ste e est in. esse ae tualiter subiecto, pro quanto accidentia tantum si ibsistunt subsustentia subiecti ; licet enim habeant propriam existentiam a non tarn I propriam subsistentiam. Ex his patet, quod diu inuis accidenti prius conueniat actualiter existere, quam ines Cyaei ualiter ' non tamen prius conuen Iesibi subsistere,quam inhaerere ς quia ex hoc quod inhaeret, subsistit, de non e conuerso. Dico etiam ulterius, qudis unitas nuin hoc articulo non loquor deum tale meralis numerali oricinatiue, seu cflaetiue, et duplex. active pullulante, talis enim uritas est differentia indiuid aliba qua,vel rati ne cuius sorte pullulat unitas numer
iis, qua hic homo dicitur formaliter unum numero ab ipso indiuiduo: Vn- -. de hic homo dicitur format: ter unum
153쪽
vnitas numeralis ilexistentiam non pricedit. Unitasnumeralis an sit prior actuali existetia
poni ur. numero unitate numerali, quae est passio indiuidui consequens individuum ratione disserentiae uid uidualis,vel ipsam dulerentiam indiuidualem. Ratio autem quare hic non loquor de tali unitate numerali est, quia ex precedenti articulo patet quid dicendum est . Loquor e go de unitate numerali, quae est passo indiuidui,& pono duas conclusiones. Prima est, ' talis unitas numeralis nullo modo pce lis exissentia c0mmunem, quia nec disserentia india uidualis fratione cuius melio Praecedit talem existentiam, ut in super tori arti culo diximus. Secunda conclusio est, suod unitas numeralis, qui est passio indiuidui, est posterior natura actuali existentia ultimata, quia quod est intimius est prius natura, at actualis existentia est intimior unitate numerali ι cum modus intrinsecus sit intimius passione, Se existentia actualis sit modus intrinsecus. Nisi dicas,& sette melius ac subtilius, unitatem numeralem esse priorem natura actitati existentia viii-mata . t Et cum oppositum probas, quia existentia est iu timior pastione, de quod est intimius est prius natus s. Dico quod esse intimaus contingivdupliciter. uno modo positive: alio modo negative. Illud dicitur intimius positive passione, quo 1 importat sor- malitatem eandem quidditatiue subiecto. Illud vero est intumus negatiue,
quod non dicit distin talia incinalitate. Quod est primo modo subiecto intia inius ipsa passione, Est prius hami ,
passione: quod autem est intimius secundo mo lo,non est prius: modo ex iustentia actualis dicit intimior subiecto accipiendo ly intimius secundo modo.
IN VARIO artic tio declaranda est
illa vulgara pro ostio. Omne quod
est, ideo est, quia est unum numeros quae licet non habeatur a Boetio, communiter tamen accipitur ex eius libro de unitate & uno, ex ve bis scilicet illis, ouae habentur circa principium subi dicit. Quicquid est, ideo est, quia
unum est. Sumitur etiam ea primo cap.
libri ter ty,8c 7.ex met. Avice. Hic autepropositionem istam declaro, quia
multi propter ipsim decipiuntur circa principale 'opes um. Vnde Io. Anglicus Minoi ita. super. . q. uniuersalium Scotidicit, actualem existentiam in aliquo priori signo conuenire indiuiduo,
in posteriori vero unitatem numerale .. -Et propter hoc existimat propositi nem Boetii magis . habere vel itatem si in exponatur hoc modo, omne quod est, i
ex eo quod est i ςst inquamum in se
vere Et actualiter existit in i erum natura habet unitatem numeralem cons quentem se in posteriori signo. Sed hunc modum dicendi esse falsum. paret ex secundo, & tertio articulis, ubi declaratum est unitatem numeralem sumptam pro differentia indiuiduali, vel pro passione quadam indualdui pi aece- i alvo dere actitatem existentiam particularem,ac vltimatam. Alitet ergo predia propositionem declaro, piae illρ- ponendo tria notanda. Primum est, Existetiaqubd duaelibet existentia ultimata est pa ticula particularis existentia, non autem e ris in pi' conuerso ; N ideo in plus se haber exi- 1 e habet, stentia particularis, quam vicimat . quam vi-Prinu ia patet. Secundum declaratur, i . haec enim forma, & haec materia, ut in se considerantur existunt existentia . particulari, clina haec forma, S: hςc in teria sint quae iam sivigularia: non aim Litem ultimate existu ut ut in se conside- q
quod ptiirio de per se conuenit toto liparticipative conuenit partibus. S cundo notandum, qu bd hoc verbum Estonis est, pi aedicat quandoque secundum , cuivium, quandoque tertium auiacens. Quando & qu ter post ipsum non additur aliud p aedica- tina adiatum materia e rei ve ibi specilitatiuit, se praedicat secundum adiacens: tuncq; d. -- . regulariter praedicat actualem exisset tiam. Et hinc est,qubd ista non est vera,sortes est, sorte actualiter non existente. Si autem addatur tertium pr
dicatum, tunc non praedicat id quod in se
154쪽
dum, procedunt enim de existentia a particula: i. Ad illam confirmationem dico, ' concludit, distet entiam indiuidualem prius conuenire indiuiduo, fila tualem existentiam,si est verum. Noautem concludit distet entiam prius co-
uenire naturae,qtiam existetiam coem;
quia non est verum, di serentiam indiuidualem praedicari per se primo m
do de natura, sicut nec rationalitatem
de animali, ut alibi declarauimus. Ad sextum patet per idem. Vci aliter respondeas,per ea,quae diximus in secu-do art. declarando quo praedicamenta Esse ex- abibahunt ab exilientia. Ad septimutra causa dico, P ella extra causam suam conue
sua quo nit indiuiduo primo primitate adaequa
conuenit tionis, naturae verb primo primitate 3 Primo in natui ae, vel o i iginis . Ad ultimum dici
diuiduo. potest, s diebim doctoris non debet
intelligi, ' entitas italis actualis conueniat praeciSe naturae per indiuidita. Sed debet intelligi, st, nunquam natura aliqua habet esse reale actuale,quin necessario sit in aliquo indiuiduo. Vel dicas doctorem in illis locis loqui de eL se existentiae particulati, & vltimato,
quod natura creata non habet priusquam si in supposito, vel singulari. Resp. ad Ad primum in oppositum dico , la g. m op concludit,naturam, ut existentem exi-
positum. sentia communi praecedere singularitatem. Forte etiam dici posset,l natura praecedit singularitatem in ei se reali actuali, non autem in aliquo esse existetiae: unde existentia non est gradus intrin lectis naturae in se consideratae, sed tantum consideratae in indiuiduo. Ad secundum dicendum, φ illa similitudo tenet quoad exiliemiam, non autequo ad modum ea istendi,quia formata. non pei ficit materiam nisi prius existetem existentia particulari: at disteretia indiuidualis non perficit naturam hoc inodo prius existentem, sed bene existentem in aliquo priori existentia comuni. Vel dicas smilitii dinem nullam csse, quia so: ma non perficit materiam
nisi in aliquo priori actu existetem, eo si forma realiter distinguitur a mat ria: disserentia vel b indiuIdualis non
distinguitur realiter a natui a qua perficit , de ideo non est necesse, naturam in aliquo priori existere. Ad aliud respondeo negando consequennam. Ad cuius probationem dico, illud asian ptum esse verum, quotiescunque illud posterius importat sol malitatem positivam: modo exiit eiula actualis iactis importat sol malita em positivam: quasi importaret, non habet em p r o inconuenientiasse ieie, ipsam distingui sor- maliter positive a natu ia. Ad adiud dici potest, ψ scut homo it pilor ii sibilitate non est sol maliter iis bilis, & Dctu es lentia diuina ut prior' infinitate,
non est infinita .modaliter Ita naturavi prior actuali existentia non est existens formaliter. Vel dicas, quod licet natura in esse reali actuali possit considerari sine actuali existentia, ctim a strahentium absit actione piaeci sua nost mendacium: no tamen sequitur naturam in esse reali aetuali non exist re: quia ab abstractione praecisi a s, qua unum consideratur sine alio, no valet consequetia ad diuisivam , qua ununegatur a D alio. Imo sorte non videtur magnum in conueniens concedere, naturam in aliquo priori naturae habere esse reale actuale,& tamcn non existere actualiter. Quod attamen de pri ritate temporis epet inconueniens. Ad
aliud respondeo ex his, quae habet I ychetli S.q. I 3. quot. Ac dico. q, si ner impossibile natura esset separata ab omni existentia adhuc esset persecta ratio i mouendi, g terminandi notitiam intuit tuam, dummodo esset in se simpliciter psens piopria praesentialitate. Ex quo sequitur, natura,vt prior qualiber existentia, intuitiue cognosci possit Et cuprobatur,m non,qiua notitia intuitiua
est rei existentis, ut existens est,& ysentis,ut praesens est. Dico, si qsi dicimus
notitiam inruitiuam esse rei praesentis, ut praesens est. ly ut redduplicat non rationem formalem,sed conditioncm necessariam obiecto, ad hoc ut inruiti uecognoscatur. Qia vero dicimus notitia R intui- Notitia intuitiua
155쪽
intuitiuam esse rei existentis, ut exi fles est, ly ut no i edduplicat rationem formale, quia natura si esset separata ab otexit lentia esset persecta ratio tam m uendi, g terminandi talem notitiam, ut dictum est. Nec redduplicat conditi nem obiecto necessaria, quia si per i possibile natura in elle reali adluali noesset exiliens, adhuc tamen ut in se prPsens intuitiue pol set cognosci. Sea redduplicat aliquid necessario concommitans obiectu praesens in esse realit in
possibile namq; est obiectu esse psens in esse reati,quin sit praesens secundum este a tiralis ex illantiae. Ad illud doctoris in A.d. s .potest dici, q, ibi loquitur
de existentia coi, talis enim primo conuenit naturae. vel aliter dicamus,intentionem scori in illo loco non esse, Pactualis existentia prius conueniat naturae,st singularitas: imo potius ex illis verbis doctoris oppositum colligitur. Quod ut intestigat ii ia faciam. Primo aperiam,quq na sit intentio doctoris iniIlo loco. Secundo singula verba illius
auctor itatis exponam. Tertio cuidam obiectioni re ondebo. In tetio igitur doctoris ubi supra, est declarare, quo ex hoc ,l recordans cognoscit aliquid ut hic de nunc, non sequitur ipsum c Recor- gnoscere singulare ut singulare Rati
das quo que quare illud non sequit est,quia i
cogno- cordans non cognoscit obiectum situ,
scit suum hic & nunc,accipiendo hic & nunc,
obiectu ut sunt conditiones materiales, seu in-
ut hic, & diuiduales. Licet illud cognoscat ut hic nunc. & nunc; accipiedo nunc, ut idem est,sHie & existes,& hic,ut idem est, in in se prae- nunc du- sen S. Modo qua uis cognoscens aliquidpliciter. Vt hic & nunc,primo modo sumpta,cognoscat singulare ut singulare.Cogia Icens tamen aliquid ut hic & nunc si cundo modo sumpta, & si cognoscat
sngulate, attamen non necessario co-inoscit illud ut singulare. Et idcirco exoc, Q recordas cognoscit singulare ut hic di nunc, non sequitur, P cognoscat singulare ut singulare. Haec quantu ad intentionem Scoti. Nunc expono li
ta doctoiis hoc modo. Exuleia actualis primo conuenit natur ,M. Nota,Pb primo accipit comparative, ut idem est, cti prius: S ly hic, accipitur ut est codicio materialis, idem significans, lesIe in ilio loco. Coparat ergo doctor exist etiam actuale ad esse in is o loco ,& dicit qubd. Existetia actualis pi imo idest prius couenit naturae stigulari
quam supte, esse hic, Unde haec natura non est exiliens sol maliter, quia hic. Vult dicet e,' esse in isto loco non est ratio quate haec natura actitaliter exustat. Sequitur, sed per naturam, scilicet
singulare. Quod aut loquatur de nat ra singulari, Patet ex vel bis, q ibidem ponuntur, quibusdam imo positis, ait enim. Et sic vitta, hic & nunc ut idem sunt,st in se praesentialiter existes sunt propria singulari, ita st no possunt esse
natur ae nO t singulariter. Loctuitur ergo supra de natura singulari, s. dicit no posse existere, nisi ut singulat iter sumpta. Sed dubium est, uo Per naturam singulare actualis exilientia inest ipsi-met naturae sinetulari, cu doctor in fine illius litetae habeat haec verba,quae ompositu sonant . Tamen non includunt
scilicet esse in se psens, & esse actualiter existens) sol maliter, ncc per se p- suppositive singularitatem, tan2 pr X cisam rationem,per qua illa insunt Mia ,st actualis existentia inest per nati ram singularem,seu per ipsam singularitatem,tanqua per id si necessat lo cocommitatur : actualis enim exi semia necessario concomitatur singula: itate.
Vel aliter dico, doctorem non dicere, singularitate nullo modo esse causim actualis existentis: sed dici: ,si non est causa praecisa. Vnde non secuitur,natura non potest actualiter exiliete,nis sit singularis, eigo singulas itas est causa praecisa quare natura actualiter exit tit. sicut nec sequitur, homo non potest esse homo, nisi sit animal, eigo caul, praecisa quare homo est homo,est quia est animal. Ex his patet,quo modo defendere quoque possumus, natu amnullo modo esse prius exilientcnia quam sngulat Lm .
156쪽
per se primo, ac praecise competenς emi reati, sub ea r rrone qua est ens'
Ax e quaestio includit duas ζ artes. Prima an intelligi-ilitas competat enti ieali per se primo,ac praecise . S cunda an competat enti sub ea ratione qua est ens Assiimatiua primae partis videtur vera, na si intelligibilitas praecise non conueniret enti reali, hoc esset, quia etiam competeret enti rati
nis, quod est falsum. Probatur quintupliciter, primo sic. Intelligibilitas praecise conuenit ei, quod est obiectu ad aequatum intellectus, sed tale est ensreale, quia idem ponitur primum obiectum metaac intellectus, secundum Scotum, ergo &c. Maior probatur,
quia illud tantum dicitur per se intelligibile, quod est primum obiectum,vel
continetur sub primo obiecto intellectus, nam potentia, & eius obiectum adaequatum sic se habent, quod unum non excedit aliud. Secundo sic omne per se intelligibile, aut includit essentialiter rationem entis, vel continetur essentialiter, vel virtualiter in includente essentialiter rationem entis; sed ens rationis, seu secunda intentio, non includit essentialiter rationem entis, quia alii et smul esset essetialiter ens ratio
nis, ac ens Ieale; nec continetur essen
tialiter, nec virtualiter in includente sesentialiter rationem entis, erPosecuda intentio non est per se intelligibilis.
Maior est Scoti a.d. 3.q.3ait 1. Minor probatur quo ad duas vii imas paries, di p imo quo ad primam sic, quia ens includens essentialiter rationem entis realis est ens reale, eigo si ens lationis coi tine Cur essentialiter in includente essentialiter rationem entis realis, esset pars essentialis entis realis, quod non est dicendum. Ultima pars min ris probatur sic,quia continens virtu liter cognoscibilitatem alicuius,contianet virtualiter entitate illius, res enim
sicut se habet ad esse sic se habet ad c
gnoscibilitatem. a. meta. tex .c m. q. sed nullum obiectum includens essentialia ter rationem entis realis continet vi maliter entitatem secundarum intentionum, quia intentiones causantur ab
intellectu, & no ab obiecto,ergo obiectum includens essentialiter rationementis, non continet virtualiter secumdas intentiones, nec earum intelligibilitatem, di ideo non erunt per se in te Iigibiles. Tertio probatur idem sic. Quod conuenit per se subiecto, conuenit per accidens accidenti illius subi eti, si enim motus conuenit per se homini, per accidens dicitur conuenit e salbedini existenti in homine, sed inteulistibilitas conuenit per se ei, quod in- te ligitur, seu primae intentionI, cuiusmocus accidentalis est secunda intentio, nam quicquid intelligitur, intelligitur sub ratione uniuersalis, capti s cunde intentionaliter,ut habet doctor q. .& s .uniuersalium, et o secuda i
tentio non est per se intelligibilis. Ite uarto arguitur sic. Quicquid est per se intelligibile potest esse in sensu,vnia
uersale non pol esse in sensu ,ergo &c. Maior patet per Philo.de sensu sentito c.6.ubi est. Nec. n.intelligit intellectus,' exterius non cum sensu existentia. Ite quinto arguitur sic,quic suid est per se intelligibile piae supponit ab intellectu,at secunda intentio non psudi ponitur,sed causatur, ergo dic. Maior Pi obatur.Omnis virtus Passiua piae supponit suum obiectum in actu ante eius peratione, cuia ab obiecto capit suuactum per que potest operari, sed intellectus est virius passiua , intelligere.n. in quoda pati,& moueri conssit.i. de
es per se intelligibile est eius obii ctu, ergo quiccuid est per se intelligibi e pia supponum ab intelleelu.
157쪽
AD NEGAT IvAM secunde partis huius qitionis arguitur sic. Aetiis de pote-
tia secundum Averr. I. de aia,co m. d.
sunt ditae entis valde oppositae, &cir
rum oppositae sint proprietates, & ensin actu sit pse intelligioile, quia actus est ratio cognoscendi, ergo ens in potentia non est per se intelligibile, quia
potentia est ratio occultationis,no ergo intelligibilitas copetit per se primoenti sub ea ratione qua ens., quia aliter competeret etia enti in potentia, quod vide ur falsum, ut probatum est. Item si intelligibilitas copeteret per s e primoenti ea rone qua est ens, ergo cum materia sit ens , esset per se intelligibilis, quod est fallum,ut patet per Phil. 7. me
cundum se esse ignotam. Et pi imo phy
tura scibilis est per analogia ad forma. AD OPPoorv M primi pallis huiusqitionis a gi itur sic. Qiucquid dcfiniteli per se intelligibile, sed uniuersale apsecunda intentione definitur,ergo vnIue sale, & ex consequenti intentio si
cuda est per se intelligibilis. Item illud de quo est scientia, et sper se intelligibile, sed de secunda intentione eli scientia , ut patet de syllogismo simp liciter de quo est logica, ergo &c. Ad hoc
idem est Scoriis. q. .uniuersali ulla. AD opposietvu secundae partis a
suo sic, sub ea ratione sub qua ens i e te est obiectu intellectua, sub eade intelligibilitas est passo eius, sed ens reale sub ea ratione qua est ens, est per sept imu obiectum in ellectus, ergo ens reale sub ea ratione qua est ens est per se intelligibile. Minor probatur duplici er. Ρι imo sic, iram Scotus met. licit obiectiun intellectus, & subiectum muta.& ex conseque ili rationem sci: male obiectivam in qlle uis,& subie buam meta.esse Squalis ambitus,sed subiectu
me . est ens sibi, ea ratione qua est ens, vi pa e q. Π a. in principio, e go &c.
Secundo sic, si ens sub ea ratione qua est eas non e set ob ec tu iu.ellectu, crgo cum sub tali ratione sit subiectu meta. Dbiectu habitus excederet obiectu potentiae,quod est falsum: na aliter metaphy. tunc non esset habitus intellectus, ted potentia. Probatur, potentia est qua simpliciter Possumus, habitus, ero est,quo sic possumus, ut dicit doctor I .d. I .sed si obiectum meza.excederet obiectum intellectus, tunc intellectus posiet simpliciter in aliqJ obiectum, in quod non posset sine tali h
bitu, et go &c. Item habitus tunc inclinaret potentiam in aliquem actum,qui non posset habet i a potetia. Probatur potentia tiri potest habete actum circa suum primu obiectum ac circa ea quae continentur sub illo: habitus ve. 5 inclinat potentiam ad eliciedum actum ci ca ora, quae continetur sub pi imo obiecto illius habitus: igitur si obiectu habitus exced:t obiectu potetiae, habitus inclinat potetiam in aliquem actu &C. Item sicut se habet obiectum actus ad obiectum habitus fialcem quantum ad excede: e, ac excedi sic se habet obi ctum actus ad obiectum potentiae, sed obiectum actus non exceditur ab obiecto potenti , ergo nec ab obiecto habitus. Sed haec vitiina ratio parum valet. AD PRIMAM partem huius quaesti
nis indet IO.Vallonis,& multi alii dicetes, intelligibilitatem per se primo c
uenire enti reali, per te aute reducti ueenti rationis. Contra quia aut isti l quunt de intelligibilitate, qua aliquid clicitur per se intelligibile motiue, aut de intelligibilitate, qua aliquid dicitur per se intelligibile terminative . Si l quantur de intelligibilitate qua aliquid dicitur per se intelligibile motiue, falsum est, eris rationis esse per se intelliasibile motiue, nam illud dicitur per se intelligibile in liue,qiiod per se potest
movete intellectum, sed hoc non comitenil erata rationis,ergo &c. Minor . bariar,naininoae e ii, e lectum est causare aliquid in in ellectu puta specie ves actam, sed ratia non potest causareens ionis,cum sic de genere ite iliu . P. z. c. ca, quoa non Po .cit esse in in
158쪽
moria ut memoria est, non est per aes intelligibile motiue, interiones autem sunt huiusmodi per Scotum a.d. I. q. I. ergo &c. Praetet ea nihil quod est 1 telligibile motiue per aliud cui extraneatur logice, phy sice, ac meta. est per se intelligibile motiue, sed intentiones secundae intelliguntur motiue per suufundamentum, cui extraneatur logice, phy sice, & meta. e go dcc. Maior patet , licet enim passio sorte sit per se in.telligibilis motiu , ratione sui proprii
subiecti, in quo continetur vii tualiter, sicut videtur Scotum velle in 1.13.qH. Cum ponit ens, ut habet duplicem primitatem sub disiunctione respectu omnium per se intelligibilium, ei se primu
obiectum motivum intellectus, no tarnen extraneatur physice subiecto, sed tantum mei vel logice; cum non sit de ratione eius. Minor patet, nam intentiones secundet ne dum extrane
tur fundamento, sicut passo subiecto, sed et sicut albedo hoi,' est extraneari physice. Bene tamen verum est,quod intentiones possunt dici intelligibiles motiue per accidens ratione fundamenti.Si veth loquantur de intelligibilitate, quia aliquid dicit ut per se in elligibile terminatiue, non est ver u 1 ν,
quod ens rationis dicatur per se intelligibile terminatiuE, ac reductive. Probatur nam ratio te minatiua supple. in equit. Item passo per se primo co ueniens alicui, non potest per se competere alteri, nisi illud aliud contineatur sub teso, vel includatur essentialiter in ipso, sed intentio secunda, nec continetur sub ente reali, nec includitur in ipso equiatialiter, ergo, &c. Maior patet risibilitas enim non conuenit per se alicui nisi contineatur sub homine, vel includatur in ipso homine . Vigei ius in primum Scoti. L3.q 3. Se Bargius ibidem dicunt: ens reale, simul uer etiam ens rationis este per se primo intelligibile te minative; quia intelligibilitas entis realis non .est eiusderatronis cum intelligibili ate entis r
tisaia a vade sicut eiu est aequivocumenti reali, ac reti rationis, ita quoque dicendum est de intelligibilitate. Ratioque sundamentalis nutus modi dicendi est quia res sicut se habet ad entitatem, ita & ad intelligibilitatem . a. mei. cum ergo sit alia, &alia entitas erit quoque alia ' alia intelligibilitas. Contra. Contra quia non alia, & alia ratione intelligibilitas terminatiua dicitur de
ente reali, ac de etate rationis, ergo aequivoce non conuenit eis, Antec
, dens patet nam intelligibilitas terminatiua importat posse terminare interulectus actum, Se noc conuenit enti reali, ac enti rationis, ergo utrunque ensincuantum potest tei minare actum intellectus dicitur per se intelligibile
te ininative. Praeterea ratio fundameninis eorum nos non cogit, nam fundatur in illa auctoritate Arist. 2. mcta. tex. comm . q. Unumquodque sicut se
habet ad esse, sic se habet ad veritatem, seu ad intelligibilitatem. Quae propositio intelligitur de maduentharis,&intelligibilitatis in se, vel respectu intellectus potentis comprehcdere unu- uodque secundum gradu suae cognoscibilitatis: & sic concedo istam consequentiam, alia, & alia entitas, idest alius, & alius gradus entitatis est in en guur . te reali, ac in ente rationis, erao alia, de alia intelligibilitas, idest alius, de alius gradus intelligibilitatis. Notis tamen sequitur alia, & alia entitas, idest alia,& alia ratio entitatis, ergo alia , re alia ratio intelligibilitatis: sicut nec etiam valet, ignis, SI calefactum ab igne sunt alterius, & alterius rationis, ergo calor in v tioque est alterius rationis : sequitur tamen
per Philosophum ubi supra, ignis est
causa caliditatis caeteris, ergo est calidi stimus, ita etiam sequitur princia pia sunt causi veritatis aliorum , e go sunt verissma, idest habent mai rem gradum veritatis. Similiter ignis dicitur calidissimus, quia habet maiorem gradum caliditatis, seu saltem caliditatem magis radicatamia, . Ad Auctoris hanc igitur d.iscultatis prunam par- re Poso. temnes sicut se habet
ad esse inita ad cognoscibilitatem ἔμψmΟ-o intelli
159쪽
Causare tem aliter respondendo,& dico.Quod actum in causare actum urielligendi contingit
testigen- tripliciter, uno modo in ratione caulaedi quo tu efficientis, sic quod non in rationipliciter. oblecti , & sic Deus potest et laetiue
causale in intellectu meo notitiam aei ualem, vel habitualem lapidis, ac Causare etiam uti anuue simul. Secundo modo in I one in latione potentiae; di hoc dupliciter,
porcntiae vel active, vel passue, seu subiective: dupli. intes lectiis possibilis causat intelleetionem subieetaue, quoniam eli eius si biectum, scut etiam matella dicitur causa subiectiua , vel materialis ipsius Intelle- semiae, quia formae recipi utur,ac subiectus pos- etatur in materia . Litellectius vero sibilis est possibilis, vel agens dicuntur causare activus, intellectione in ratione potentiae a filia sed non uae I intellectus enim possibilis ne dum agens. eli passivus, sed etiam activus: licet nost agens, accipiendo agere pro transferte intelligibilia de oldine materia lium ad ordinem spiritualium. Τertio Causans modo in ratione obiecti, & hoc vel actum in motivi, vel terminati ui. Quod causat
telligessi actum intelligendi, vel speciem intel-
in 1 one ligibilem in ratione causae essicientis, causae n. vel in ratione potentiae, non propter
pr hoc hoc debet dici per se intelligibile . dicitur p Et ideo alibi reprehendi aliquos dicense intelli- tes, illud dici per se intelligibile moti-gibit: . ue, quod potest causare actum intellia genui. Hoc enim est falsum sic absolute loquendo, nam Deus potest causare in intellectu meo notitiam actualem lapidis, vel eius notitiam habitualem, causando scilicet speciem intelligibile Iapidis, mediante qua tunc essem in
froxima dispositione ad intelligendupidem: Et tamen Deus non diceretur propter hoc y se intellisibilis in
liue, quia non causaret talem notitia in ratione obiecti. Quod vero potest causare specie intelligibilem, vel actu intelligendi in ratione obiecti, dicitur per se intelligibile, & hoc vel motiue, vel terminatiue, secundum diuersitate obiectorum; terminate enim in ellectionem eli ipsam aliquo modo causare in ratione obiecti,ut in quaestione de mensuratione scientiae ab obteino diximus. Ex hoc sequitur duplicem Intellim esse intelligibilitatem, una qua aliquid bili radu dicitur per se intelligibile motiue, al- plentera qua aliquid dicitur per se intelligibile te imi native. Inquiramus igitur primo, cui conueniat per se primo ii telligibilitas motiue sumpta, deinde declai abimus cui per se primo conia niat intelligibilitas terminaliae sumpta . Dicamusqμε suod respcem in- Intelligia tellectus diuini intelligibilitas primo bilitas remodo si impia conuenit per se, & pri- spectu inmo, seu adaequale essentiae diuinae. So- tellectusta nanque essentia increata poteli mo- diuini uere intellectum diuinum, ut diximus cui P se in quaestione nostra de ratione formali primo in subiecti theologiae; & in scriptis no- uenit. stris super illam quaestionem Scoti, Antheologia sit de omnibus per attributionem eorum ad eius primum subisere in . Respectu vero intellectus cle - . .
ti, dico , quod non est distinguend um i ide eo cui intelligibilitas moliue conia biluo uenit, Per comparationem ad poten- uuetiam, ut exis'entem in aliquo statu, sed cui per Leabsolute assignandum eit pro eius m pii biecto primo, id cui conuenit per co- coi vcnit parationem ad potentiam in rationeis . pςς Inpotentiae. Sicut etiam cum assignamus. Π Cli Scirimum obiectum potentiae, non de- c e ti. emus assignare id quod adequatur potentiae, ut in aliquo statu, sed id quod conuenit potentiae in ratione potetiae; quemadmodum primum obiectum visus non ponitur illud quod adaequatur visui existenti in medio illumina o lumine candelae praecise , sed quod natuest adaequari a tui ex se, quantum est ex natura siti s. Igitur illud cui per se primo couenit intelligibilitas hoc modo sumpta, est ens reale: Et propter
hoc Scotu S. I.d. 3. q. 3. ponit ei S reale
coe Deo, & creaturis esse pr imu obi etiam motivum intellectus nosti i ex natura potentiae; & hoc ut habet primitatem, vel communitatis in Ouid, vel virtutis. Et loquitur doctor disiunctiaue , non quia altera primitas sussciatenti, sicut procedunt rationes Ocham
160쪽
eontra doctorem; sed quia emi nm conuenit latum una primitas respectu
omnium per se intelligibilium: habet
nanque primitatem communitatis i
quid respectu omnium quae includuntens quid ditatiue, ut sunt Deus, omnia genera, species, indiuidua, ac omnes partes essentiales generum: habet v ro primitatem virtutis respectu eoru, quae licet sint entia realiter, & denominatiue, non tamen sunt entia sormaliter, di quidditatiue, ut sunt passionesentis, ac ultimae disserentiae. Notandum tamen quod non dico intelligibilitatem per se primo conuenire enti reali, quia ens in se, sic in communi moueat intellectum, sicut nec etiam ponimus sonum sic in communi esse primum obiectum auditus. quia sonus
m communi moueat potentiam auditium; hoc enim modo tantum esse
tia diuina Ponitur per se primum obiectum intellectus diuini: sed quoniam illud quod est commune omnibus quae possunt immutare auditum est sonus,& illud quod est commune omnibus his quae possunt immutare intellectum est ens, &ideo quando dicimus ensessu primum obiectum motivum intel- Iedius nostri, ly primum non importat primitatem Oi iginis, sed adscitat ionis.
ensioni, sed hic est ulterior difffcultas , Anens an sit per Vationis dicatur per te intelligibile
se intelli- motive. Et videtur quod sic, nacon- ibile , tinetur virtualiter in suo fundamento motiue . quod est ens quidditatiue, ut patet de specie quae continetur virtualiter i homine. Ad hoc dubium dico ens rationis non esse per se, sed bene per accidens, intelligibile motitie.Non enim omne quod includitur virtualiter i includente ens essentialiter, est per se intelligibile motive: vi a nanque inelusionem virtualem, requiritur quod ipsum inclusum sit ens reale quiduitatiue, vel denominative. Et huius signuesse potest,quia doctor. I . d. I. q. 3 . qua eo declarauit respectu quorum ens tantuni habet primitatem virtutis, solum
secit mentionem de differetisis ultimis,
& de passionibus entis, quae sunt entia
realiter, & denominative 3 licet ergo ens rationis dicatur mouere intellectu virtute fundamenti, in quo viriualiter continetur,non tamen dicitur per se intelligibile motiue, cum non sit ensreale, realiter, ac denominative. Vel
dicamus quod quicquid includitur virtualiter in ente, seu in includente ensessentialiter, dicitur per se intelligibile motiue, dummodo illud inclusum sit, vel quidditatiue ens reale, vel non ex traneetur phy sice illi in quo cotinetur Extranea virtualiter. Pro quo notandum quod ri alicui aliquid extraneari alicui contingit du- dupti. pliciter, uno modo logice, alio modo physice, extraneari lorice alicui est, non esse de quidditate illius, & sic risia Extraneabilitas extraneatur homini. Extranea- rt physi ri veris physice alicui continsit dupli- cc citer, uno modo ratione distinctionis realis, & sic duae res realiter distinctae,
& maxime si ex illis non potest fieri
unum per so dicuntur extraneat i physice : Alio modo in ratione causalitatis: & sc essectus extraneatur causae per accidens, & hic accipio causam
her accidens, ne dum pro ea, quae non - μ
cundum propriam naturam, sed per Maliquid sibi accidentaliter coniuncti: in accinaei Sagit, ut cum dicimus musicum aedifica- .uVpkς re. Sed etiam pro casu , & sortunus, . quae raro dicuntur producere effectu, .
comparando ipsum essectum ad causa det ei minatam. Ex his sequia. ur duo. Relatio Primo qtibd relatio aliqua dicitur per realisse intelligibilis motiue,quia fundame- quo perto vii tute cuius intelligitur extranea- se intellitur tantum logice, & non physice, ut gibilis est de relationibus realiter identifica is motive. fundamento,p: o quibus vide doctore. 2.d. I. . . Hocque idem dicendum est de passionibus, ac ultimis dii rem iis, non enim extraneantur physce subi cto, vel naturae, cum ab ipsis realiter non distinguantur, ut alibi habet vide- ri. Vel si i elatio ex raneatur physicelandamento ut est de relationibus
realiter ab ipso iundamento distinet is tamen adhuc dici potest per se intellia gibia