장음표시 사용
161쪽
Ad hoc, t aliqd dicatui Pse intelligibile
bilis motiue, eum sit ens reale quid-llative. Vnde ad hoc, ut id, quod movet intellectum virtute alterius, dicatur per se intellietibile, susscit quod non extraneetur physice illi, virin: e cuius mouet intellectum, vel quod sitens reale quiddita lue. Secundo secuitur, quod cum relatio rationis ex-tianeetur physice standamento, nec sitens reale quidditatiue, nullo modo dici possit per se intelligibilis motiue, sed bene per accidens; sicut enim album dicitur risibile per accidens icne subiecti in quo est albedo, ita sorte r Iatio rationis posset dici per accidens intelligibilis motiue ratione iundameti in quo est. Unde sicut non sequitur, album potest dici risbile ratione hominis in quo est, ergo album est per se risbile, ita non sequitur, ens rationis potest dici intelligibile motiue ratione fundamenti, eigo ens rationis est per se intelligibile motive: hoc enim esset arguere a secundum quid ad si si citer . Ex hoc eodem sequitur,quod eus potest dici per se intelligibilis motiue respectu intellectus creati, licet moueat nostrum intellectum in suo essectu: & hoc ne dum quia est ensquidditatiue: sed etiam quis Deus non
est causa per accidens creaturarum. Si autem quaeras quantum ad quem conceptum continetur Deus virtualiter increatura λ hoc alibi declaratum fuit. Vide Scotum. I.d.3. q. r. & q. Iq. svol.&q. II. collationi m . Notandum
pro completo intellectu eorum quae diximus quod per se potest accipi dupliciter, uno modo ut importat pericitatem modi, seu modum perseitatis: alio modo, ut idem est, quod no per aliud. Et hoc contingit dupliciter, nam lyaliud potest accipi physice, vel meta. seu logice. Sicut enim distinctio, ac compositio est duplex , quaedam meta. itaedam physica: distitistio meta. est istinctio sormalis, S copositio meta. est compostio ex realitate, Z realitate: distinctio vero physica est distii
ctio realis, di compositio physca est compositio ex re, & re, ita ly aliud meta. importat alietate sormalitatis,physice autem importat alietatem rei. Ex
hoc habes quod aliquid potest dici per
se intelligibile,aut quia antelligibilitas conuenit ei in secundo modo dicendi per se , & sic eris reale dicitur per se primo intelligibile . Aut quia non est intelligibile motiue per aliud physce,& sic duodlibet ens reale, vel sit absolutum, vel respectivum dummodo nodistinguatur realiter a sundamcto diu citur imi se intelligib: le motive. Aut quia non est intelligibile motiue per
aliud meta. Et sic nec passio, nec rei tio quae est eadem realiter fundamento, est per se intelligibilis motive. Nulloque horum modDium ens lationis
potest dici per se intelligibile motiue , ut ex dictis patet. in ANT v M ad secundum in hac priuma parte declarandum, cui scilicet priamo, & per se conueniat intelli ibilitas
terminatiuE sumpta . Dico quod si ens commune enti reali, ac enti rationis esset univocum, intelligibilitas terminatiua per se primo: competeret illi,& tunc enti reali, ac enti rationis conueniret per se non primo. Cum autem secundum veriorem modum dicendi, ens commune enti reali, ac enti rati nas sit quacunque aequivocatione aequi
vocum, ut etiam renet Auctor so . in
litatum Scoti, ideo intelligibilitas non potest per se erimo conuenire enti scin communi si impio. Et ideo dico, quod aeque primo conuenit enti reali, ac enti rationis : estque eiusdem rationis in utroque eme. Quod si obiicias nam passio eiusdem rationis quae inest pluribus, & non uni per alteriim, inest illis per aliquam naturam communem illis, cui per se primo conuenit, eigo si intelligibilitas est eiusdem rationistia ente reali, ac in ente rationis conireniet illis per aliquam naturam communem, quod uon est dicendum. Praeterea enti reali, ac enti tarionis nihil est uni vocum. ergo intelligibil tas non est eiusdem rationis in utroque ente, quia aliter
quotu rpol dici per se intelligibia
Intelligubilitas leminatiurcui per se
162쪽
aliter esset illis univoca. Respondeo ad primum, & dico, quod illa propositio, passio eiusdem rationis, &c. quae passio tuinitur a Philosopho primo poster. eiusdem tabet Veritatem tantum in passionibus rationis, imitari , & specificis, non autem ii
inis transcendentibus, ut ait Fran. de May.
quibus in conflatu.q. 3. prologi. Quod potest habet ve confirmari, quia communiter conceritatem ditur entis inquantum ens esse passiones , quod expresse habemus a Phil
tator dicit. Et de illis accident ibus,quq sunt entis secundum quod ens, debet
Philosophus perscrutari. Non tamen communiter conceditur ens elle univocum, ergo passiones transcendentes, quales sunt passiones entis, secundum multorum opinionem, possunt conuenire multis, & non per aliquam natui a communem eis. Cum igitur intelligibilitas sit passio transcendens , ideo noest necesse ponere aliquam naturam comunem cur per se Primo conuentat.
Enti reest Ad secundum quod obi jciebatur dico,
ac ronas enti reali, ac rationis nihil esse uni uo- pol esse cum in quid dictum de eis; non inc aliquid uenit tame ponere aliquid esse viriuΟ- niuOcu. cum denominative dictum de illis; ut patet de intentionibus secundis, quae viai uoce applicantur enti reali, ac enti rationis, lunt enim intentiones secudet modi intelligendi entis realis, ac entis rationis: intelligibilitas ergo est univo Intelligi- in enti reali, ac enti rationis. Si autem bilitas an quaeras an intelligibilitas terminatiua
praedicet praedicetur per se de intelligibilitate per se de hac, & illa. f.entis realis,ac entis rati hac, &il nis. Dico quod non, quoniam aliter Ia intelli- non esset simpliciter simplex, quod degibilitate passionibus entis non est dicendum . Obie- Et si obijciasna per Scotum. I. d.3. q. .ctionis verum praedicatur per se de hoc, & de dilutio. illo vero, ait enim, & sunt verba eius. Veru an Ruia inferiora ad veru licet includant praedice- ipsum essentialiter, &ci Dico quod do tur in gd etor ubi supra impugnat opinionem dehoc,& D.Thomae,& Fgadii, qui ponunt Veruillo ve- e sie primum obiectum formale intelleto ctuas & probando in prima ratione squod veru non habet illam duplice primitatem.s.communitatis, & virtutis respectu olum per se intelligibilium, uadebet habere primu obierium inteli eius, dicit. Quod licet inferiora ad vorum includantapsum essentialiter, idest dato et hoc, Mod. f. hoc & illud vetuincludant essentialiter veru , non tame
propter hoc,verum habet illam duplicem primitate respectu olum per se intelligibilium; & ita doctor loquitur ad holem, cum dicit hoc & illud verum includere essentialiter verum. Quod si obluctas nam sicut risibilitas 1 dicatur obiectio in quid de hac, & de illa risibilitate, cu diluit tr. sit species respectu huius, di illius risi- Risibili-bilitatis, ut dicit doctor. q. vltima viai- tas an sit uersalium in fine, ita similiter videtur spes. esse dicendia de vero . Dico st non est smile de risibilitate, & vero, quia haec& illa risibilitas no est simpli simplex sicut est hoc,& illud veru, ideo potest forte dici risibilitas species pdicabilis. Vel dicamus doctorem loqui famose, sicut stpe facit in qslio nib.logicalibus.
AD SECvNDAM partem huius quae- Secundastionis, quae erat, an intelligibilitas co pars hu- ueniatenti ea rone qua est ens Dicit iusqllio- Marcus Antonius Zimara in theorema . tibus suis, propositione prima ,st non. Respon
Intelligibilitas.n .pe. se primo couenit sio Zima actui, qui est forma,& quidditas,& est rae . per se principium operationis. Rati nesq; fundamentales huius opinionis positae sunt in principio huius qstionis arguendo ante oppositum.Contra hac Contra opinionem sunt rones quas adduxi ar Zimarati suendo ad oppositu secunde partis huius quaestionis. Et adhuc arguo sic.Res
sicut se habet ad esse, sic se habet ad veritate, seu intelligibilitate. 2. meta.t .com. 4.hoc est sm gradiim entitatis rei
est gradus cogn Mibilitatis ipsius rei,
sed hoc non esset verum nisi quodlibetens esset cognoscibile, ergo, occ. Item potentia obiectiva est ratio occultationis, ergo actus entitatiuus,qui opponitur huic potentiae, est ratio cognoscendi. Consequentia patet ex modo arguendi ipsius Zimarae. Item Ipse s Zimala
163쪽
rimara respondendo ad trigesimam primam contradictionem primi Phy.
dicit , meta. cognoscere nuteriam a priori inquamum ens, & inquantum substantia, et go materia est cognoscibilis ea ratione qua ellens, culus tamen oppositum ipse psbat in illa pii
ma piopositione theo. e malum. Item 4.met. Ex .cOm. Primi. Est scientia quae specula. ur ens inquantum ens, sed hoc
non posse. esse, p ens non esset per se intelligibile lub ea ratione quaeli ens;
nam talis scieria esset tunc cle ente sub ea .atione iub qua non esset intelligibile. Dico igitur quod intestig: bilitas conuenit emi sub ea rone qua est ens; ut ex supradictis patet. Resp. ad NuNC RESPONDEMDvM est ad rarones ip tione, Principales. Ad quas dico quod primatas inti iligibilitas motiva competit per se Parteo praecise enti reali, secus vero est dicenqllio ius . diluadet ei minativa. Et cum pi obatur
hoc esse falsum, dico ad primam rone, quoii intelligibilitas motiue sum P a per se, primo , & adaequa e conuenit primo Obiecto motivo intellectus, qaeli ens reale. Intelligibilitas vero te minative sumpta conuenit per se primo, seu adaequate, primo obiecto terminatiuo intellectus noli. i, quod estens commune enti reali, ac enti rationis. Ad secundam i at ionem dico,quod Resp. ad pro ccdit de eo, quod est per se intelli, istum. ς bile motiue, quodlibet enim talo,
- aut includit essentiali er ronemenias svel continetur essentialiter, vel virtu Iiter in includente essentialiter ronementis. Sed quia ista ratio videtur etiam frobare intentiones non esse intelligi-iles motiue per accidens, quia sol teno cotinentur viriualiter a iebus, cu a
solo intellectu causentur. Ideo diconisum esse intentiones non causali are. Vel saltem sussicit ipsas esse a te soriginative. Dico etiam ulterius quod Creaturi ex noc quod aliquid continetur Wi tua quo coli litet in aliquo quantum ad aliquem coneant vir ceptum non sequitur quod etiam con-t liter tineatur virtualiter in illo quantum ad
Dciata ciui Dasi Gnaaeatia quam adcoceptum propriu, qui sit ex propri siti ideo licet creatu. a contaneam virtualiter Deum quantu ad conceptum coem, & quantum ad conceptum piOpilum qui est ex coibus, cum tamen Ino
contineant ipsum qnamu ad conceptu proprium,qui sit ex piopriis, idcirco
non sequitur creaturas continere Deus uantum ad entitate. Ad ter tiam 3 onedico, ' habet veritate in limitatis, non aut in uanscendentibus, intelligibiliatas aut est transcendens. Vel aliter dico quod intelligibilitas, 1 et motiue, et terna malitie sumpta ' per se conuenit fundamento, per accidcias conuenit intentioni fundatae in ipso.scd postea noobstat, quin sua propita intelligibilitas terminatiua sibi per se conueniat. Ad quartam tonem Gico, procedit de eo
quod est ter se primo intelligibile mo
tiue pio statu isto, tale nans: est quis ditas iei sensibilis, Vide q diximus e
ponendo tertiam ronem principale tertiaeqitionis vlium Scoti. Ad ultimamronem dico, intellectum possibile pio statu isto fimpliciter pstippones e suit mobiectum motiuit, est naq; virtus pas- sua: non aut est necessarium quoa simpliciter I supponat suum obiectu terminatiuum, potest. n. illud caulare, Vtra: et in proposito iapo de secundis intentionibus. Verum tamen est, qa semper debet pipponere suum obiectum
te imi natauu quantum ad illum actum,
que intelligit tale obiectum, & siecctus prius causat in tetiones secudas, postea ipsas intelligit actu reflexo. AD PRIMAM rationem principalem
secundae partis huius quaestionis dico. Quod actus, & poa, ut sunt driae entis, no accipi utur pio actu sol mali, & pto potentia subiectiva, sed ero actu en'i-iativo, & pro poa obiectiva. Et sic co-
cedo, o I scut pos obiectiva est ro occidianai, seu tate non est ro coginoscedi, ita per oppositum actus entita tuus est ro cognoscendi Ad illud de. 7 me a. dico, materia dici sin se i et notam, quia non est prrma, nec potisi ina ro cognos, cibalaa..cit laIuia, q est et aliquomodo Resp. ad
164쪽
modo r5 cognoscendi materia. Vel dicas, Phum x bi supra loe de ignoratia, quae opponitur cognitioni scientificae, di de materia contracta ad esse cxistentiae: hocq; modo matella dξ de se ignota, quia singularium non est primo, &per se scia, materia aut conti acta ad c si se existentiae est singularis, quia quod- Iibet existens exiliemia particulari clisingulare, ut in sitione nia de prioritate dξiae numeralis respectu existentiae create,declaraui: Imo dico et ulterius, 3 materia hoc modo sumpta non potesta causa notitiae scientificae, est nanq;
potius causa contingentiae in icbus materialibus, dicit. n. Phus.7 .meta .l materia est res ,q pol este, de no esse.Vide Scotu. 3. d. 2 2. Ad illud de primo phy. respondeo per duo dicta. Primu sit qasicut Phus a primo phy.usq; ad quin tu exesusve loquit de motu in uniueis alivt.cdicitur de mutatione successiva, ac
instantanea,q1 et facit in poli praedicamentis, de ideo ibi, &.3.pny. iner spes
motu S numerat generationem, & com ruptione,quas tamen.v.phy. negat esse
spes motus. Ita quoque a primo Phy. usq; ad quintum exclusiue loquitur usmateria in generali,ut se extendit ad subiectu, tam mutationis instantaneae, gmotus. Secundum dictumst,qd Phus in natibus loquitur de materia non sinse considerata, sed prout habet ordine ad trasmutationem yy qJ dicit a phy.
tex.com. 26. ma eriam relative dici ad
formam. Imo Comentator ibi vult nedum materiam relative diei ad forma, sed et fi mam relative dici ad materia: cuius ro esse potest, quia naturalis Philosophus considerat mam, & formam
vi habent ordinem ad transmutatione,&ex consequenti, ut relative dicu tur
ad se inuicem. Ex his patet φ Philosophus primo phy.no vult habere, quod materia non sit Sm se cognoscibilis aliruo modo, sed vult hase e s materia qllaecimqtie sit illa, vel pi ima, vel secunda ) non potest cognosci, ut habet
ordinem ad Dansmutationem , nisi Siaanalogiam ad formam. UcI aliter dicas quod Philosophus Ioquitur de mat
Ira, ut cognoscibilis eli non sin se, sed a nobis, sicut. n. Hira non cognoscitur a nobis, nisi per operatione, ita nec matella cognoscitur a nobis, nisi pertransmutationem folia sum. Vide Scotum. a.d. o. q. t. in fine. Per hoc idemsbluitur aliud argum. Zimarae,quo probat intelligibilitatem non conuenire primo actui cntitat tuo. Dicit.n.quod orbis, Sin Averroe de lubilantia orbis, est quaedam natura media inter puram Potentiam, re actum purum, dicitur
materia in actu, & fusiectu, sed ol bis non est de se intelligibilis, nec habet
de se rationem intellectiva in actu, ut dicit Commen. primo coeli comm. 9s. Orbis .n. seclusa intelligentia non est natura coposita ex materia, di ima, nec de se est principium alicuius op rationis qua mediante cognosci possit, ergo,&c. Respondeo, S: dico in Commen. ubi supra loquitur de coelo,ut habet ordinem ad transmutationem,nam
ibi dicit, quod coelum no intelligitur,
nisi inquantu est subiectum sormae operantis intellectus, sicut intelligitur m teria , inqium tum est subiecta formae: at materi ut habet ordinem ad trasmutationem non dicitur intelligi, nisi ut est subiecta formae,ergo similiter est dicendum de coelo. Ietitur coeluin erit in se intelligibile seclusa so: ma ; ut diactum est de materia. Alitet etiam dici potest,hoc a: gumentum concludere γde coelo, ut est cognoscibile a nobis naturaliter, & pro Hatu isto. Verum cst enim, coelum non esse a nobis pro statu isto naturaliter cognoscibile, nisi per aliquam operationem, non est autem principium operationis seclusa intelligentia; & maxime loquendo diopeiatione quam habet mediante m tu locali, quicquid sit de operationibus, quas habet mediante lumine,&inquentia, per quam operationem coelum maxime cognoscitur: operationes enim coeli, quas habet mediante lumiane,& i. Lentia, noi sunt ita manifestet nobis, sicut sunt iliae quas habet in s 1 d:-IT
165쪽
diante motu . seclusa ergo intellige ria, licet coelum sit in se intelligibile, non tamen dicitur intelli stibile a nobis naturaliter, &pro statu isto. An vero seclusa intelligentia coelum posset agere in haec inferiora lumine, & influentia . Posset dici quod sic, quia secundu
doctorem. a. d. I . q 3. cessante motu
coeli que habet ab intelligentia,adhuc posset agere in haec inferiora. Sed de hoc alias.
Invrva quod sic, nam primo Phy. tex .comm. 49. dicit Philosophus,uniuersale esse
notum 'secundum rationem,sngulare autem secundum sensum .
Quod probat tali ratione. Illud est notius secundu rationem,cuius tanquam
obiecti primi, est ipsa ratio,& illud est
notius secundum sensum,cuius est sensus, tanq. obiecti primi, sed ratio est uniuersalis tanu primi obiecti, & sensus singularis, ergo, &c. Ex hoc igitur patet niuersale esse primum obiectu
intellectus. Item. x .de anima tex. co men. 6o. & primo Poster.tex. 3 .dicit,
sensum esse singularium, sciam vero, seu intellectium esse uniuersalium. Item si uniuersale no esset primum obiectu intellectus, hoc esset quia posset intelligere singulare, sed hoc est falsum,ergo, &α Falsitas consequentis probatur dupliciter.Primo quia si intellectus intelligeret singulare, ergo anima non
esset sensibilia per sensum,& intelligiabilia per intellectum; sed esset tam intelligibilia, quam sensibilia per intellectum, quod est contra Philosophum
3 .de anima tex.com. 3 7. ubi dicit alam
esse quodammodo omnia: & hoc d clarando, & oua si probando ait, subdper sensum est sensibilia, & per intel- Iectum intelligibilia. Secundo quia si
intellectus intelligeret singulare, aut ergo hoc esset per eandem speciem cuspecie uniuersalis,aut per alia, & alia. Non per eandem, quia eadem species non potest representare idem, vel diuersa sub diuersis tonibus, ut liet Scotus. In.3 . q. 6. in prima ratione desumpta ex parte phantasmatis.Nec per alia& aliam speciem,quia idem corpus no
potest figurari diuersis figurationibus, erco a simili, nec idem intellectus, potest figurari diuersis speciebus. Et haec est ratio Algaretis.q.meta. Ite ad trincipale distinctae potentiae habent distincta obiecta, sed intellectus, & sensus sunt distinctae potentiae, & obiectum
primum sensus est singulare, ergo ptimum obiectum intellectus est uniuersale.Confirmatur per Philosophu.3 .de anima, & per Scotum. 1.d.Τ.q. I. dicentem, quod quid est esse primum obiectum intellectus. A Do vos I Tu M arguo sic, si uniuersale esset primu obiectum intellectus, aut ergo esset primu primitate genera tionis , aut Primitate persectionis, aut primitate auaequationis. Non primum generatione,quia tale est singulare,qJprobo auctoritate, & rone. Auctoritas est Arist primo Phy. tex .com.3. Vbi
dicit confusa magis idest ipsa singularia sunt nobis primo nota. Ratio est talis. Causa naturalis suffciens no impedita , producit esti diu persectissimuquem primo potest producere, sed ola
concurrentia ad actum primum intellectus sunt causae mere naturales, quia praecedunt oem actum voluntatis,&non sunt impeditae, ut supponitur, ergo producunt essectum persectissimueis possibilem ; talis ant edictus est notitia singularis, ergo, &c. Haec minor subsumpta probatur, conceptus totius essentialis est persectior conceptu partis, sed coceptus singularis est conceptus totius essentialis,& coceptus uris est coceptus partis essetialis, ereo,M. Nec et est primu primitate pisotionis,
quia tale est a laetissimu cote tu sub pri
166쪽
sponit intellectu.mo obiecto in ellectus, qε est ens, ut in nostra quillione de intelligibilitate
diximus,perfectissimu autem contentu sub ente est Deus; sed nec Deus , necessentia diuina est uniuersale, quia non est communicabilis cum sui diuisione, ergo &c. Nec etiam uniuersite es primum obiectum intellectus, primitate adaequationis; quia cum potentia non excedat suum obieci una adaequatum,& singulare non sit uniuersale , ergo intellectus non posset intellisere singulare, quod est falsum. Probo, nam quod est persectionis in potentia inferiori, non est negandum a superiori potentia, sed apprehendere sngulare est persectionis in sensu, ergo &c. Confirmatur ratio , quia si intellectus non Iosset intelligere singulare,aut hoc es- et propter eius imperfectionem, aut propter eius persectionem. Non propter primum, quia sensus est imperfectior intellectu, & tamen sensus apprehendit singulare. Nec propter secundum, quia nullius intellectio ponit in perse tione, imo magis persectionem,
ergo &c. IN PRAE ENTI quaestione erui tres articuli. In primo ponam tres distinctiones. In secundo ponam decem conclusiones. In tertio declarabo quomodo uniuersale potest poni primum obiectum intellectus. PRIMA DIsTrvcrio est. Qubduniuersale est duplex. Nam quoddam dicitur uniuersale in repraesentando, quoddam in praedicando. Vniuersale in representando est species intelligibilis, quae quandoque vocatur scientia virtualiter: quia in obiecto praesente per speciem concipitur virtualiter tota scientia de tali obiecto . Quandoq; vocatur habitus intellectualis, seu cognitivus: quia est qualitas de dissicili
mobilis ab intellectu, disponens ipsum intellectum non ad actum recipiendu, nam intellectus est summe dispositus ad recipiendum actum: sed bene adactum causandum: nam in cognitione
abstractiva reducitur intellectus per
Deciem intelligibilem de potentia essentiali ad potentiam accidentalem Iscut patet 8. phy. tex. com. 3 2. & 2. de anima tex .com. 1 f. & s s. ubi Philosophus vult, quod sciens sit aliter in potentia postquam habet scientiam, quaerat,quando erat adiscens: & ibi accipit scientiam pro specie intelligibili,& non pro haut tu,qui est quaedam h
bilitas Gerelicta ex actibus. Quod patetinam cum habitus generetur ex actibus, & intellectus simpliciter non possit habere actum, nisi reducatur de Zotentia essentiali,ad potentiam acciae talem, igitur si per habitum simpliciter reducitur ad potentiam accidentalem rhabitus simpliciter reducet intellectu ad talem potentiam,priusquam sit; vel erit procedere in infinitum in habiliabus a quorum utrunque est falsi ura . Quandoq; et species intelligibilis a Dpellatur uniuersale in actu, non esuidem praedicatiue, sed representative . Si enim ponamus diuersas esse species intelligi viles representantes singulare,& uniuersale,magis uniuersale, & minus uniuersalo; manifestum est, quod species intelligibiles, representantes
magis, & minus uniuersale, vocantur uniuersalia in actu representat ive, quia representant uniuersalia. Species v ro representans singulare posset vocari uniuersale in actu, vel quia nec primo, nec concomitanter representat singulare sub conditionibus materialibus; transfert namque intellectus agens cuius finis est species de ordine materi lium ad ordinem inteli gibilium, cat sando representativum intelligibilis de representativo materialis, seu sensibilis. vel potest sic vocari, quia licet representet si neulare, non tamen illud representat sub propria ratione singularitatis: quod magis manifestum erit in sequenti quaestione. Si autem qu libet species representet, ne dum singulare,a quo, vel 1 cuius fantasmate causatur, leti etiam uniuersale; ita ut non
ponantur diuerset species intelligibiles
representantes nugis & minus uniuersales Habitus
stii libet spes intelligibilis quo
167쪽
sale,ae ipsum singulare: sic dico: Qui, dquaelibet species intelligibilis potest
vocari uniuersale in actu replesentatiue,nam quilibet est virtuale representativum uniuersalis: licet enim species quaelibet primo, &adaequale representet singulare, tamen cum sermale representativum totius, si virtuale representativum partis , unium saliaque
sint partes quidditatiuε singularis,iam species intelligibilis, quae est formale
representativum singularis, erit virtuale representatilium uniuersuis. Qubds ob ijcias,quia secundum doctorem. I. d.3. q.6. in prima ratione desumpta ex parte fanta linatis; eadcm species, ma- Eadem a nens eadem,non potest reprelentare spes in- diuersa, nec habet duas rationes rept
telligibi- sentativas, ergo eadem species non polis an pos test representare uniuersale, &sngu- sit repre- lare. Praeterea fantasma non potest resentae presentare lingulare, & uniuersale, ut Mngula- probat Scotus ubi supra, ergo nec spere, Suni cies intelligibilis. Ad primum dico, uersale quod eadem species manens eadem non potest representare diuersis potenti js cognitivis, idem, vel plura ouiecta sub diuersis rationibus, & ideo fantas. ma non potest representare singulare fantasiae,& uniuersale intellectui, ut
dicebat Henricus, contra quem argumentatur doctor ubi supra: nos autem
Ionimus speciem intelligibilem repreentare singulare, & uniuersale eidem potentiae intelle dimae. Vel dicas, quod eadem species non potest representare sub diuersis rationibus, ouae sint ratio sens bilis , & ratio intelligibilis, &sic intelligitur doctor ubi supra. Nos autem ponimus speciem intelli stibile representare niuersale, S: singulare vagum quod non est sensibile, singulare enim lensibile est singulare signatii. Vel dicas doctorem 1 b supra loqui de specie toraliter causata ab obiecto; talis nanque non potest representate spes sen sub diuersis rationibus. Et per hoc pa- sibilis tet, quid dicendum est ad secundu i , quare no quod ob jcillar. Cum enim species senpol redi sibilis caust ur totaliter ab oviecto ex tra: ideo quam iis representer ipsi in sentare obiectum lubratione naturae 'triana- unitae tura obiecti est ratio causind. specie , salo. ne dum intelligibilem, sed etiam sensibilem in tamen concomitanter representat ipsum obiectum si b ratione fingi laris vel saltem no sub rariore uniue salis . Species autem intelligibilis cum causetur partialiter ab intellectu agente, ideo potest representate sub rati
ne uniuersalis. Haec de uniue sali in arepresentando dicta sussciant . Uni- υ . .
uersale in praedicando potest accipi tri Uniueii pliciter . Uno modo pro dein uni nan- - in P ε' te, seu logice, estq; intentio secundia ui kWi'. uniuersalitatis. Alio modo pro deno. lv xupuminato, seu pro sundamento, S appel- ςixςς latur uniuersale metaphysice sumptu . Tertio modo pro aegregato ex utroq; , quod non pertinet ad aliquam scientiam, ut in praeambulis ante qii aestione quartam uniuersalium scoli diximus . Vniuersale secundo modo accipitur qua diupliciter. Primo pro fundanae to remotissimo via uersalitatis; quod est natura actu existens in singularibus. Secudo pro sundanaeto remoto, quod est natura reluces in specie: quod uniuersale, vocatur quoa quid est: S ponitur primum obiectum intellectus nostri, eo modo, quo in tertio art.declarabo. Tertio pro fundamento propinquo ; quod est natura, ut habet et e
cognitum per intellectum possibilem. Et i; obijcias, quia secvnclum doci
rem I. d.3. q. s. intellectus agens est, qui . .
facit uniuersale in actu, non ersto est ilς ψ' possibilis. Dico , sub d ibi doctor lo x. Hur quitur de uniuersali in bctu representative. Quarto pro fundamento propinquissimo,duod est natura suiddit liue cognita , & abstracta a suis ins rioribus; tunc enim natura est in potentia propinquissima, ut possit de suis inserioribus praedicari. Et nota,qubddico ouidditatiue cognita,quia ut quidam dicunt intellectus non po est alicuid abstrahere a suis inserioribus nisi p: ius aliquo modo cognoscat illud ria loquor hic de abstractione non qua abstra
168쪽
abstrahitur natura a proprio supposiato, sed qira abstrahitur si perius ab inferioribus. Secunda di tinctio eit, φprimum poteli accipi duplicitet, ut notat Auet. s. hy.com. 3. Vno modo Ia ge, ut cli synonimum ei, quod est per se ; & sic accipitur primum in prima sdefinitione unitiei talis post a primo Poster ut ait Auerico m. 3 6. Alio modo accipitur sti leti , S: distinguitur colatia per 1 e, sicut minus commune distinguitur contra magis comune; in plus namque se habet per th, quam primo,ut dicit Aues. 2. phy.co m. I. ubi vult, quod primo in definitione natui ae no accipitur, ut eli idem quod per se. Possiimus aliter diuidere primum, licedo. Quod quandoque importat primitatem generationis, seu originis, de qua loquitur
Philosophus 9. meta. tzX.co m. I . cum ait. Di Iora generatione esse posteriora perfectione. Quandoque importat primitatem pi aecisionis, sicut in definitione uniuersalis,quam dat Philosoph.
primo Poster.tex. II. cum ait. Univer
sale dico, quod utique & de omni sit, di per se, & secundum quod ipsum . Vbi tu secundum quod ipsum, idem est
quou pi imo seu idem est,quhd solum: propter quod videtur hanc definitionem concidere cum illa, quae datur de proprio a Porphyrio, cum ait. Pro-Prium conuenne omni, soli, S se fier. Et forte cum illa, quae datur a Phi-osopho ptimo Toph. cap. . cum ait.
Quod Promptu eu, quod non indicat quid est este, soli autem inest, & con-ue sim praedicatur de re. In quibus definitionibus ly solum t ac similiter lysecundum quod ipsum, seu primo im-l ortat praecisionem. Per di tum Phi-oroni hoc poteli persuaderi . Vult enim, quδd haec sit per se, Isocheles
habet i es, e quod careat eo, quod est secundum quod ipsum, nam praecise non couenit Isocheli habere tres, cum alijs quoque speciebus trianguli conueniat. Et si quaeras,an quic9uid conuenit praecise alicui, conueniat illi adq
quatς Dico quod quicquid conuenit
nire prPcise non infert couenialicui adaequate, conuenit illi praecise, Q ilicet'
quia si non conueniret praecise illi, nec conuenit etiam adaequale conueniret, nam illud alicui dicitur conuenire adaequale alicui, ita adaequa- nec excedit,nec exceditur ab illo, si au te conuetem non praecise conuenit et illi, sed nil illi etiam alteri, iam excedet et illud. Vt praecise .liat et de risibilitate, quae s conuenirete ni, non conueniret adqquate homini. Non tamen quicquid conuenit prPcise alicui, conuenit illi adaequate, ut patet de esse grammaticum, quod princi se conuenit homini, quia non alteri ab homine; non tamen adaescate conuenit homini, quia non quilibet homo adaequa est grammaticus. Qirandoq; primum xc impoliat adaequationis primitatem, sicut quidam dicunt, quod accipitur an definitionibus uniuersalis, quas ponit Philosophus primo Pollerior. text. I I. Quandoque importat primi atem perseAionis, sicut accipitur Io. Iraria. texta com. 7.cum Philosophus dicit . In uno
torum. Quantum ad hanc distincti nem duo notabis. Primo quod aliquod obiectum potest dici prinus , Obiectu
secundum adaequationem dupliciter, adaequa- scilieet vel secundum adqquationenias tum du- ad potentiam ,πt quando est tale,quod pliciter. per eius Irationem potentia attingit, quicquid attingit. Vel secundum advquationem ad unum actum ; quod iuceis, qua do obiectum terminat aliquem unum actum intelligendi, non ut pars alterius obiecti: &hoc modo quantum bipedale dicitur intelligi adaequa-
te pars vero eius non intelligitur ad quate, nec pi in o. Secundo notandu,
quod aliquod obiectum potest dici primo notum primitate persectionis, velut persectio se tenet ex parte obiecti
cogniti, S sic obiectum, quod est per- milite Isectius in se, dicitui primo notum: ut pse stio- est de substantia respectu accidentis. 'i dupli vel ut persectio se tenet ex parte co- rgnitionis ; & sic obiectum, quod perfectius attingitur,dicitur esse prius la tum, ut in de accidente respectu suta stantiae.
169쪽
Notitia virtualis quid. Notitia actualis quid. Notitia intuiti ua& abstractiva sid. Datur notitia in
stantiae. Tertia distinctio est, quod duplex est notitia, quaedam quae consistit in actu primo, quaedam quae consistit in actu secundo. Notitia, quae dicit actum primum, est duplex, quaeda est habitualis: quaedam virtualis. Notitia habitualis est, qua obiectum est in proxima dispositione ad cognosci, nisi aliquid impediat. Est autem ii proxima dispositione ad cognosci, qnvel in se,uel in specie est sic prisens intellectui in ratione actu intelligibilis, ut statim intelledius possit elicere actu circa iesum. Notitia virtualis est qua aliquid cognoscitur virtute alicuius, quod per se primo terminat intellectionem. Quod tunc est, quando intellieitur aliquod totum, quodcunq; sit illud, vel scilicet essentiale,vel integrale,vel uniuersale semper enim virtualiter intelligitur pars eius, cum per se primo intes igitur totum. Sicut cuintelligitur homo, intelligitur animal in homine, ut pars primi intellecti. Similiter cum intelligitur totum bipedale , pars eius dicitur intelligi virtu liter. Similiter quando animal primo& per se intelligitur, homo,ut est pars subiectiva animalis, dicitur quosa modo virtualiter intelligi. Notitia , quae consistit in actu secundo quae appellatur notitia actualis est qua aliquid actu cognoscitur. Subdiuiditurque in intuitiuam, & abstractivam ,
quarum notitiarum disterentia si inititur ex parte diuersitatis praesentiae mbiectorum, & non ex ipsa diuersitate obiectorum: diuersitas enim praesentiae obiecti potest causare diuersitatem specificam inter notitias respicientes idem obiectum primum ; ut alibi habet declarari r unde notitia intestiua respicit obiectum ut existens, & ut in se praesens; abstractiva vero respicit obiectum , ut est praesens per aliquod
representativum. Et notandum,quod
utraque notitia sintvit tua scilicet, &abstractiva potest diuidi in confusum,
de distinctam. Quod autem detur notitia intuitiua consula, est sententia Fran. de MV. I. 13.q. p. quod quomodo possit esse veru, alias declarabitur. Vide ea,quae alibi dixi, declarado quomodo non obstante identitate reali subieeti, & passionis ; subiectum potest cognosci intuitiue, non cognita passione. Illudque ad propositum applic
bis, considerando, an actualis existe
tia superioris, & in serioris sermaliter distinguantur. Speculare igitur, bene masticando. Notitia distincta est qua
res cognoscitur definitive, seu quantuad principia intrinseca. Vt cognoscedo nominem esse animal rationale . Et nota, quod ad cognoscendum aliquid distincte, non est sorte necesse Ico gnoscere omnia eius si .p eriora' s cus autem videtur esse, si linid cognoscatur distinctissime . Sicut nec etiam
ad cognoscendum aliquid persecte ,
seu in genere,est necesse cognoscet e omnes eius causas. Ad cognoscenduvero perfectissime aliquid, tam scilicet in genere, quam extra genus c inoscendo scilicet illud omnibus mo-is,quibus est cognoscibile) est necesse cognoscere omnes eius causas. Ex
plum est de homine, qui potest cognosci inquantum est animal. rationale s a non cognoscendo,quia est substantia, nam prius resoluitur homo in animal, & in rationalitatem, quam in substantiam. Notitia confusa est qua aliquid cognoscitur, ut exprimitur per nominem, seu secundum quid nominis , vel in suo superiori. Vel aliter possiimus dicere, quod notitia distincta est, quae resoluit rem in partes definientes. Notitia vero confusa est, quae non resoluit rem in partes rei conceptibilis. Et hic loquor ne dum de partibus essentialiabus,seu integralibus, sed etiam de subiectivis; quia ne dum loquor de toto essentiali,sed etiam de toto uniuersali, seu potentiali. Ex hoc sequitur totum
ne dum essentiale quale est in serius respectu superioris) sed etiam uniue sale, seu potentiale quale est superius respectu inferiorum posse cognosci confuse. Imo videtur, quod quanto
Notitia distincta quid. Ad co-
170쪽
tollitur. aliquid est magis uniuersale, tanto ma iis confuse cognosci queat. Et piopter oc dicit Io. Eanonicus primo i ny socorum. q. a. &Ant. And. primo mina. q. ro. Quod sunt uersale consideretur ut totuin, seu ut indistinctum cognoscit confuse. Si aute consileretur ut pars , seu ut definiens cognoscitur distinete. Qv AN TvM, AD secundum articulii,
in quo declarandum est,quid est primit
obieetum intellectus quantum ad omnem pi imitatem, Sc quantum ad Omnem notitiam, pono decem conclusi nes . Prinia conclusio sit is a. Primum obiectum promitate neneiationis uia notitia intuitiua comula eli singui .ire. Probo illud est primum obiectum ii tellcctus pi imitate Senerationi S In notitia Nituit tua consula, si est primum obiectum sensus in eius notitia intuitiaua consula, tale est singulare, e go N e. Notandum est pro intellectu huius c clusionis, ' licet notitia intuit tua, tam in lecti , ij sensitiva terminetur ad aliquid existens, di in se prssens, sic lno terminatur ad obiectum, ut relucet in aliquo representativo: non tamen pi opter hoc ess necesse, quod ita minetur ad ii cceitatem tanquam ad ratione cognoscessi. Hoc patet de actibus intelligendi, qui a nobis intuitaue cognoscunt,ut quidam dicunt, no lamen talis notitia terminatur ad eorum dissere etiam indiuiditatem tanquam ad ratione cognoscendi, quia aliter possemus c cnoscere pro statu isto disterentiam , Lu distinctionem actuum,sine recursu ad obiecta , quod non videtur verum,
t alibi diximus . Similiter hoc idem patet de actibus sensus, quia si terminat et ur ad disserentiam indiuidualem, tunc sensus posses distinguere inter q-cunque singularia, quod est falsum, ut clarum est de duobus ovis, inter quae est maxima similitudo. Quia si obiicias, quia quicquid cognoscitur ut existens, cognoscitur ut singulare, & nihil potest cognosci ut singulare, nisi cognoscatur eius disse etia indiuidualis, cum igitur notitia intuitia sit obiecti ut existit, ergo erit obiecti singulatis subratione sirgulas itatis; Qua uis ex his, quae diximus in nostraqt aestione, An quicquid cognoscitur cognoscatur sub ratione uniuersalis, manifestu sit, quid ad hoc sit dicendum. Tamen pro nunc dicamus, quia quicquid cognoscitur ut istens,cognoscitur vi lingulare.&quod nihil potest cognosci ut fingulare, nisi cognoscatur eius disserentia indiuiduatis,ut ratio cognoscendi, vel ut ratio cognita: Notitia intuitiua distinet a sngularis tei minatur ad disterentia indiuidualem tanquam ad rationem cognoscendi. Notitia vero singulatis intuitiua,& confusa, rei minatui ad dist rentiam indiuidualem, tanquam ad ra
tioncm cognitam, non tanquam ad ra
tionem cognoscendi. Aliter dicitur a quibuslam,quod sicut exilientia, ita quocue differentia indiuidualis accipi potest vel in generali,vel in pat liciti ri. vide pro hoc Fran .de May.pIimo. d. 3. q. 9. Tunc dico, quod nihil potest . cognosci ut singulare, nisi cognoscantur distet entia indiuidualis, saltem iris generali,& ita notitia intuitiua cons sa singularis, est obiecti singularis subratione singulat iratis, non tamen sub Propria ratione singularitatis, talis igi-trar notitiaret minatur ad disterentiam indiuidualem coceptam, non in particulari, sed in generali. Ex quo sectuitur, intelle him, & sensum posse aliqua cognoscere intuitiue,& tamen non posse discernere unu ab alio sine recursu ad alia.Non.n .pore si discerrere unum ab
alio, nisi per dissimilitudinem, sed cocilitendo di iam indiuidualem in sener l, non concipit aliaua dissimilitudo inter indiuidua,erso circ. Exemptu est de duobus actibus intellectus, di de duobus ovis: intellectus. n. no ponit driam inter duos actus eiusde poter tiae, nisi recurrendo ad obiecta, vel ad aliquid aliud: nee sensi is ponit driam inter duo oua similia, nisi recurrendo ad diuersa loca, vel ad alia huiusmodi. Secunda conclusio si issa, prin. um obic etiam in notitia abibactiva confusa, loque do dei primis Qco scisus, R itellectis
tuitiue,& tamenno discernet illud ab alio. Pi in tam obieetu