장음표시 사용
191쪽
dilutio. Sensus suo est singula
Sensus Potest dii pla cofiderari.
singuIaritas potest poni ratio sub qua,
ves verius ratio sine qua no . Et nOtandum qubd quomodocunque accipiatur sentire, semper idem est obiectu primum potentiae sensitivae, & ipsius actus. Verum tamen est, quod illud, quod est obiectu sensus, non est obieetum ipsius sentire secundo, & tertio modo sumpti, nisi ut est sub singularitate: propter quod Philosophus. 2.poster. dicit, sentire esse circa ea,quae Sut singularia; ibi nanque loquitur de sentire secundo, & tertio modo inapto. Sensum vero dicit ibidem esse viriue salium, quia singularitas non est ratio sine qua non respectu obiecti sensus, sicut nec respectu ipsius sentire primo modo sumpti. Licet sorte sit conditionecessario concomitans obiectum sensus. Et si obijcias contra hoc. Tum
quia Philosophus saepe dicit, sensum
esse singularium. Tum quia in mea quaestione, an uniuersale sit primiam obiectum intellectus, dixi, Vniuers te esse primum obiectum intellectus primitate praecisionis, quod tamet non videtur esse verum, si obiectunt sensus est uniuersale. Dico quod sensus potest dupliciter considerari. Uno modo inquantu est potentia, alio m do inquantum respicit actum, seu inquantum per actum attingit obiectu .
Loquendo de sensu primo modo con-sderato, non est di itinguendum de ν eius obiecto, quod, & quo quia sic tantum est distinguendum, cum est sermo de sensu considerato, ut respicit actum,& non de sensu considerato inquantum est potentia, seu inquantum est quaedam facultas . Et ideo sine aliqua uistinctione dico, uniuersale esse Obiectum sensus primo modo considerati. Si autem sit seimo de sensit secundo modo considerato: sic est distinguedum de obiecto quod, & quo. Obiectum quo, seu ratio formalis obiecti sensiis, est ipsa natura. Obiectum vero quod est sin lare: & hoc modo sentius dicitur esse sin ullarium, scut &actus quo attingit oinc tum. Et per hoc patet quid dicendum ad contradictione quae videtur esse in dictis Arist. de obiecto sensus. Ad aliud qJ obiicitur, Dico, quod uniuersale, ut comparatur ad potetiam attingente ipsum per actum, dicitur etapi imum obiectum intellectus primitate praecisionis, quia uniuersale non est obiectum sensus considerati inquantum per actu attingit obiectum. Ad sextum princia
pale patet ex dictis.Vel aliter dicamus, quod supponit virum falsum; scilicet intellectu, S sensum distingui poenes
obiecta formalia, quod tamen est sausum : nam sensus, & intellectus nCnis sunt potentiae disparatae, de quibus verificatur illud commune dictum, quod scilicet potentiae distingutur per obiecta sermalia. Sed sunt potentiae sit bordinatae,quae tantu distinguntur poenes obiectum magis commune, & minus commune. Notandum quhd crimini titur fallacia figlirae dictionis,comm tando quod in qtio, sic arguendo. Sensus est alicuius sub ratione unitiersalis, ergo quod sentitur est uniuersale. Ad septimum dico, quod Commen.loquitur de unitiersali representatiue, quod causatur ab intellectu agente .hVel dicas,quod loquitur de uni iter sali in potentia propinqua, vel de uniuersali in actu, quod causatur ab intellectu pos-sbili: non autem loquitur de uniue sali in potentia remotissima, quia tale praecedit intelliget e, ac sentire . Ad Octauum nego cosequentiam: ad eius probationem dico,quod sentire est sit gularis per rationem, S sub ratior
naturae. Ad n num nepo consequentiam, se sus cnim non se abstracti uias quia nec species sensibilis repressentat naturam sine singularitate; nec sensus cognoscit naturam sine singularitate. A l decimum dico,quod pr o tanto co gnitiones singularium dicuntur pi priae sensibus , quia ratio singularitatis est requisita ad actum sensus , scut ratio sine qua non . Ad illud Alterrois. I. de anima dico. Sensum comprehendore intentionem huius hominis indiuiduis Resp. ad
Resp. ad 7. princ. Resp. ad 8. Princ. Resp. ad
192쪽
dui, ut rationem cognitam, & non ut rationem cognoscendi: & ideo cum sensus non possit comprehendere essentias rerum sine intentione indiuiduali,dicit Averr. sensum non compreResp. ad hendere essentias rerum. Ad undeci-xa. pi inc. muna dico, quod concludit singularitatem esse rationem sine qua non, seu necessatio concomitanteres 'dictu ali- Rei p. ad cuius actus voluntatis: quod concedo.
xiJ. Prm. Ad xltimum dico dictu Arist. in proemio mei. intelligendum esse de actio- ctione, nybu transeuntibus, & non de immauo sunt nςnub , intellectio autem, & volitio noula sunt actiones immanentes . Aliter ditarium , ctiones esse singularium posse in telligi tripliciter, uno modo in rati ne ericientis; secundo in ratione subiecti . Tertio in ratione obiecti. Primo , & secundo modo propositio, de uniuersaliter vera, saltem loquendo deessiciente, &de subiecto quod, nam haec intellectio est ab hoc intellectu,& in hoc intellectu . Non tamen est uniuersaliter vera tertio modo, & maxime loquedo de ratione formali obiecti, quia haec intellectio potest esse
circa aliquod uniuersale s . Nec forte semper est vera de inciente quae: quia natura saepe est ratio agendi. Nec etiam est uniuersaliter vera de subiecto quo quia quandou; natura est ratio recipiendi, sicut eli de natura si
biecti respectu propriae passionis.
Virum immaterialitas sit causa
restitionis, ac reflexionis in s
IDE Tua quδd non ,nam sen-1us communis, memoratiua, ac cogitatiua sunt potentiae collat uiae,& tamen sunt materiales, ergo immaterialitas non est
causa collationis. Antecedens proba
tur per Philosophum. 1. de anima. tex.
comm. I s. ubi ait. Et quia iudicamus etiam album, & dulce, & unumquodqque sensibilium, comp arando ea ad in uicem. Item vis iis, & auditus sunt potentiae materiales, & tamen sunt rest xivae, ut patet per Philosothum. 2.de anima. t.c. 1 3 6. ubi dicit, quod visu sentimus nos videre, & auditu sentimus nos audii e . Item sic arguit Fran. deblay. I.d.3.o.xj. potentia Dei prodiis ua, & motura Angeli sunt immateri tes , & tamen non sunt reflexivae, e go, S c.
in sine, &in . d. 43. q. 2. ubi dicit. Quod quantum non est super se res
xilium. Et confirmatur quia secundum Proculum, nulla virtus corporalis,vel
originaria est super se,vel super actum suum reflexilia , huiusque nulla ratio videtur posse assignari nisi ma erialitas
talis virtutis. Hvrc Di FricvLTATI respondeo,& prius praemito duas distinctiones. Immat Prima est quod aliquid potest dici ma- riale, &teriale , vel immateriale dupliciter 3 materia-vno modo intrinsece, alio modo ex- le quot utrinsece . Intrinsece con ingit triplia pliciter. citer, nam aliquid potest dici mater i te, aut propter habitudinem qua habet ad informandam materiam: re sic se mae, quae educuntur de potentia mat riae , imo & ipsa anima intellectilia , dicuntur materiales. Et per oppositu,
illud dicitur immateriale, quod no est
aptum informare materiam, ut est de Angelis. Aut quia habet materia tanquam partem sui, seu quia educitur de potentia materiae, & sic lignum, ac forma lapidis dicuntur entia materialia . Et per oppositum, quod non habet materiam partem siti, nec eductu tur de potentia materiae, est immate riale, & hoc modo anima intellectiva
dicitur immaterialis . Aut quia in esisendo, & operando est coniunctio materiae, & fic sensus dicuntur potentiae materiales. Et per oppositum, quod est coniunctum materiae in essendo,no
193쪽
diutem in operando dicitur immateriale, & sc intellectus, & voluntas dicuntur potentiae immater lates, nam noris utuntur organo in ope iando. Extri
sece vero aliquid dicitur immateriale in comparatione ad eius primum obiectum, de sic sensus exteriores dicuntur Potentiae materiales, obiectum nanq; eorum non abstia hit a conditionibus materialibus. Et per oppositim, illa Potentia dicitur immaterialis , cuius obiectum abstrahit ab istis conditionibus; esse hic. & nunc, ac aliae huiusmodi hocque modo intellectus,& voluntas lunt potetiae immateriales,oblactum enim motivum intellectus pronatu illo est quidditas i ei sensibilis ut
habet ille. I. d. I. q.3. & in quOl. q. I A. Secunda distinctio est,quod triplex est actus intellectus, scilicet rectus, coli titius, & reflexus. Et similiter dicatur de voluntate. Actus tectus est quo im Actus re tellectus fertur in obiectum extia , ct ild, absolute, di directe. Dico in obiectu extra, propter Usum intellectum, ac propter ea,quae sunt in intellectu; quae
non cognoscuntur actu recto a nobis,
saltem pro statu isto. Quod manifestuest de obiecto cognito, ut cognito; de actibus de genere actionis, qui sunt actus productivi; de actibus Ue genere qualitatis, qui sunt actus intelligendi ; & uniuei saliter de actibus ne dumst intelligendi, sed etiam intellectus, nul
lus enim talis cognoscitur actu recto
a nobis. Similiter nec habitus; nec species; nec modus operandi intellectus, qui est agere naturaliter,& necessat io; nec intentiones secundae, quae sunt in intellectu non subiective, vi q. 9 . Vni aerialium declarauimus, sed obiectitie, & sicut essectus in causa, nec alis daliud huiusmodi actu recto a nobi S Intelligitur. Dico ulterius abiblute, &directe ad disterentiam actus comparativi, & restexi. Esl nanque actus comparativus intellectus, quo intellectus in diuersa obiecta cognita, vel in idem obiectum cognitum , per modum iudicii comparative tendit. Dico , et in Actus cora alluvquid. idem obiectum cognitum, quia intellectus potest adinvicem comparare nedum diuersa obiecta apprehensa, sed etiam idem obiectum aci se ipsum: &hinc est quod potest fundare diuersas intentiones in eodem , ut patet dicendo homo est homo, nam in homine posito ante copulam verbalem fundatur intentio subiecti, in homine vero posito post copulam fundatur intelio praedicati. Dico ulterius comparati vh ad disterentiam actus recti, ac resexiquibus intellectus absolute sertur in obiectum. Dico vhimo per modum iudicij, ad differentiam actus collativi voluntatis , qui est per modum usus, ordinis, dilectionis, & acceptationis . Actus resexus eli quo intellectus te dit in obiectum conuersitae. Et dico conuersiue ad disterentiam actus recti, quo directe tendit in obiectum. Sunt autem obiecta in quae tedit intellectus conuersiue, ipse mei intellectus, ac quae sunt in intellectu, & talia. Similiter dicatur de voluntate, eius enim triplex est actus, scilicet rectus collatia uus, & reflexus. Differt enim intellectus a voluntate non per nummuno
actuum, sed potius per modum tendedi in obiectum : intellectus enim c gnoscendo per modum iudici j tendit an obiectum, voluntas vel is volendo, vel nolendo, per modum dilectionis , vel odii, acceptationis vel restitionis, usus vel fruitionis tendit in obiectum. Differunt etiam quantum ad modum operandi, o ilia ille naturalitar. & n cessario, ista libere, S: contingenter operatur. Si alitem quaeras an cisti guant ut etiam per obiecta sorinali , γDico quod non, idem enim est obiectum materiale, & sol male intellectus& voluntatis, nam potentiae suae distinguntur per obiecta formalia, sunt potentiae omnino disparatae, ut habet
Scotus. I. d. 3. q. 3. seu sunt potentiae organicae, vide docto lem. 2. d. χε. i is
solutione secundi principalis, ac aliabi, ut nostri. His Actus reflexusO Intellectus, es
194쪽
tollitur. Respon. Lycncti. Urs Drs TINerro MI avs piaemissis
dicamus, quod potentia habet pose in obiectum aliquo actu cogni tuo, vel appetitiuo, ab eodem a quo habet quod ni copia iiiva, vel appetitiua, sed
hoc habet a sua ultima differetia, sicut enim homo rationalitate tanq ultimo constituente est hornu, ita potentia cognitiva a sua ultima disset entia habet, quod sit copnitiva, e go a sua vltima disterentia habet posse in obieetu aliquo actu. Quod non tantum de potentia cognitiva est verum, sed etiam de appetitiua; quod enim in mente est assit matio,'negatio, hoc in appetitu est prosecutio, & fuga, secundum Philosophum. 6. Ethi c. 3. Cum igitur sensus sit potentia cognitiva, vel appetitiua , ideo potest habere actiim aliquem circa obiectum. Quod si ob ijcias ner Philosophuin ubi supra dicentem, sensum non esse principi u alicuius actus, ait enim. Horum autem sensus, neque minus principium adius. Dico Phi Iosophum ibi loqui de actu qui est praxis, qualis est actus humaniis existens in nostra potestate, & elicitus consormiter rationi rectae. Et ideo subdit. Manisellum autem, qudd belliae quidefensum habet, astum aut non coicant.
Ex his sequitur quod causa quare potetia actu recto potest tendere in obiectiim, non est inamaterialitas, na aliter sensus, qui est potentia materialis, non posset actu recto apprehendere obi ctum. Loquendo ver b de actu collativo, & reflexo est maxima dissicultas, quae nam sit causa collationis, & res xionis in potentiis: nam videtur doctorem multis in locis velle, immaterialitatem esse caus)m huius: & tamen est instantia de sensu coi,& de multis aliis ut patet arguendo ante oppositum quae sunt potentiae collativae,& tamen sunt males. I.ychelus super .q. I7.quol. dicit ' imat ei talitas no est causa pcisa collationis,quia mae organicae sensitiauae possunt causare relationem ronis, non im cognoscendo obiecta. sed etiacoparando unum ad aliud. Sed quae postea sit collationis cause pcisa, hoc ibi
dicit, φ causa praecisa reflexionis est, quia in actu recto inuenitur ro sui primi obiecti adaequati. Et hoc idem uicit Gadius in quot. Scoli. q. ι7. bi ait, P cum obiectum tam intellectus, si voluntatis sit ens, sub quo cotinetur ipse inet intellectus, & eius actus, ac caetrara q sunt in ipso intellectu, ideo intellectus, & voluntas sunt poae reflexi iret. Sed isti, ut vides, nituntur reddere ratione praecisam, quare potentia sit reflexiva, non aut quare sit collativo s. Dicamus iῆitur nos collatione, & r flexionem Uupti accipi posse, uno modo proprie, alio modo improprie. Collatio improprie est coparatio, qua
conserniatur obiecta, comparatione conueniente obiecto ex natura obiecti ; Ut cum panis coparatur cani, talis nanq; comparatio couenit pani ex natura obiecti, cum panis sit cibus c ueniens cani. Uel collatio improprie sumpta est qua aliquis ex memoria
unius facit illud, quod est sibi conii niens,& non aliud, quod est sibi disco
ueniens. Collatio proprie est qua co- paratur obiectum coparatione no conueniete obiecto ex natura oli lecti. Seu
est quς est per discuisu a noto ad ignotum, vel saltem praesitipponit talem discursum. Has descriptiones possumus colligere ex his ' habet doctor. q. II.
improprie sumpta est qua potent ia eotest se reflectere super actum potentiae in serioris. Reflexio proprie sumpta est qua potetia reflectitur super se ipsam, ac super proprium actum ac super alia
ἔliae insunt potentiae Collatio, ac re-exio tantum improprie sumpta coii est sensui interiori. De collatione patet per Phum. 2.de anima tex. com. I subi concedit sensum coem esse collativum. Hoc idem concedit doctor. 3.d.3 3. ubi ait, ' proprie no conceditur conferre appetitui sensitivo conueniare, vel cuicunque sensu interiori,scut volutati, di intellectui. Etia Ant. And.
Collatio imiprie quid. Collatio pio Priequid. Refexio im'prie quid . Reflexio proprie quid.
195쪽
2.met. q. . dicit, qJ sicut bnua aliquomodo habent experimentum, ita in proprie habent collationem. De re- nexione etia patet per Phum. v. de aia. t.c. I 36. ubi vult, qu bd visu sentimus nos videte,& ibi accipit visum pro lensu communi, ut exponit Egidius, nam sensus cois, ut coniungitur visui vocatur visus, Sipso Q coniuncto sentimus nos vide. e. Haecque expositio co-
D mrs est dictis A iff.de somno,& vigilia,& rhem. in 1.deata in expositi ne tex. I 4 8. ubi dicit. Sensu coi sentimus quod videmus, & audimus, non Visu, aut auditu. Etiam Alex. Aphro. lib. pri. le aia.cap.de sensu coi ait. Hoc aut coi sensu , S videntes nos, & audientes , & singulis sensibus sentiet essentimus, qui . n.videt auditue, audire se se, & videre iam sentit; nanq; non
alia potestate si sensu nos ipsos sentite
percipimus; neq; tamen nos videre videmus, neq; nos audire audimus, cum
nec vibete ipsum, siue visio visitis sit, neq; audire, siue auditio audibilis; sed hoc primi, S: proprij sensus qui coisdr, opus & functio est. Haec Alexader. obiectio ς utra isti obijcias ostendendo sen- subtilis. 'ς0ent, memoratiuam, ac imaginatiuam esse poas proprie collativas,& reflexivas; na scotus in libris de aia. o. 9. dicit quod sensus cois non est potetia
proprie collativa sicut memorat illain, vel coetitativa, memoria.n .cognoscit
suum ouiectu, ut disi s a p:ssenti,no cognoscendo tempus mediu, est enim praeteriti, vis raeteritum est': sed sensus is sit confert unum sentibile alteri,
quod simul sentit ipsa sensibilia,Se senti: ipla disserte sine medio: Haec ille. ex quibus videtur sequi vel colligi, qs. memoratiua vel cogitativa potetiae si proprie collativa. item videtur imaginam tam ,memorat itia ac sensum coemproprie esse rora reflexi iras, nam i - namur nos imaginari: Ac imaginatuisse, & memoramur nos memorat
suisse, similiter etia sensus cois sentita tum proῖrium, ergo illat potentiae sint proprie rectexiva: Patet cosequetia per locum a definitione ad definiatum. Ad primum dico quod coparando sensum communem ad memoratiuam, leu cogitatiuam, memorat tua, seu
cogitativa dipi oprium collativa pi prer ionem qua tangit doctor ubi si pra, sed coparando oes has potentias ad intellectum, & voluntatem, nulla dicitur pioprie collativa. Ad secundudici potest, quod imVinat tua, memoratiua, & sensus cois sentiunt propriuactu; non quia reflectant se super proprios actus: sed quia ab actu imagin tionis, & ab actu sensu cuis defluunt quaeda in spes in organo sensus particularis siue interioris,in qua spe est similitudo illius actus; & a qua spe pote ilinragmatiua,vel sensus cois immutari, ut Pe cipiat proprium actum. Coli tio aut,ac reflexio proprie sumpta co- uenit tm intellectui, ac voluntati, &non potentiis sensitivis. Qubd si qumras, quare illis Potenti s uti,& no illis conuenit collatio, S: reflexio pioprie sumpta λ Dico qir per id per quod conuenit poae posse habere actu circa tale obiectum, per illu d idem et sibi conuenit posse habere talem vel tale actum, circa tale vel tale obiectum, sed interulectui , & voluntati ex propria earum
rotae conuenit habere tale obiectu, seu actu circa tale obiectum, igitur ex propria rone harum potentiarum praecise conuenit eis habere actum cohatiuit, ac reflexum circa tale, vel tale obiectu.
Sed qm ratio, seu ultima diisset entia costitutiva harsi poatum est nobis ignota, ideo ais namus pro rone collationis, ac reflexionis disserentia, per qua potentia intellectiva, & volitiva differunt a poterariis sensitivis , talis autem ditarentia est immaterialitas. Veru inest, in non loquor de quacunque immateriaditate; sed tui de ea qua aliquid dicitur immateriale, quia non est colunctum materiae in operando, & de ea qua aliquid dicitur immateriale rati ne obiecti. Nec loquor de immateriar litate sic in coi, sed do immaterialitate contracta ad potentias cogititiuas, vel oppe- Memoratiua , de cogitatiua quo proprio
Imaginatiuatas, Msensus cois quo
196쪽
appetiti Us, & serie tantum ad illas,
quae possunt habere diuersos acitis. Et notanter addo hoc ultimum propter potentiam reflexivam, quae forte non est in Deo , quoniam no potest habere diuersos actus,'quicquid. n.est in Deo
est de se hoc: sy quod dicimus plures
filios non posse et e in diuinis, hoc na-que non proprie est proptςr adaequa Monem tetmini, sed quia ut dixi, quicquid est in Deo est de se hoc, unde si per impossibile no esset ille silius, nec alius esse posset. Immaterialitas igitur contracta ad poas cogniti uas, ac appetiti uas est causa pcisa collationis proprie si impiae; vel modo illae potet maepossint habete plui es actus, vel non, nil refert quantum ad collationem proprie sumptam. Et hoc ultimu dico quia Maurit iusq. 3. uniuersalium & multi alii tenent. Deum posse causare secundas intentiones, quod nequit fieri sine collatione. Nisi dicas, quod ideo non pote it causare secundas intenti nes,quia actus tedius in Deo no distinguit contra collativit Imaterialitas aut contracta ad potentias ἡognitiuas uel appetit tuas, quae possunt habete diuersos actus,est causa praecisa reflexionis. Et propter hoc negamus potentia Dei productivam esse reflexivam; quamuis sit imaterialis; nam inquantum productiva, neque est cognitiva, neque appetit tua: nec etiam potest habere plures actus. Similiter ex hoc patet potetiam motivam Angeli non esse reflexivam, licet sit imaterialismon enim est cognitiua uel appetit tua. Sed ex his quae usque modo diximus insurgunt quaedam
cissicultates. Prima est quare sensus exteriores,& interiores sunt potetis materiales: ex hoc namque manifestum
erit quare non sunt proprie collatius nec reflexivae potentiae. Dico qu sicut intellectus, & uoluntas ut ad propositum nostrum est dicunt potentiae
imateriales, quia non utuntur organo
in operando, & quia obiectum earum abi trahit a coditionibus materialibus; ita per oppositum trius exteriores, ac
interiores clienni materiales py hse dico, utuntur nanq; organo in operado, Se obiecta eoru non abstrahunt a conditionibus materialibus. De sensibus exterioribus hoc videtur satis manis stu.De sensibus veth interioribus sui
sunt, sensus cois, imaginatio, cogitatilla, aestimatiua, ac memorati hoc declaratur per ordine. Ouantu ad primum dico,qg organum sensus cois estv nu, non unitate agglegationis, quia aliter esset poa una tm aggregatione, g est falsum; quia tunc non esset poa Diripti dii tincta a particulatibus seu Gbus, qg repugnat Pho. 2.de aia ; ac rationi; Na si sensus cois non distinguetetur a sensbus particularibus, ergo duae psiae cognitiuae non subordinatae cognoscerent nigru, qJ non est dicendum, quia Deus & natura nihil f ustra agunt; Piobariir consequentia, quia poa pones driam inter aliqua extrema cognoscit ut tutaque,sed est aliqua poa
ponens driam inter nigru, & dulce,&aliqua q ponit driam inter nigium, &sci tun, S nulla eade mei poa respicit dulce, ac sonu quia distincta obiecta, rualia sunt dulcedo,& sonus, arguunt istinctas pora organicas, cogniti ura, non subordinatas, ergo diueris p Haec gnitiuae non subordinati cognosculniaru. Vnitas igitur organi sensus cois est unitas, no equide simplicis natur , sed mixt , 5 quasi mediae inter naturas
alio tu orean iu. Organum. n. sensus
cois se habet ad organa sensuu particulariis, sicut centru ad lineas procedentes ab eo ad circuserentia; seu se habet sicut radix ad qua terminantur ol gana alioru sensuu particulari v. Poaq; sei sus cois existes in tali organo est sicut rex sedens in solio iudicans de actibus particulariu sensuu ad ipsum terminatoru, representantiu sibi propria obiecta. Si aut qras in qua na parte residεt organu sensus cois Dico qd originative & radicaliter est in corae,copletiue aut in cerebro, & ideo poa sensus cois origina ur e corde, rmaliter aut
di quasi subiective est in cerebro, &Υ x hoc
organu sensus cois in squa parte est.
197쪽
hoc ide dicendum est de alijs sensibus.
Imaginandum.n. est qr a corde ad cerebrii procedunt qdam venat,vel nerui,a uibus originem ducunt organa olumen suum, q venae ad nerui faciunt conuin primo ventriculo anterioris partis cercb; i, in quo ventriculo est organus ensus cois, di a quo ventriculo piocedunt nerui ad organa sensuum exteriorum. Exeplum est de organo I oae visi-uae, pi o dunt nanq; duo nei ut, unus a parte dextela illius ventriculi,alius a parie sinistra, qui p o tendunt quousq; recipiant in suis os i ficus ipsos oculos, ει illi nerui concurrunt inter secantq; se ipsos ad modu Oucis, na qui oritura parte dextela, tedit in finis ita, S quia sinistra, tedit ac pi orenditur in dextera: in concursuq; illo tu duoi u nei uorum est organum poae vi uae, cuius est apprehende: e colore ac luce ; ac in illo concursu eli concauitas qdam persi potest este tra situs ipsius spia itus ab oculis, usq; ad pi imu ventriculum, in quo est organu sensus cois; & ulterius ab illo ventriculo eli via usque ad ventiiciatu mediu,& a medio usq; ad vitiinu. Ex his Oibus patet qa sensus cois estpOa materialis rone organi . Eit etiam potentia materialis tone obiecti, nam obiectum sensus comunis est sensibile commune, sed tale non abstrahit a co-ditionibus materialibus, ergo, &c. Et nota quod no accipio hic sensibile comune prout accipitur a Philosopho. r. de aia. ex.com. 64. ubi numerat quinq; sensibilia comunia. s. motum, quietem,
numeria, figura, S magnitudinem: sedro sensibis coi coita e fidicationis;&oc est innominatu, sicut et obiectum primum tactus dρ esse tangibile, ut es coe ad diu ei sas qualitates tangibiles, qr non habet nomen. Similiter dic mus poam imaginatiuam esse malem rone obiecti,qa sorte est imaginabile;& rone organi sta est in venti iculo posteriori anterioris partis cerebri,cuius ossicium est retinere species eoru quae app ehenduntur, ta a sensibus particulat ibus, j a lensu communi. αὶ vero possit discernere,vel ne, de hoc statim
infra. Similiter cogitatiua cuius o ciu est componere ea, qua in imaginatione reseruantur, Siri Auice. 6.nalium
lib. . m. pri. est potentiae malis, nam utitur olyano, qd est i inferioli parte yetriculi medit. Item aes imatiua, cuius offcium eli apprehendere In te limnes non sensatas, hac. n. uis appIehe-dit inimicitia lupi, licet non api Iehc-derit species inimicitiae per len Su Particulare est potetia malis, quia utatur organo, qδ eil in superiori parte cntriculi medii. Similiter dicatur de m moratiua cuius o Fctu es retinere ea, quae sunt apprehensa per aestimati Oric; unde scut se habet ima inatiua ad sensum communem. sc se trabet Iren Otativa ad allimatiua s an vero si aliquomodo apprehensua; de hoc satim infra ) esi troa materialis I habet .n.'S niim se eli in ventriculo pos: citoris partis celebit. Ex his Oibiis patet oes potentias senstiuas interiores,ne eum cogniti uas, quales sunt sensus cois, cogitatiua,S aestimatiua λ sed et reseruati uas quales sui inrapinatiua, di memoratiua esse poas males,& ideo nulla earii pioprie est collativa, vel refe-x ua. Et multo magis hoc sequitur de potent ijs sensti uis exterioribus. Secunda discultas q ex dictis oritur est, quia non videtur veru d imaginatiua& memoratiua sint potetis aliquo mindo collativae , et rc exitiae,qd tu supra amrmatum fuit. Et hoc probo auctoritate, & ratione. Auctoritas est Auic nae. 6. naturalii in lib. q. p.pri.ubi ultimaginatiuam no disces nere, hoc. n. est oscium sensus comunis. Ratio est i lis collatio S reflexio solum conuenit potentijs cogniti uis ac appetiti uis, sed nec imaginatiua, nec memoratiua sunt
potentiae cognitiuae, vel appetit tuae, ergo, &c. Quia non sint potentiae appetitiuae patet. Quod autem norus sint cognitiuae,ptatur quia aliter imaginatiua semper haberet a tum imagunandi, S: memoratiua semper haberet
adum memorandi, qJ non indicedit.
198쪽
Imaginatiua dupliciter . Memoratiua d pliciter .
pliciter. Probatur consequentia, nam activo totali, naturali, di pastiuo fimul approximatis ,-non impeditis de necessitate
sequitur a filio, sed activum totale, &naturale sensationis eli sensibile, vel in se, vel in specie ut communitet diciatur Sc passivum naturale a tali obiectoeli ipse senius, si igitur potentia imaginatiua , & meinoratiua sint potentiae cognitiuae, seu receptiuae cognitionis, cum eis obiectum sit semper praesens per speciem, ideo semper u
eis ei it aetus imaginandi, ac rememorandi. Hoc totum constinaratur, nana
Organum potentiae reseritatiuae specierum consiliit in opposita dis positione naturali ei quod est organum apprehensivae, seu cos nitiuae, nam organum cognitiuae consistit in dispositione calida,& humida, quia humidi est facile apprehede e , & per caliditatem si defluxus spirituum deserentium species
ad ipsana potentiam apprehensivam . organum autem testiuatiuae consistit in maxima siccitate , ac si igiditate 3, quoniam sicci, ac frigidi est bene retianere . Respondeo,& dico, quod imaginatio dupliciter potest accipi, uno modo pro potentia reseruatiua speci rum s alio modo e o aggresato ex imsa potentia imagina tua, & ex sensu communi . Similiter memoratiua quandoque accipitur pi o potentia reseruante species, seu ea, quae sunt a inprehensa ab aesti inatiua: Quandocuevero accipi ur p; o agg egato ex polentia reseruatiua,& ex alijs potent ijs cogniti uis. Fodem quoque modo potest distingui de actu imagmatiuae, & me moratiuae, nam quandoque accipitur pro ipio actu retinendi species: Alio modo pro actu cuiusdam aggregati ex
imaginatiua, seu memorativa, de cognitiva. Actusq; memorandi hoc socundo modo captus potest vocari memoria, ut patet ex his,quae habet Tat re us de memoria, & reminiscentia , ubi ponit tres acceptioneS memoi lae. Et memoria forte hoc modo accepta definitur a Scoto. 4.LA I .q I. cum est.
Memoria est recordatio alicuius amis Memoria praeteriti inquantum praeteritus est, quid. qui in fuit supposito recoidanti .Qua eo igitur diximus imaginatiuam,& memoratium esse potentias collati uas, de reflexivas accepi utranque secundo modo. Et per haec patet ad ea, quae obiiciebantur, illa namque procedunt de imaginatiua, & memoratilia primo modo jumptis . Ad rationes princia pales patet in corpote quaestionis.
Virum decies sis tenuis similitudo singularium, se genus
lIDE Tua quod non, nam species non est fimilitudo singillarium, ergo nec est tenuissimilitudo eorum. Consequentia patet. Antecedens probatur,
quia si species esset similitudo singularium, aut igitur hoc esset verum cle specie pro formali, aut pro substrato captain . Non primum, quia similitudo , quae est inter aliqua, seu aliquorum,sundatur in illisi ut patet de similitudine, quae est inter duas albedines s sed species pro formali non fundatur in indiuiduis, quia aliter individuum d nominaretur species ; quod est falsum, ergo &c. Nec hoc potest esse verum de specie pro subserato; quia similit do est respectus,at species pro substr to, saltem in generi: si ibstantiae,quanti taris, Se qualitatis, non est respectiis , ergo S c. Item videm , quod species non sit tenuis, sed pei secta smilitudo indiuiduorum, nam species est tot aquidditas indiuiduoturae, eso est pe
fem,Sc non tenuis similitudo eorum. Probatur consequentia, nam similit
do nil aliud est, nisi quaedam unitas qualitatis, seu quid litatis, secundum Boetium in Porph. cap.de specie, ergo cum species dicat totam quidditatem
199쪽
. Indἴuiduorum,dicet etiam totam simi- litudinem; & ex consequenti per Etam similitudinem indiuiduorum .
Haec ultima consequentia patet per Philosophum. s.mera. cap. se toto, &de perfecto,& 3. phy.tex. comm.64. &primo coeli tex .com. 3. ubi vult, quod totum & perfectum, aut idem penitus
sunt, aut secundum naturam proxima. Et Aueri in Epito. meta. tracti primo, cap.de to o. ait. Qubd totum uniue
sister est synon imum ad id quod G nificat notum perseeti, in primo namo suarum significationum. Item Via
detur , quod species sit magis tenuissimilitudo indiuiduorum, quam genus speciei um . Q ita illud est magis tonue, quod in plura partitur,sed species in pluia indiuidua partitur, quam genus in isecies,eigo &c. Item illud est magis similitudo, quod magis colligit,
quia tale habet maiorem unitatem, sed
genus magis colligit, quam species, nam colligat ines uidua, ac ipsas spo
est proposita propositio. Item hocroteli colligi ex dictis Arist. 7. phy. tex.
com H r. bl vult,quod in genere latent
aequivocationes, non autem in specie.
Cuius ratio est, quia in specie est maior similitudo indiuiduorum, quam in genere specierum. Vnde propter hoc concedit Philosophus in specie posse fieri comparationem, quod ne
declaranda, primo, quomodo species est similitudo singularium, & genus specierum. secundo quare species diacatur tenuis similitudo singularium. Tertio quare genus dicatur esse mastis tenuis similitudo spectetum, quam species indiuiduorum. Quantum ad primum praemittam duas disti rutiones. Genus, Prima est de genere,& specie, quae t. i-εe spe- pliciter possiant accipi. Vno modo proces tria substrato , seu pro materiali, seu propliciter. fundamento, quod idem est, & sic genus accipitur pro animali, pro colore, ae pro caeteris, quibus applicatur istentio generis. Et hoc idem dicatur de specie , quandoque enim accipitur pro homine, p ro albedine, ac pro caeteris naturis specificis, ilibus applicatur intentio speciei. AIio modo possunt accipi pro formali, seu pro per se
significato, quod idem est: & sic in portant quemdam respectum rationis, qui est secunda intentio ; non en in quilibet respectus rationis est secvota intentio,vt alibi declarauimus. Et notandum pro solutione muliarum dissicultatum, quae in logicalibus occurrunt; ac pro intellectu eorum,quae in- Υ Π
fra dicemus, quod genus,& species,ac myς 'Π' uniuersaliter omnes secundet intenti ΠΝ up :nes pro formali sumptae, quandoque sitς pol supponunt pro se ipsis, quandoq: pro Lunt up
fundamento. Et hinc est,qu delini- Poneio tiones , ac sermones, qui habentur de intentionibus, aliquando verificantur
de illis, ut supponunt pro se, aliquando vero ut supponunt pro fundamento . Exemplum est de ista intentione,
subiectum scientiae, de qlio subiecto
sermaliter sumpto verificantur condiationes, quas eo nit Philosophus primo Poster. scilicet habere principia, ea res, & passiones, ut supponit pro fundamento . Hoc idem patet de definiatione orationis; quae de ipsa oratione i a verificatur, ut supponit pro oratione Vocali; ratione cuius conuenit sibi habere partes, quae separatae nihil significant. Tertio de ultimo possint accipi species,&genus pro aggregato ex ii tentione , & sundamento . Secunda Similiti
distinctio est de similitudine : quae du- do duplipliciter potest accipi. Vno modo pro citer.
quadam relatione de primo modo relativorum, qua aliqua dicuntur sommaliter similia: esse namque formali- .
ter simile est essectus formalis similitudinis, sicut esse calidum est esseditis sormalis caliditatis; licet enim lignum sitectetiue calidum ab igne, tamen est formaliter calidum ipsa caliditare: &duo alba dicuntur formaliter similia
ipsa similitudine, quae est respectus,
200쪽
Iitas qd . similitudo quid . similia
relatio. Alio modo potest accipi similitudo pro fundamento quo , seu proratione uua aliqua dicuntur fundamentaliter es e similia. Et similitudo hoc modo suinpta nil aliud est, quam viritas in qualitate. Unde sicut si identiaras, si aequalitas sumantur Pro rationibus fundandi relationem identitatis,& aequalitatis,non sunt relationes; care latio non potest esse ratio saltem cl-timata fundandi relationem, quia alia ter daretur processus in infinitum inis rationibus iundandi: sed sunt quolam vetitates . Identitas enim est unitas in substantia, & aequalitas est unitas in , quantitate: sc etiam dicendum est de smilitudine hoc secundo modo sumpta. Quod manifelle patet per Boetium in Porphy. Editione secunda.cap.
de specie. Vbi dicit, quod similitudo
nihil aliud est, nisi quaeaam unitas qualitatis. Et hoc idem colligitur ab Aueri in Evit.merxtrae .primo. cap.de simia Ii. ubi ait,qubd simile dicitur de rebus, quarum sormae secundum possibilitatem earum sunt idem: ut duo rubea aequalia in rubedine ; & duo rubea quorum unum est minoris rubedinis. Ex hoc sequitiir, quod identitas , seu unitas illarum formatum est similitudo fundamentatis, qua res illae dicuntur similes sundamentaliter. Idem quoq; colligi potest a Philoso. . meta.cap. Je eodem de diuerso, ubi dicit. Similis esse, quoium qualitas una est. Ex quo sequitur, unitatem qualitatis esse similitudinem. Certum autem est, quod
isti non loquuntur de similitudine primo , sed secundo modo sumpta; quia unitas qualitatis non est relatio, sed bene est id,in quo fundatur similitudo: nam similitudo est relatio de primo relativorum; & tales relationes sund tur in unitate,vel multitudine, ut patet .meta. cap. de ad aliquid. Et nota dum quod, nec Boetius, nec Philos
stius in praedictis locis accipiunt qua talem praecise pro genere qualitatis, sed etiam pro qualitate substantiali. Quod aut cin qualitas quandoque a cipiatur pro qualitate substantiali, manifestum est ex ijs , quae habet ipse mei
Philosophus. 3.meta. cap.de quali. Et ex iis, quae habet Auer. in Epit .meta.
trach primo, cap.de quali. v bi ait.Qubd ualitas quandoque dicitur de imis ecificis, ut de humanitate , ia an
His praemissis dico, qu bd species insundamento non est similitudo singularium , accipiendo similitudinem pro relatione. Patet, quia nunquam spem cies est id quo formaliter denominat,ue indiuidua eius dicuntur ad se inuicem referri. Et hoc idem dicatur degenere respectu speciei. Si autem a cipiatur similitudo pro ratione indandi similitudinem inter indiuidua, quae
est unitas qualitatis substantialis: sic dico . speciem pro substrato esse Gmilitudinem singularium, & genus specierum; colligit enim species substari tialem similitudinem indiuiduorum,&fenus specierum, ut dicit Boetius ubi upra. . Et Porphy. cap. te specie, ubi ait, quod participatione speciei plure homines sunt unus homo. Si autem species, & genus sumantur pro sorma,h, & similitudo pro res pectu, sic sp cie non potest aliquo modo dici simia
litudo singularium, nec genus specierum. Tum quia nec species, nec genus sunt relationes smilietudinis. Tun ,
quia species non sundat in indiuiduis, nec genus in speciebus, quod tametis est dicendum, si ratione speciei, ac generis indiuidua , ac iecies debent dici similia. Si autem similitudo sumitur secundo modo, sic species, & genus pro formali possunt dici oliginative similitudo, nam species destum: tur, seu originatur ab aliqua realitate, seu proprietate, in qua indiuidua assimilanuit;& similiter genus dessumitur ab aliqua proprietate in Qua species coueniunt. Possunt etiam species. & genus dici similitudo, illa indiuiduorum, istud specierum ratione indamentorum pro quibus supponunt. QvANrxM:AD secitduna articulum dico/Qualitas