장음표시 사용
51쪽
dicentem.Deum habere definitionem, quodammodo est verum, & quoda modo non est verum. Quid igitur erit
Deus λ Dico quod diueri moue descri- Deus od bitur a Philosophis. Quidam dicunt
Deu in esse mentem uniuersi. Alii dicunt quod Deus est animus per immensas mundi partes, Omnemque naturam commeans, atque dimisus .ex quo omnia nascuntur, animalia vitam capiunt.
Ali i dicunt quod Deus eli infinita mes, quae per se ipsam mouetur. Zeno Phi
losophus dicit quod, Deus est qui per
omnem substantiam pei meat, ita ut in intellectuali sit intellectus, in animalist anima, in naturali sit natura, in a D sectu si affectio, & habitus. Et Aristo t. I 2 meta.tex. comm. 3 9. ait quod,
Deus est magnum animal.sempiternu,& optimum, habens durationem continuam , SI aeternam, cuius vita optima es intelligere. Seusippus philos phus dicit quod, Deus cst uiuens, in mortalis,per se ipsum bonit sus; ciens, essentia sempiterna, ipsus boni causa. Mercurius trismestistiis in libro defit nitionum Dei ait,Deus est sph ta intellectualis, cuius centrum est ubique , circunserentia vero nusquam. Deus
dicitur sphsra, quia sicut si hqra non
habet principium, neque finem, ita nec Deus. Dicitur vero intellecitualis
ad disse entiam sphaers materialis. Dicitur ulterius cuius centrii est ubique; quia creatura dicitur centrum Dei, &non est locus in quo non sit cratura. Dicitur vltimo, circunserentiam Dei nusquina esse, quia Deus nullo loco terminatur, & a niilla creatura comprehenditur , propter eius immensit tem. Est enim Deus ubique per praesentiam, per essentiam, S per potet Deus tiam. Vnde Deus ei r ubicue, non quia
iromm continetur ab iis in quibus est, sed p o ubiq; tius quia continet illa , . Quod patet
per Aug. primo consessionum dicentem . An non opus habes, ut a quocunque continearis, qui omnia contines λ quoniam quae imples, continendo imples. Et per Isido. lib. primo de
summo bono cap.1. dicentem. Coeluci terram implet Deus, non ideo ut icontineant eum, sed ut ipsa potius co- tineantur ab eo . Potest etiam Deus sic describi. Deus est res duper hominem secundum veram opinionem ex se, & propter se venerana a venerati ne latriae. Dico secundum veram opinionem, ad disterentiam idoli, quod est venerandum latria, secundum falsam opinionem. Dico ex se, & yr pter se ad digerentiam humanitatis, recrucis Christi,quet licet venerentur latria, hoc tamen non conuenit eis ex fis& propter se. Dico veneratione latriae, ad disserentiam eorum quae sunt venera da veneratione duliae, vel iper-duliae. Deus secundum Dyon. dediuinis nominibus cap. v. est existentia circunscripta, & est aeuum aeuorum . Quam descriptionem declarat Scotus
icit,quod Deus est omni alio a se molius, ct perfectius, Vel Deus est ensguo nullum aliud est melius, ct perfe-
ius. An se inius prosyllo. secundo ait, Deum esse quo maius excogitari non potest. AFgidius de Roma. 2.d. I.q. 1.art. 3. dici; qnod Dens est summe lamplex,unus. summu bonus, summe cns,
quo nihil non participans, & in quo
reseruatur omne esse. Scotus in quol. q. I. ast. I. dicit quod, Essentia divina , mentis est entitas realis, existens, prima, uni- uiuina ca. absoluta, in se, ex se. & a se, radia Ῥαcaliter infinita , qua quaelibet persona est Deus. Et in I. d. 3. q. t. ait quod conceptus in quo Quasi in quadam d scriptione concipitur Deus est concipiendo omnes persectiones simpliciter', & in summo. Et ideo posset sic describi. Deus est infinitae essentiae, infinitae intellectitalitatis, infinitae v libilitatis, infinite potentiae, infinitae
bonitatis, ens necesiarium a se, omni
alio persectius , & nihil persectius eo,
a quo omnia, qui a nullo, primum esciens, ultimus finis, primum eminens super omnia, actu unico intelligens, & vollens. Secundus terminus deesa
52쪽
declarandus est. Primum: pio quo vide questionem nostram. An uniuersale sit primum obiectum intellectus nostri. Tertius tei minus declarandus est subiectum, de quo in sequentibus quaestionibus erit sermo. Vide etiam scripta nostra super q. 3.vrium Scoti. Alexander Alenss prima parte summae. q. I .memb.3. dicit. Theologia esse scientiam de substantia diuina,cogia scenda per Christum in opere restaurationis. Qirae descriptio conuenit theologiae nostrae. Que alio modo sic desciabitur. I si habitus discursiuus, &deductivus conclusionum theologica rum ex scripturis, & aliis piobabilibus . Vel sic, est habitus is Matinus, α de sensuus fidei. Vel sic , est habitus quo quis nouit sensum iaciae scii-α, re scit unum dieiuna eius per
alia, quet non secundum se formaliter continentui in ipsa, ex his quae in ipsa continentur ι deducere, & inser . Theologia ut communis est ad theolo
fiam in se, in robis potest sc descrii, Eli notitia ci ae est circa Dei mra,ranquam circa pi imum obiecti na, habita ramum virtute illius obiecti, uel supplentis vicem eius. Dico notitia accipiendo notitiam,aut pro apsa ega to ex multis notitiis, aut pro habitu. Dico citca Deum, Pi Opter notiti m geometricalii in inius ana a Deo . Dico habita, Sc. propter meta, aut propter partem meta, quae est de Deo. Talis namque non est Iocanda theolos a seo modo quo nos loquimur de illa . hoc in loco; quia non tantum potest haberi virtute obiecti theologici, vel supplentis eius uicem. Dico,vel supplentis, &c. propter theologiam no-mam , quae habetur virtute voluntatis
diuitas, supplentis vicem obiecti theologici, nam essentia diuina seclusata. Oluntate , non potest agere ad ex-
Theologia diuiditur a Scoto q. I. prologi , in theologiam in se,& ut in nobis. Quae secundum D. ΤhOm. cst diuisio notitis in subalternantem, &subalter natam, nam theologia nostra, secundum ipsum, subalternatur theologiae Dei, ecbeatoinm: quod impugnatur a Scoto q. 3. prologi circa fine.
Theologia in se est talis cό nitio, ualis nata est haberi virtute obiecti in eologici in intellectu sibi proportionato. Qui proportio potest intelligi vel
quantum ad emitatem, vel quanti m
ad cognoscibilitatem. Si intelligatur ruanium ad entitatem, hoc contingitupliciter, secundum quod Deitas potest considerari vel in se, vel ut relucet in specie intelligibili. Deitas quantum ad encita em in se consideratam, a tum proportionatur entitatiue intellectui . diurno, quia solus intellecti is diuinus est infinitus. Deitas vero considerata
fuantum ad entitatem, ut relucentem
in specie intelligibili, p oportionalite in entitate intellectui creato; nam id quod relucet in specie, ut tale, n no habet persectius esse ipsa specie ; cum igitur species sit proportionata in ei titate intellectui ci eato, similiter hoc erit dicendum de Deitate, ut relucen ein specie. Si vero sit sermo de proportione que est quantum ad cognoscibilitatem. Dico quod Deitatem proportionat i alicui inretieetui, contingit ii iupliciter. Vno modo cuod proportionetur quantum ad cognitionem quae potest naberi ex creatu iis. Et sc Deus in creaturis est obiectum propolito natu , de motivum intellectus nostri pro
isto statu a vi patet ex his suae diximus in nostra q. ae intelligibilitate. Alio
modo qu proportionetur quantum ad eius notitiam distinctam, intuit tua,& abstractivain. Et sic Deus Psopo tionatur in cognoscibilitate intellectui creato. An vero viator possi habere notitiain in tu ilium,& abstracti-uam distinctam Deitatis. Vide Io. de Bassolis. . q. Piologi, S alios, ut nosti.
Et breuiter dicere possumus, quod licet viator,nihil habens incompossibile viae, possit virtute diuina habete simplice in notitiam, & absti activam D essen Theol.in se quid.
quo proportionatur in entitate intellectui
alicui intellectui co tingit triplicia
53쪽
Theol .in se quid. Theol. in nobis OTheol. diuisio. essentiae diuinε ; non tamen potest illi recipere, ut in isto statu; quia in isto
statu tantum recipit notitiam mediai tibus phantasmatibus. Tertio modo
quod proportionetur quantum ad modum, quo est cognoscibilis; & sic Deitas in cognoscibilitare tantum proportionatur intellecitui diuino, quia solummodo intellectus diuinus potest illam cognoscere infinite, seu notitia infinita. Est igitur theologia in se t lis notitia, qualis absolute nata est haberi uirtute obiecti theologici,vel supplentis perfecte, eius vicem, in intellectu sibi proportionato in entitate, ac in cognoscibilitate, secundo, & tertio modo. Ex quo sequitur ne dum the logiam Dei,sed etiam theologiam beatorum contineri sub theolosa in si .
Theologia vero in nobis est talis c gnitio complexa de Deo, qualem intellectus noster de Iege communi, ac pro statu isto natus est habere per r uelationem. Dico complexa, quia theologia nostra non est de incomplexis, seis de complexist terminos enim huius propositionis theologicae, Deus est trinus, & unus, ac allarum, natur liter cognoscimus: S ideo cognitio terminorum no dicit theologica; cum theologia nostra sit de his quq naturaliter a nobis cognosci nequeunt. Dico
de lege communi; quia de speciali priuilegio, Deus Potest plura reuelare de se ipso alicui viatori; & talis cognitio esset theologica . Dico pro statu isto; quia in statu innocenti homo forte habuisset maiorem cognitionem de Deo, sibi traditam per reuelationem, seu per speciem intelligibilem. Dico per reuelationem ad disserentiam cognitionis metaphysicalis, quam nati res iter habemus de Deo. Diuiditur ulterius theologia a Sc to ubi supra, in theologia necessari rum, ac contingentiam. Et si accipi tur theologia pro habitu,talis est diuiso totius in modo, in suas partes in smodo. Si velo accidiatur Pro aggregato ex Veritatibus meologicis, talis est diuisio totius in suas partes integra
Ies, , sunt namq; primae partes integrales theologiae, veritates necessarie, &veritates contingentes. Sunt autem
veritates theologicq necessari S, quae non sunt naturaliter noti, ac per qua rum prξdicata Deus, vel persona diuina comparatur ad intra. Vt quod Deus est trinus , quod pater generat filium,& aliae huiusmodi. Contingentes uero sunt, quq non sunt naturaliter notS, ac per quarum pridicata Deus, vel persona diuina comparatur ad extra, Ut rod Deus creat, filius est incarnatus, alii hiuusmodi. Dico quo non sunt naturaliter notae; propter istas veritates, Deus est unus, est intelligens, est volens, ac aliae huiusmo ii, q naturalia
ter cognoscuntur: tales namque non sunt vetitates theologicae, sea potius meta. Et sciendum quod comparare Deum, vel personam ad intra, est comparare Deum ad ea q sunt in essentia Dei, vel unam personam ad aliam s. Vnde praedicatum veritatis theologiae necesiariae, vel est absolutu ira; ut cum dico, Deus est trinus. Vel si est respectivum ut cum dico, Pater generat
non tamen ponit in Deo aliquem respectum ad creaturam, nec ponit Deuterminare aliquem respectum creatu. qad ipsum. Et ideo per talia praedicata
Deus non comparatur ad extra, sed ad intra . Comparare uero Deum, uel personam ad extra est comparare DCu,
uel personam ad ea q pro aliqua parte temporis determinata, uel pro aliquo
instanti, extra Deum existunt,& ut e tra Deum existunt. Et notanter addo
hoc ultimum; quia licet in ista uerit te, Deus intelligit hunc lapidem ex sentem, Deus comparetur ad aliquid, quod existit extra ipsum, non tam niscoparatur ad aliquid ut existens extraiylum: quia Deus non intelligit lapide uirtute ipsius lapidis, sed uirtute eis tiae diuinae. Nec cognitio Dei terminat ad lapide in se existente,sed ut liet esse in sua ellantia: & ita pe hoc pdicatu vitellige: e, Deus non coparat ad extra.
54쪽
possum assignaretinum subiectum.
dico, quδd loquendo de sub iccio primo Theo I. in se, quantum ad veritates necessarias, potest esse seimo de subiecto primo , vel primitate fdicationis, vel primitate virtutis. Est autem prμmum subiectum primitate pdicationis quod praedicatur in recto de omnibus in scientia consideratis. Et dico notanter in recto, quia subiectum primu primitate virtutis potest dicari in sobliquo de his omnibus q in scientia
considerant nr, ut alibi diximus. Subiectum vero primum primitast vii tutis est quod primo virtualiter continet omnes veritates habitus cuius est subiectum , ut alibi exposuimus. Si sit sermo de subiecto primo primitate praedicationis. Dico quod non postumus assignare ali uod unum suo iectu primum theol. in se Dei, vel beatorum. Probo, quod est subiectum prinatim secundum istam primitatem importat aliquem unum conceptum secundum quem dicitur in recto de omnibus in scientia consideratis, sed nihil est quod possit importare aliquem conceptum communem, secundum quem dicatur de omnibus q considerantur in theologia Dei. & beatorum, ergo, M. Minor probatur nam theologia Dei est omnis cognitio possibilis haberi a Deo
de rebus ; quia quicquid cognoscit
Deus, cognoscit uirtute suae es lentiae;&cum Deus cognoscat omnia, ideo theologia Dei erit de omnibus. Theologia vero beatorum licet non sit omnis cognitio possibilis haberi a beatis, ut alibi habet videri, est tamen saltem de possibili 4 de omnibus. Ex his sequitur theologiam in se Dei, 3e beatorum esse de ente reali,ac de ente rati nis, omnia enim ista sunt cognoscibialia, ac scibilia. Sed nec ens commune ente reali, ac enti rationis, nec aliquid aliud, importat aliquem conceptum communem enti reali,ac enti rationis, ut Pro nunc suppono. Ergo nihil est, quod possit importate aliquem conc Ptum communem, secunaum Ucm
aliquod subiectum dicatur de omniabus , q considerantur in theologia misse. Et si obi jcias ergo theologia in se non erit una, quia non habet unum subiectum. Dico quod ille modus a guendi concludit contra ponentes ensreale commune Deo, & creaturis esse aequivocum, ac esse subiectum metus.
Et ideo sicut ipsi dicunt,metae esse una a principaliori considerato, vel es unam unitate analogiae: ita quoqLe dici posset in proposito nostro de theologia in se. Vel dicas, & melius, scientiam non dici unam ab unitate subiecti pescationis i sicut nec potentia dicitur una ab unitate obieeti te minatuit, ut alibi dixinans. Si autem sit sermo de subiecto primo primitate virtutis. Dico quod tale est Deus, siacut probant duae rationes ad oppos, tum adductae. Quod etiam probo dii bus rationibus specialibus. Et primo de theologia Dei ; secundo de theologia beatorum . Primum sic, si Deus non esset primum subiectunia, primitate virtutis theolog. Dei quantum ad veritates necessarias, ergo alia uid aliud a Deo esset eius primum ubiectum. Consequens falsum, igitur , & antecedens. Consequenti Patet , nam qua libet scientia habet proprium subiectum . Falsitas consequentis probatur, nihil aliud a Deo potest esse obiectum motivum intellectus diuini: nec notitia Dei habet euia dentiam ab aliquo alio, quam a deit te; quia sicut notitia, ouae est Dei subiective,& obiective est creaturarum, non causatur ab ipsis creaturis c aliter villesceret intellemis diuinus ita is non habet euidentiam ab ipsis rebus
creatis, & ideo nihil aliud a Deo p teli esse primum subiectum primitate virtutis theol. Dei: nam quod est priamum subiectum hoc moso, continet primo virtualiter notitiam, aut saltem eius euidentiam. Secundo probo hoc idem de theol. beatorum. Si primum subiectu primitate virtutis theo l. be torum non esset Deus, ergo theologia D x be
55쪽
Alii responsio. Alia re sponsio
beatorum non esset persectior, & distinctior notitia, quam habent beati de Deo: quod tamen esse falsum mani- se te patet. Coia sequentia p obatur quoad utramque patiem. Quo ad primam sic. Peristior eli notitia q est de Deo tanquam de primo lubidoto, quam sit illa, q eit de aliquo alio. Nec Poteli Deus habe e attributionem ad aliquid aliud, quod ponatur ptimum sub: e tum theol. quia aliter Deus esset in ei festior illo alio, cum attribu Io
essentialis sit impe senioris ad pe se.
ctius. Quo ad secundam partem probatur sic. In nulla scientia traditur ita distincta cognitio de aliquo , quod noelleius subiectum primum, sicut traditur in illa in qua ponitur primum subiectiim. Igitur si Deus non ellet primum subie tu theol. bea orum, sile logia beatorum non esset distinctior noritia , quam beati postent habe: e de Deo. Quod si obiicias contra illud as. sumptum , quia dii linctior notitia habe ur de linea in meta; quina in Re me Iia, quoniam meta. considerat pdica a quidditatiua lineae, quod non et tve iam de geometra. Dici potest illud assimptii messe uerum soluminodo inscientia, q utitur p. incipi)s habentibus euiden iam ex terminis distincta notis, qualis est theol. in se: geometria veto non utitur principijs tanquaper se notis, nisi l habent et D dentem
Velitatem ex tet minis confuse coenitis, puta concipiendo lineam confuse; euidens est, quod linea est longitulo sine la itudine, non cocipiendo adhuc
distin ne ad quod genus pertineat linea, sicut ea consile at meta. Vide scotum l. d. v. q. 2. Vel dicas, illud assumptum este ue una, comparando scientiam particularem ad aliam particula Iem, non autem comparando scientia particularem ad communem: modo in illa inllantia comparatur geometri
quae est scientia particularis ad meta ; quq est scientia communis. Vel dicas quo i aliqua notitia po eth dici distin t ut alia, aut quantum a i plicata quid litativa, aut quatum ad passiones: Notitia
primo modo cognitio meta. de linea una quo elidit tinctior, ac pei sectioi cognitim pol dicine geoinetiar,ut dicit doctor. in prolo distictiorgo tententiatum in Al. de subalterna- alia . tione theol. Secundo vero modo cognitio geometiae de linea est distinctior, Ne pe. seetior, cognitione meta: hoccue iecundo modo iiitelligendum est illud assumptum γ. Qv AN TvM AD tertium articulum,
in quo tu quirendum eit de stibiecto theol. con ingentium Dei, ac beato tu. Diu is o Dico quod diuis N heol. in se, in theo Theol. italogiam necessa linum, ac contingen- Theol liuin, est diuisio qui uoci in sua Squb gum ne-
uocata. viale desinitio cheol. in ie , cessari quam supra politi inus, non conuenit rum , dctheol. contingentium; quia theologia contin- in te contingentium non ea talis no i- gentium
tia , qualis nata est habeti vi tu qualis diobiecti theologici in intellectu p. uisio.
Portiona o: eo quod obiectum theo logicum non continet virtualiter talem noritiam con ingentium . fauod P obo, nam con inens virtuali. et Horatione obiecti eui ei aliam alicuius veritatis, continet illam necessario, at nullum subiecitam continet euidentiam contingentium necesiario, cum
quantum eit ex se qualiter se habeat ad illas, 3e ad oppositas , ergo nec nvirtualiter. Tirai P. ursunt inqui ei theoda in hoc articulo. Pi imo quod est Ioetico .
subiectum primum in contingentibus. pSecundo quid est theologia in se contingentium . Tertio quia nam est eius iubiectum primum. Quantum ad pri- subiectamum dico. Subiectum primum in con primum tingentibus este id de quo pi imo dici- in cotin-tur 'dicatum primῖ contingentis, vel gentibus
multarum primarum contingentium, quid. si sint plures primae cotingentes. Hanc definitionem pi ius declaro . dein tae probo. lyi o declaratione eius tria limenotanda. P. imo quod non accipio hic Pa imo , ut accipiatur in rcedenti articulo, lcilicet pro primi ate virtutis: sed ut impoliat immediationem : i a vi PMino idein sit , Pod immediate . S c
56쪽
primum quid. Primo notum icontingetibus no
Secundo notandum, quod inter comtingentes datur ordo, ratione cuius ordinis habent quanda unitatem, de ideo possunt habete aliquod unii: n subiectum: quia vel simpliciter datur una pruna contingens, quae in proposi onoltro e illata, Deus vult aliud a s in . Vel dantur plures primae contri gentes, sic quod in unaquaq; materiactatur una prima continῆens. Vt in materia redemptionis nolitae, prima continges est illa ; Deus vult verbum incarnali, ex qua supposita determinatione diuinae voluntatis concluduntur multae allat. puta Deus vult verbum crucifigi, mori, ac pati. Similiter in matei ia 1 Iutis meae, ilia est prima contingens; Deus vult Irenaeum saluari. Ex qua suppost a diuinae voluntatis determinatione) concluduntur omnes alis c tingentes ad hanc mater iam attineres: puta Deus vult me habere g atlam ,
vult ut ego patiar, & alis huiusmo di. Tertio notandum, quod id de quo euidenter, ac immediate dic tur predic tum primae contingentis, est primum intuibile, eli autem primum intuibile,
quod visum, ut tale, natum est primo videri coniungi cum illo praedicato . Et dico notanter visum, ut tale, id est ut intuiti hic notum,quia primo notum in contingentibus non potest cognosci abstractiue , sed tantum per intuitionem extremorum. Plobo existens, ut exiliens non poteli cognosci nisi intuitiuS, sicut patet ex definitione notitiae intuitiuae,sed prima veritas in continetentibus non est nisi exilientis, ut evitens, quia quae abstrahunt ab ex Lilentia non sunt proprie contingentia; ergo pr ima veritas contingenS non potest cognosci nisi intuitive. Quantum ad secundum dico, ouod theol via in se contingetium est habitus, seu notitia coplexa ata: egans omnes propositiones theologicas contingentes. Et dico notitia complexa, ad disserenta. m visionis Dei quam habent beati, Zx non vocatur p op te theologia, cui nec notitia lucomplexa entis ain
pellatur meta, nam theologia ge mei. aliunt notitiae complexae, notitia vero mcornplexa entis, ac visio beata sunt
notitiae in complexq. Verum tamen
est, quod visio beata pertinet ad the logiam beatorum,quasi pe secta, incoplexaque apprehensio subiecti, pr cedens natu aliter theologiam beato. u.
Et hoc idem dicas de notitia dili incla
deitatis, quae non pertinet ad theol giam in se necellariorum, ut notita sprincipit, nec ut notitia conclusionis , sed ut notitia incomplexa subiecti prPcedens ipsam theologiam, quae posset vocari theologia utitualiter. Quantum ad tertium ico, quod primum subiectum theologiae in se contingentia est Deus. Plobo Deus eii primus sintvibile, cui immediate inest predicatum primξ contingentis, quod est velle aliu1 a se, vel multarum primas Em
contingentium, si sint mul f q P: imS co-ti IV ules , ergo Deus est pi imum subia mi theologi et in se contingentiu. Consequentia patet ex iam dictis.
AD PRIMvM a gumentum principale dico. Quod quicquid habet rati
nem determinantis est forma, uel se habet ut forma, ouod uero habet rationem determinabilis est notet ia, uel se habet ut matella. Cum igitur pH- dicatum habeat rationem deter minantis, & subiectum dete: minabilis, quia talia sunt subiecta, qualia pe imittunt prqdicata: ideo pr*dicatum dicitur sorma,& subiectum materia . Concedendum igitur est antecedens de so ima partis; & negandum eli de forma hoe modo sumpta. Et illud sex principiorum intelligitur de forma partis. Ad secundum pi incipale dico,maiorem esse falsam de subiecto uirtutis, seu a Nibutionis,ut patet ex logicalibus scoti. Ad eius piobationem dico, quod non est simile de primo obiecto potentis,&de primo subiecto scient:e,quatum ad hoc, quo l est pi dicari cle his,quq respiciunt a potentia,& a scientia. Culus ratio est, quia proportio obiecti ad potentiam, & subiecti ad scientiam
gi et cotinguuum . Subiectucuared
57쪽
tentia,&subiecti ad sciam. Rssio ad
non sunt eius rationis. Nam propo tio obiecti ad potentiam est propo tio activi ad passuum, obiectum namque ideo mouet potentiam, quia ca sat aliquid in ipsas proportio aute in subiecti ad scietiam est proportio causet ad edictum. Cum igitur prima extrema activi, & passivi, seu agentis &passi, ut talia,sint communia ad omnia per se extrema illius proportionis, gasi aliquod agens agit in aliquod passum, etiam quodlibet agens eiusuem rationis potest agere in quodlibet pasisum eiusdem rationis, ut si calidum ut uatuor potest immutare frigidum ut ovo, quodlibet calidum ut quatuor potest immutare quodlibet frigidum ut duo ; & hinc est, quod extrema com
ma extrema) prsdicantur de omnibus per se extremis. Et ideo sequitur Primum obiectum potentie predicari de omnibus ad que per se extentat'. inpotentia. Cum ueror rima ex iis proportionis catast aa effectum, ut talia, non sint communia, nec inter illast ad quatio; ideo non sequitur,comis mune continet primo virtualiter habitum , ergo eundem habitum continet
speciale, unde licet subitantia naturalis contineat primo virtualiter phyta scain, non tamen hoc est postea veru, de qualibet substantia naturali, quonia non quodlibet contentum sub lib. stantia naturali, continet illum habitu ut eius effectum. Hac igitur ex causa non sequitur,obiectum primum iliItutis prsaicari in recto de omnibus, qu Iespiciunt a scientia,qu inruis secus sit de obiecto potentis. Ad tertium dico, quod Boetius loquitur de subiecto accidentis corporalis,& de forma simplici,adest non composita physce: & siccum Deus,& angeli sint formae simplices, idest non compositae ex re & le , ideo non possitiit esse subiectum accidentis corporalis. Vel dicas, sudis im uitur de forma summe simplici,exesudente omnem coinpositionem,ac componi bilitatena, talis namq; sorma nublius accidentis realis potest esse sibi ctum. Ad quartum dico, quω haberi per discursum includit imperfectione ex parte scientiae, quia ponit ipsam esse ellectum aesui vocum s & ex parte intellectus; quia disci irsus non potest haberi, nisi usi sunt diuersi actus, non
possunt autem esse diuers actus in aliquo intellectu, sine potentialitate, &ameersectione ex par e intellectus recipientis : cum igitur ab eo quod ponimus in Deo si remouenda omnis imperfectio,ideo theologia Dei erit sci tia, licet non habeatur per discursum. An uero theologia beatorum si scientia quantum ad discursum. Scotus in prologo sententiarum tenet, quod sic. Vide etiam ipsum ima. dist. I. q.6. Ad quintum dico, quod cui aliquae ueriatates necessati sunt primo uerae dediuersis pei sonis, ut genei are de patre, & generari de uerbo ' ita quoq; est diu cendum deueritatibus cotingentibus, unde incarnari primo uerificatur de uerbo ; non equidem tanquam de subiecto primo theologiae, sed tanquam de parte subiectiva ; sunt enim pers
ni diuinae quasi partes subiecti theologiq. Aliter possumus respondere negando illud asi implum ; non enim ideest subiectiim articulorum repalationis nosti S,& theologiae in se,sed subiectum articulorum reparationis nosiret
continetur sub subiecto theologiae in se. Imo prima contingens in articulis reparationis nostrae non est sorte ista, Verbum incarnari,sed Deum uelle uerbum incarnari, S ita primum praedicati m est uelle, quod dicitur de Deo. Ad sextum circo, illud dictum Arist.este uel lina de subiecto scientiae creatae, t talis, ac naturaliter inuentae . Per hoc, quod dico scientiae creatae, excluditur theologia Dei. Per hoc, quod dico' totalis, cxcluditur illa pars meta, quaeserti actat de prima substanti . . Peroc, 'uod dico, naturaliter Inuenta , exclusitur theologia beatorum,ac n stra. Aliter dico, quod licet personae non sint uere partes subiectiuS Dei,
sponsio. Rnsio ad sextu pricipale . Deusquo
58쪽
pa esspassiones , ac princia piara .
cum essentia non numeretur in illis, sunt tamen quasi partes subie niuae, quia de ipsis piaedicatur Deus. Habet etiam Deus quasi passiones, quae sunt
esse trinum, agere contingenter ad extra, Id aliae huiusmodi. Et notandum,
quod licet attributa non sint passionestheologiae loquendo de theologia n stra, sed mera; sunt tamen passionestheologiae loquendo de theologia in se. Cum autem accipitur, quod passio est extra essentiam subiecti. Uerum est
accipiendo es lentiam pro quidditate , quia nulla passio est de quidditate sit biecti. Vel dicas illud elle verum ubi passo est realiter causata a subiecto, ut est de fristiditate resper tu aquae, &de qualitatibus correspondentibus attributis : modo in diuinis, quod habet rationem eassionis non est causatum, quia transit in essentiam per identit temo . Habet etiam Deus principia,
non equidem quae sint principia ipsius quantum ad eius esse a d quet sunt principia per qui demonstra itur eius passiones de ipso . Vide Trombetam. q. meta. q. I.& ad propositum omnino applicabis. Ad septimu dico, quod quid
quando'; accipitur pro definitione , quandoq; pro conceptu quidditativo, ii subiectum habet definitionem tpra supponitur eius definitio , si vero non habet definitionem praesupponit eius conceptus quidditativus, bc hoc in s scientia, quae procedit Propter quid. Licet igitur Deus non habeat quid primo modo, ut dicit Damas. & Avicen. quia non habet sentis,ac differentiam: habet tamen quid secudo modo; quod praesupponit in theologia in se. Vel dicas, quod non est simpliciter impol-s bile ; sed bene est impossibile nobis naturaliter, & pro statu illo dicere quid in Deo ; & sic intelligit Damas. &Auicen. Ad octauum dico maiorem esse veram de subiecto theologiae in se necessariorum, non autem est vera desubiecto theologiae in se contingentium, quia praedicata veritatum contingentium non insunt subiecto per eius formam, quia aliter continerentur vi tualiter in subiecto, & illi necessario
inessent. Per deitatem igitur tantum insunt Deo praedicata veritatum nece sariarum, te non contingentium prae dicata . Et cum ulterius dicitur praedia cata veritatum pertinentium ad humanitatem inesse verbo ratione humanitatis. Dico hoc esse falsum; nam hi
manitas est quasi passio prior, medians inter verbum, & passiones posteri
res,puta esse natum,esse crucifixum,ac
alias huiusmodi. Ad viti natura negan- rasio adda est consequentia. Ad cuius proba- oetauumtionem dico , quod quando sunt duo principasubiecta,seu obiecta, quorum Vnum 1 lita . continet alterum virtualiter, vel emianentet, tunc non est in conueniens r
smectu eiusdem veritatis esse duo obiecta virtualiter continentia illam verbiatem , & maxime si illa obiecta comparentur ad diuersos intellectus. M do creaturae continentur virtualiter,ac eminenter in Deo a & ideo licet respectu intelleistus creati contineant priamo virtualiter proprias veritates , t men cum hoc stat, quod respectu intellectus diuini deitas contineat easdem veritates.
id de quo est scientia est eius subiectum, sed omnis doctrina est reructi, vel signorum per D.Aug. de doctrina Christiana c. I. ergo res,vel signa sunt subiectum theologiae nostrae,&non Deus. Icem materia non coincidit cum ali)s causis, neque in idem numero, neque in idem specie, ex 2. phy.tex .com. 7 o. se 1 Deus
est causa effciens, & finis theolog aeno irae, quia tradit nobis supcrnituraliter, ergo Deus non est eius subiectu . Item
59쪽
Item cuilibet sensui correspondet aliquod primum subiectumded sacra scriptura habet quatuor sensus diuersos , ergo quotuor subiecta diuersa, non sig;tur secundum quemlibet sensum Deus erit subtemina theologiae nosti ae. Ite id cui acquiritur finis scientiae praeticae, debet poni eius subiectum , sed theolocia nostra est practica, cuius finis non vllimus est bonitas moralis ,& finis ultimus est bonitas meritoria, uae acquiritur homini, ergo homo est ubiectum theologiae nostrae . Maior colligit ex dictis Eustratij primo Ethi. in prologo, ubi dicit. Moralem esse de homine quo ad animam, & medicinam esse de nomine quo ad corpuS. Ex quo loco accipitur haec propositio. Scientia practica habet pro primo si biecto id cui acquiritur finis practicae,& non habet pro subiecto ipsit in fine. Item illud est primum subiectum scientiae, in quod inducitur finis, seu sorma principaliter inieta in tali scientia , sed
bonitas moralis, ac meritoria est finis,
seu forma principaliter intenta in nostra theologia, S: haec acquiritur homini, S non Deo, ergo Deus non est hic si ibiectum , sed homo. Maior patet, quia finis scientiae est peractum suum attingere obiectum primum, inducendo in ipsum fodiniam principaliter intentam in scientia. Vnde speculativa, quae est propter scire tanti in , inducit in subiectum esse cogntrum. Practica Dero inducit sol mam ad otiam ordinatur eius praxis. Item illud est subiectum scientiae, de quo per causam, vel per effectum demonstrari potest propria pasmo illius subiecti considera a in tali scientia, sed de Deo, nec per causam, nec per effectum ostendi potest trinitas in theologia nostra, ergo Duus non est subiectum theologiae nostrae. Item subiecta partium doctrinae debet contineri sub subiecto totius , vel ut partes subiectivae, uel ut partes in t grates, sed subiecta partium sacrae scripturae non continentur sub Deo , nec
ut partes subiectium nec ut partes, Vel quasi partes integrales, ergo lec. Minor pio batur per multas glosas in principio tibi otum assignantes quasdLm causas materiales, ' non sunt aliquid Dei. Vnde super lib um Oseae aicit glosa, maret iam illius libri esse decem
tribus. Item ubi Deus ponitur subiectum, ibi aliquid proprium eius narratur, quia aliter Deus non magis ponoretur subiectum in theologia, quam in physica, vel logica, sed in libro Ruth, ct Hester nihil proprium de Deo na ratur , quia ibi non narratur aliquid ad suod icqii iratur ex parte Dei alisua influentia specialis . Irem illud est primum si ibiectum theo l. contingemini, de quo dicitur praedicat una prin contingeniis, sed illud dicitur de volun a
te, ergo &c. Minor probatur. nam
prima contingens est Deum velle aliud a se, sed velle dicitur immediate de voluntate. Dicit nainq; Scotus I.d. 8.q. s.
respondendo ad at gumen ta pro opianione Philosopliorum, Voltu tMcm velle hoc, esse immediatum pi incipi si,
cuius non est quaei enda causa media . AD oppost Tu M arguo sic. Ille
logia ut in nobis est de eisdem de quia bus est theologia in se, quantuis m)n sit de tot,de quot est illa ,ergo idem est subiectum theologiae in se,& ut in nobis, tam necesi triori mi quam contingentium, sed Deus est ibi subseci timo, igiti: r Et hic. Item theologia nosti a est de supernaturaliter nobis notis, &naturaliter notis soli Deo, sed solus Deus est sibi soli naturaliter notus, e go m. Item illud est subiectum theol. nostrae, quod est subicctum theol. Ianctorum, tale auic in est Deus, ergo S c. Maior probatur, nam theologii nostra& sanctorum non videntur dister re ex parte obiecti, sed tantum ex parte In di cognoscendi, ut innuit Paulus priamae Cor. 13. Videmus nunc per i eci Ium in enigmate , tunc aurem facie ad faciem: nun c cognosco ex parte, tunc cognoscam sicut SI cognitus si in s. Item nobili lamma scientia est circa n bilissimum gelius, theologia autem est nobia
60쪽
nobilissima scientia, ergo est circa nobilissimu genus,tale eit Deus,ergo&c. Item theologia nostia secundu D. At puit. est de illis,qui biis fides gignitur, defenditur, & roboratur, ergo est de illo eodem obiecito, de quo est fides ;nam idem est subiectum Drincipioi una ct tmius scientiaei a ticuli autem fidei se habent ut principia theo l. nostrae. Sed fides est de Deo, unde dicit Apost.
ad Hebr. ii. Oportet accedentem ad Deum crede e,quia est,ergo S c. Item cum nihil aliud a Deo si aeternum, si theologia nostra non est de Deo tam quain cle si biecto, non esset de ternis, nec ex consequenti esset habitus pei ficies portionem superiorem, quia cum portio sit perior respiciat aeterna, &pei sectio ei correspondens debet re
spicere aeterna . IN. Hi Ci v AESTIONE erunt qua
tuor articuli. In primo decla labo quo-tupliciter theologia in nobis accipi potest ue teliqui namque tetmini huius opatent ex his, quae diximus in 'stione de subieeto theol.in se . Dicit igitur Gregorius Ariminensis q. a. Prologi , t. r. quda theologia in nobis potest accipi dupliciter . Uno modo pro habitu , vel habitibus, quo, vel quibus quis, nouit sensum fac re scripturae, &scit virum dictum eius per aliud exponere, & piobare, nec non alia, q non secundi uia se sol malit ei continentur in ipsa ex his q continentur in ipsa deducereo inferre. Alio modo pro assensu tam aditiali, qu. m habituali in animo fidelis ac uisito per discursum theologicum cle obiecto theologico. Franc.de M'. q. I prologi dicitTheologiam accipi quatuor modis. Primo
Γro habitu quem habuerunt illi quilis reuelataeit,ut pio phete,& sanisti. Secundo nm habitu qui generatur in nobis ex studio sacrae sci ii turae. Tertio pro habitu qui dedocitur ex contentis in sacra scriptura. Quarto Pro habitu declarativo, ac desen uo fidei. Durandusq. I.Prologi dicit, Theol giam posse accipi triplicit eis Uno mO
do pro habitu quo solum, vel principaliter assentimus his, i in sacra scruptura tradunturm prout in ea traduntur. Si enim scire ea q continentur in libris naturalibus Atas l. ac alio i m Philosopho it in ocati .r communiterna uralis philosophia. multo magis scire ea, si in sacra sciriptura continctitur, Vocatus theologia, tu ali uicisti e nonro: est subcsie lalli in; eo quod fac : si criptura tradita eli Spii itu salieto inspirante: dictis velo Philolophorum potest subessetallum. Secundo accupitur theologia pro habitu quo fides, S ea , q in iacia ictiptura tiaduntur , defenduntur,re decia tantur ex quibuΩdam principiis nobis notioribus. DCtheoloetiac: hoc modo sumpta intellia gitui illud D.Aus. I .de a mnit. cap. I. ubi dicit: quod huic scientiae tantun modo tribuitur illud, quo fides saluberrima gignitur, nutritur, defenditur,& roboratur. Tertio accipitur thc lo atro habitii eorum vi deducuntur ex articulis fidei, S ex dietis sacrae scriptur , sicut conclusiones ex principiis. Ego vero dico. theologiam in nobis
accipi posse large, striete, ac strictius. Theologia large est notitia actualis,
vel habitualis, qua quis nouit articulos fidei, ac ea, q sormaliter , virtualiterq; in sacra sci ipti a continentur. Vel est assensus aestitatis, seu habitualis, quo suis assentit articulis fidei, ac his, q in sacra scriptura continemur. Asentiamus autem ne dum fide acqui sita, sed etiam aliquo modo fide infusa. Quia fides insula poni uir in nobis , ne dum propter actum primum, ut scilicet ii tellectus de rmatias propter peccatum, resermetur, & pei ficiatur per Gdem , sed etiam propter actum lecui dum,ut scilicet perfectior, ac intensor sit aetus quo aventit articulis fidei, ac his , q in sacra scriptura continen ur.
Et ideo fides infusa appellari potest
theologia. Hocque modo accipiendo theologiam dicimus, illam cre necessariam ad salutem cuilibet homini tam paruulo, quam adulto. Deus E enim Theol