장음표시 사용
71쪽
accidentalis, se hoc modo materia prima formae substantialis, & paties accidentis dicitur subiectum. Verumtamen est quod quidam ex intentione
Dillaren men. v. dicunt , diiserentiam esse intertia inter materiam, & subiectum, quia materia subiectu est respectu futuri, subiecturn vero rota mar speetii praesentis. Vnde aes ex quo P riam. test fieri Mercurius ante susceptionem sermae, potest vocari materia Mercurii , intcoducta autem forma dicitur subiectuin . Subiectum considerationis est subiectum circa quod vers tur scientia, vel ars, quod obtestim quoque appellari solet. Licet Ochan.
q. 9. prologi sententiarum in his quaen . ς' prsmittit ad decisionem questionis diam inter cat. subiectum, & obiectum scientiae differre, nam sit biectum scientiae est 0bi subiectum conclusionis, sed obiectum tu iGςΠ scientiae eit quod scitur, ac terminat ξ' actum sciendi, cuiusmodi eis ipsa concluso scita. Unde dicit, subiectum esse partem obiecti, nec subiectui esse obiectum nisi partiale. Et si quae- Obiectsi ras, suare, obiectum scientiae vocatur scis qua- eius subiectum, & materia, ciim sciem re vocat tia subiectetur in anima, & non in eius subiectu obiecto p Dicendum secundum Sco-Vel niate tum. q. 3. prologi sententiarum obie-Ma. ctum scientiae vocari subiectum, seu materiam metaphorice, seu per quandam similitudinem ad factionem, se in habet namque scientia ad modum actuum transeuntium extra: unde sicut in factione simul concurrunt ratio obiecti circa quod, & ratio materiae
suscepti iret quia cum factio si actus
transiens extra, recipitur in eodem
susceptiuo circi quod operatur arta sex ita quoque videtur contingere de scientia, quia licet vere non transeat in aliquid extra, seu maneat in sciente, tamen quodammodo videtur transire, sicut & factio, quoniam scientia non terminatur in se, set ad
aliud circa quod est; cum igitur factio,& scientia te minentur ad aliud, rata ad obiec um circa quod sivit, ulvaque aliud ad quod terminatur factio sit eius subiectum, ideo id ad quod temminatur scientia, similitudinarie dicitur eius subiectum, sicut enim simul concurrit ratio obiecti, & subiecti in factione, ita etiam videntur hic co currere . Alii dicunt obiectum primum scientie clici subiectum per sim, litudinem au subiectum in rebus naturalibusδε cum in rebus naturalibus sit diiserentia inter subiectum, & mat
riam, hinc est quod ponunt ditare tiam inter subiectum dicientiet, & eius
materiam. Vnde sicut subiectum in rebus naturalibus est ens habes actum Subiectu stimum, seu formam substantialem, ciet: est in potentia ad formam acciden- , ritalem,&materia est ens in potentia , cius ma de se neque actum primum, neque s te i secundum habens, propter quod commen. 2. de anima commen . . dicit, si
biectiun form substantialis esse ensii potentia,accidentis vero subrectum esse ens in actu, sic quoque subiectum primum scientie est quod actum primum scientiε habet, qui actus est esse pricognitum duplici pr co nitione quid est,& quia est. Vel ut alijs placet, ille actus est ratio formalis obiectiva, per quam obiectum mouet intellectum ad actum, vel habitum scienti
cum , seu per quam oblectum respici inr a potentia, ac u scientia . ,
Et est in potentia ad formam accidentalem, quae est ulterior notitia,' de imso subiecto haberi potest. Sciendum autem,quod hic non loquor de potentia trans nutabili, sed de potentia denoniinabili, & obiectivali, quia seientia non recipitur in obiecto, sed ab ipsa
extrinsece,&denominative dicitur cognitum, ac scitum. Materia vero scien Materiatiae dicitur, qudd neque actum primas cia neque secundun habet, sed est in po-
tentia ad utrumq; actum, in ordine i men ad primum obiectum,& hoc modo enunciatio, &demostratio possunt
dici materia logics, similiter coelum &anima positat dici materia philos phia naturalia. Possumus etiam dic
72쪽
re obiectum scientiae loquendo de partiali, & non de totali obiecto scientiae dici subiectum logice,& non phrsice, & hoc quia vel in se, vel in his, qxeducuntur ad ipsum subijcitur in qualibet conclusioni e scientiae cuius est si biectum. Possiimus vltimo dicet e obiectum scientiae ideo dici eius subiectum, quia est terminus in quem tendit intentio scientiae: accipitur enim quandoq; ab Arist.nomen subiecti protermino. Ut ph .lex .cOm. 29. cum ait. Dico autem velocius moueri prius transnutans in subiectem secundum-s
idem spatii im. Quod Themist exponens inquit. Voco subiectum id quo
tendit motus. Haecis; expositio potest confirmati per translationem Argir phyli, nam transfert hoc modo. Dico
autem id celerius moueri, quod prius ad id, quod pergit venit. Ex quo manifeste patet, subiectu esse id ad quod
pergit, id quod mouetur, tale autem est terminus motus, igitur terminus m tus vocatur subiectum . Et hinc est forte, quod Arist.& Auer. quandoque utuntur nomine subiecti pro obiecto, esten ina obiectum terminus in quem
tendit potentia . Vnde 2.de gener tione, &corrui'. tex.com. 7. Quoniam
ζrior visus est tactu, quapropter & sit lectum idest obiectum prius. Et a. de anima tex. coin. i 36. Sed idem erit visus,& subiecti coloris. Vbi Auer.ait. Necesse est igitur, ut habeat duplicem comprehensionem, scilicet comer hensionem sui primi subiecti,quod sentit, & comprehensionem quam comprehendit. Et iam ibidem tex. comm. I q. ait. Unuscuisque quidem igitur sensus subiecti sensibilis est. Et Comment. dicit. Rubd visus iudicat col rem , qui est proprium subiectum ei.
Averro es quoque 3. de anima com. s.
in solutione primae illarum trium qu monum quas soluit, ait. Comprehendere autem per sensum perficitur per duo obies' s. Quorum unum est subiectum per quod sensus fit verus, &est sensatum extra auimam In his omnibus Iocis accipitur subiectum a Phialosopho, & a Comment. pro obiecto . Verum tamen est, quod in utroq; membro illius vltimae auctoritatis Auer. noaccipitur subiectum eodem modo, nain primo membro accipitur pro obiecto, at in secundo accipitur pro subiecto sen sationis,quod scilicet eam reci-
it. Ex his sequitur, quod tenendo
unc vltimum modum dicendi, quem ego posui, non est distinguendum i ter Giectum, & subiectum scientiae. Nec est dicendum obiectum scientiae dici subiectum per similitudinem ad subiectum in rebus naturalibus . Nec sorte ad similitudinem factionis; sed vere dicitur subiectum, eo modo quo ille piscis marinus dicitur canis. V de subiectum non se habet ad subiectu in rebus naturalibus,vel in factione,&ad subiectum scientiae, ut ad simpliciater, & secundum quid, quia quod se habet ad aliqua, ut ad simpliciter, resecundum quid, videtur inesse illis secundum eandem rationem, licet postea illa ratio magis sit in uno,quam in alio, propter hoc enim Scottis q. 22. uniuersalium magis declinat ad hoc, quod scilicet unum non est aequi uocuad quatuor modos unitatis, sed se habet ad illos modos,ut ad simpliciter,&secundum quid; est namque minor ratio unitatis iii uno specie, quam num ro, & genere, quam specie, licet ratio unitatis in omnibus illis reperiatur .
Cum igitur obiecto scientiae si dica tur subiectum hoc ultimo modo & subiecto factionis, ac rerum naturalium non insit ratio subiecti secundum eandem rationem,quia obtecti m scientiae dicitur subiectum,quia terna nat; obi ctum vero factionis, & subiectum rerum naturalium dicitur subiectum, garecipit aliquid,ideo subiectum non potest se habere ad ilia, ut ad simpliciter,&fecitdum quid. Sedellaequivocum
aequi uocans, sicut etiam nomen canis. Sequitur etiam secudo ex hoc eodem,& ex his, quae alibi diximus de multia Plicitate intentionii, q quandoque sormaliter
73쪽
maliterialiquando obiective sumitur , ζrimos inuentores quaestionis de sti-iecto fuisse Graecos, & non Arabes. Cum enim Ouidam Graeci, ut Simpliacius, re Philoponus, diibutent de intentione libri; α talis disputatio sit de
intentione obiectiva, & non formali, intentioque obiectiva, obiectum, ac
subiectum idem sint, igitur disputando de intentione libri, disputant de subiecto libri. Et ideo tale genus quaestiesie diuulgatum apud Graecos, cile uePa ipateticum, ac modo 'Pari patetico fatendum est contra Suessanum Opi tum dicentem in suo dilucidat io disputationum metaphysic. disput.prima 4i
Declarato quare subiectum considerationisdicitur subiectum, reliquum erit declarare quot uplex est tale sit biectum, & quq sunt conditiones subiecti respectu scientiae, ac demum, qui sum conuenientiae inter obiectum pote tiae, ac subiectum scientiae. Quo ad primum relinquendo distinctioiwnias subiecti in subiectum attributionis, &praedicationis,de qua alibi multa dixi mus in dico in qualibet scientia duplex esse subiectum, scilicet quo, ct quod, seu formale,& materiale .Qui subiecta quandoque sorte distinguuntur reali-ler, ut videtur in quibusdam scientisssubalternatis contingere , visualitas enim, qu est ratio tot malis subiecti perspectivae distin itur realiter a linea, quae est eius subiectum materiale. Similiter sonoritas quae ponitur subiectum formale inuscae) distin itur realiter a numero, qui est eius subiectum materiale. Nisi forte dicas, quod per lineam visualem, & per numeri m sonorum circu scribimus aliquod unuper se,ut quibusdam placet. Quandoque vero tantum distinguuntur sorm Iiter, vel ex natura rei, ut quando deianitio subiecti ponitur ratio sol malis
subiectiva . Nonnunquam etiam ratione tantum distinguuntur, Ut clim ponimus concietum materiale,& eius
abstractum formale subiectum, scutcontingit ponendo Deum sub rationὸ Deitatis subiectum in theologia, A ponendo hom nem sub ratione humanitatis alicuius scientie subiectum: concretum namque, Ze abstractum ratione tantum distinguuntur, ut alibi ex intentione Scoti declarauimus. Quantum ad secundum dico, qubd Scotus q. t. uniuersalium ponit tres coditiones subiecti,& alibi ponit plures, ut ibidem dixi. Quidam Scottilae ponunt sex conditiones, quae tamen resucuntur ad illas tres quas ponit doctor subtilis ubi supra, ut in mea qllione de virtuali continentia subiecti declaraui. Pollunt quoque poni aliq conditiones conuenientes subiecto respectu scientiae; mensurat namque, ac specificat scientiam, non equidem intrinsece, &formaliter, sed extrinsece, & obiecti-ue , ut super secundam quaestioncm uniuersalium Scoti, ac alibi diximus: Eodem quoque modo unitatem, ac diῆnitatem, seu nobilitatem scientiae tribuit. De unitate patet ex primo Poster. Est autem scientia una, S c. Dc dignitate patet ex principio primi de aninu. Bonoi lim & honorabilium notutiam , &c. Propter hoc idem in pro nato metaphy. vocat metaphy. diuini. Quantum ad tertium dico, quod est vulgata propositio apud Philolophos, quam etiam D. Thomas ponit ei ima sarte. q. I. art. 7. Subie tum scilicet se abere ad scientiam, sicut obiecti m ad potentiam. Quae quidem similit ilo non tenet quo ad omnia, sed quoad aliqua tantum. Nam non est versi, quod sicut obiectum potenti , ita Cu que subiectum scientiae, semper debeat esse aliquod commune per predicati nem ad omnia, quae a tali scientia considerantur. Cuius ratio est secundi mdoctorem I . q. prologi, quia proportio obiecti ad potetiam est proportio moliui ad mobile, vel activi ad passuum, proportio vero subiecti ad habitum , ct scut proportio causae ad Gemina, subiectum enim virtualiter continet omnes veritates scientis: modo p: mra subiecta
bilitate . Couenietia, seu Gmilitudo inter si biectum scien Naes& obi ctum po
74쪽
Propo tionis Causae ad effectum non sunt comunia Inferius M notitia iuperioris potest
extrema proportionis activi ad passi-
utina sunt communia ad omnia per se extrema illius propori onis, sunt enim prima exti ema uniuersalissima, abstracta a quocunque activo, SI a quocun-
Massilio, inestq; talis proportio parribus contentis sub utroque extremo per rationem illam eis communem, ut habet doctor 2.d. 9. in responsione ad primam quaestionem; & hinc est, quoa quodlibet agens eiusdem rationis potest agere in quodlibet passum eiusdem rationis atque dispostumac approximatum, quia quodcunq; in quo est ratio activi respicit quodlibet in quo est ratio passivi. Prima autem
excrema proportionis causae ad effectum non sunt communissima, cum
inter illa non sit adaequatio; & hinc est, quod non sequitur, homo potest causare euiden em notitiam huius, homo est risibilis, ergo S sortes hoc idepotest. Quia licet in serius possit causare notitiam incomplexam superi
iis, non tamen potest causare notitiam eius complexam euidentem ex terminis,aut euidentiam ex praemissis. Haec
igitur est ratio quare primum obiectu potentiae potest poni aliquod commune ad omnia per se obiecta illius pote-tiet, & quare subiectum primum sciemtiet non semper ponitur aliquod commune ad omnia in tali scientia considerata, sic quod de eis in resto pr dicetur . Licet vero scientiae subiectum, ac potentii obiectum in hoc non co- ueniant in multis tamen aliis conu nire polliunt. Primo, quia sicut primum obiectum potentiae, ita quoque primum subiectum scientiae terminat eius actum. Secundo conueniunt quoad adaequationem, quia sicut potentia in nihil tendit, nis per rationem sui primi obiecti, ita quoque nihil respicitur a scientia nisi per rationem sui primi subiecti. Et hoc est, quod dicit
Caietanus exponendo D Tho. ubi supra. Vult enim illam propositionem tenure quo ad proportionem rationis
formalis, ita quod sicut ratio formalis obiecti potentiae est qua omnia res runtur ad illam potentiam, ita ratio sormalis subiecti scientiae est illa ,ratione cuius omnia considerantur in illa scie-tia .iHoc potest confirmari per Philosophum 2.phy. tex. comm. 22. ubi vult, medicum no considerare de nervo,nia
si inquantum est subiectum sanitatis , quod non esset, nisi subiectu esset ratio quare aliquid consideratur in scientia. Multe quoque alii conuenientiae posisunt poni, de quibus alias sorte erit
DECLARAT Is terminis in primo articulo, videdum est in hoc secundo de ratione formali subiecti theologi necestariorum Dei, ac beatorum, & P
no dilas conclusiones . Prima.est, ratio formalis subiecti theologi et Dei est
essentia diuina, leu deitas, ut probant argumenta ad oppositum, quibus a do alia duo, vel tria. Primum est tale,
sub eadem ratione Deus est subiectum sui theologis, εei obiectum sui intellectus, sed sub ratione deitatis est sui intellectus obiectum, ergo sub ratione deitatis est suae theologi et subiectu . Confirmatur, id quod est ratio quale intellectus diuinus se extendit ad omnia cognoscibilia est ratio formalis subiecti theologiae Dei, quam de omnibus esse pro nunc supponatur, tale autem est essentia Dei, ergo Sec., Minor probatur, quamius enim multi, ex his quq habent Arist. & Auer. I 2 mez. tex. comm.s I .c: edant Philosophos ex illistimasse Deum aliud a seipso intelligore non posse, quod dissise pertractant Ochan. I. d.3 s . q. r. & Gregorius Atia minensis, Io.Bachonitanus ibiden , Franc.de May. . 36.q. .& Io.de Basi
lis ibidem q. r.artii.&multi alij theologi ibidem, ac Philosophi in . meta. Tamen nullus est, qui asserat Deitar moueri a rebus in genere proprio. Imo Auer in lib.dest uc.disp. i s. in s lutione primi dubii habet naec verba. Et non comparatur scientia eius scientie human , & aliquo modo non intelligit aliud praeter se, ex eo, quod est scien-
Deitas est ratio sol malis subiecti theolog. Dei.
75쪽
scientia non palsua , 5 aliquo modo intelligit aliud praeter se, ex eo, quod
ipsemet est scientia activa. Et I 2.met. m. r.ait. Sua enim scientia eli causa entis, ens autem est causa scientiae
nolir . Si ergo nihil aliud a Deo p test esse ratio intellectui Diuino intelligendi alia a Deo, nec ex consequenti intelligendi ipsum Deum, sequitur solam essentiam poste esse talem rationem formalem. Item secundo arrvo se ad idem. Si Deus non esset ibi ctum in sua theologia sub ratione deblatis, hoc esset quia poneretur eius subiectum,vel sub ratione communi, vel attributali, vel respectus ad extra,qu rum nullum est dicendum, ergo &c. Consequentia patet, non enim vid tur possibile aliud genus coceptus posse haberi de Deo, licui nec de nomine: unde si homo cognoscitur, & non cognoscitur sub propria ratione quid δε-tativa, inquantum scilicet est animal
rationale,aut ergo cognoscitur i liqua tum est substantia,vel corpus,quod est ipsum cognoscere in conceytu communi; aut inquantum est risibilis,quod est ipsum cognoscere per accidens,seu in propria passione: aut cognoscitur inquantum est animal omnium anim
lium nobilissimum, quod est ipsum Deus no Lognoscere in respectu ad aliud. Fal- est subi, sita CDsequentis probatur quo ad om nes partes, & primo, qubd non possit
- qua ratio potest dupliciter dici co Ratio ali niuntβ , aut licet per praedicatione , ut est de ratione emis: aut quia hab mrili t. ir ex communibus,qualis est ratio entes notes ti infiniti , vel necesse elle. Tuncque C. sic arguo, ratio formalis subiecti the
M ς ιβ ' Iogit Dei poni aliquod,quod est
ratio virtualiter continendi veritates necessarias theologicas sed nullus c ceptus communis, vel per pr*dicati nem,uel quia habetur ex communibus potest esse ratio virtualiter continendi tales veritates, ergo, &c. Probatur, quia si conceptus communis virtualia ter contineret tales veritates, timc a nobis naturaliter possent cognost i illet veritates, cum naturaliter nos habere possimus tales conceptus, ergo x veritates in eis virtualiter contentaS.CO- firmatur nam tunc theologia non esset de soli Deo naturaliter notis, cuius t
men oppositum alibi dictum est esse a
Secundo probatur, quod Deus non possit esse subiectum sus theolog. subratione attributali. Et ad hoc potest Deus n4 adduci praedicta ratio δε confirmatio: est subienam ratio attributalis non continet Virictum sugi ualiter ὐpositiones necessarias theo- theolos logicas,quia cum attributa a nobis na- sub rotieturaliter cognoscant, tunc a nobi S na- attribι turaliter cognosci possent propositi tali. nes immediatae, & ex ipsis notis,ac dispositis cognosci possent naturaliter omnes conclusiones in eis virtualiter inchisae a nobis: & ita theologia non esset de soli Deo naturaliter notis. Arguo tamen rer quatuor rationes speciales :& primo sic. Deus ponitur su- Prima biectum suae theo l. sub ratione perse- ratio. ctissima, sed ratio attributalis non est ratio persectissima, ergo, &c. Maior patet, nam cum Deus possit habere
scientiam de se ipso sub persectissima
ratione, si illa ratio perfectissima non esset ratio formalis subiecti suae theol. ergo posset habere alia notitiam pri rem, ac persectiorem theologia, quod
non videtur esse verum: Minor Pr
batur cognitio quod quid est pers
ctior cognitione passionis, ut potest colligi ex his qus nabentur 7.meta tex. comm . . sed ratio attributalis se habet ut quasi passio essentiae diuinae ; secundum Dama. lib. primo cap. s. Qubd si obiicias, uia persectius est cognoscere Deum sub ratione attributali, quam cognoscere homine esse animal, quia nobilius est parum attingere de superiori, seu persectiori, quam multum de imperfectiori obiecto, ergo cogniatio quod quid est non est persectissima ν . Dicendum quod comparatio cognitio
debet fieri inter cognitionem quidd, quid a
76쪽
psectior accide tali... Ratio.
iniuam, SI accidentalem eiusdem obiecti, & non diuerserum obiectorum :& ita semper cognitio quiddit alii. avnius obiecti est perfectior non quis ditatiua eiusdem obiecti, modo obi, credo comparas quidditatiuam, & a cidentalem cognitionem diuersorum obiectoruin . Item secundo, Deus d bet poni subiectum sue theologie sub ratione incaulati. I uni quia ratio somna lis debet esse prior, ac perseetior subiecto , vel saltem simul cum eo , ac aeque persecta, quod non contingit de eo, suod habet lationem causari , &ron incausali. Tum quia aliter Deus Iraberet aliam notitiam de seipso pi i rem theologia, qui scit cet est et ODeo sub ratione in causatis ratio enim yrcausati est prior ratione causali. Sed ratio attribu talis non habet. rationem incausati, e go S c. Probatur haec murior . Identitas i calis non omnino at
stri ab aliquo id,quod est de ratios e eius, nec facit aliquid includi in conceP. u alicuius, quod non include et ur siclistinguetemur realiter , quia aliter propter talem identitatem posset mi tar I ordo eorum, que sic dicuntur esse eadem; & ita non est et verum, quisdoualis est ordo inter aliqua, si essent distincta realiter, talis quoque sit ubi r rione tantum distinguntur, sed si a tributa realiter distingiterentur abesi sentia caiisarent ur ab ea; erto licet disiserant tantum ratione, vel formaliter,
ita secundum 1atiorem debent dici causari ab ea: S ita licet propter identita
tem realem cum esentia vere non sint causata, tamen secundum suam rationem sormalem non primo includunt s. Ratio. in causationem sui. Item tertio, nulla ratio attri,italis est actuat issma, at Deus debet poni subtemini sub rati ne actualissima, ergo &c. Minoi putet .i Tum quia cum ratio actualistimast prior quacunque ratione no actu
lissima, igitur si Deus non esset subi ctum sub ratione actualissima,posset habere aliam scientiani Priorem theol
Lia. Tum quia actualissimum non d
bet poni subieci m In scientia pers elisinna, nisi sub ratione actualissima. Maior probatur, illud est amialissiniucui ex se, per se, & a se repugnat communicari ad extra, quia illud tale nullo modo includit potentialitatem , nec eam scilicet, quq est materiae ad sommani, vel subiecti ad accides, nec eam, quae est genetis ad disserentias , nec eam, quae est superioris ad inseriora,m quibus diuiditur, ac numeratur, nec etiam potentiam obiectium; sed proprietati attributali curamuis Iepugnet ex se, & per se communicari ad extra, non tamen hoc habet a se, sed ab ipsa essentia, cui tealiter idetricatur. Qubdsi obiicias, nam incommunicabit stas ad extra inest alicui ratione infinitaris, sed attributa sunt formaliter infinita,& habent aliam infinitatem ab infinitate essentiae, e eo sunt sormaliter & a se incommunicabilia ad extra. Dico,qubd sicut attributa sunt infinita, ita Foque sunt incommunicabilia ad e tra, sunt autem infinita ex se,& per se, & non a se, quia habent infinitatem ab essentia, quae est radix omnis pers ctionis diuinae, igitur nec a se habent incommunicabilitatem. Item quarto potest hic pertractari ratio, Siae posita fuit supra confirmando rationes ad oppositum. Attributa enim se habent per modum accidentis, ut patet ex D IID. lib. primo cap. 4 si iussum, si bonum, si quid tale dixeris, non naturam dicis Dei, sed que circa naturam. Et ex D.August. Is .de Trin.cap. . Si dicimus sapiens, speciosus, potens, spri-ttis, horum quod nouistinaum posui, videtur significare substantiam, caetera vel o huius substantiae qualitates. Tertio S ultimo pi obatur Deiri non esse subiec lim suae theol. sub ratione respectus ad extra , puta sub ratione reparatoris, gubernato is, capiatis Ecclesiς, vel similium . Potest Cue contra hoc argui ut supra, nam respectus Dei ad extra non continet primo virtualiter veritates theologicas, cum ratio respectiua reducatur aci absoluta.
77쪽
vitam isti test ectus soli Deo non vitidentur notia cognouit enim Aristot. Deum hunc mundum gubernare. V
de 11. Meti in fine ait. At entia nolunt male disponi, seu gubernati, pi Opter quod unum et se pi incipem concludit.
Similiter ratio respectus non est Persectimnia, nec actitatissima, quia abs
lutum est persectius, & actualius respectu . Nec etiam respectus habet rationem in causati cum dependeat a fundamento, re a termino: imo respectus Dei ad extra causatur ab intellectu, cusit respectus rationis,ut d. 3 o. pluari habet videri. Et hinc eli, quod considerare Deum sub ratione reparatoris, gubernatoris, capitis Ecclesie, re simianum est confiderare Deum sub rationerationis . Adduco tamen quatuor rationes speciales. Prima est talis. Qu libet scientia considerans suum subiectum sub ratione rationis, est rati nis, & non realis,propter hoc en Imra quidam tenentes logicam considerare, ac definire ens reale si ib ente rationis, dic sit ipsam esse scientiain rationalem a& non i ealem, ergo si theologia comsderat suum subiectum sub ratione rationis quod contingit ponendo re
spectum as extra esse lationem formalem subiecti theologi et Dei theologia
Dei et it scientia rationis, & non re iis, quod manifestum est esse saliuam . Item secundo. Nulla scientia primas di non subalternata est de aliquo conceptu uno per accidens, sed theologia Dei non eli subalternata alicui sciet
tiae, concertusque Dei sub ratione r spectiva est unus per accides,e go &c. Maior patet ex 6. met. scientia namquequet est de aliquo uno per accidenS supponit scientiam de utraque rati esut musica, quq est de numero lonoro
qui est quoddam ens per accidens )
Pra stippo mi arit meticam pertractantem de nume o, ct naturalem de sono.Mmor probatur quo ad secundam partem, nam ex absoluto, & respecti no non poteli fieri unus coceptus per se, quia ille conceptus coniicius aut aut esse ens absolutum, aut ens respe- t fieri clivum, si absolutum, et go de ration C unus cinabsoluti esset respectus,& itapoiter ius ceptus esset de ratione prioris. Si autem CD per te .set respectivus, ergo ab lutu ellei de ratione res rectus, di ita prSdicamenta
non essent formaliter inane mixta . . .
Item tertio. Si Deus en et subiectum
theologis sub ratione respectus ad extra , ergo nullum theologicum necessario conueniret Deo, quod non est dicendum .,Consequentia probatur squod conuenit alicui sub ratione sibi
non necessario inli rente, non contre
nil sibi neces ario, sed nullus respectus ad extra videtur Deo necessario conuenire, igitui si praedicata theol gica conueniunt Deo per reseectu in ad extra . nullum ei necessario conuenit. Falsitas consequentis patet, tunc enim nulla esset veritas theologico necessaria. Item quarto ostendo, quod A. Ratio.
Deus nec inquantum glorificator , nec inquantum redemptor,nec inquantumgu Dernator est subiectum theol. sitae.
iasia aut ly inquantum accipitur spe cificatiue,aut reduplicative . Si specificatiue , nulla est dissicultas, sic enim
concedo Deum, cui non repugnat glorificare,redimete, & gubernate, si νsubiectum suae theol. sed non sequitur ex hoc, rationem glorificatoris,redemptoris, vel gubernatoris esse rationem formalem subiecti. Si autem sumitur reduplicatiue,au tergo reduplicat vise tutem desumam qua Deus glorificat, redimit , & gub: nat; aut reduplicat eia sectum glorificationis, redemptionis , ac gubet nationis: aut reduplicat acti nem Dei glorificantis,gubei nantis, vel redimentis. Si datur primum, cum γ ῆ . . virtus diuina qua Deus Obiecture glorificat, sit esentia,& virtus,qua essecti-ue glorificat, redimit, & gubet nat, sit voluntas,ergo ponere Deum sub rati ne glorificatoris, redemptoris, vel et bematoris esse subiectum in theologia,eit ponere ipsum esse subiectu sublatione esse utri, et voluntatis , quod tamen huic sententiae adherentes nou
78쪽
intendunt asserere. Si datur secundu , cum effectus glorificationis, redepti nis , ac gubernationis sit aliquid cre tu , ergo Deus sub ratione creata es let subiectum suae theo l. quod non est dicendum, quia tunc scientia Dei dependeret a creatura,cum qlibet scientias &maxime q habet subiectum virtualiter contentivum ipsius ) aliquo modo de Pendeat a ratione formali sui subiecti. Si datur tertium, cu tales actiones Dei non sint neces lariae, nec aeternae, sicut nec termini illarum actionii, ergo scientia Dei, q est necessiaria,& aeterna, virtualiter contineretur in aliquo, quod
non est aeternum,nec necessarium. Etiacum actio in Deo vel nihil dicat,ves tatum dicat respectu rationis, igitur hoc esset ponere Deum esse subiectum subrespectn rationis , quod improbatum fuit supra.Sed quom odo aduersirit his rationibus respondeant aliqualiter rtractabo in q.de ratione formali subi
Secunda conclusio principalis huius articuli sit ista. Ratio sornulis subiecti theol. Beatorum est deitas,& nonotitia ac ualis deitatis, ut diserunt nominales. Quod potest probari per rationes positas ad primam conclusione. Quibus potest addi ista. Deus sub eodem ratione est subiectum theologiae beatorum, sub qua est biectum beatitudinis eorum, sed sub ratione esIentie est obiectum beati tudinis, cum sub nulla alia ratione possit quietare intelle
clum,ac voluntatem creatam, ut ex vsione mea apologica de obiecto fruitionis patet, eigo &c. Notandum tamen nro solutione argumentorum nominalium ,rationem formalem dupliciter accipi posse. Uno modo obiective. Alio modo formaliter. Rationes nominalium procedunt de ratione sot mali sol maliter sumpta. In tertio articulo, in quo vid endum es de ratione sot mali subiecti theol. contingentium Dei, & Beatorum, tria sunt examinanda. Primo an aliquid contineat virtualiter determinate veri, rates contingentes Secundo an prima contingens tantum cognoscatur Pintuitionem extremorum ὸ Tertio vitia
essentia ut essentia, vel ut voluntas sit primum subiectum contingentium, de quo immediate dicatur praedicatu primae contingentis. Ad Ummatium prime dissicultatis arguit duplici ratione Io.de Bassolis in 3.q. prolo . Et prirno sic, Deus ab aeterno scit ceterminate
complexiones, ac vel itates contin entes, quarum multas reuelauit prophetis, sed hoc nequit esse, nisi pei aliquod
dete: minate continens istas veritates, quia per id, quod determinate no comtinet aliquid, non potest illud detei munate sciri, ergo in Deo datur aliquid
determinate continens veritates co
tinnentes. Ite Beati determinate sciunt multas veritates contingentes, & non
nisi ter aliquid determinate continenseas,faltem in elle intelligibili, ergo datur aliquid virtualiter dete: minate co-tinens veritates continnentes. Ex quo
sequitur, quod possit Siri aliquod si
biectum virtualiter contentivum istarum veritatum, quod tamen negatum
fuit sinpra m q.de subiecto theo l. in se. Hoc totum potest cons mari ex his, qhabet Franc de May. 3 .d.3 8.q. I .declarando quo Deus cognoscat futura contingentia. Vbi vult omnia sutura cotingentia, ac praesentia cognosci a Deo Pvoluntatem suam, vel per determin tionem protriae voluntatis, quod dupliciter pronat. Primo quia per propriam causam cognoscinu eflectus,sed voluntas diuina est propria causa continetentis, ergo &c. Secundo quia variabile non Potest cognosci nisi per variabile, vel tormaliter, vel virtualiter, contingens autem est vat labile,& sola voluntas in Deo est variabilis saltem virtualiter,ergo &c.
Ad aliud dubium dicit Io. de BasI lis ubi supra, cti pi ima conti pcnS non tantum intuitute, sed etiam absti acciue cognosci potest,na sicquid pol cognosci it uitiue,et abstractive pr cognosci. - Ad telum quidam dicunt, volun G α tas
79쪽
Essentia tas ut est sub sua determinatione est ra- ut hic an tio formalis sit biecti theo .continge sit rosor tium. Huicq; snii videtur Fran. le May. malis su- subscribete ubi supra, vult enim ibi qJbiecti ad cognitionem contingentium non theolog. sussciat essentia, sed necesse se coassii contin- mere voluntate. Hincq. est,' Scotime estium λ exponentes 3.q. prologi Scori, in qua dicit, P essentia ut essentia eli subiectu in contingentibus, dicunt ipsum intelligendum esse de ellentia ut voluntas. Quod confirmat per ipsum mei doctorem l . l. s. q. q. dicentem, immediatum principium esse,voluntatem velle hoc.
obie- Quod si obiicias,qiua si volutas est prictio. natura obiectum sciae Dei, cuin et essentia sit primum obiectum scientiae Dei , ergo erunt duo obiecta prima intellectus diuini, S: P consequens erunt duaesis a notitie,seu i cientii,& ita duo verba in Ruit ' diuinis. Rndet Io.ae Bassolis ubi supra,
aliquid posse dupliciter dici primum
Primum obiectu notitia . Vno modo ante quod
obiectu nihil est cognitu, vel cognoscibile, vel notitiae ratio cognoscendi, & sic in diuinis est
duplicia tantum unum primum Obiectum respeter. ctu cuiuscunqtie notitiae, quia aliter essent in diuinis plutes memoriq, plures sciae, ac plura verba: Et ideo Fran. ubi supra dicit, φ vltimate resoluendo, oia cognoscuntur per essentiam diuinain, tanquam per primum obiectum. Alio modo aliquod obiectum pol dici prumum , non simpliciter in toto ambitu obieestorum, sed secudum quid, quirus est quod primo determinate contines & hoc modo voluntas est primum, &determinatum subiectu contingentili , nam ante voluntatem, exilientem sub
sua determinatione, nihil continet determinate talia contingentia. Quod autem voluntas, non essentia sit erimusubiectum con ingentium probat duabus vltimis rationibus pomis ante ompositum, quas breuitatis causa noris replico, easq; solum in fine qilionis. Pro dilucidatione hai u trium dii citi latum, ac presentis articuli quatuor faciam. Primo ponam quatuor distin-Quaca. Sec do quazuoi conclusi nes. Tertio quatuor corrotaria. VItimo soluam rationes alioru positas ad illa
duo prima dubia. Prima distinctio sit, ' duplex est indeterminatio. Qu*dam Indete potentis passue, qda potentiae activaeν minacio
de quibus multa habes in ScotO I . l. 7. ore & 3. q. . Indeterminatio potentiae Passiuae est sicut indeterminatio materiae, rqua,quod est sic indete: minatu no,potex se exire in actu. Indetei minatio potentiae activae q ineli alicui py virtutis illi mi ationem) est duplex. Quaeda estiatum ad pIures ellectus disparatos, aduorum quelibet causa est naturalitereterininata, ut est de sole, & de intelia lectu nio. Quaedam est indeterminatione dum ad plura disparata, sed et ad cotradictoria, ad quoi una quemlibet potea sua libertate determinaii. Haec '; in r- a
determinatio adhuc est duplex.Alia pii minaiio de inesse, q res icit extrema de i0ςβς' de inesse Alia est de possibili, si respicit exti ema & s de possib li. Et sciendii hanc duplicem
indeterminatione posse esse ta ex par- re causae, si ex parte eisectus contingentis. Indeterminatio de ineste ex Parte Indete causae est, qua causa est indetermina' minatio ad agere,& non agere. Indete minatio de inesse
vero de possibili est qua ca est indeter- ε- de posminata ad posse agere, di posse lao age exre. Et nota bene, q, aliud est dicere, no es posse agere, Ad aliud est dicere,e Oseo feci'gd . non agere; quia in primo negat 'tentia ad agendii, at in secundo ponit potentia,& negat actus a potentia. Inde terminatio de inesse ex parte essectus est,qua effectus est indeterminatus ad produci, & no Pduci. In determinatio
aut de possibili est,qua effectus est inde terminatus ad posse produci, & poste non pi oduci. Secunda di itinctio est,si Contir cotingentia dupliciter considerari eoi getiadi
sunt . Vno mogo quantum ad eoru in- pliciter coplexa. Alio modo quantum ad em conside rum complexionem. Et hoc,vel ut sunt lari pose neutra , & in determinata; quemad- sunt modum qui iam dicunt ipsa ollerri ab intellectu voluntati diuinae. Vel visui de te minata, seu determinate era.
oas probea contingentia no potia
80쪽
esse cat sam alia cuius cogniti
esse determinatE vera, quia tunc noris essent contingenter vera. Dico consequentiam nullam esse , quoniam aliquid, quod est determinate verum,Potest esse contingenter verum , no enim esse determinate verum,& continge ter verum opponuntiar. Unde id diciatur determinate verum, quod est veru,& non falsum, ut dicit Biel. I.d.3 8.n tabili. r. At illud dicitur contingenter verum, quod potest esse falsum, &nunquam mille verum. Ex quo sequiatur, non esse idem dicere continget verum, & determinate verum. Imo in plus se habet esse determinate veru,
quam esse contingenter verum I nam Deum esse, est determinate Verum , non autem est contingenter vel um . At me esse, licet sit determinate veru, est tamen quoque contingenter verus
quia potest esse falsum, &nunquem
iussu verum s ut si Deus ex sua mer liberalitate mihi esse non tribuisset.
Tertia distinctio sit, qu6d aliquid comtinere virtualiter notitiam alicuius c
tingit tripliciter. Piimo modo quod illam continet in ratione obiecti, &luod hoc modo virtualiter continet
icuius notitiam, debet esse prius nomtum ς quia ex obiecto ignoto nihil cognoscitur. Secundo modo quod illam continet praecise in ratione causae, sic quod non in ratione obiecti. Vt v luntas diuina, seu Deus dicitur virtualiter continere notitiam geometrichlium, quia illam intellectui meo insundere potest. As habendamque notiatiam de aliquo per id quod hoc modo
eam virtualiter continet, non est ia cest e,vt illud tale virtualiter contines, prius cognoscatur. Tertio modo quod illam virtualiter contineat sicut causa sine qua non: quemadmodum dicimus actum intellectus continere virtualia ter , seu este causam actus voluntatis. Nec etiam est necesse cognoscere tale continens virtualiter ad habendam notitiam contenti. Quar a distinctio est,
i ueri aliquid esse rationem contineni coa ingenua poteit dupliciter i telligi. Uno modo quM sit ratio conistinendi contingentia quantum ad e rum esse determinatum. Alio modo Φuantum ad eorum euidelitiam. Mobiicias contra distinctionem, quia quod est ratio continendi veritates , quantum ad esse, cst etiam ratio comtinendi eorum euidentiam. Dico illud iniimptum esse verum in necessari;s, non autem in contingentibus, quia subiectum contingentium aequaliter se habet ad illas, & ad oppositas. Plina a conclusio sit ista, prima ratio quare contingentia, quantum ad e rum incomplexa, de quantum ad complexionis possibilitatem , ac vi sunt neutra, seu in determinata cognoscumtur ab intellectu diuino est essentia diuina, & non voluntas. Probaturnam contingentia his omnibus modis sunt in essentia diuina ante actum v luntatis , de cum ipsa contingentia snon moueant intellectum Dei, quia
aliter vilesceret, ideo intellectus Dei virtute suae essentie squet est eius obi ctum pri mum illa his omnibus modis intelligit. Confirmatur quia cum intellectus nihil osserat voluntati, nisi sit ab ipso pilus cognitum, osseratque
voluntati incomplexa cotingentium, ac complexionis possibilitatem , vel ipsa contingentia, ut neutra, ergo cognoscit contingentia his omnibus mouis ante actum voluntatis, sed voluntas non est ratio intellectui cognoscendi id, quod ante actum voluntatis c gnoscit, ergo, &c. Secunda conclusiost illa , ptima ratio determinationis contingentium est voluntas Dei , &non essentia. Probo quia corum d terminatio dependet ab agente libero, tale autem agens est voluntas, de non essentia, ut estentia : si enim determinatio contingentium esset ab agente naturali, iam non essent continetentia, sed necessaria, quia tale agens, si esset sussciens, necessario determinaret illa ad esse. Tertia conclusio si ista, eia lentia,& non voluntas est prima ratio quare contingentia, ut dcterminatus,
quantum ad eoruinco plexa , ac quantum ad con