장음표시 사용
91쪽
cum Deo , quia nihil aliud a Deo est
infinitum, ergo aliquis conceptus simplex, proprius Deo , & positiuus esset nobis naturaliter possibilis,quod tame
drupliciter pro ista opinione. Primo quia Omnis coceptus quidditatiuus est prior , & principalior non quidditativo, sed conceptus entis est quidditativus, eigo conceptus infinitatis non est prior, & pi incipalior. Item secundo, coceptus prior est principalior,ac nobilior, sed conceptus infiniti non est Prior; nam prius est,'& prius concipitur habens gradum, quam gradus, ergo &c. Item tertio, intellectus est Perfectior ente, ergo intellectus infinitus est persectior ente infinito. Consi Τ rentia probatur, quia quandocunqueique duae rationes sorinales se excedunt, si utrique addatur infinitas,adhuc se excedunt, sed conceptus intellectus est persectior conceptu entis, cum linsum includat,& aliquid plus, ergo S c. Item quarto, conceptus modi non est Persectior conceptu cuius est modus, sed infinitas est modus, ergo M. Adh c potest addi auctoritas Scoti dicentis in I .d. 8. q. p .quod conceptus pers
ctissimus, qui potest haberi de Deo est
Ad oppostum potest argui multia
pliciter . Piimo sic. Inter omneS conceptus quos naturaliter habemus de
Deo , illa est persectior, qui plura vi maliter includit, sed talis est coceptus entis ins niti, ergo &c. Maior patet,
nam viritialis continentia videtur dicere persectionem in includente, seu continente . Minor probatur, sicut enim ens includit virtualiter verum,&bonum in se, ita ens infinitum includit bonum infinitum, & omne persecti nem simpliciter sub ratione infiniti. Qithd si obiicias,quia quod virtualiter
continetur in alio est ens per participationem, sed honum infinitum, & y- sectiones infinitae non sunt entia perparticipationem, ergo non contine
tur virtualiter in alio. D co, quod hic Cotinere
loquor de continere virtualiter impro vii tualia prie,& non vere, non autem de conti- ter. nere virtualiter vere, & proprie . Vel dicas , quod contentum virtualiter in alio quo ad esse reale est ens, per participationem ; non autem postea hoc
idem est verum, si tantum quo ad cne Cotines cognitum in alio sic continentur. Nec aliquid est verum, quod continens ali uid quo quo ad ad esse cognitum contineat illud quo esse co- ad esse reale, nisi illius cognitioncmo gnitum snipliciter,& a priori contineat. vn- non sciride n contineat eius cognitionem quo per coti- ad nostrum modum cognoscendi, vel net illud a polleriori, hoc idem nequaquam est quo ad es dicendum. Haec ratio confirmatur, te Ieale. nam illa ratio ad quam stat resolutio omnium veritatum theologiet nostiae est nobilissima, quia resolutio fiat ad primum,&perfectissimum; sed infinitas est talis ratio. Quetrenti enim quare essentia est in tribus; respondetur, quia est infinita. Quare spiritus sanctus est infinitus, di necesiario productus . Respondetur, quia est a volun- Spiritustate infinita respiciente obiectum infi- sanctus nitum. Vel suta simul spiratur a yo- quare ii Iuntate infinita,& ab obiecto infinito: finitus, Mut declarat doctor 1.d. io. & ix. Huic necesi rationi respondet Io. Bachonius ubi su rio propra in fine q. Quod conceptus conti- ductus. nens omnes alios per modum conce- Res ora.
rius substantialis est persectissimus ; Bacho.
uiusmodi autem non est conceptus entis infiniti. Contia quia continen- Contra. tia virtualis semper videtur arguo αν Contine persectionem in quocunque sit; & in tia virtua causa totali aequivoca semper arguit lis arguit maiorem perfectionemr unde si acci- 2secti dens esset causa substantiae,estet perse- nem inisci ius substantia, igitur quilibet conce- continen plus contines virtualiter aliquos alios leo.
est illis persectior. Pr terea ad prin- COcept cipale, ille conceptus, qui in demon- si ultiman ratione quia ultimate cognoscitur a te cocti nobis de Deo,est aliis persectior, sed ditur de conceptus entis infiniti est huiusmodi, Deo in
Assumptaura probauia , nam concepi uri strationa
92쪽
out eae creaturis haberi potest, & propter cuius remotionem ab ipsis diss- culter cognoscitur, est caeteris conceptibus possibilibus haberi ex creaturis
Perfectior. Confirmatur, quia narii ranaturan S,& natura naturata habet ompositos modos procedendi; natui a cnim naturans procedit a persecto ad imperfectum, at natura naturata e conuerso, igitur conceptus entis infinitierat alijs persectior, cum sit vitamus, qui de Deo ex creaturis inuestigari potest. Respondet Bachonus ubi si pra dupliciter. Primo dicit, quod vutimus conceptus, quem de Deo habemus est conceptus causae, in illo enim ultimate si et it Philosophus in, .met. unde in fine concludit, unus ergo pranceps. Aliter respodet negando asium-Ptum, nam ille conceptus ait ipse Non est perseetissimus, qui est ultimus in intellaeui, quia tunc cognitio cre
tura: umestet perfectior cogn uore essentiae diui me, cum ear Lm cognitiost posset ior cognitione essentiae diu, nae. Sed ille eli pei festissimis ex cuius cognitione habetur cognitio illius vltimi. Contra quia Philosophus in Gne. Ιχ. mei. concludit unitatem de primo principio, ex hoc, quod entia no-Iunt male disponi,& non concludit ibi primum principium esse causam . Nec ex hoc, quod Philosophus in fine ii. mei. concludit unitatem de Deo, sequi-aur ipsam esse ultimum demonstrabile, vel cognoscibile de Deo ex creaturis. Quia ibi Philosophus arguendo contra quosdam Pytagoricos illam de Deo incidentaliter concludit. Interio enim Aiisl. in illo ultimo cap. esi pertractare, non dς unitate Dei, sed de pei sectione ac ordine uniue si . Contra secundam responsionem est, quia ipse loquitur de cognitione , quae Procedit a prioli, nos autem de cosnitione habita a posteriori. Item ad principale, conc Plus remouens omnem imperfecti nem a Deo, & a qualibet persectione sunpliciter, & per quem DeuS, ac quae
de Deo dicuntur excedunt alia, est per stetissimus,talis est conceptus entis infiniti , ergo &c. Minor patet, nam a Deo removemus componibilitatem,ac compositionem quamlibet , quia estens infinitum. Similiter propter hoc idem dicimus, Deum, ic eius pei lactiones alia excede . . Baigitis lupei tertiam quaestionem prolo3i sententiarum Scoti, ubi hanc dis scultatem pertractat,po it tres modos respondendi. Primus est, quod conceptus entis infiniti est simplicior, ac persectior simul inter omnes conceptus complexos,quos nauraliter habemus demor via se si comparamus conceptum incomplexum puta conceptum in I lectus' ad conceptiun e tis infiniti, ille erit simplicior illo. Sed ut velum fatear ille modus dicendi miis hi non multum arridet. Quia cum
non sit hic sermo de sinplicitate, qua aliquid dicitur sinplicius, quia per pauciores voces signiscatur, quo modo dicimus Irenaeum este simplicior ei Marco Tulio Ciceiore . Sed desit
plicitate qua, quod dicitur sic simpliacius,est resolubile in pauciores res,vel conceptus obiectitiales; de qua loqui mur cum dicimus ens, ac eius passii nes, nec non & vltinus disterentias esse simpliciter simpIices. Intelleetusque sit resolubiliς in plures conceptus, s eufoi malitates, quam ens infinitum; quia intellectus addit aliquam formalitatem ad ens, quod non est verum de infinia tale,ut pro nunc suppono: igitur conceptus entis infiniti non debet dici p-cise simplicior inter omnes conceptus complexos, quasi non sit simplicior qua sus iam conceptibus incomplexis . Ideo aliter dicit,quod conceptus entis infiniti dicitur perfectior aliis quam uad persuadendum theologicalia credibilia,ac crede ia. Sed quamuis hic ni diis dicendi videatur bonus, tamen novi detur scotum ponere conceptu entis
infiniti esse preci se persectioiem aliis hoc modo. Tertius modus dicendi uiu
93쪽
st dicitur persectior persectione sumpta a modo , non amem quo ad pei foctior iem 1 umptam a natui a . Contra
quia iste modus dicendi no saluat qu modo conceptus entis infiniti sit perfectior conceptu intellectus infiniti, igitur non videtur sitfficiens. Antecedens patet, quia uterque videtur aeque pei sectus pei sectione sumpta a modo. Auctoris Alitei igitui huic difficultati ego resporn sto. deo ponendo nouem conclusiones, Conce- quarum pruna est,quod conceptus meptus ed- re quiduitatiuus eli pc. iectior concessitativus plia mei e non qeidditativo. Probatur est pei se substantiae conceptus, seu conceptus ctior co- substantialis eli pe fectior conceptu ceptume non substantiali,cu liabitantia sit p. torre nonis Iempo te, cognitione, isc definition: quiddita quolibet accidente. 7. mcta. ex. com.q.
tuo. cit etiam persectior, quia ipsa est primum p aedicamentum I diciturque enssinpliciter, alia vel o praedicamenta noni si per comparationem. m. meta. tex.com. 2.& 3. Unde Philosophus 7.met. tex com. v. dicit accidentia non es le entia, nisi eo quod vere entis. Sed concopius quidditatiuus est conceptus su Substan- stantialis: unde substantia quandoq3 ita 'si s sumitur pro quidditate. V: patet ex an sumitur tepi aedicamentis in definitione aequi-
sophum velle dubitantiam esse quid ii latet ei. Expiecta etiam stata Arist &
Is . ubi volunt, i substantia dicatur de definitione,& de significantibus quitidi atem. Et Auer. in Epitona. mel. t iaci.
primo dicit, quod subitantia dicitur de
omni predicamento uniue sali noti ficante quidditatem indiuidui, ut genus, vel species, vel differentia,ergo &c. Et Concs notandum, P hic non loquor praecisὰ plus ali- de Coceptu, qui dicitur quidditativus, iniis ditia eo quod praedicatui in quid: quia tune pliciter alis uis concep us non quidditatiuus potest di ellet pei sectio' coceptu quiddita tuo, ci quiddi cli enim conceptus rationalis pers latiuus . GiOI conceptu animalis, & tamen rationale non pr dicatur in quid. Est igiatur hic siet mo de conceptu, qui dicitur in quidditat tuus, eo quod piaedicat quid . Secunda conclusio eli,quod es iquis L. Conesceptus no mere quidditatiuus clx pς is at sectioi conceptu aliquo mei e quido ho latruo. Probatur,nam conceptu iei ἡ- quatus est perfectior conceptu inadi-quato sed aliquis conceptus non me e seruidditatiuus est adaequatu icia cui etioic6liquis concep iis mete qui editatiuus ζest inadaequariis. Vt conceptus albedi
nis concepte sub gradu, vel potiuscum gi ad i intensionis,ut decem,esi ad qua -'tus albedit i sic iniciate; cur non est adaequatus conceptus albedinis. item conceptus quilibet addens aliqd altericit perfectior illo cui fit additio, sed aliqscoceptus no mere quidditatiuus addit aliquid alicui conceptui mei e quidd, latiuo , ut ex supra posito exemplo dealbedine patet. ergo&c. Tertia con- -
elusio est, ' licet si pei ius non sit for- ' -Pmaliter,& positive pei sectius inserim I .PH ri, abundat enim in setius a superiori ; . . diuidente ipsum superius, qiua illud , V . .
idem est inferiori, constitutivi: m. Τ
men dici po est perfectius permissiuEquocunq; insuciori,alio saltem a peὲ sectissimo contento sub iplis. Inio potest quadoq; superius dici perfectius quolibet contento sub ipso,dummodo si peritis subpei lactissimo g adu concipiatur,& inserius non concipiatur sub tali gi adu, ut color conceptus sub gradu, vel cum gradu infinitae intelisonis, est pei sectior conceptu albedinis non concepti cum tali gladii. Quarta con Insi, hoc luso sit, v infinitas no dicit aliqVςm noti it conceptum obiectitialem, seu aliqu/m orice fontalitatem, quia tunc es et rei io tum obieconceptibilis,quod tanaen ex ro malistatibus doctori, patet esse falsum. Et φex hoc sequitur, quod i. on viderar l, ne dicium, quod stilicet lubstant lata.
dicat periectiorem conceprum, qu .im
infinitas; quia infinitas ut diximus
non impo lat alicuam so mali iacem a nec ex consequenti aliquem coi c
94쪽
pnim obῖectivalem per se conceptibi- Infinitas lem,qui si alius ab eo cuius est. Quin quo non taconcluso est, quω hic homo , hic repureat lapis, & alia huiusmodi singularia di singula- pliciter considerari possunt. Vnom rib' crea do inquantum sunt hipposita talis, vel
tis. talis naturae. Alio modo inquantum sunt supposita entis. Si secundo nam do considerantur, sic eis repupnat in Gnitas; quae tamen eis secundo modo. Hi sumptis no repugnat. Hoc potens e
suaderi in simili duplici auctoritale .
in eodem primo d 8. q. r. ac alibi, ubi exponendo definitionem perfectionis . sinplicver, dicit. Quod alisua perfectio simpliciter repugnat alicui inquatum est suppositum talis narii rae; qua tamen sbi non repugnat, inquantum est suppositum entis. Alia est auctoi i
x . ubi volunt, quod talpae inquantum talpa repugnat videre,ouod tamen sibi non repusnat cum si sbi innatum in esse, seu inueniri ratione sui generis
Conce- inquantum est animal. Sexta conclu-43t' cntis sio,conceptus entis infiniti non est me infiniti re quid litativus, ut videtur Vigerium non est dicere: nec est mei ξ non quidditat mere' ὐ uus, ut videriri Bargium velle super terditatiuus tiam q. prologi sententiailina Scoti. Sed est conceptus non mere quidditatiuus . Primum patet, quoniam infinitas non est de quidditate alicuius, ut nunc suppono. Secundo probo, namens dicit conceptum quidditatiuum, quia importat conceptum, qui praedicat quia de inferioribus, ergo ens in Gnitum non dicit conceptum mere non quiddilatauum. Tertium apparet, est enim conceptus entis infiniti quidditatiuus ratione entis', & non quidditatiuus ratione infinitatis, igitur non me Cocepi' re quidditatiuus. Septima conclusio .entis in fi Conceptus entis infiniti est porsectior niti est quocunq; conceptu mere non quiddi-Perctior tativo, quem naturaliter possumus ha- quocum bere de Deo. Probatur, nam coceptuscunque qui est aliquo modo quidditatiuus est
persectior quocunque conceptu mere coceptu non quidditativo, at entis infiniti con- mere noceptus est aliquo modo quidditativus, quiddita ego&c. Octaua conclusio. Conce- Uuo queptus entis infiniti est rei sectior quo- nalitercunq; conceptu me e quidditatiuo, lo- de Deo quendo de illis quos naturaliter habe- haberemus de Deo. Pro Datur,nam conceptus possit in .superio i is sub gradu perfectissimo a ocept cepti, est pei fectior conceptu inseri entis infiris non sumpti sub tali grauit, sed con- niti est ceptusentis infiniti est conceptus su- rsectior perioris sumpti sub gradu pei sectistiis quolibetino, conceptus vero substantiae, spiri- coceptutus, vitae intellectualis, ac aliorum nu- mercgLiusmodi non est conceptus substantiae, dilativo, vel spiritus,vel vitae intellectualis con- quori ceptae sub aradu rsectissimo. ergo &c. naliter Maior proba ui, quia custi petius con- de Deo ceptum sine gradu persectionis non sit habet e impersectius permissiue inferiori, igi- possunt'. tur conceptus quo superius sub gradu persectiss ino cocipitur erit pei fectior conceptu inferioris , quo inserius sub illo gradu persectissimo non concipitur. Nona conclusio. Conceptus en- Cocepi'tis infiniti est persectior simul cue sm- ensis infiplicior quolibet conceptu non me te niti est quid litatilio, quem naturaliter possu- ysectio mus habere de Deo. Probo, licet enim ac sinpliconceptus substantiae infinitae, intelle- cior,b tactus infiniti, vitae intellectualis infiniat ac aliorum huiusmodi sit persectior conceptu entis infiniti, ql ia ista omnia concipiuntur cum infinitate.. Tamecum ista addant aliquam sormalitatemadens;& propter hoc possint talia resolui in plures formalitates, euod postea non est verum de ente, ideo en istis conceptus erit simplicior illis . Ex his omnibus sequitur,quod conceptus
entis infiniti est rei sectior, ac simplicior quolibet alio conceptu quem n turaliter habere possumus de Deo. Vnde quibusdam est persectior, licet non simplicior, ut est de conceptu en iis e nam conceptus entis infiniti est perfectior , licet non simplicior, conceptu claus. Quamuis enim conc
95쪽
Accides multipliciter . Extraneari quotupliciter .
prus entis infiniti non possit resolui in
diuersos conceptus, seu formalitates, potest tamen resolui in conce plum saceras modum. Quibusdam vero eth Perfectior , nec non & simplicior, est namque pei sectior conceptu intelle ctus , conceptu substantiae, aliorumque huiusmodi; quibus quoque diisci potest simplicior, quia illi resoluuntur in plures h rialitates, cuius ορο Positum contingit de ente infinito, ut ex lictis patet. Quibusdam autem est simplicior, quainuis non pers
Ctior , ut ex ultima conclusione arparet.
Per haec ad aliorum rationes respondeo. Ad primam Bachon. positam ad primam conclusionem dico. Quod conceptus substantiae, idest quidditativus, est per sectior conceptu accidentali, id est mete non quidditatiuo: conceptus entis infiniti non est mere non
suidditatiuus . Vel aliter dico,quod si in illa maiori loquitur de substantia, dc accidente physce sumpto , sic potest concedi. Si autem loquitur de su flantia sumpta pro quid state, & de accidete sumpto lorice pro extraneo. Sie dico duplex elle tale accidens , quoddam est quod dicitur extraneum positive. Et sic quicquid dicit aliqua
formalitatem pomi iram non inclusain
in alio, dicitur extraneari illi positive. Quicquid vero est idem semialiter ne patiue alicui, sic quod non importat aliquam formalitatem positivam distinctam ab illo positive, & non est de qui dilitate illius, dicitur extraneari illi negative. Concipere aliquid sub ratione substantia , cli perfectius, quam concipere illud sub ratione bccidet iis, id cst extranei primo modo su napti: non au em sorte semper est perfectiusquam concipei e illud sub ratione a cidentis, idei textianei secundo modo sumpti; Cum igitur infinitas dicatur accidens logice, non pi imo, sed secundo in do, ideo non videtur linpe
sectior conceptus entis infima aliquo conceptu quidditativo. Ad secudum Ad x.B dico, quod licet praedicata dicentiatas ctio. Pro quid sint persectiora his , quae nullo prima comodo dicunt quid: tanaen praedicatara clusione. aliqua, quε quo ad unam parcem dicut quid, & quo ad aliam non dicunt quid quale praedicatum est ens infinitum pollunt cile pei sectiora quibusdam Pi aecise dicentibus quid; sicut patet ex secunda conclusione. Vel aliter dico, Aliare quod pi aedicata dicetia quid iuniper- sponsio
tectio. a non dicentibus quid ,ditium do talia psa dicata importent aliquam formalitatem: non autem sunt pers ctiora ps dicatis non dicentibus quid, .&non impo: tantibus aliam so malitatem a subiecto; maximeoue si tale praedicatu in dicit perfectissinum gradum subiecti. Modo infinitas quamuis non praedicet quid, non tamen ducit aliquam formalitatem dili inclamaneo , dicit enim eius gradum intrinsecum: ideo non sequitur, omnia pi diacata dicentia quid esse persectiora ii finitate . Ad ultimum ad hanc conci sionem adductum dico, quod duplex est infinitas, ut habemus a Scoto 4.d. 73. q. r.est.2. Quedam fundamentalis, seu radicalis; Quaedam formalis, seu modalis . Si quaeratur quare DeitaS est infinita fundamentaliter, seu radicaliter . Non videtur posse assignat i aliam rationem a priori, nisi quia est Deitas,
seu talis entitas. De omnibuS enim idemonstritionem esse, est impossibia
est ut dicit Philosophus, & Auer.
meta. text. comm. 9.ὶ quia aliter esset processus in infinitum in demonstrationibus, ac principijs: nam cum omne , quoa demonstratur habeat Demor
principia, igitur si de omnibus esset iliatio demonstratio, omnia haberent princi- non est pia, & ita principiis demonstiationis deoibu esset principium, sic piocedendo in infinitum, quod est absurdum pone e , suta tunc auferetur de monitiatio , ac
scientia. 2. meta. text.comm. II .ac alibi.
3.a I. Bacho. Proprima coclusione. Infinitas
96쪽
hieo qui,d sorte nullam rationem api iora: pro statu illa ,& de lege communi assignare possiimus, quat e Deus est in sinitus. Qisod si dicas, quod causa
quare Deus est infinitus est, quia est per se substantia. Dico hoc esse fallum, nam haec non est immediata,nec per se nota, substantia per se est infinita: imo nec est notior illa, Deus est infinitus: modo quod concluditur de subiecto demonstrationis,vel dicitur immediate de medio per quod concluditur de subieeto : sicut patet de cisibili quod immediate dicitur de animali rationali , per quod concluditur de homine in conclusione . Vel si non dicitur immediate de illo per quod conicuditur) saltem debet esse notius de illo per quod concluditur, quia demon-ltratio est ex notioribus. Unde primo
Top. p. I .dicitur. Demonstrationem
esse cum ex vel is, & pei spicuis cones usio est. Exemplum est, nam licet habere tres non dicatur immediate de striangulo immediatione causae, tamen cum nabe ie tres sit no ius de triangulo, quam de 3 sochete , ideo per tria gulum de ἰylochele concludi potest.
Ad primum argumennim Bactioni pro . secun a conclusione dico. Quod per conceptum intelligentiae non consi iatuitur Deus in ratione quasi specifica, quia in hoc conuenit cum aliis intellicentiis, id autem per quod aliqnid c
tinuitur in Propria ratione quasi specifica, debet illum distinguere a quocunque alio, quia eadem lunt principia conlii utendi, & distinguendi. Cum ergo Deus per infinitatem distinguatura qualibet alia intelligentia, quia non
posuit Philosophus alias intelligetias a p: ima esse infinitas, ut peroptime de
ideo potius dicendum est, quod per infinitateni Deus constituitur in propria ratione specifica. Et cum dicis, quum intelle ius concipit infinitum, adhuc restat dubius, an sit substantia, vel accidens. Dico hoc tac falsum, infinitas
enim vigoris, qua aliquid dicitur per- Infinitas
sectis sinum extra genus, non potest repui conuenire accidenti: quia aliter sim- en tacci liciter infinitum in perfectione pos- denti.
set excedi, cum 2bstantia temper excedat accidens in persectione . Ad confirmationem dico, quod sicut ii quirendo proprium conceptiim alici ius, prius concluduntur de illo conc plus communiores. Vt inquirens propriam hominis rationem, non statim postqv.im inuenit hominem este su ilantiam, concludit hominem esse rationalem, sed prius concludit iplum esse corporeum, deinde animatum, de
ultimo rationalem : ita Philosoplius postquam conuicerat Deum csse si stant iam,non statim inquisiuit,an esset infinitus, quia hoc est ultimum quod 'cognoscimus de Deo , sed inquirendo d . pei se iiones illius substantiae, ostendit ipsum esse intelligentem, in quo conuenit cum alijs intelligentiis, sicut& homo in ratione animati conuenit cuia, alijs animalibus. Ad secundum dico, quod conceptus entis per se ,
idest non inhaerentis alteri, nec actualiter, nec apti tu linaliter, est per quem homo primo consimi itur In genere substantiae, & tamen conceptus rationalitatis, per quem constituitur in esse honianis, est perfectior conceptu entis per se. Non igitur videtur yerum quod conceptiis conuensens alicui inquantum collocatur in persectissimo
genere sit perfectior quocunque alio,ctura concep iis, per quem contentum
in perfectissimo genere constituitur in tali esse specifico .est perfectior illo. Cum igitur Deus non constituatur in suo esse specifico per intelligere, suia in hoc conuenit cum aliis intelligetiis a quibus differt specie, ideo conceptus intelligentiae non est persectissimus uena de Deo habemus. Quod si dicas, saltem conceptus primae intelligentiae est conceptus pro p ius, ac specificus Dei, quia tunc concipitur intelligetiain quoddam excessit. Dico quod Priamum , de secundum positiat duplicitet cous, Resp. ad
97쪽
eonsiderari. Vno modo formaliter,&sic sunt disserentiae ordinis , ut dicit . . Scotus in sua grammatica. Alio modo rimu ,N fundamentaliter, & sic important id secundu ratione cuius aliquid dicitur primum duPrt, SP veI secundum. Concipere intellige .ud sint tiam aliquam inquantum est prim sseu sub ratione primitatis sumptae priamo modo, non est concipere illam in quoddam excessu , fel in ordine ad aliam, quia talis primitas tantum importat respectum, vel realem, vel rationis. Concipere autem aliquid sub - ratione primitatis secundo modo sumptae , est concipere illud in quoddam excessu: id autem per quod prima intelligentia dicitur prima est infinitas, per quam alias intellisentias excedit. Resp. ad Ad tertium dico, quod ratio illa per
3 . Bach. quam conti incimus aliquid esse beati pro α.co nobile beatitudine naturali quae co-Husione. sistit in operatione intellectus, ac etiaforte voluntatis ) est nobilissim inter omnes communes intelligentus , ac hominibus. Ouod autem talis otio dicatur nobili sitim, non absolute, sed inter illas tantum, quae sunt communes intelligentiis, & hominibus, amparet ex dactis Arist. in.X. et hy. cap. 8. ubi habet li e verba. Diis enim beata tota vita est, hominibus autem eatenus, quatentis similitudo quaedam eiusmodi operationis in ipsis inest: ac caeteioru animalium nullum est silix, propterea quod contemplationis particeps nullo modo est. Vide etiam ad hoc Philosophum. i eth. cap. 9. Vbi ex hoc quod homo est intelligens,deci a rat qualis est eius 'licitas. Aliter etiadice e postumus, quod illa ratio non
est simpliciter, de absolute nobilisIima per quam, tanquam per aliquod susceptiuum beatitudinis, vel tanquam per aliquod e lectivum beatitudinis in ratione potentiae, conuincimus aliquid esse beatificabile, sed bene ratio, secundum quam aliquid est beatificarii tum in ratione obiecti; est nobilissima tmodo quando concludimus intelligentias, ac homines esse beatificabiles ex
hoe quod habent in ellectum ; hoe concludimus de illis per aliquod quod
est susceptiuii beatitudinis i vel ipsius effectivum tantum in ratione poteriae. cum autem ratio illa sit nobilissi in Per quam cocludere possumus aliquid esse beatificativum in ratione obieeti, ut dictum est,& hoc contingat per infinitatem, quia ex hoc quod Deus est infinitus, concludimus ipsum posis
quietate intellectum, ac voluntatem, quas potentias experimur non posse quietari in ente finito, ergo ratio entis infiniti est simpliciter, & absolute nobilissima, quod est proposuim nostrum. Ad primum pio tertia conclusione, dico, Deum non me subiectum theologiae nostiae luminaturaliter habitae sub ratione deitatis, quod & ipiemet Bachonus concedit. q.3. Prologi, ergo multo minus videtur ipsum esse subiectum sub ratione deitatis theol giae nostrae naturalis, idest metaphysiacae. Dico ergo quod subiectum mei Phy. est ens inquantuincias, re noris Deus, ut alibi habet videri. Nec est verum quod motus, vel mobilitas sit ratio sor malis subiecti philosophiae naturalis. Ad secundum aico, qu'd
naturaliter non cognoscamus deitate,
ut deitas est, scilicet sub propria rati ne deitatis, ideo deitas, ut cellas non potest esse ratio per quam Deus concipiatur, ut actus purus. Imo nec posti
mus dicere Arist. probare In I 2. met. t .com. Io. Deum este actum pu umper rationem deitatis, quia ibi oli ei dit quamlibet substantiam sempiter naesse actum purum. Vnde Auer. dicit, quod omne aetemum est actio ptu ais. Hoc autem probat Philosophus, quia
aliter motus non esset aeternus. Ad
tertium dicendum quod nomen infiniati non conuenit Deo, & creaturis nisi aequivoce, ur clarum est ex pi imo a ticulo : hocque eodem mo ro nomen Dei dicitur conuenire Deo, S cieaturis; unde scriptu est. Ego dixi dii estis.& alibi, Omnes dii gentium d monia. Ad plinarum pi o quai ta conclusios .e addu-
98쪽
addu him dicendum, quod si causa sumatur pro formali, scilicet pror spectu causae ad essectum,cum talis r spectus in Deo sit respectus rationis ,
quia ad creaturam non refertur realiter, perfectiusq; sit concipere aliquid sub filia uis ratione absoluta, quoniam absolutum est prius, ac persectius re- spe titior ideo perfectius erit concipere Deum sub quouis conceptu absoluto, quam sub i atione caulae. Si autem causi sumatur pro subi fracto, seu pro sol mali ratione agendi; essentio, ut includit voluntatem, et ipsa volu tas sit ratio agendi, seu principium quo Deus agit ad extra snon .n. poni mus in Deo potentiam execut illain aliam ab eius voluntate ipsaque es lentia sub propria eius ratione nequeat a nobis cognosci pro stato isto, ac de lege communi; εἴ pe: sectior cocepius quem de ipsa habemus, si conceptus entis infiniti: ideo cognoscere Deli sub ratione causae hoc secundo modo sumptae, est ipsiam cognoscere sub i ci licine entis infiniti. Confit matur, dicinatis.n. Deum esse primam causam
omnium , quia est infiniti vigoris. Et ita concedo quod Deus per festius cognoscitur sub ratione causae,quam n o.
Ad it imum Bactioni patet quid dicendum ex his quae habuimus in secunda ratione posita ad probandam partem veram dissicultatis in hoc articulo pio positae. Ad rationem Ocham dicendum, suod infinitum in entitate de quo est hic sermo in dicit simpliciter,&fundamentaliter esientiam diurnam mi maliter autem, & connotatiue carentiam omnis limitationis, & finitae persectionis, ut ait Ioann.Canonicus.
3 -phy. q.3. S ideo licet infinitum formaliter dicat negationem, fundamentaliter tamen importat quid positiuu . Vel dicamus quod cum infinitum dicat
negationem limitationis , ac imperfectionis', quae important negationem pei sectionis, & cum id quod dicit negationem negationis importet aliquid
Pos tauum quia negario negationis inpositio affrmationis, ideo Infinitum s a portat aliquid positivum. vel tertio dico, quod sicut irrationale videtur in
portare negationem, tamen reuera
significat disterentiam condistinistam contra rationale. Ita quoque videtur esse dicendum de infinito, significat. n. aliquod positiuum, scilicet modum a quendam entitatis condistinctum contra finitatem. Et cum arguit Ocham, ergo natu aliter possumus habere aliquem conceptum positiuum, simplice, ac proprium Deo. Concedo quod na- Quo alituraliter possiimus habere aliqtiem ta- que con letia conceptum de Deo. Et cum dicis ceptum doctorem hoc nega e . Dico quod propriuscorus vult , quod naturaliter nonis de Deo possiimus habere aliquem conceptum habere
pioprium Deo, & ex piopi ijs: sed postum'
non negat quin aliquem talem conce- naliter. P um P oprium ex communibus habere possimus. Ad primam rationem Fran. respondet ipse met Franci& Bat Re,p
pius ubi supra. Ruorum responsiones psima rarelinquendo, dico : quod non omnis ti Oi emconceptus mere suidditatiuus est sem Vim . per persectior no mere quid litativo, conceptus autem entis est mere quid-ditativus, & conceptus entis infiniti est non mere quiddita tuus. Ad secui dum dicit Franc. quod conceptus inm Resp. adniti est prior in.Deo, quam conceptus x. Fianc.
existentiae. Bargius dicit quia ibi comparantur conceptus incomplexi: sed quicquid si de illis iesponsionibus, aliter et go dico, quod licet quandoq; conceptus prior origine, Vel natu Conc sit principalior, ac nobilior, Vt Patet si orde conceptu si bstantiae, dc accidς0xi 3 lion semde conceptu subiecti, ac P Opriae pas .r sonis. Hoc tamen non est Vniu i δ' sectior.
liter verum, sicut appai et de conceptu animalis, ut est prior conceptu rati nalitatis, & tamen non est nobilior. Similiter illud nunquam est veru min, quando conceptus posSei ior est adaequatus, pilor autem inadaequatus: mono quamuis prius concipiatur gradum habens, qu .uia gradu, , non tan et tunc illud tale concipi ut adae irate. loci
99쪽
est modus a Cocepi' entis Doni per se,
tis infinit Lrxemplum est de albedine intensa vi
ducena, quae prius concipitur in se , quam concipiatur intensa ut decem. Ad tertium dicit Fran. concertum intellectus infinita non esse persectiorem conceptu entis infiniti. Balgius dicit Fran. male respondete, huiusque nullam assanat rationem. Dicamus igitur nos responsionem Fran.este velamsi intelligatur hoc modo. Quod scilicet conceptus intellemis insititi none it persectior positive, quam sit conceptus entis infiniti pei missue; nam i tellectus non est perfectius contutum sub ente; conceptusq; superior)s, concepti cum gradu perstetissimo, est per feetior rei missule coceptu inferioris, concepti etiam sub illo gradu, dum modo illud tale in serius non sit pers elissimum contentum sub illo superi ri. Aliter etiam respondeo, dicoque quod si conceptus intellectus infiniti est persectior conceptu entis infiniti , non tamen est persectior, ac simplicior simul, ut ex nona concluso ne apparet. Ad quartum dico, quod cum modus, seu gladiis intrinsecus novis possit concipi sine eo cuius est modus, quia est inconceptibilis per se, unde non videtur postie concipi gradus albedinis non concipiendo albedinem rideo proprie loquendo,conceptus modi videtur idem esse, ouod conceptus rei sub modo. Quo stante dicendum est,quM coceptus modi est persectior conceptu illius cuius est modus; ille inamque est adaequatus rei, hic aut ein inadaequatus. Ad ultimii in de conceptu boni dici potest quod, licet conceptus entis boni esset persectior, non stamen est perfectior, ac simplicior immul conceptu entis infiniti,quia boniatas addit aliquam Q alitatem ad ens, quod non est verum de infinitale . Vel dicamus doctorem comparare in illa d. 8. primi conceptum entis boni ad alios conceptus attribu ales, infinitas autem non est speciale attributum, sed dicit modum intrinsecum cuiuslibet alitibuti, ut dicit doctor. I. d. 31.
σ. vn ira, lac alibI. vel dicamus rar reacit in idem in docto: em in illis l. e. comparare conceptum entis boni per se , ad conceptus alios quasi accidentales, modo cum dico, ens infinitum, non habeo conceptum quasi per accidens ex subiecto, & passione, sed conceptu per se subiecti in certo gradu ssedit nis, scilicet infinitatis: vi dicit doctor.
I .d. 3. q. I. ast. q. Sed hic sorte alistiis quaeret, an con plus entis sumnia sit
perfectior conceptu entis infiniti Dico quia summum poteli accipi d
pliciter. secundum Scotum. I.d.3. . I. art. . Uno modo comparative, seu re
spestiue , & sic summum idem eii qJ
nihil maius eo, vel inter caetera maius. Alio modo absolute, pro eo quod ex natura rei non potest excedi. Summucomparative potest accipi dupliciter, ut notat doctor.3 .d. I 3 .ci. 4. scilicet negative per non excedi an aliquo alio. vel positive per excedentiam ad omnia alia . Si summum accipiatur com Parative, certum est quod conceptus entis insititi est pei sectior conceptuentis summi, quia conceptus ablol tus est persectior coceptu respectivo, at ens infinitum di it ens ad se. Si au e summum accipiatur absolute. Dico
uod licet idem videamur significare,ummum sic sumptum, re infinitum stamen cum perfectio Dei expressius concipiatur in ratione entis infiniti, quam in ratione entis summi; quia si non esset Deus, angelus ellet summaens, S tamen non esset infinitum ens sideo videtur dicendum, quod conce plus entis infiniti est perfectior conceptu entis summi, saltem quo ad hoc , quod est expressius significare, vel importare maximam Dei perfectionem. Erat secunda dissicultas in initio huius articuli proposita. An conceptus entis infiniti sit notior inter omnes quos naturaliter, habemus de Deo. Arguit Io. Bachonias primo sententia' Tarm. Q.3.prologi in fine art. 2.quod no.
Nam si primo notum nobis de Deo est eas infinitium Aut et go intelligiture It . in '
notior omnibus quos naturaliter habemu
100쪽
tis infiniti i o etico cept notioni n
de primo noto secundum quid nominis , aut secundum quid rei, & definitionis , si secundum quid nominis, er- o per Scotum quod est primo notume Deo secundum quid nominis,debet poni subiectu in nostra theologia, de ideo cum Deus sub ratione deitatis sit primo notus in theo l. nostra quo ad quid nominis, quia quid nominis Dei Praesupponitur in ipsa, Deus sub latione deitatis,& non ens infinitum,debet poni siti biectum nostri theol. Si autetia intelligitur de 'rimo noto quo adsidrei. Contra quia definitio infiniti in , perseestione non est capibilis ab intel- Iectii nolito. Etiam de subiecto non oportet praecognoscere quid rei, sed quid nominis solum. Item secundo, illud de quo formatur qiu stio, est primo notum nobis, quam illud quod quaeritur, sed de Deo quaerimus in nos ira theologia, an si infinitus in vigore, ergo concePlus Dei erit notior co-ceptu entis infiniti. Maior probatu quia in omni propositione prius concepimus subiectum quam praedicatu . Oppositum huius videtur Scotum te-
n. c. q. R. prologi , ubi dicit quod primum notum nobis de Deo est ens infinitum . Huic dissicultati breuiter respondeo, & dico, quod Scotiis non dicit ita tertia.q. prologi, ens infinitum esse primum notum nobis de Deo priami late generationis, sed vult illud esse primum notum nobis primitate persectionis . Quod apparet ex verbis eius, quae sunt talia. Talis ergo habitus non evidentis ex obiecito, datur subiectum
primum, de quo primo noto, idest persectis ino , &c. Ecce quod ipsemet exponit te de qua pram a te loquitur. Et si obiicias,quia subiectum debet ei se primo notum in scientia , cum sit id uod primo occurrit. Dico illud as. suinptum esse verum de subiecto dante euidentiam scientiar, quale non estens infinitum respectu theologiae nostra . Vel aliter dicas. quod rai o subiecti non semper est notior de subiecto simpliciter quocunque alio pridicato, sed bene dicitur notior simpliciter
quocunque alio praedicato ad talem scientiam attinente, quia ipsa prius occurrit, quam aliud pt a dicatum. Exemtum est de corpore,quod ponitur su-iectum in philosophia naturali,ut tradita ab Arist.de quo est notior cntitas, quam iratui alitas , quae tamen ponitur eius ratio sormalis subiectiva, verum tamen est quod nullum tradicat una a naturali consideratum est notius de coi pote naturali, ipsa naturalitate. Ad propositum concedo ens infinitum esule pi ius notum nobis de Deo inter omnia pi aedicata theologica. Licet notis sorte inter omnia predicata naturaliter nobis nota de Deo: est namque infinitas ultim una praedicatum quod natur liter concludimus de Deo , cum sit remotissima a sensibus. Et nota quod infinitas , & initas sunt praedicata non ssolum theologica . sed etiam naturalia, quia non tantum theologia, sed etiam philosophia talia praedicata nos docet de Deo
Ad primam rationem Bactioni respondet Lychems. q.3 .prologi. Quodens infinitum est primo notum nobis secundum quid nominis. Et cum ii fertur quod ita Deus est nobis notus. Respondet per duci dicta. Primu quod cum Deus non habeat definitionem nisi secumlum quid nominis. ideo non sequitur,quod ita possit esse notus nobis, sicut ens ins ni una. Secundum est quod posito quod Deus sit ita notus nobis sicut ens infinitum: non tamen sequitur,quhd sit ratio sol malis 1 ubi etheo l. nostrae, quia per ens infinitupe risectior coceptus innotescit nobis, quam per aplii in Deutra no una secui
dum quid nominis. Bargius dicit 3. p ologi Lychetum male respondere: &ideo ipse duplicitet responded. Primo dicit quod fit comparatio incomplexi ad incomplexum. Secundo dicit, ait per conceptum untis infiniti niugis mani sellatur veritates theologic , di ideo dicitur quoad hoc notius. Sed certe ille rei ponsiones sunt peiores, vel l .ilic tem,