장음표시 사용
231쪽
idonei, tune utile,AE commodum est Eeele. sae aliquos ordinare ad Ecclesis ministerium, atque majorem ornatum , & splendorem . Per ly nece Parem autem intelligitur, quando deficerent Miniitri, nec possent suppleri periam ordinatos onera tam in Missarum celebratione, quam in aliis Ecclesiasticis ministeriis. Diana pari. I O. t L . I 1. resolui. I o. Vide in tit. de Dispensarione , ad Inter. . er xv. I97 .ad
ris virtutibus multum prosecerit,potestne ab Episcopo licite promoveri ad titulum Patrimonii λ θ. Mihi sane videtur dicendum , quod
sic , etiam. post Constitutionem praedictam sanctae memoriae Innocentii Papae XII. Et ratio est, quia in tali casu utilis , & necessarius foret Ecclesiae , cum Eccles a plurimum indigeat viris litteratis,quibus sustentatur,®itur,e'. svo decoia,tit. ne Clerici, vel Mon. eap. cum ex eo, & ibi Ioan Monaeus de elect. ἐπ 6. &alii, quos allegat, & i equitur Pax Iordanus lib. I tit. t 9. Quare Epi- Icopus. iustam haberet caula in illum prom vendi ad titulum patrimonii dumtaxat.
χοεῖ T Nier. r. Quid de di sacere Episco I pus , & alius Praelatus , circa su
dltos delinquentes ' teneturne.illos puni
Resp. Debent,imo tenent ud tam Episcopi, quam alii Praelati suos subditos redarguere , corrigere, castigare, punire, & hoc lub poena peccati mortalis; quia de manibus Praelatorum sanguis subditorum requiretur,. ς ρ. reformi , deo e. ordin. Eana tom I r. r. cap. I 3. -m. II, Delicta enim ob bonum commune manere non debent impunita , capit. Ur famis 33. deIent. exrom n. t. si ita vulne- tus 23. Fad legem Aquit Decius M lege nee . Praetorio 28. num. A. de regiaris is , & hahetur ex aliis juribus , & DI . Delinquentes igitur debita poena punire debent Superi
ua, dc juxta naen i aram delicii debet elle pla..
garum modus, ut habetur ex Deuteronomici
dem , dum uni indulgetur indigno , ad prolapsonis contagium provocantur universi . Pax Iordanus tom. I. la. r. rix. 8. sub num P. I 6.
Sed notandum est, quod Iudex Ecclesiasticus
debet semper procedere secundum Sacros Cisones; nam juxta Sac Canones Ecclesiastica judicia regulanda sunt,tuo cap. r.e camsanctis Mariae is consit. & ibi Panor.satis colis ligitur .aΟ69 Inter. a Episcopus, vel alius Praeis latus Ecclesiasticus erga subditos delinquenistes teneturne uti rigore, vel potius misericordia λRεο. Episcopi, sicut quivis alius Ecclestasti eus Praelatus, stateram in manu gestire debent, dc in utroque penso justitiam, & mis
ricordiam portare , ac justo libramine quaedam per aequitatem corrigere, quaedam verbper misericordiam indulgere,e.ο/-es qui di . s. Iustitiam semper oleo misericordiar, miis fericordiam eum severitate temperantes, e. summoper Ir. ου I. er east Verajustria dist. s. Nam , sicut impunitas summopere fugienda est , ita & excellivus rigor vitandus erit rigor enim est juris excessus summum jus summa iniustitiae vocatur L qui autem nimium e mungit,elicit sataguinem, . ρ. Nisi cum pridem, e renunt. Praelati igitur Ecclesiastici ad gratiam . & clementiam proni esse debeat, nec
ad puniendum, & vindictam principaliter debent intendere , sed ad emen)am , & eorrectionem , cum eorum Oiscium si, peccatorum, & delinquentium saluti. providera magis , quam pinnam exigere . Ex charitate . igitur , non ex furore agere debent, ut habe
tur ex cui ctim Fraternitas I . quae s. a. maxi
m8 quia assimilari debent Parenti Carnali , qu Lilagellat qui de Filium,sed ei omnia bona
servat cundo debent esse omnia in omnibus, atque considerare suorumlubditorum conditiones, & qualitates , & cum Patris teneant locum . debent esse potius addicti misericor diae quam rigori tum quia magis expedit demisericordia, quim de severitate reddere rationem , & agere poenitentiam , juxta cap. Alligaret 26 o. 7. eap.Disciplina A . Dcap. Pomao t ἀβ. so. ει ια. quod F E in , . de oo quod
certo loco ἰ tum etiam quia .ita mandat S. Con-eil.Trident. of I 3 c p is reform. ubi loquens de Episcopis, si e habet: o Pa orer, non
eusso θι esse meminoint, atque ita ae eis Mitiroportes, ias non eis dominentia , sed illos tamquam
Filioι , er Fratres , diligant f c. & paulo in is
232쪽
Gratem quandoque virga opus fuerit , tune eum manseretudine rigor , eum misericordia iudicium ,
eum lenitare severitas adbibenda es . Vide quaeso Trident i nu m lora cito cap.LDM plerumque ΑΙ. dist. ubi haec, quae dixi,abundantius reperies. Et tandem pro coronide hoc unum non praetereo , scilicet. quod non pro quolibet delicto debent Episcopi sui minare,ut vel excommunicent, vel deponant, Sc. Qui a s quoties peccant homines,sua sulmina mittat Jupiter, exiguo tempore inermis erit; ita ex
Glos in verb. Aur desinam , in cap. I. verb. Epist.
L s. & hoe idem dicendum est de Religiosorum Praelatis. O7O. Inter. I. Qui non est subditus EpipCOpo, potestne aliquo modo fieri ei subditus quoad incurrendas censuras esseo. Maximό,& est,quando quis committit aliquod delictum in alterius Dioeces , dc Episcopus sciens illud delictum,praecipit ipsi delinquenti sub poena excommunicationis incurrenda tali tempore , ut satisfaciat parti pro tali delicto; quare si eo tempore non satisfaciat, excommunicationem incurrit, nec potest 1 proprio Episcopo absolvi, quia rati
ne delicti factus est subditus illius Episcopi
serentis censuram,a quo dumtaxat potest aia solvi . Ita etiam alio modo , si quis , dum est in alieno Episcopatu,sit citatus ab illo Episcopo in aliqua causa coram illo discutienda , ct contingat illum excommunicari , ab alio non poterit absolvi, quia ex lite, coram illo pendente,ipse Episcopus accipit jus in illum, di fit hae ratione ejus subditus,prout satis ex
cap. Proposuisti , de foro comper. probatur, & docet etiam Dian par. D rracto. ref 9. & alii
Σο7I Inter. . Subditus tenetume obedire Praelato prscipienti,quando sbi aliquod grave damnum in corpore, fama, aut rebus, vel tertiae per nae imminet,aut probabiliter timetur eventurum sti. Up. Dicunt aliqui Doctores, non teneri obedire, & in dubio favendum esse illi, de
cujus damno agitur. In dubiis tamen dico, quod Religiolus tenetur obedire, ut recto
Secus vere,quando ei constat evidenter, superiorem praecipere aliquid cum eius gravidamno ἰ tunc, si non obedit subditus, non potest puniri, quia sne eulpa obedientiam non praestat, semper enim in obedientia sunt aliquae conditiones subintelligendae, scilicet si possibilitas adest, aut si aliquod grave damnum ex obedientia non timetur, nam licEt
Iubditus non sit in possessione suae libertatis, est tamen in poste sone suae seeuritatis, seu
juris conservandi se , vel alterum a periculo. Ita Lessius, Sanchez, Ac alii, quos refert, oc
strum M verb.obedientia quae s. a. Nec valet dicere cum Panor. apud eum dein Sylvestrum Q. Religio 6. num.6. quod in licitis implebilibus quantumcumque duris non possit Religiosus resistere; nam hoc, ut dicit idem Sylvester, est falsum,quia semper debet intelligide licitis, non solum secundum se,sed etiam respectu praecipientis liret , & secundum possibilitatem rei praeceptae ; sed praecipiens non praecipit licite, quando praecipit supra vires, aut cum morali impossibilitate, ut dixi in tit. I7I.de Praeceptis, ad Inter. D reputatutenim impossibile id, quod cum maxima dissicultate neri potest,i. Africanus .m I. apud talianum II . . n A. de legar. I. Decius in I. ρώρ res I 3 . num. F. de regia. Iuris: ergo subditus non tenetur obedire , & licit8 potest ad Superiorem majorem appellare; quia censetur esse contra jus gravatus alias sequeretur,
quod Superior malo affectus erga 1ubditum posset illum sibi male visum cogere ad desperationem, quod est absurdum asserere . Ideoque potest subditus in dicto casu se redimere ab injusta vexatione, & a quocumque gravi
incommodo mediante appellatione. Sint ergo Superiores discreti,quia discretio est mater omnium virtutum, ut habetur ex Clemm Malis, de sentent oe rejudicara dc tandem nolent, qubd Praelatus, qui non servat reverentiam subdito, nec subditus tenetur ei seria vare, habetur ex east. Eso subjectus 9 I. dict. O'.
diu. Vide quae dixi supra in hoc rimis , ad I
2o7a Inter. D si Subditus habet sussicientem, & certam causam dispensationis, &non adest Praelatus, qui illam tribuat, quid debet fatere subditus in tali casu λη θ. Multi dicunt, apud Lmanam mox adducendum , posse tunc secum per Epicli
dientiae. 8. qui etiam addit, quod si manifesta causa, aut necessitas adsit, & praelatus exodio, aut malitia nolit dispensare, ipso jura dispensatum esse; & eonsentit etiam Henri.
233쪽
Titulus CCXI 23 sTITULUS CCXV.
Rest. Superilitio est vana , seu salsa Religio, aut cultus alicujus, indebitε conectus ,
ut docent Doctores communiter tesse LeZana tom. Σ. Derb.Veneficia n. s. Imo S. Thoria. 2 2.
ρυ s. 92.-ν. I. dicit, quod superstitio est vitium Religioni oppositum 1ecundum Excessum, non quia plus exhibeat in cultum divinum , quam vera Religio ; sed quia exhibet cultum diuinum,cui non debet,vel eo modo, quo non debet. Vide Sylveis. verb. Suprestitio
east. I n. Bonae de tegis. om.Σ. di*.3.qu y u. I. per totum . Superstitionis species sunt quatuor . Prima est indebitus cultus vero Deo tributus ecunda idololatria , tertia Divinatio, quarta obseruantia vana . Ita Nauar ubi supr1 Sayrus inclaui Regia lib. q. cap. q. Legana loco cu. dc alii. Vide Cabrinum part
2o7 Inter. i. Quid facere debent Conseia sarii audientes confessiones illorum , qui albuod sortilegium. aut maleficium,seu superitionein commisisse se accusant λReo. Debent diligenter illos examinare , an scilicet bona , vel mala fide iis usi suerint;
mum damna proximo intulerint , ad quorum compensationem debent illos obligare; an alios nefariam incantationis artem instrux rini,quos ab ipsa omnino reuocare tenenturἰ
an libros, brevia , ima sines, fgilla , vel alia
magica symbola apud se habeant, quae erunt comburenda . Si vero Consessarius poenitentem crimine haeresis inscctum repererit, it ut habeat, aut habuerit errorem in intellectu ,exterius expressum,cum pertinacia, illum absoluere nequit, nisi sit in articulo, vel prinbabili mortis periculo, cum sit casus in Bulla Coenae contentus , adeo ut neque Inquisitores pollini ab haeresi in foro interno absoluere, ut dixi in lit. Ioa. de Haeres, oe Haeretiacis ad Int. s. aut alteri facultatem delegare ;sed tantum in foro externo,& mediante soroexterno, hoc est, in sanctae Inquisitionis Οὐ sc.o, ut docent Carena de Oufis. S. Inquisitionis
que omnes Consessarii postlint poenitentes a malefici is, veneficiis, incantationibus, sortilegiis , & superilitionibus , praesertim cum abusu Sacrarum rerum, absoluere is nam sero ubique est casus reseruatus: ideo consulendae sunt constitutiones Synodales Dioecesum . Caeterum bene a Consessario excutienda est istorum conicientia, dc omnes de superstiti sis obseruationibus debent admoneri, & omnino deterreri, ut in posterum caueant.Vide
ne, ubi agit de grauitate hujus delicti, & o ligatione Conscissarii perdocte. zo73 Inter. 3.Qui utitur superstitiosa me dendi arte, es ne de nunciandus S. Ossicii Inquisitoribus, ct est ne praemittenda cor rectio R, p. Absque dubio,qui superstitios s utuntur deuotionibus , vel similibus medendi ariatibus, denunciandi sunt Inquisitoribus, vel
Iocorum ordinariis, ut docent Bonac. do Legibus tom a. diust φ. θε es. F. ρπn Φ. π m. I9. &Cabrinus Mi fur. in resolutiva maxi Wo inridemtisus num I 4. nam ita praecipitur in Edicto S.
Inquisitionis, cui tam in dubio punitionis, quam emendationis, parendum est, cum posis e lito stet pro ptaecepto, & licti praefati Αuctores dicant, praemittendam esse correcti nem fraternam , si pro sutura censeatur, &subsit spes emendat ion is, quia praeceptu co rectionis,quando cliuiget spes emendationis, semper obligat, excepto casu haeresis formalis, ac lolicitationis in Sacramentali consessisione , tamen mihi videtur dicendum, ut aia serui an iis 3 2. de Correctione , ad Ira . 8 in delictis spectantibus ad S. Ostietum,nulla prς mi ias a correctione fraterna faciendam esse denunciationem , maxime stante Constitutione Λ lex. VII quae incipit, Licὸt a ias, in qua praecipitur, quod nulla praemista correctione de
nunciandi snt etiam de haeresi leuiter suspecti quod autem hi sint de haeresi suspocti,patet ex eo,quia utuntur Ope da monis,& cum
pacto saltem implicito,qui tali modo medendi utuntur; nam factum suapte natura maluprςsumitur mala intentione iactum. Et qua vis expresso proteilentur se non intendere daemonem inuocare , eis suffragari non potest, quia protestatio est contraria facto ἡ siquidem dum illicitum aliquem modum curandi vulnera adhibent, procul dubio tacito ad daemonem recurrere censentur . Imb notae ex Sousa,quem reseri.& sequitur Trullench.
iamidiaritas, di pactum cum daemone ex Distrigod by GO l
234쪽
pressἡ, vel tacith , haeresim , vel Apostasiam
involvit . ergo,&c. Vide infra in hoc tit.ad Int. 9. er supra in supraeir. rit. 32. de Correctione , ad Ins. 6. Θ7.er in tis. 66. de Denunciationibus ad
ao76 Inter. . Estne licitus ille modus curandi vulnera in loco distanti,applicando re media gladio , aut vittis vulneratorum sanguine madefactis λResp. Talem medendi modum superstiti sum esse , latis , de luculenter probat Bonac.
6s ct 9.di' l. qu 38 dicit, id sentire omnes, scilicet esse superstitiosam medicationem gladii distantis a vulnerato . Eadem omnino
ratio currit de medicatione pannorum intitI-ciorum sanguine vulnerati distantis : ergo ,&c Siquidem causa naturalis non agit extra sphaeram suae activitatis, ut docent communiter Philosophi et ergo cum talis ratio medendi non sit naturalis,procul dubio convincitur superstitionis diabolicae esse damnanda; ut tenent etiam Lemus , & MazEuchel lus,quos dat, & sequitur Cabrinus injuo Elm
quidem est omnium Theologorum communis sententia . Idem docet illustrissimus Dandinus do S 'ectis da baers cap af i. a. s. feri. s. . I. πυ 9.er seqq.dc plureς Concordantes
adducit. Unde Diana concord . rem. ν. Io.
refro9.nu I6.recto se inquit: Episcopi,& Iia-quisitores visitent supra dicta medicamenta, ut vocant, sympatica, 1 fuis Di Eceianis eliminare . Tandem Carena de me. S. Inquisit. par. Σ. de ρυ tit. I 2.si. num 29. in fine , sic concludit : Μedentes medicamentis sympaticis debent denunciari Sancto ossicio , dc in Sancto ossicio Cremonae hujusmodi sic , vel si
ao77 Inter. s. Quot sunt species rerum sacrarum , quibus afutuntur superstitiosi , sorti legi , malefici, dc alii scelesti homines λResp. Tres sunt species rerum sacrarum,ut
docent Doctores communiter. In prima specie numerantur Sacramenta . In secunda res sacrae, ut Sacramen torum vasa , Sanctorum
Reliquiae, Imagines sacrae, quae vulgo Agnus Dei dicuntur,candelae,& palmae benedictae, sal exorciaatum, Aqua lustralis, seu benedicta , Imagines Dei, dc Sanctorum, paramenta Sacerdotalia , brevia saera ad collum ap-
vens , dc alia Diutinodii In tertia vero ve
niunt sacramentalia, quae sunt actiones sacrae , quibus in Sacramentorum administratione vel Missae celebratione utitur Eeclesia Catholica,ut oratio Dominica,preces, benedictiones, variarum rerum consecrationes,signum sanctae Crucis, invocatio Sanctissimae Trinitatis,Sanctissimi nominis Jesu,vel Dei parae Uirginis , Symbolum Apostolorum ,
Evangelium S.Ioannis, verba Sacrae Scripturae,v. g. versiculi Psalmorum David. Quorum abusus sortilegium constituit. Vide vinelia
2o78 Inter. 6 Estne licituma Malefieo petere, ut maleficium maleficio tollat λῆ θ. Doctores communiter dicunt, num-uam hoe esse licitum, quia dissolvere maleiscium alio maleficio, est intrinsece malum , ac proindo nullo casu licitum, etiam si Mal ficus ad id esset paratus, quia nulla rationo licitum est inducere hominem quantumc qὐ paratum ad offendendum Deum , ut optim. docet Cajet.m Summ. Preb MArsicium. Siquido usus artis magicae, in quo intervecit tacita , vel expressa daemonis invocatio, nullo modo licet : ergo nec petere, aret consentire quis potest , ut maleficium alio maleficio dissolvatur a Malefico. Si vero Maleficus licito modo possit maleficium tollere,quamviS con staret petenti, quod Maleficus non sit illud dissoluturus, nisi per novum maleficium, dicunt aliqui, licitum esse, a Maelefico id petere , imo etiam pecunia, aut verberibus cogere,ut maleficium a se positum tollat. Et ratio est, quia in tali casu petitur ab ipso, quod lieith praestare potest , si velit. Ita pluribus
citatis resolvit Cabrinus de ea resempa . 2 cas 8. annotat. 6. Idem etiam docet Sancheg domatrim. lib. 7.di .9s num. II . sed num. I a. recti
monet duo . Alterum est , nullatenus lieere admittere , si Malefieus applicare velit me dicinam aliquam vanam , dc superstitiosam , quia hoc non est , nisi uti ope , & invocatione daemonis, quod est intrinsech malum :Αlterum vero est , quando spes esset fore, ut prodesset monitio , teneri petentem ex lege charitatis illum monere, ut medio licito faciat, alias esset Reus praecepti correctionis
fraternae violatae . Vide Dianam par. ι 7. yef. I s. dc praesertim Sylvestrum verb. Malesiaci 'nu. 8. Wr totum , qui certo recte concludit dc Bonac. tom.2.de lego. io. ρ . I D . F. in 7.er seqq. Vide etiam supra in tit. roue. AHomicidio , ad Int. I 3.& Moronum resp. 91
235쪽
O7' Inter. 7. Magicis artibus addicti, &qui iplos Magos consulunt, dc petunt operacorum, suntne ipso facto excommunicati λῆ si . Quamvis magia saepe sit haeresi conjuncta, aliquando tamen eli sine haeres. unde j1 Magus credat, daemones dignos esse aliquo honore, poste aliquid facere absque divina permissione , in alia vita se bonum ab eis recepturum , semper vera dicere , dic. ac hoc
Magu S credat cum pertinacia, utique centeri debet haereticus, & consequenter excommunicatus in Bulla Coenae . Si vero non habet errorem in intellectu cum pertinacia, licet grauissimum peccatum committat, cum intercedat pactum implicitum, seu tacitum, aut expressum cum daemone, non tamen ipso facto eli excommunicatus sed excommunicari debet, ut habetur ex cap. Si quis , 26. quies. s. Qui autem Magos consulunt,& op ra eorum petunt, sunt excommunicati, ut patet ex dicto cap. Si quis; quamquam haec excommunicatio nemini sit reservata, ut docet Toletus lib. q. cap. I . num. 7. qui addit etiam, quod ignorantia non erassa potest ex-ςulare hominem, quando nescit ibi inuocari daemonem, donec ab aliquo advertatur , vel per se cognoscat; nam tunc mortaliter peccaret . Idem docet Lessius M. B. cap ε . d . . uum.26. Vide Cabrinum de eas reservat. eas. 8.vara. Σ. de gravitate hujus delia i , Θ obligatione Confessarii. Pro sorαautem externo, qua pod
na sint puniendi ab Inquisitoribus, qui dant operam sortilegiis, diuinationibus, de magiis : Vide Dianam Iint. a. tr. 7, res r . MOenim breuitatem amplector vide etiam ad
1OSO Inter. 8. Quid est Sortilegium λ& daturne paruitas materiae in sortilegiis, & magia .
Resp. Sortilegia dicuntur a sortibus, qua sortes diuiduntur 1 Doctoribus. in tres sp cies,scilicet in diuisorias, consultorias,& diuinatorias. Sortes vero proprie dicuntur, ut earum eventu considerato. aliquid occultum
innotescat; Ac si aliqua. res dividenda, vel alicui adjudicanda est, dicitur sors diuisaria; si quaeritur, quid sit futurum , dicitur sors divinatoria si vero quaeritur,quid sit agendum,dicitur sors consultoria . Sortes diuin toriae omnino sunt illicitae,& superstitiosae. Item sortes consultoris regulariter loquendo lunt illicitae,cum non sortibus,sod Ecclesiae precibus, Sanctorum Doctrina, piorumque consilio Divina seruanda sit voluntas, ultra quod harum usus malitiam superstiti Π, continere possunt,si interueniat expressa,
vel implicita daemonis inuocatio, vide San
diui loriae, licet in multis rebus ist licitae si eventus non expectetur a laemone, vel 1 sortuna, velut ab aliquo numine, sed a solo Deo, atque caueatur , ne ulli fiat injuria , nec adhibeantur in electione ad Dignitate in Ossicia Ecclesiasticas tamen aliquando oc harum sortium usus potest esse illicitus,si earum directioni praesit diabolus , intercedente pacto expresib , vel tacito inter daemonem,& mittentem sortes , ut recte docent Sanchez loc.
bus lubscribit Cabrinus I sed vide Bonac. ἀσ
Tandem dico, quod in sortilegiis illicitis, Ac
magia, non datur paruitas materiae, excultans a mortali, ut pluribus relatis asserit Diana para s. trari. I. res 29.Gabriel Beatus quaes. VI num XI. Uide LeEanam rom Σ. vreb. Venscio per totum , qui plura congerit ad hoc prop situm
2 8I Inter.9. Estne licita Astrologia; dc quotuplex est Astrologia , dc quam poenam incurrunt Astrologi Altrologiam prohibitam exercentes, re non praemissa correctione , sunt ne Inquisitoribus denunciandi λ D. Non omnis Astrologia est illicita,neque omnis est prohibita, consequenter est licita , & permisi a. Dico igitur primo, quod Astrologia naturalis, quae ex astrorum situ , motu, conjunctione, k oppositicine illos eia sinus praedicit, qui a necessariis causis yr veniunt , ut ec sypses, nives, pluvias , grandines, siccitates , ventos , salubritatem . morbos, dc alia hujusmodi, quae naturaliter contingunt, non solum non est illicita, nec prohibita , sed ipsius usus agriculturae , medicinae, & nauigationi elurimum conduci tinc quia talis praeeognitio fieri potest abnque daemonis ope,& auxilio, cum, a virture coelesti dumtaxat habeatur, ideo est licita,&permissa ut omnes Doctores testantur . Ecquia insuper Astra directe agunt in corpora , ut docet S. Thomas contra Gent. ς p. I . ET 8 s.& alii omnes ideo Astrologi,qui ex horosi copo, hoe est ex puncto natiuitatis pueri alicujus, conjectant illius temperamentum , dc
propensiones naturales, non peccant, quia
utuntur scientia naturali, ac licita. Astrol gia vero judiciaria, quae ex Astrorum aspecta. praedicit euentus , qui a causis liberis depe dent, vel praeteritos, aut praesentes occvit .
bilyestigat, est illieita, di prohibita, uia
236쪽
di eam. patet itaque, duplicem esse Astrodosiam, aliam naturalem, judiciariam alteram, quae subdividitur, ct una dicitur electionis, alia revolutionis, & tertia appellatur nativitatis. Electionis est illa, qua Divinatores , ει Astrologi ex Astrorum aspectu praedicunt pericula cuique impendentia , di quid sacere quisque debeat, ut ea declinare valeat . Revolutionis est , qua praemonstrant rerum vicissitudines, ut bella , pacem, mortem alicujus Magnatis , &c. Natiuitatis denique, est illa , qua eventus vitae, Cooditionem nuptiarum, dignitates, opes, tempus, ct g nus mortis diuinare praetendunt. Ita Deirius Esquisν Muic sib. . rap3. quaest. I. Lessius lib. 2 cap. 3 is 8.num 3 s. His praenotatis, dico secundo, Astrologiam tum electionis, tum
reuolutionis, magnae temeritatis damnandam esse nam cognitio per Astra circa resciat ingentes est incertissma,ac sere prorsus inanis,& ementita, ut aliis relatis asserit Cabri
'. qui N. 3 s. absolutZ probat, Astrologiam iudiciariam,nativitatis scilicet, tanquam superstitiosam, & Christianae Reipublicae valde periculosam,tam Iure Diuino , quam Canonico,& civili prohibitam esse, quia hujusmodi diuinatio ex pacto implicito habetur a diabolo. Ideoque Sixtus V. & postea Urbanus VIII. in sua Bulla , quae incipit Inserinabilis edita die I. Aprilis anno I 623. contra hujusmodi Astrologos Iudiciarios excommunicationis poenam ipso facto incurrendam infligit, etiamsi non certo, sed sub dubio, eaque tenui conjectura,qus ex Astris haberi potest,
pendentia a libero arbitrio praenuntient futura. Uide Grasium pari. .deciflib. . cv. 3. n. 9. Teccum δε eas resorv.e 8. pag. I7s. & alios mox citandos . Quare transgressores denunciari debent Inquisitoribus contra haereti Cam prauitatem , ut dixi in praecedenti responsione, loquEs de illis,qui superstitiosa medendi arte utuntur in curandis vulneribus in loco distanti, &e. Et licEt plures Doctores dicant, quod si spes emendae credatur , prius
sunt fraterna correctione admonendi,' tamen ego hoc non admitto per ea , quae in praecedenti Resp. notavi. Vide igitur Doctores , quos refert, di senuitur idem Cabrinus Deo l. . 36. et 37. ubi haec, & alia plura habentur ad hoc propositum. Vide etiam Bonac.
alios apud ipsos. Alias poenas vero, quas hujusmodi Astrologi , & Diuinatores incuserunt in foro externo, vide, δε lubet, penes
Leganam, & Dianam locis citat.
io82 Inter. ro. Estne prohibita Chyr vantia: ' Et quid est Chyromantia 'R O. Certissimum est , tanquam superstitiosam prohiberi in Bullis Summorum Pontificum Sixti H es Urbani VIII.Siquidem Chiromantia, quae cognitionem rerum futurarum inquirit ex manuum Iineamentis,ut v g. perieula vitae, conditiones nuptiarum , prosia
perae, vel aduersae fortunae , &c. proculdubio, superstitiosa est, ac mortale peccatum , & expresse prohibita, cum ex hujusmodi lineamentis talis praenotio haberi non possit . Committit igitur Chiromanticus, s aduertenter, & serio id agat, mortale pectatum , ob pactum implicitum cum daemone. Secus autem dicendum est, si ex curiostate tantum talia lineamenta, ut communiter fit, inspiciantur. Vide Deirium dissus. Magis. lib. q.
2O83 Inter. II. Estne licita diuinatio,quaest ex Phisognomia, ex vultus scilicet dispositione, & habitudine corporis γResp. Divinatio, quae fit per ea media , ex quibus cognitio naturalis sussicienter haberi potest,non est penitus illicita. Phisogn
mus autem est rerum naturae perscrutator , di hominum mores ex corpore, vultuque cognoscit.' ergo praedicerct, & diuinare, conieci uras desumundo ex phisiognomia naturali, ex partibus corporis,oc habitudine membrorum, videtur licita, quia considerata comporis temperie , probabiliter animi prope nissones, & effectus dignoscuntur; nam proba biles conjecturae, quae non a solis astris , sed etiam aliis causis,& circumstantiis particula. ribus desumuntur,ut ab ipsa scilicet eorporis compositione, dispostione,aut personae te
Peramento,non prohibentur, ex eo quia viribus naturae comparari potest probabilis aliis qua rerum suturarum,seu occultarum tognitio , examinatis causis particularibus, inspectisque simul Astris, tamquam aliquid ad hujusmodi conjecturam facientibus. Itaque ex corporis dispositione, di temperamento aliis qualis sumitur cognitio ingenii, inclinatio animi,& bonae,vel prauae valetudinis; & haediuinationes,quae ex istis causis procedunt , Mturales sunt,& mediis proportionatis utatur,ac proind8 nullatenus prohibitae censentur,ut docent Doctores communiter. Sed ut
eaula producunt suos effectus, non ex necessitate, & semper.sed ut in pluribus, raro tamen ἡefieiunt; oc per hujusmodi causas posi Liunt prpnosci effectus suturi, non quidem per certi-
237쪽
certitudinem , sed per quandam coniecturam . Vide Moronum rest. 93. Io . 2 8 Inter. I x. Peccat ne mortaliter , qui
ioei causa ostendit velle futura divinare Resp. Licet diuinatio, ex communi V florum sententia , sit peccatum mortale ex suo genere, quia per divinationem initur consortium, & societas cum daemone perpetuo Dei hoster tamen excusatur 1 peccato gravi, qui joci causa ostendit velle se divinare , quia non serio hoc facit, nee habet animum superstitiosum indagandi latentia , sed jocose, & vane sine affectatione cognitionis Dei propriae ; unde est potius quaedam vanitas, quim superstitio, ut ex Suareet, Valentia, Sayro , Reginaldo, Sancheg, α altis resolvit Bonae. t a. distur L q-β. y p num. II. Vide Armillam neo. Divinatio sub
aors Inter. II. Divinatores, Aruspices, alligantes daemonem , aut illum invocantes, sunt ne ipso facto excommunicati λη θ. Ex hoc caste praecise , non sunt Iplo facto excommunicati, dummodo errorem non habeant in intellectu cum pertinacia , nec sentiant aliquid contra fidem, nam in t
li easu essent Haeretici, & excommunicati nem contra Haereticos latam statim incurrerent,quoties errorem aliquo signo externo
manifestarenti di hoc est certissimum apud omnes scribentes. Caeterum, ut dixi praeci Rem hoc capite excommunicati non sunt iplo Iure Divinatores, Aruspices , alligantes daemonem, illumque invocantes,& simile siqui nullum Ius afferri potest , quod contineat Cuntra eos excommunicationem ipso Iure t iam, aut si aliquod Ius afferri potest contineas censuram ipso facto impositam , ea tamen adhuc usu recepta non est , ut ex AZorio, Suareet, Sanchez, Toleto , & Filii ucio , resolvit Bonac. de Censu In particulari ro. 3 disp. Σ.qu.2ρ . IX. n. I .ω seqq.qui etiam respondet ad rationes, quae pro contraria sententia ab Adversariis adducuntur . Vide igitur ipsum loco cito de leto. roma. io 3.qu
Cabrinum de eas reserpars.1 .cos. g. annot. 7. nu. 2 r. idem docentem .
2o86 Inter. I . Qui ad furem, vel furtum detegendum adhibet vasculum aquae plenum, quod puer, aut puella aspiciens dicat ,
municatus ipso fictos' dc debetne denunciari ad s. officium. Rrip. Hoc fieri non potest sine expressa , vel taetra daemonis invocatione, ac proinde est grauissimum peccatum ς quare si talis habet errorem in intellectu cum pertinacia, e eredat licitum esse daemonem invocare , eique latriae, vel duliae cultum tribuere , est
Haereticus, ct praetere, excommunicatioue Papae reservata innodatus , caeteritque Hae reticorum poenis subjectus . Si vero nullum habeat errore in intellectu sed solum cupidistate ductus ad cognoscendas res Occultas , daemonem adoret, non est Haereticus, consequenter nec excommunicatus, ted est per ditissimus peccator coram Deo, dc in foro conscientiae. Verum in sero externo Haer ticus, dc excommunic2tus praesumitur, quia malum praesumitur mala intentioue factum; nam latriae, vel duliae cultum daemoni exhibere,manifestam haeresim sapit in foro extemno, ac proinde censendus est Haereticus 4 cc Inquis toribus omnino est denunciandus. D-
& id quod dixi supra in rit. Iox. δε Haere= , γ
2o87 Inter. Is . Quinam sunt modi,in qu I-bus censetur adesse tacita Daemonis invoca-
'L. Generaliter sunt quinque, in quibus
homo intentat aliquid facere per ea, quae nec ex se , nec ex virtute supernaturita aliquos possunt producere effectus; unde dicta invocatio censetur contingere. Prim6,quando dicuntur quaedam verba , in quibus voces aliquae nihil significant.Secundo, cum char cteres, δά figurae aliae a signo Crucis, ut figurae ovales, quadrangulae , vel smiles, hunς. Tertib, quando miscentur aliqua raua, ut rio nubd Christus habuit sebres,aut quod Be ta Virgo habuit dolores in partu , vel alia apocrypha, ut fictae aliquae historiae. Quarto,
Cum apponuntur conditiones inutiles au tales effectus, ut si sumantur verba sacra,eti Zmex Evangeliis , aut sacra Scriptura deprompta, si cum illis etiam adhibeatur aliqua v na, & inutilis circumstantia, scilicet,ut prO- feracitur tali die, vel hora, cum tali situ co Poris, aut tali voce, aut quod sint scripta tali modo, aut tali charta &c. Et tandem, ut sumantur tales herbae, tali, vel tali die , α
hora decerptae, & alia hujusmodi quinto,
denique quando effectus excedunt virtutem illius medii, puta , si quis p ttat aliquem decessurum in gratia,non posse Ilaedi ab inimicis, dc alia hujusmodi . Ut de Toletum M.
sicium , num. 7. dc alios , ct insta ad Inter. I
238쪽
d Ivinationis,quae sit eum tacita Daemonis invocatione λReo. Supponendum est primδ, divinati
rem fieri quoque per tacitam Dς monis in v cationem; & haec contingit,quando quis m diis vanis , quibus se immilcet Daemon, pr curat cognitionem rerum latentium, quae uim humanam superant, ut docent Dinores communiter : & quamvis non intendat expresin Daemonem invocare , tamen tacitε intendit illum in vorare , quia serio media inutilia , & vana usurpat, quibus non potest alio pacto res latentes cognoscere, quam ope Daemonis . nec obstat se nolle Daem nem invocare , quia protestatio , ut alibi dixi , est contraria facto . Hoc ergo praenotato dico, qubd divinatio, quae fit cum tacita , Daemonis invocatione, lex species complectitur , quarum prima est Astrologia judi- Ciaria, de qua diximus supra ad Intre. 9 i S cunda divi vationis species ex pacto implicito , est augurium . Tertia aruspicium . Quarta omen . Quiata chyromantia . Sexta 1 patulamantia , de quibus omnibus, post alios , loquitur Cabri spart. 1.cU8.annot. Io. Vide infra ad Inr.r 9. di Moronum reo. 9s. πυm. 62o 89 Inter. II. Quae, δc quot sunt species divinationis , quae fit cum expressa Daemonis invocatione e Reθ. Sunt octo. Prima dicitur praestigium, dc est Daemonis invocatio sub ficta , & apparenti fisura, ut cum homo 1 peciem ludi, vel sini refert, quae species, lichi sit salsa, tamen judicatur vera intuentibus, quia Ope Daemonis ipsis oculorum acies praestringuntur,& ideo dicitur praestigium. Secunda species appellatur somniorum observantia, &est,quando homo somnium observat,ut in e gnitionem veniat earum rerum,ad quas praeiciendas in vigilia De monem invocavit Tertia species nominatur pytonia , & est,quando Daemone invoca co , occultum quaeritur c gnitio per homines arreptilios, sicu ti videtur dum ab Exorcillis de suturis interrogantur , quod nullo modo iteri debet , etiam absque pacto, quia D. mon est mendax , & pater mendacii. Quarta est Geomantia, quae sic vocatur, quia divinatio si per figuras , vel signa in corpore aliquo terretiri, ut in statua, ligno , vel lapide apparentia . Quinta Hydromantia dicitur, ex eo quod cognitio habetur ner imagines in aquis appareates. Sex ta est Aeromantia. & est cum Daemon inv catus respondet, & per quasdam aereas figuras,quas assumit,occulta,aut sutura praenunciat . Sepinna, quae P, romantia appellatur ,
est divinatio, & oce ultorum cognitio per ignem, aut per lignum crepitans in igne postum . Octava denique Aruspicium nomen s-bi vindicat, quia cognitio , seu praecognitio habetur per signa in visceribus animalium a parentia , quae animalia Daemoni immolan
siori calamo supradictas species divinati nis deseribit . Vide etiam Tolet lib. a v.
1O9O Inter I 8. Omnes divinationes sunt ne ejusdem, vel diversae speciei, ita ut necessarium sit, quod poenitens in consessione aperiat,an divinatio fuerit per aerem, per aquam, ignem , aut per inspectionem avium, lineamentorum , Ece dc an cum expressa , vel tacita Daemonis invocatione λResp. Est sententia satis probabilis,& tuta in praxi illa , quae docet, esse ejusdem is
ciet in genere moris , ac proindὰ opus non esse in consessione aperire, seu exprimererem,per quam facta est divinatio . Ita Em. Saver, Confessio nam. 27 & alii. Imb tacita Daemonis invocatio , ii plena cons deratio adsit , est ejusdem rationis, ac expressa; & quamvis multo gravius fit Daemones ex prel se invoca re , qu1m aliqua facere, quibus signum si, ut se Daemones ingerant; tamen quia circum stantiae aggravantes , ut alibi docui, non sunt necessario in consessione aperiendae, sequitur poenitentem non teneri exprimere in conseiasione rem, per quam facta fuit divinatio, nee si eum tacita , vel expressa Daemonis invocatione . Uide Dianam pari. I. erae . 7. ref 6O. Bonae. autem rom. 1 disput. 3. quins s. punct. 3.n a .S AI. licεt concedat,divinationem cum
tacita Daemonis invocatione eandem specie malitiam habere , quam habet divinatio cum expressa Daemonis invocatione, quia juxta regulam Iuris taciti, & expressi, eadem est ratio tamen putat, in confessione teneri ρο- nitentem aperire, an divinatio, sive superstitio fuerit, eum tacita, vel cum expressa Daemonis invocatione. Sed hoc ego puto verum, quando divinatio, seu superstitio conjunctam habet haeresim , quia tunc illa circumstantia non solum aggravat peccatum , sed aggravat in infinitum , di mutat speciem . 2O92 Inter. 19.Iam supra ad tri'. 9 Θ I
dictum fuit, quid sit Astrologia iudiciaria,
239쪽
& Chiromantia , modo quaero , quid si
mantia , de quibus dictum est supri .ut μιν-
0. Augurium est quaedam divinatio suturorum , ex garritu avium, vel vocibus animalium, ad quae suapte natura nullam praesignificationem habent. Vide S. Thomam B. E.
qu/ I. eius b, 2. capit. εἶ. dub. 2. Arus eium est quaedam praecognitio futurorum , quae desumitur ex avium volatu, vel quorumdam animalium motu , cursu , & huiusmodi. omen significat diuinationem , quae habetur ex verbis casu ab aliquo prolatis, ex quibus alter futurorum conjecturam sumit. Spatulamantia denique est illa diuinatio, quae fit per signa in spatula alicujus animalis apparentia . Et omneε illae , & singulae divinati nes fiunt cum expressa , vel tacita Daemonis inuocatione; i deoque superstitiolae sunt peccaminosae,atque prohibitae . Vide Cabrinum
dit, & bene, quaedam futura praenunciari ex cantu, vel voce animalium , ut pluviam ex corvina voce, serenitatem ex vespertilionum procul a domibus volatu , &c quia eri naturali instinctu , seu ex motu aliquo in eis causato, aut ab humiditate,vel siccitate ambientis aeris , aut a coelestium corporum in 1 luxu
2o92 Inter. 2o. Quid dicendum est de divinationibus, quae hunt ab AEgyptianis , vulgo Zingaris dictis, dc dens, qui ab illis de prospera, vel adversa sorte praemoneri quaeruiat ' dc an possint Inquili torus ilias punire λῆ θ. Dico prim5,quod tales AEgyptianae, seu Lingarae , quae bonam , vel malam sortunam, ut ipsς dicunt, divinant, pollunt ab Inquisitoribus puniri. Diana u. a. trari. g. rcf.
Ia8. Dico secundo, quod qui ipsas de sortuna consulunt ex curiositate , vel joco, venialiter tantum peccant; s vero cum firma fide, animo credendi, vel cum aliquo scandalo ,
citat Fili lucrum, Et Sancheg,teste Cassiano 1
vis simplicem , in illis partibus reperiri, qui circa bonam vel malam fortunam tangaris fidem praestet: ideo, quia hoc fit causa solius curiositatis , vel risus, ut plurimum est tantum peccatum veniale.
1 93 Inter. 2 r. Quid est vana observatior& quot sunt ejus species λResp. Uana observatio est superst itio, qua
media inutalia adhibentur ad praestandum , vel omittendum aliquid, ad quod illa modia nec a Deo , nec a natura virtutem ullam habent ι dc contingit , quando quis v. g. mediis inutilibus contendit acquirere bona temporalia , ut sanitatem , scientiam, amicitiam&c aut quando aliquibus verbis intendit alliugare Daemonem , illumque includere in annulo, in vase Sc aut quando quis mittit chirographum animalibus noxiis, vel cum ipsis litem mouet, ut illa expellat aut quando quis profert aliqua verba, ut habentia vim ad aliquem effectum , v. g ad mouendum annulum , ut cognolcat, quaenam si hora diei ;& hoe etiam si fiat praemissa protestatios: non faciendi ex pacto cum Daemone , quia , ut saepe dixi, talis protestatio noni ultraga tur,cum si contraria facto aut deniq; quando lutores ad euitandam malam fortunam mutant loca, aut surgunt; sed hoc est intelligendum . quando lusores certo credant ob id se abjecturos malam fortunam Ita plaribus relatis docet Bonaci n. rom 2. λοπι ς. v f. F. D t. q. n m. I. Qui etiam Num. .allerit, tres esse species observationis, prima est ars notoria, lecunda obseruatio ranitatum , & tertia Obseruatio eventuum , dc ad has species caetera pollunt reduei, siue fiant cum expressa , sue cum tacita Daemonis inuocatione . Haec ex Bonaci n. loro eis. cum alias ab eo congesi1 . .
ZO9 Inter. 22. Quid est ars notoria , o seruantia sanitatum , dc obseruantia men tuum λ 8 estne semper peccatum mortale
hujusmodi superstitionibus uti ληN. Dico, omnibus dictis superstitionibus uti esse peccatum mortale. Ars autem notoria est su perti it io , qua quis per quaedam jejunia , orationes , figurarum inspectionem, dc alia uana dc inefficacia , credit scientiam sine labore se acquisiturum . Oble uantia sanitatum est , eum quis quaedam adhibet signa, dc orationes , certum num rum crucium , uerba sacra , caerimonias , uel etiam res naturales, quibus aliqua uana media adjungit tanquam necessaria ad sanandos morbos hominum, uel animalium, aut se praestandum immunem contra laesi nes holitum , uel casus fortuitos . Obseruantia tandem eventuum est alia superstitionis species, qua quis ex obseruantia alicuius euentus coniicit sibi uel aliquid aduersi , uel prosperi euenturum , di indoactiones tuas moderatur, obseruans loca ,
240쪽
indita verba, temporat, vel occursus h minum, aut animalium i ut si domo egredienti occurrat vulpes , aut carnis , aut cadaver &c. occasonem sumit credendi negotium , aut diem sibi futurum infaustum ,
di insertu natum . Ita tradunt Bonac. ubisti num. 3 7. ex 2I. Cabrinus de cas reserv. μι t. a. amor. 3. qui alios Concordantes reserunt . Vide D. Thom. 2. 2. quo. 96. ara. I. 2.Ο 3.
Tandem dico , quod vana observantia ex genere suo superstitionem mortalem involvit s nec ex parvitate materiae , venialis fieri potest , quia regulariter , & in omni materia usurpatur cognitio, vel virtus Dei propria. Unde puto, homines vanis obseris vantiis addictos, sol iam per accidens a peccato mortali exculiari polle, ob ignorantiam scilicet non cratiam , aut bonam fidem , quia credunt se dare operam rei licitae . Caeterum si a Parocho . vel aliis moniti su Grint , & nihilominus ab iis non abstinuerint, mortaliter peccant , nec debent absolvi , niti certo promittant, & statuant, in posterum destitere. Vide Tolet. lib. q. cap. I 6,
- 2 9s Inter. 23. Illae personae, vel familiae, quae dant operam fanandis quibuldam morbis, ut morbo caduco laborantibuῖ, mor- is 1 rabido cane, &c. sunt ne damnandae tanquam superstitiosae λmin. Non statim damnandae sunt superstitionis , quia nulla lassicienti ratione conuincitur Lorum ossicium esse superstitiosum
imo Nauar. cap. . num. 36. Sancti lib. 2. --
- ωρ εο. -& alii putant, illos ad hos habere gratiam gratis datam . Vide Bonac.
δ .R. di . 3. quaesi 1.ρ- f. q. num. O. qui tamen recte admonet, tales personas ab ordinariis diligenter examinandas esse, antequam hoc minus excercere permittantur; nam videre debent , an id remedii naturalibus faciant , vel ex gratia gratis data , vel ex pacto cum Daemone, quia non abs re facile contingere etiam poteli Daemonis deceptio , & ex pacto ex pretio, aut tacito cum illo. Imoco sessarii magnam adhibere debent circumspeetionem , & cautionem in absoluendis iis, qui ad sanandos morbos remediis externis utuntur, virtut cm naturalem non habentibus ad eos curandos; neque satis habere debent, quod ab Ecclesia tolerentur , quia multa ju-His de caulis permittuntur , quae licite fieri non possunt. Ita docent SancheZ ubisuris nu. 3 . & ex Bonac. loco eis. 2C96 Inter. a . Scire vellem in particulari quinam sunt ii, qui ad sanandos morbos
hominum, vel animalium, superstitionis peccatum committunt ex pacto implicito cum Daemone e Resp. Hi sunt, qui verba , vel signa lacra ,
benedictiones, seu preces cum tot Crucibus, aliisq; vanis circumflantiis adhibent ad morbos aliquos sanandos, & quia cum haec non sint verae causae horum esse tuum , & ad hos producendos non habeant virtutem , signum est continere pactum cum Daemone, & sapere superstitionis peecatum . Ideo , ut ad par ticularia descendamus, dico , quod superstitionis peccatum committunt Fabri Ferrarii qui ex aduertentia , & deliberatione lassicia enti ad mortale , utuntur verbis, ex Psalmis, vel ex oratione Dominica desumptis, ad sanandos equos . Item rustici, qui lcienter m Ia fide utuntur ad sananda pecora , inanibus,& superstitiosis obteruationibus , eum abusa rerum Sacrarum &c. Item Oblletrices, quae circa Mulieres laborantes in partu ex matri ce vanam , & superilitiosam adhibent obseris
uantiam,cum abutu itidem rerum Sacrarum.
Item Mulierculae, quae ad dolorem laterum, vel dentium , ec similium depellendum , adhibent rem naturalem cum tot numero Crucium , it aut si plures, vel pauciores adhibe antur , dolor non tollatur. Et tandem idem est de Chirureis, qui curant vulnera , applicando remedia gladio , vel pannis lineis sanguine vulneratorum insectis e ut superius dixi ad Rest. που Inter. 3.Θ . S maxime si simul concurrat rerum sacrum abusus. Qui omnes, si scienter , & cum aduertentia , di deliberatione , vel a Confessario moniti, non se mmendant, mortaliter peccant, & incidunt in casum reseruatum , cum omnibus Dioecesibus hujusmodi peccatum si casus Episcopo
reseruatus . Vide Cabrinum c f. 8. annot. I.
p g. 71 sqq. quia ita recte concludit.
Inter. 7. tu. de Denunc. Inter. 8. Io. III . rit.
1o97 T Nier. I. Consessarii sollicitantes ,1 sunt suspecti de haeresi, leuiter svel vehementer λ p. In nostra Inquisitione Romana censentur suspecti de vehementi, & ideo torisquentur in desectum probandum , vel super Q inten