장음표시 사용
101쪽
ia se habent, sunt naturaliter homini mala. Palet igitur, quod ho-
, , num, et malum in humanis actibus non solum sunt se eundum ., legis positionem, sed etiam secundum naturalem ordinem. Hinc
.. est, quod in Psal. 18. dicitur, quod judieia Domini sunt τε- , . ra, justificata in semetipsis it in , .l99. Atque hae quidem sunt inviciissimae S. Thomae rati nes, quibus jam olim Pulandorsit profligavit errorem. Ad eas adclimus: si omnes actiones ideo essent honestae, quia a Deo prae
ceptae, et ideo turpes quia a Deo prohibitae, iam potuisset Deus
praecipere. ut homines v. g. ipSum amarent . qua in ut ipsum odio haberent, et iam potuisset prohibere, quam praecipere idolo- ., latriam, sui lum, adulterium, fornicalionem. ele . nam ante Dei praeceptum actiones illae essent seipsis indifferentes ad bonitalem et malitiam. Quis autem ad haec non horret animo 2 't00. Ast primum respondemus, honesialem vul turpitudinem
actionum humanarum , quae sunt natura sua honestae. vel turpes, oriri quidem ex eonformitate eum lege, vel dissormitate ab ipsa ; sed haee est lex aeterna, quae est ipsa summa ratio in Deo existens, sive ut loquitur S. Thomas 33, est ratio divinae sapientiae, reeundum quod est directiva omnium aetuum, et moti num. Huic autem aeternae legi subduntur omnia quae sunt in rebus a Deo ereatis, sive sint con ι instentia, sive necessaria, ut idem S. Doeior ostentit γ. Aeliones igitur honestae natura sua dicuntur, quia sunt conformes legi aeternae, cujus est quaedam
participatio lex naturalis impressa cordibus hominum per lumen rationis, quod est quaedam impressio divini luminis in nobis, ut Angelieus probat i53. Lex aulem aeterna intelligitur praeeedere
t i Si Pii Morstus in inopi odio perellus sui set in Calliolieam Milesiam. Begne . suo opore exelusisset universos Seriptores communioni Romanae addies . eo qne eonsuluisset . atque imprimis Angelieum Doelorem; nae turpissimam eavisset sententiam. ni Respondet Pulendorsitas in Specim. loe. eit. supervacaneum. ae potulan1 vi Teguuerei e quid Deus sarere potuerit, eum eonalia. quid sererit. Videat ne petulantem
saetat Apostolum seri beatem 2. ad Tim. 2. v. t 3. Deus Melis Permanes. negare seipsum non potest. An non idem esset. posse negare seipsum. et posse praeeipere odium aut . meadae in m ele. I Sed addit Pusendorffusi Si eui etiam vana eonuellere eo isu lan sit vanum quaerere . utrum Deus potuerit praeeipere mendae in m. periurium blasphemiam, et e. quisqne videli saetis reponere est. illam dubitationem non obseu-ra eontradietionem involvere. Te igitur fatente. mi Pulandorsi, eontradietio involvitur. si diealve Deos potui se eonstituere praetepta tontraria legi naturae. Ilaee autem contradietto tindenam oritur non ex libera Dei voluntate: nam iis qnae Deus ti here vult. nulla est eontradietio. si dieatur Deus absolute potuisse aliter laeere . at enim abso- inle nan potuisset non fuisset liber. itaque eontradietio illa non aliunde peti potest . quam ex ipsa natura rerum. Hi sunt egregii disputatores. qui tam aperte pugnantia loquuntur. Lethnitius in Epist. ad Nolanum. reeensilis nonnullis Putendorni locis minime eonaerentibus i se Mirum . inqua, esset virum aeulum Meum adeo pugnare po-- luisse . nisi seiremus. saeile evenire paradoxa luentibus . ni praevaleale sensu e m- muni. sui dogmatis oblivi tantur.
102쪽
omnem legem positivam: est enim ipsa ratio divinae sapientiae, ad quam Deus vult quidquid vult; non enim quidquam vult, nisi
sapientissime. Videtis nunc quam oscitanter hallue in alus Pulandorsus fuerit, nesciens distinguere inter legem aeternam. naturalem, et positivam, eariimque ideas confundens, et perturbans. Itaque sicut omnis veritas ereala, est a prima veritate, quae Deus est; et sie ut essentiae rerum creatarum sunt ipsae mel ideae archetypae mentis divinae, seu ipsa divina essentia, prout habet formam artis. ex cujus participatione omnia sunt quidquid sunt; ila omnis a-elionum honestas est ex consorini tale cum prima ratione, quae est lex aeterna. ex cujus participalione per lumen intelle eius habetur etiam eonformitas earumdem actionum cum recla ratione hominis, a qua si actiones sunt dissonae, turpes sunt. Honestas igitur, vel turpido in aetionibus natura sua bonis, vel malis non intelligitur ante omnem legem, verum haec lex non est positiva, sive de rebus, quae ideo sunt bonae, quia praeceptae, vel ideo malae, quia prohibitae . sed est aeterna ratio homini participata, per quam habet naturalem inclinationem ad debitum actum, et linem ilin, et ex qua ratio humana habel, ut sit regula voluntatis humanae, ex qua ejus bonitas mensuratur 2ὶ. Sed de his su-sius infra. 201. Ad secundum dicimus, regulam illam aeternam actionum humanarum esse ipsam legem Dei aeternam, quae est ipsemel Deus; ideoque nullum adjungimus principium eoeternum a Deo disi inelum 3 .
202. Ad tertium respondemus, in nullo nos revolvi ei reulo, nec ullam esse pelitionem principit: nam si interrogemur, de qui biisnam lege naturae disponatur respondere quidem poterimus 4 : de iis quae per se naturae sua Suni honesta. vel turpia. Si. autem interrogemur, quaenam sint per se, et natura sua honesta,
vel turpia r respondebimus, non ut Pulandornus imponit, se ilicet, esse ea de quibus lege natura disponilur ; sed esse ea quae sunt per se , et natura sua tonsormia, vel dissormia rectae rationi. Et si rursus pelamur, quare ita sint conformia, respondebimus, quia sunt eonformia. vel dissormia legi Dei aeternae. Sic autem nullus
est ei reuius, nulla petilio prinei pii. 203. Ad quartum negamus, ullam esse obscuritalem in deeernendo, quinam actus in se sint illiciti, si sermo sit de primis principiis praelicis, et de eonclusionibus immediate eonnexis
ιεν S. Thomas libidem. in idem ibid. q. t s. a. 4. 31 Samuel Coeeean . et Titomasias impudenter ea in aeniantur, tum is Maniesrael .mum in hae catholieornm sententia videt i ille vero ait, in ea praescindi posse νb existentia Dei. Tam haee salsa fiunt. quam est salsum. legem aeternam in lino esse quid 'piam a Deo distinet uina aut nilam posse esse legem aeternam . si ali existentia Dei prae et datur. ιν Diximiis . poteri uiui nam alias rationes adseri s. Thomas l. 2. quaest. l . a. S
103쪽
eum ipsis: haec namque statim palent unienique ratione utenti, ae lumine ipso rationis ab aliis ae libus internoscuntur. Lex autem naturalis est regula proxima, quare iidem tales sint; prima vero regula est lex aeterna, a qua omnis lex derivatur si . 204. Ad quintum concedimus, quemlibet actum ei tra legem
esse indisserentem: negamus autem, actus natura sua rectos, vel
turpes eSSe posse ei tra legem : nam line ipso quod sunt natura suareeli, vel turpes, iam sunt legi naturali, et aeternae conformex, vel
205. Ad sextum jam pridem responderat S. Thomas a). Deum
numquam mulasse Doliones boni, vel mali. Nam eum praecepit Abrahae, ut filium immolaret, non consensit in homicidium. quatenus est prohibilum lege naturali ; haee enim afficii homines, ne ab Sque justa caussa, et auctoritate quempiam occidant. Deus autem est Dominus vitae, et mortis: et Abraham tenebatur obedire Deo praecipienti, et danti ei saeuitatem immolandi lilium. Quare Abraham non consensit in homicidium lege prohibitum. Similiter Osee nullam fornicationem commisil, quia aecessit ad eam , quae sam sua erat ex divino mandato. Neque filii Israel. eum spoliaverunt AEgyptios, surali fuerunt: siquidem spolia illa posito Dei mandato, qui est uni, ersorum Dominus, jam eis debebantur. Ob- Sietricibus antena AEgyptiis Deus bene fecit, non propter menda cium, sed ob misericordiam ergo pueros Hebraeorum.
ιὰ pulandorniis polim tenebras spargit Systemate suo ἐν nam si omnis honestas esta lege positiva Dei praeeipientis. ei omnis inrpitudo a lege positiva Dei prohibentis.
hae leges non constarent lumine talionis, sed nobis deberent innoteseere per Dei revelationem. vi celerae leges positivae divinaei Nam quae a mera Dei voluntate penis deat. non aliter nobis innotescere possunt. quam ab ipso Deo revelante. Qui ergo Deo revelanti non eredunt, nulla in agnoscerent honestatem. vel turpitudinem aetionum. Nola autem miram Piisendor si eum dies is finis tonsonantiam 1 postquam enim doenit. nullam in iuris naturalis explieationem saabendam esse revelationis rationem. ut uix nius S 5s. alatuit . bonesialem ornix m. et turpitudinem aetionem pendere a Dei lege Posiliva, quae aliter quam per revelationem innoteseere nequit. II S. Thomas l. 2. q. 19. hute di me ullati Meurrit. ae simul paneis enmpleel illi rioliva eontνoversiae statum, inquirens a. 3. ut eum bonitas voluntatis penileat ex rati ne. et a. s. utrum pendeat ex lege aeterna. Pressius ibid. q. 71. a. s. qnarium arg.
sibi obii et . quod eontinet eamdem sere Pulendor ni objeetionem . si argumenti formam invertas i Ex hoe dicitur aliquid esse prohibitum, quia legi eontrariaturi sed non om-- nia peceata sunt malo. quia prohibila. sed quaedam sunt prohibila, quia mala. Nonia rego in eommuni desinitione peeeati debuit poni. quod sit eontra legem Dei ... R spondet autem i ,, cum dieitur. quod non omne peetatum ideo est malum, quia estri prohibitum . intelligiltie de prohibitione saeta per Jus positivum a. si antem reseraturri ad ius naturale quod . eontinetur primo quidem in lege aeterna . Meundario vero in . . naturali indiea lotio rationis humanae tune omne pereatum est main m. quia prohibi-- tum i ex hue enim ipso quod est inordinatum, inri naturali repugnat Quodlibet igitur peteatnm est eontea legem . eum line lanium diserim ne . quod preeata eontra imgem positivam ideo pereata sunt, quia lex ea prohibeti peteata vero eonte .legem nati ratem. ideo prohibentur, quia seipsis mala sitiit, nee omnino possunt esse ellea legem.
104쪽
Utrum moralitas aereonum humanarum in imputabilitate consistat. 206. Aelionum moralium essentiam duo compleeli, alterum materiale, alterum formale, docet Pulandor stus l , jamque do enerant universi Scolasti ei. Ac materiale quidem in actione physi ea consistere non in dubium vertit 2). De formali vero ita ille: Formale ae lionis moralis consistit in impusativi tale 3ὶ, ut ita I qllar, per quam esseclus actionis Voluntariae s4 agenti potest,. impulari ... Unde facile intelligitur, ea lassae moralis proprie. ac , . Si rictim loquendo formalem rationem in impulatione, sed ιι mia minaliter spectata consistere; adeoque eam nihil esse aliud, , , quam agens Oluntarium. cui esseclus imputatur, aut imputan- , , dus est s5 ... Est autem et hoc observandum, quod formule, , aetionis moralis, id est imputativitas. habeat rationem sui mae, , , ex qua radicaliter 63 assectiones, proprietates, et eonsequutina, , ejusdem resultant s7ὶ , , Hertius autem s8ὶ: Aetionis . ait. quatenus producta est. formala eonsistit in impuιalivitate: quatenus vero produeenda. alia ad eam requiruntur. 207. Ui autem Pulando ritus explicei, quaenam actiones sint
ιεὶ De lur nat. et stea. l. l. t. 5. S. 4. sqq. 2ι Ad id explieandum multa inutiliter eongerit Pnsendoruns loc. et t. eonquisitis
3 Imputavitas. si ita loqni fas est. Getive aeeipitur . denolatque polin eous amquae impii a l. quam ii in m. eui aliquid impnia lue. Impi lare autem est allioni morali extrinseeum. sient et ipsa ea is a imputans i ideoque nequit esse firmate ejusdem ait ion is i nam firmate est intrinseeum. ria Pu dorllu ne ipsam quulem voeis signi. station m tenvit eum inen imputabilitatis substituit imputativitatem. ι Saepo omissio homini imputaturi omissio autem quamquam sequat ne allionem voluntatis volentis omille rei revera tamen evelus non est. Sed potius de laetus. ιον Hie eonfvnditur ratio formalis tum mussa esspiciente. Videte quam diligens in perseri tanda Pittendardus si ierit. 6i uilla reeentiores oveistae seola silet exprobrant terminorum barbariem, quaerimus. an latinae sint voees imputativitas, terminaliter. radiealiter. consequutiva. ele. Dieen . elnsnitidi terminos una voee eomplecti multa. Haud repugnamus. Sed quare haec ipsis ratio suffragari doliol. non item Sellulastieis i7 l omi erat Littherus. omnia opera hominis etiam lusti esse preeala. sed per De trilserit ordium non imputari eredenti in christum qni Iustineat impios. An haee respi. ceret Pus iis nuη Lnllieranus homo, eum moralitatem lorinalem in imputaticitate reponebat . alii viderint. l8 u not. ad eit. S 4. At vero aelio exterilis proditela non differt speeie moralitera vol. n lale eam ponendi exterius. Certe idem specie . heeratum furti eommittit. lam qui deliberat surari. quam qui actu suratur, litet peeea in eius qui furari deliberat. desit eomplementiam extrinseeum. Sive ergo aetio sit exterins prodi ela, sive p roducendR. e.
dem est ejus ratio formalis. Quare Hertius non videtur intellexisse quid nomine F tibilis prematis significetur.
105쪽
homini impii labiles, mulla obscura landit verba lὶ , eum lamen S. Thomas 23 omnia paueis, atque perspicue fuerit eomplexus. actionem scilicet, vel id quod sequitur ad aclionis desectum, tunc solum alie ui imput ri ad culpam, eum poteει, et debet astere. Si
enim qubernator non posseι navem dirigere vel non esset et eommissa gubernatio navis, non imputaretur ei navis submersio, quae per absentiam gubernatoris contingeret. 33. 208. Videtur autem cum Pirsendorsis sentiendum: nam ac-lio moralis digna est laude, alii vituperatione. Non est autem laude, aut vituperatione digna, nisi quia potest imputari. Morali latis ergo ratio formalis in imputativitate consistit. 209. II. Ubicumque reperitur moralitas, reperitur etiam meritum, vel demeritum. Sed meritum , vel demeritum absque imputatiuitate actionis non est. Ergo absque imputativitate nulla est
Prop. Formale aetionis moralis in imputabilitate non tonsistit. 2l0. Prob. ratione S. Thomae 43. Formale aclionis moralis in ejus bonitate, vel malilia consistit, prout scilicet aetio est
consor mala, vel non consor mala ad regulas morum, sive ad humanam rationem, quae est regula proxima humanorum actuum;
objectum enim volunt alis est bonum intelleetum voluntati pro pomi tonatum 5); et ad legem Dei aeternam, quae est regula Suprema 63, a qua omnis lex, sive naturalis, sive positiva divina, vel humana derivatur, ut S. Τhomas demonstrat 73. Aelio autem dieitur recla moraliter, si est consor mala ad regulas suorum: Si autem ad eas regulas non est conformala. dicitur mala, et pecealum et i Loe. eit et rursius ibid. e. s. t 21 l. 2. q. s. 3. 3. et q. 2 l. 1. 2.lai Ex quibus sequitur. unorantiam . et errorem omnino invineibiles extu re aptet .loi seeus vero ignorantiam . et errorem vinei hiles. Vide S. Thom l. 2. et 76. a. 3. idem dieendum de passione . si sit ita vehemens, ut omnino tollat rationis usum. Sin vero passio sit antecedens. peetati gravitatem minuita prout est vehementior ipalsio vero eonsequens. peetali gravitatem auget. cons. S. Tllo in. loe . et t. q. 77. a. 6 seq. Similiter vis illata . si voluntas reptignet. et qui vim patitur, renitatur quantum potest opere externo . omnino exensat a peceato. Metus antem etiam gravis non omniano a preeato exetis l. in iis qnae anni intrinsece mala nisi sorte sit adeo vehemens. ut hominem glii eompotem nos relinquat. Adeat s. Tho m. ibid. q. s. a. 5. M. Quare vehementer errat Pusemtorsitis, eum lib. t. de Iur. nat et gen . e S. I s doeet. intentalum vitae perieult m . aut alivd gravissimum malum emtere . ni oelio natura sua
mala non impuletne . quod explieal oxemplo satellitis. qui jubeatur virum . quem Duon em noxia. interficere . nisi ipse maliι intersiei. Quod si verum esse l. evinee
ret. nee Christianum debere Fidem prosileri, imo posse illam negare. Persecutore mortem tomminante. llι i. 2. q. 2 l. 2. i. sqq.
i5ὲ - Regula volnntalis linmanae . ait S. Thomas l. 2. g. 7 l. a. s. duplex est. unaia propinqua. homogenea, Milicet ipsa humana ratio, alia vero est prima regula. scili- e et, lex aeterna. qnae est quasi ratio Dei. i61 S. Thom. loe. eit. q. s. a. 3. l7 ibid. q. M. ε. 3.
106쪽
nam peceata nihil sunt aliud, quam aberrationes a regulis morum
i . Atqui bonita, . vel malitia aetionis intelligitur praecedere im
putabilitatem ; non enim aelio est bona, vel mala, quia imputatur, sed ideo imputatur, quia bona, Vel mala est. Imputatur enim, quia est laudabilis. vel eulpabilis : est autem ejusmodi , quia ho-na, vel mala. Nihil enim est aliud laudari, vel eulpari inquil 23 S. Τhomasin quam imputari alleui malisiam , vel bonitatem sui aetus. Formale igitur actionis moralis in imputabilitate non
2ll. Ad primum dicimus, aetionem esse laudabilem, vel eulpabilem. quia bona, vel mala, ut die lum est 33. ideoque ejus moralitas, sire bonitas, vel malitia intelligitur praeeedere impu
212. Ad seeundum respondemus, inde solum eonsequi, quam-ctimque aetionem moralem esse praemio, vel poena dignam ; ideo
que esse ime utabilem; sed quod meritum, vel demeritum 4 , si e imputabilitas: sit ratio formalis moralitatis, minime sequitur: imo sequitur oppositum, uti conflat ex dictis 5 .
t Putendor fius haee negare non est ausus i imo t. l. de iur. nai. et gen . e. r. d. . . Aetionem. inquit. bonam moraliter . seu in genere morum. .. dicimus quae . . eum lese eongruit i malam, qua . ah ea tem diserepat. - immemor vero eorum quae scripserat , eonstituens formale actionis moralia in imputativitate. et secum pugnans..ddit i . . Milicet formalis ratio bonitatis et ma Iiliae aelionum tonsistit in habitudiri ne, seu relatione delerminativa ad normam direetivam , quam ultimus legem ....... Quatenus enim ex praeseriplo normae presseisellii p. et ivxta eam instituitur aetiori pro ereliea. ita ut ad eamdem exaele eongruat. bona dieitur. Quatenus tontra ., praescriptum normae suseipitur, ant ab ipsa diser pat . mala. et uno voeabulo Pet- .. ea tum nuneupatur. . ita hi Philosophi. Seolasticorum eontemptores. sibi operiissi. me emni radieunt. Nam si aetio est formaliter hona. quia eongruit eum regulo. et est
formaliter mala . quia a regula diserepat. lam imputativitas supponit bonitatem, vel malitiam formalem aetionis. idenque formale actionis moralis in imputativitate non eonsistit. Sed pareendum Plisendorno est, nevixit enim distinguere inter imputat ibi. litatem , quae kequitur formalem rationem actionum moralium . et deliberationem O unlatis, Fine qua nulla actio est humana, Ilaqne imputabilitatem eum deliberatio. ne eonfudit. At heri deliberatio constituat aetiones humanas i non lamen est ratio formalia morali tali eonsistentis in bonitale. vel malitia . propter quas Sunt impula v. les. Quis enim surti damnabit illum . qui deliberale aeeipit rem alien m. quam putat esse suam ' . sal l. 2. q. 2 l. a. I. Eamdem quaestionem S. Thomas inseribit. De iis quae eo sequuntur actus humanos ratione bonitalis, vel malitiae, ut quisqvo intelligat; nitatem . et malitiam in aetibus immanis esse rationes . qnae praeeedere intelliguntur
imputabilitatem. at s praeced.
ιν Rationem meriti, vel demerili in aelibus humanis egregie expliebl S. Thomas ine. est. a. a. sq. et q. 114. a. 3. Si quae ibi docet S. Doetor de merito et demetii tam respeelu loete alis, quam a pini Deum . pnnferant ne eum iis quae scribunt Pnten dorllus l. 1. de sur. nat. et gen . e. s. s S. et Hei neeelus i. t. de tur t. et gen . 3 π.deprehendetnr . quam guli imis . et verax Thomas glli quam uris illi miseri . ei sol laces. Nos od alia properantes, haec pratermittim iis . ta at'.
107쪽
Dirum moralitas 'rmalis actionum humanarum desumatur eae objectis.
2l3. Videtur negandum l. quia, ut die lum est ilὶ formale
ae lionis moralis consistit in eonformatione ad humana tu rationem, et ad legem aeternam, vel in discrepantia ab ipsis. Non ergo desumitur ex objectis. 2l4. I l. Si moralitas sor malis desumeretur ex orie elis, nulla aelio humana esset mala objectum enim est res ipsa: in rebus autem non est malum, sed in uSu peeeantium, ut S. Augustinus dieit 2 . Moralitas ergo actionum ham auarum non est ex obieelo. 2l5. lli. Moralitas mel toties desumiter ex ei reumflantiis, et ex sine. Non ergo semper ex objectis.
Prop. Aeliones humanae formalem moraliιalem accipiunt ea n jectis, non physice inspectis, sed moraliter. 216. Prob. ratione S. Thomae fa . Aeliones humanaa inde accipiunt formalem moralitatem, unde habent spetiem bonitalis, vel malitiae. Musmodi autem speciem habent ex obieelis ; acti nes enim ex objectis sortiuntur speciem. Ex obieetis igitur humanae
actiones formalem moraliιatem accipiunia ex objectis, inquam. non consideralis physiee: ita enim non pertinent ad lineam moralem; sed ut inquiunt, in esse moris, qualenus nempe et ipsa objecta sunt relata ad regulas moruta 4ὶ: ila enim vel eum iisdem regulis eongruunt, ei bona sunt; vel diserepant. et sunt mala 5 . Et per haec patet responsio ad primum. el seeundum 6 .2l7. Ad tertium respondemus, circum Stantias actuum humanorum 7ὶ, quandoque mulare speciem, adjicere que actui novam speeiem bonitalis, vel malitiae, ut si quis inretur in loeo saero; tunc enim duplex specie peceatum et mmittit, alterum limi, alterum sacrilegii. Quandoque vero circumstantiae non mulant speciem. ut si quis magoam, vel parvam pecuniae summam seretur.
Si mutant speciem, non sunt inerae circumsta uliae, sed transeuut
. ι l. 2. q. l8. a. 2- slὶ Vide S. Thom. lo . eit. s. g. ιβὶ uine obieeta dicuntur spetie diversa moraliter , eum .pecialem habeni eousM-mallo se in . vel repugnantiam ad legem aeternam, et retiam rationem, Sic peccara o posita diversis specie virtutibus. sunt εpecie diversa. Sic etiam praealo opposita eidem virtuli. sed sub diversa ratioue . ia surium, eontuinelia. deatra aio. svuι eii se. eis diverεε.s6, vide s. Thom. loe . et t. a 2. ad 1 -
τὶ Cireum stantiae humanorum aetuum septem numerantur, ouis. quid, ubi. quibus auriliis , eur. quomodo, quando.
108쪽
in tonditionem objecti, eo quod novam induunt spetiem honi latis , vel malitiae, et diverso modo eonformantur ad rectam ra-lionem, et ad legem . vel ab eis discrepant. Si autem non mutant speciem, sunt merae circumstantiae, nec novam moralitatem formalem inducunti in actibus humanis, sed boni latem, aut mali
liam accidentalem si . 2l8. Ad id quod additur de sine, dicimus finem proximum
actionis moralis esse vel intrinse in sive operis, vel eaetrinsecum sive operantis. Atque intrinseeus quidem non dissert ab objecto , isque dat speciemiactui; finis vero eatrinsecus , ut si quis sure lur, ut det eleemosynam. est'circumstantia operis, nec actui humano dat speciem, nisi iranseat in eonditionem oblecti, 2ὶ.2is. Egregie S. Thomas s3ὶ rem totam eonficit, is Sie igitur,
, inquit, in actione humana bonitas quadruplex eonsiderari po- lest. Una quidem See ut dum genus, prout scilicet est actio, quia is quantum habet de actione, et erilitate, lanium habet de h0niis tale . ,. naee est b0nitas actionis physica, et convenit cuicumque aelioni humanae, Sive bona, sive mala muraliter sil. Alia is vero secundum speciem, quae accipitur secundum objectum con- ,, veniens o De hac bonitate loquuti suimus inquirentes de formali moralitate actuum humanorum. Tertia secundum circum- stantias, qua Si Secundum accidentia quaedam ... Nimirum si circumstantiae Sint merae circumstantiae, nec transeant in conditionem objecli. , , Quarta autem secundum finem, quasi Secun- ,, dum habitudinem ad bonitalis caussam Videlicet secandum sinem non quidem Operis, sed operantis. 220. Quoniam vero actio. cui deest aliqua bonitas, non est
absolute bona; ideo subdit Angelieus. 4 : , , Nihil prohibet, a-
- clioni habenti unam praedictarum bonitatum deesse aliam : et secundum liue contingit, aetionem quae est bona secundum Spe- ciem Suam . Vel secundum circumstantias, ordinari ad finem is malum . Vel e converso. Non tamen est actio bona simpliciter, is nisi omnes bonitales concurrani ; quia quilibet singularis dese-
. Velus caussat malum. bonum autem eal S atur ex integra eaussa ...
turum dentur acliones morales induperentes. 22 . Aeliones morales tonsiderari possunt, vel in speete. Iin iudi xiduo. In specie quidem si inspitiantur ut relata ad ob eia
109쪽
ela, a quibus speciem aecipiunt. In individuo autem, si aeei planis tur eum omnibus circumstantiis, quae sunt quaedam aecidentia: aeluum humanorum l . De utrisque inquirimus. 222. Videntur autem nulli esse actus morales indisserentes in speeie 2 . Si euim darentur, daretur medium inter bonum, et malum: . quod esse n0n poteSt: nam bonum, ei malum pri alive opponuntur; malum enim nihil est aliud, quam privatio boni, inter ea vero quae privative opponuntur, non datur medium. 13223. I l. Objectum actionis moralis vel est consonum reciae rationi , vel est di Ssonum. Si consonum, actio est moraliter bona; si dissonum, aetio est moraliter mala. Nulla igitur aelio in specie est indifferens. 224. li I. Videntur esse aliqui aetus morales indisserentes in individuo sa): nam mullae Sunt acli 0nes, quae nulla lege praecipiuntur, vel prohibentur, ut ire ad agros, ducere lineas in pa-prro, lateare barbam , etc. Sed aetiones ejusmodi , neque bonae. neque malae dici possunt. Sunt igitur indisserenies. 225. IV. Si nulla daretur actio indisserens in individuo. singulae deberent referri in debilum sinem, maxime vero in Deum
tinem ultimum. Si autem id adseratur, sequetur, omnia opera eius, qui Deum negat, vel in Deum usu refert Opera sua, esse pecca-
la : quod Ecclesia proscripsit. Admittendae sunt igitur aelio aes murales indisserentes in individuo s4 .
Prdp. I. Duntur aetus morales indisserentes secundum speciem l l. Nullus vero datur aetus moratis indifferens in indiniduo.
226. Prob. l. p. ratione S. Thomae s5 . Aeliis humani de
sumunt speciem ex objectis relatis ad rati0nem. quae est principium humanorum actuum, ut dictum est 6 . Sunt autem quae-ili Vide S. Thom. 2. et 18. a. s. α lane in Iurerentiam negavit Ioannes uus doeens ait. 36. damnato in concilio Constantiensi se . 15. .. Divisio immediata humanorum operum est, quod gnat me virtuosa. vel vitiosa i quia si hamo est vitiosus. et agit quieqiram. tune agit vilio. ge; et si est virtuo u , et agit qui equam. lune agit virtuose . .. Qua in re iis praeia ivit, qui doeent omnia opera infidelium. et pleratorum esse peccata. 33 In liae sententia fuit Seoliis iu 2. d. 7 q. l et quod lib. lη. a. l. ili Alias objectiones. earumque solutiones quaere Θpud S. Thoin. loe. cit. a. 8. H.
is, Notanda est hie praeelara S. Tliomae doeirina quodl. s. a. 15. tibi alti is Atti .. niim humanarum multiplex est differentis. Quaedam enim Ount. quae habent desoriari initatem in eparobiliter adnexam, ut fornicatio. adulterium . et alia huiusmodi... quae nullo modo laene neri possunt. . . Quaedam vero alliones, quae de se indifferen-- tes sunt ad bonum. vel malum . ut levare sesturam de terra... Sunt vero quaedam is actiones. qnae absolute eoasideratae deformitatem. vel inordinationem quamdam . . important. qtrae tamen aliquibus tircumstantia' advenientibus . vonae e mei vatur L
ia xient Meidere hominem . vel perentere . in se deformitatem quamdam importat i aedia si addatur oeellere malesaetorem propter iustitiam. vel pereulere delinquentem eatis- a diseiplinae. non erit peceatum, sed virtuosum.
110쪽
dam obieeta, quae seipsis sunt consona ordini rationis, ni Deum colere, operire nudos, largiri eleemosynam indigenii. Mia vero objecta seipsis dissona siliit. mpugnantque ordini rationis, ui s . rari, mentiri, fornicare. Alia autem Objecta sunt, quae seipsis neque praeseserunt quidpiam rationi eou veniens, neque quidpiam aratione diserepans, si eut deambulare, levare sestucam de terra, lavare manus. Quemadmodum ergo humani aelus respicientes Oh-jecta se ipsis consona ordini rationis. Suni boni secundum speciem ;et actus respicientes obieeta se ipsis dissona ab ordine rationis . sunt mali seeundum speciem; ita aelus qui seipsis nillil respiciunt rationi consonum. vel dissonum, sunt indisserentes seeundum speciem l . Dantur ergo actus humani indissere ules seeu
dum speeiem 23.227. Prob. 2. p. ex eodem S. Thoma 3 . Actus humanus in individuo non solum honi talem, vel malitiam habet ex obieelo.
sed etiam ex circum glantiis, ac praesertim ex fine. Noa enim potest eontingere, ut actus singularis, Si est deliberatus. Sine ei eum stantiis fiat, neque ad nilum sinem ordinetur, unusquisque enim agit propter finem, et debet agere. quando oportet, ubi opor tes, et si eut oportet. Si ergo adsint debilae circumflantiae , et a eius ad debitum finem ordinetur ), conveniet eum,ordine rationis, ad quem perlinet, ut quisque, operetur tum debilis circum
stantiis et cum intentione debiti sinis; ideoque ae lus eril bonus,
ili videri potest Aristoteles i. S. Mela pli. e. 22. et Empiricus lib. 10. adv. Mallie. mat et lib. a. Pyrrhon. hypoth. e- 26. Et Slobaeus in Eclogis Ellite. e. 4. I 'Positioni nostrae quoad litramque partem gubseribeas P. Jaequiter Phil. Hor. p. t. e. I. h ne sta init differentiam inter actiones bonas. ni malas . et aetionespee se indill rentes. quod aetiones per 3e bonae. aut malae. tales demonstrentur eae ipsa aetionis notione . seu ea determinationibus essentialibu1. t Explieare debuerat.
quaenam tint hae determinal inne1 esseali ales, nam verba Distura fiunt .. aevones actis lem Indifferentes honae . ves malae demon irentur ex determinationibus ateidentalibus.
., quae simul eum essentialibus actionem ipsam e stiluunt. ., itaque latetur ille. a. eliones per se bonas. aut malas tales demonstrari ex determinationibus essentialibus . sive ex ipsa aelionis natura. cur ergo ibid. docet, omnem obligationem a rivina uoluntate emanare ρ una in re videtur Pulandoello tonsentire , qui omnem negati l tri ream helionum morali talem a liμι ab ipso di sentiat saepe . eum agit de lege nais lurali. Nam si omnis obligat o a divina voluntate emanat, in signo anteeedente divianam voluntatem. milia est aetio hona. aut m la obligans ex determinationibus essenialia libus i hae siquidem antevertunt liberam Dei volu latem , ut iit Metaphysio de monstravimus S 45. Ni έ31 l. 2. q. l8. a. s. et q. 2. de malo. a. S. ιιι idem P. Iaequier ibid. doeet. Inem quem in singulis aetibiis intendere deheis mus. esse nostram stati mite nostri perseetionem. Haee ad Nolstanum systema videaltie aeeeis re Fini 1 proximus ad quem actiones nostrae debent referri. gails non est. vi sit bonum nitie . aut deleetabile . sed debet esse bonum honestum . idest bonum virtutis ... Omnia linis, inquit s. T, uras l. 2. et i s. a. s. ad 3ι - ratione deli heisia rativa intentus pertinet ad bonum aliendus viri viis vel ad malum a lenius vitii. Nam hoe ipsum quod aliquis agit ordinate ad pus tentalionem. vel quietem fini torpo- ris, ad honum virtutis ordinatur in eo 'ni eorpus suam ordinat ad honum vir.