장음표시 사용
81쪽
ist palos Dcal qui credunt. sensum pulehritudinis moralis per ιiriere ad me ullatem mere spiritualem, additque, nos sentire justum, et injustum naturali impulsu. perinde atque de saporibus judicamus ante omnem resteatonem. illum iero sensum moralem ait
is me e lente O ut linguer mon esprit de mon est . sans m' inqniεler iis re ne tes, . aut res sint an mhmo ἡsaris. Al substantia in qua residol eogilancti saeuitas, estne .. materialis. vol omnino immaterialis Nihil preuliare quod di eam habens in haeqvoebi lone . quae ubse trior quotidie evadit. propistra qMod ram eum Religione eo. prilarunt. qna lamen extranea mihi videtur ι m qua ad Fidei dogmata Pertine. ,. e vult animae immateriati alemy distinguere diis lentu um merem spiritum anteis corpore, quin sim sollicitus de aliorum sententiis is Tum t. in tonfiitiue 'stema intellectuale. tria distinguli genera librarum in errobro. alial te uincla. altas intellectuales. aliast voluinas. . . Aviant qu' it y a d ordies de libres Mn ilium . . . . . tant ii y a d ordres eorrespomlans de silires inle lacinales... li y a an si clam is eo . . vra i rine troisi me sorte de libres. culinite de deux outro e prees, a laqueuem ni istis elides lea volitions de l' ame μοι sunι ordines Abrarum tensilivarum. ι tulam sunt ordinea respondentes fibrarum intellectu alium . . . Eu etiam in terebro tertia vecte. Drarum distincia ab aliis duabus. mi assisae sunt animae inuuiones. Et quam lis videatur direre . usmodi librat inservire ad intelligendum . et vul-ui mi uilii ominus ibid. adhibit prineipium harmonitum. qnod est inter tria eorporani nora in eadem proportione. qnurtim uno reddente sonum . reddunt et alia, alque ait i . . se rapport pourra.lire elivi agἡ eomine te sonu, la base. te prine pe de lovi in
πηte me in i lieci uel, me remeelua haberi potera tamquam fundus. basis. rivrιnc pium totius systemalia intellectualia. Et ea p. 15. . xplicans unia sit intellistere.
in .se itu esι saeuum pereipiendi obseelum, ejusque ideam habendi. ω eoniseussionem Abrae intelleelualis. Idea e siderata in fibra. non est aliud quam ejus conrussis; in miritu est modisiratio a ιali reneussione pro eis. Haec in
a Multo est pereeptio objecti. Quibus verbia praeeipuam rationem aesten, . qua aemon tratur Immaterialitas animae; nam si intellectio aliud non ist quam innuit tali prodireta a coneres ione librae . dam anima nullam aelionein imma Prialem h bel . qua plus immaterialitas probari possit i qui enim immarerialis pol ril 9 se prodiaetis . quae ε'st effectus fibrae eorporalis toneussae uillimus quae scribit de ludiero . et ratiocinalii ne ea enas litvens in reaei inne animae super a s. aut tres Heas. qnstrum respecti A pereipiala haec enim etiam reactionibus Blararum armmodari possunt. post io quod pereeptio nihil sil aliud. quam effectus enmussionis librae, et positu primipi liartnon te . quo inaus redditur in data proportione. Ex qn ut 1 abunde tonstare vidintur. Robin tum Meg. re immateriali talem animae hilara ei de qua tam di erat, nihil se . efiis sollicitum. Similia seribit in par. I. in qua multa eliam exerranda eon rit adversus Divialis talem. n gan l eo honitatem . iii triligentiani. nivniarum. liberialem. a lilalom. iustitiam. nno velli . omnia altribilia . uli dιximus Metaph. , 1247. seqq. Neque lantum liaee negat . quasi non po simus illa roseipere ni stin xii Dis infinita i seu quavisapientia in t eo sit si per sapientis . aut voaila sit at perhoni las i sed nulla omninis in Deo esse aliurniat. ra quod talia si tributa nulla modo separari possunt a limitati
ue . eum quo a no tufi e gnoscuntur. . .
. in si . par. tibi agit de mundi Origine. nihilo mimis dei stabiles erroris erinfla . u
r . eontinuatis revolutionibus. Quas quidem errores bom satis resulavimus Tom. a. Sra ei 177. .m'
82쪽
esse seaesum sensum omnino similem reliquis quinque sensibus e poris. Icta indem sententiam , si Robin elo credimus, lenueria in Aulcheson , et Hume , seu verius universi Epinu rei, qui in volu plate ultimum finem constituebant, negata anima tinniaterialitate: nam quid aliud erat reliquum , ea negata . quam moralitatem ad Fensum , sensit, desque voluptates revocares idem docuit Helvelius.
Quod autem ad praesentem controres iam propius pertinet . est pars 7. in qna de animalitate Robineius agit. exque prineipio gradationis naturalis inter entia. ita ut
Matura nori operetur per salium t quod quidem primipium verissimum st. si intelliga liar ut illud intelligit S. Thomas I. p. q. 7 l. ad 4. nimirum . . quod natura ite rino rx-- tremo ad aliud transit per media, sicut inter eoelestia, et aquatita animalia sunt ,. quaedam media qtiae tommunieant eum t trimi e . et eomputantur et M. illis. tum is quibu1 magis inmmunita l. 1 eundum id quod eum ela enm mnnieant. non freundum id quod eommunieant eum alio extremo δε. Quod hae ratione exprimere solent i 1u-Premum insimi, attingit infimum supremi; aliut bruta animantia habent togn tionem sensitivam. quae est infima in homine i et plantae vegetalionem . quae est inlima inhrulis 3 infert ille . nullam inter entia esse diversitatem sive specifieam. ιive Penerimm . sive elassium sive regnorum, ideoque ex lege tantinuitatis in ludit . . queri ies . nimam . lea plantes ot les minera ux. sont lous dea modi luo tons ite la malaesa M organi ε e. qti' iis partiei pent. tous ne me me esseneo. sans avole d aul re distinetis is enire eux que Ia mesure selon laqtielle iis ont pari anx proprietis de tet te essen- te. Animalia . plantae. et mineralia sunt omnia modisseationes materiae organiratae... omnia partiti pant in una eademque essentia . absque alio inter se diserimine. quam M ia mensura seenndum quam partiei pant proprietates huius essentiae ... En landem perseela totius operis idea . ut nempe omnia redigant ne ad materiae organi eae modi statione . quo speciat etiam postremus operis tomus, in quo tonat ne ostendere. humanam formam repertam fuisse in fossilibus . in lapidibng. in plantis i repertosque etiam svisse homines marinos. Sirenas . Nereidest qui hiis adjungit Nigritas. Ηtillen- tollos. C suos . l. apponios . aliosque i quasi forma hominis tonsistat tantum in aliqua externa fit militudine. aut quasi divorsitas eoloris. staturae. aut ingenii satis sit asseegradandum homines a vera essentia humana. Inspeelo igitur integro Robineli systemate, vix dubitari posse videli r. quin est conatus ad hoe tendant. ni universa explieeatne per varias materiae modi neali mea. quemadm dum olim Demneritiei . et Epicurei . faeiebant. Omnesque juniore1 Materi. listae saeivnt. lieet ille non ita elare se explieel ad ossundendas tenebras. deformia lemque sy lematis legendam. Sie patet . quare regulam moralitatis in instinctu, et sensu morali organteo reponat. Nam quae alia potest esse moralitatis regula . si nihil est aliud in natura praeter materiam . elum te modiseationes 3 imo quae pol t esse regula moralitatis. si omnia ad sensum redigantur. ademiae ad fiensibiles voluptates IAddere qnis posset. Robineltim vel nihil. vel parum a Spinoristi distare. praesertim ex iis quae habet par. 7. e. s. . . t n'y a qu un fient aete dans la Nature. dans tequel ren-- trent lotia les ετε nemensi ungeulpi nomens itoni lous les phenomenes fiant des parties i e i tin seul Et re prelotype de tons lea Elpes il n y avolt dii un systeme nati rel.. possibis . let et ne devolt ire t .sset fimanε de la eat se, resermani totis les possibi es... ll n' ' avoil qu' vn se ut plan d ' organisalion on d animalil possitile. maia ee plania potivo it et devoti hire . ins viment vari/. L unitε de modele. on de plan . maintent dans la prodigimse diversilh de ses sormes . lait Ia in se de la eon innuε on de lita i-
. . son graduees deg Et res. Non est nisi tinns aetris in natura. in quem regre liuntur . . omne fi evenit si unum dumt xat phaenomen tam . ivlus fiunt pari ea est ligatae omnia .. phaenomena i tinnm tantum ens prolotypum omnium en inm ... Nonnisi nni eum ly- siem a nat Neale erat possibile . atque talis debebat esse emetus emanatus a tan Ra ... continens omnia possibilia. Nonnisi linteum erat planum organi rationis, vive an ma
lilas possibilis . sed hete planum debebit osse inflnile varium. Unitas exemplaris, ει- e plani. eonfer ati tu prodigiosa dixersitate suarum tormarum . basim ffecit con
83쪽
150. Videtur autem ad millendus instinctus in voluntarius, sive sen&us moralis, 3. quidem quia naturae Auctor dedit nobis intrinsecam dispositionem ad probanda' quasdam ael innes. earumque qualitates, alias vero reprobandas, Haec autem dispositio vocatur instinctus, qui comparari aptissime potest cum gustu dulcis, ela mari. Extat igitur in nobis instinctus moralis. is vero non pendet ab ulla mentis consideratione, qua respectus mela physici delegantur; plerumque enim eam praevenit. in si inelus igitur ille ad lacullatem pure intellectualem non pertinet, sed ad sensum, qui dicitur moralis.15l. II. insantes, et ignari bene noscunt, eum mala operantur. Nequit autem ratio eos instruere : nam ratio est lumen men-lem illustrans, insanies vero, et ignari haud sunt illuminali; alioquin insanies, et ignari non essent. Non ergo deformitatem acti uis, aul desiderii videre possunt in re talionibus quas ignorant. In eis igitur aliud exstat principium praesidens molibus eorum animae, quod nihil commune habet cum spiritu. IIoc autem principium est instinctus in voluntarius. quo secreto moventur ad discernendum bonum a malo, et ad illud probandum, istud reprobandum. Datur igitur talis instinctus. i52. III. Regula nostrarum actionum debet esse in nobis, et se ipsa, absque interprete. Sese explicare: debet esse universa iis, et immutabilis. Hi autem characteres non alibi reperiuntur,
nisi in instinctu uniformi in omnibus hominibus. Datur igitur ejusmodi instinctu S.I53. IV. Via instinctus est propria, facilis, et insallibilis, ne
que ullam praesupponit ideam, cognitionem, aut ratiocinium. Crealor ergo non rationi nostrae quae tam saepe decipitur, sed Sen- Sibus, quorum operationes fideles Suni, Securitatem nostrae conservationis commisit.., linuitatis . sive tolligationis graduum enitum. Hubemus unitatem ac lv in natura. M Habemus lanitatem phaenomeni. Πubemus unitatem entis pro lotypi. Habemus uni. . . talem systematis naturalis possibilis. Habemus unitatem plani. sed tamen infinite is varii. Habemus diversitatem formarum . idest modisseationum in uni late plani in-
is linile varii ... Qi id hoe esse videt ne aliud quam tonstituere eum Spinora unitatem substantiae eum infinitis modi licationibus ' dolumns euipiam errores aliorum a iungere. Ded nec ferre possumus simplitium deerptionem. Mimns. Rob inelum a se Spinori mitin depulisse. quia admigit diversitatem substantiarn m. Sed in ejusmodi homini tinfiron tradietiones non sunt ιnfrenitentes , ut si eum aliis satiant. Quodnam est hi premum illud Εns inlinitum . et perseelissi inum iliaee lanium in illo Robineius agnoficit. Φgnoveratque Spinora in substantia praedita inlinilis modificationiblis . sive infinita cogitatione . et extensione ν, non habens tamen neque sapientiam . neque bonitatem. neque Voluntatem . neque justitiam . et t. et agens ex netessitate naturae . nec Polens aliud quidpiam emeere praeter id quod feeit . quodque emanavit ab ipso tamquam continens omnia possibilia Non videtur tale ens disserre a maletia Spinoriana inlinitis modi lieationibus asseela. 1laee dogmata Rohinetvs apertissime dotet . imo ipsis istum eius sty a tema nititur. Similiter an lem Spinora docuerat. Et si ergo concederemus, nobi ne inma Spinora reeedere in errore lini latis substantiae, tu in Spinora conveniret in aliis tr
roribus, a quibus purgari nullo modo potest.
84쪽
l 54. v. inest nobis instinetus ad prosequenda bona physi- ea, et mala physica fugienda. Naim, ut Abadie advertit, si eum
uror igne, ut brachium, vel manum averterem, deberem considerare naturam ignis urentis, aut motum nervorum, et spirituum in braehio, vel manum. lam essem ustus, priusquam ea considerarem. Cur ergo negabitur instinctus in prosequutione boni moralis, et laga mali moralis 155. V l. Supremum Ens in eleelione mediorum, quibus ad
virtutem ducimur, aptiora se legi l. Cum ergo potuerii essicere, ut statim perciperemus distinctiones morales per sensum vividum et immediatum, non est dicendum voluisse eam cognitionem alligare exercitationi laboriosae saeuitalem spiritualium l . Prop. I. Nullus in nobis exstat, neque eaetare potesι instinctus, sive sensus moralis in corporeis organis, quo virtutes discernamus a vitiis, illasque probemus, tuoque improbemus. II. Multoque minus potesι υusmodi instine lus esse regula moralitatis. III. In esι autem nobis rationis lumen, quo bonum a malo in moralibus diseernimus. 56. Prob. l. p. Discretio inter virtutes, et vilia, alque illarum approbalio, is lorum improbatio, absque aliqua cognitione haberi non potest; non enim serimur in incognita. Cognitio autem virtutis, et vilii nullo modo pertinere potest ad instinetum,
sive ad sensum revera corporeum, et organicum : nam, ut S. Τh
mas advertit 2ὶ, virtutes, et Filia, ut et celeri habitus, eognoscuntur per actus: actus autem virtutum, et viliorium sunt humani, id est, pendent a voluntate, qualenus est domina Suorumae tuum, ut supra dictum est sa); voluntas vero quatenus libera, pendet a ratione, ut demonstravimus . Igitur cognitio hirtutis. et viiii pertinet ad rationem, et nullo modo pertinere potest ad solum instinctum, et sensum corporeum; cujus proinde esse non potest diseretio inter virtutes, ei vilia, et illarum approbatio,
si1 Deseripla fiunt haee ophismata ex Robineti par. 3. e. 2. 2ὲ l. 2. q. 49. a. 3. Displicere Rohineio non debet. quod S. Thomam ellemiis. postquam ipse par 6. e. 24. Eubtilem elus penetresionem laudavit in publiis penetration de S. Thomas . Utinam S. Doelorem fuisset sequutini Sed ille. ut est in inere. dulorum more positum . et Volta irins etiam feeit . eitat . imo describit eisdem verbis argumenta qnae Angeliens sibi obii et t. quin dieat . ea esse obleetiones . nillilque eurat solutiones, quas silentio praeterit. Ne quis pulet. no Robivelo imponere. res patetenique legenti ipsum loe. et t. e. 26. seq. tibi in not. ei lat. S. Thorn. Aq. Sum m. --l ivi Fidei t. l . nulla saeta mentione rapitum. et numerorum. ne fraus ita laetie
i5 cum sensum moralem Robineius ponit omnino in lependentem a ratione. et tonsistentem in solo mechanismo organorum eorporis. quid dieat ignorati omnis enim morali lax ebi a voluntate, ut sequitur rationis duetum. Implieat ergo in terminis κn-
85쪽
57. Praeterea, in sensu nihil aliud esse potest quam my- ius eorporalis ex juniorum Philosphorum sententia, cui nobi ne iii
ubseribit. Si ergo sensus posset discernere inter virlnies. et vitia, id sacere deberet per motum corporalem. Virtus autem, et vilium stini supra omnem molnm eorporalem: nam ut ad rein S. Pliomas l . moius eorporales fiant indisserentes ad bonum. el malum morale et viiltas vero est determinala ad bonum morale, si curvilium est determina in m ad malum morale s23. Fieri ergo nullo modo potest, ut sensus torporeus discernat inter virtutem, et vinum in ordine morali. I 58. insuper virtutis honum est bonum honestum, bonum vero honestum appetitur appetitu rationali; siquidem convenil homini, ut homo est: homo autem est linmo, quia operatur per rationem ; ita enim dissert a brutis. Quidquid ergo perlinet ad sensus, non habet rationem honestalis . nisi quatenus illam parti ei-pat ab appetitu rationali. In sensibus ergo nulla est honestas, vel inhonestas, nisi ex ordinatione, vel deordinatione rationis s3 . Si igitur omnis moralitas redigatur, ni Robinelus laeti s 4 , ad solam
inclinationem naturalem in volun Iariam, et independentem a qua- eumque humana tonsiderasione, et ab ipsa raιione; nec quidquam habeat eommune eum spiritu; Sistat vero in solo gustu. quem ille vocat moralem. id est, in mero mechanismo, perinde ac
gustus dulcis, ei amari 53; nulla erit honestas, vel inhonestas. aclionum ; sed illae dicentur honestae, quae placent gustui sensus: illae inhonestae . quae eidem gustui displieent. En purus pulusque nisi ne ii Epieu rei sinus.
3us morat is pure ent potens nullo mo in pendens a ratione. sed non est id mirandum in Rohmelo. qni non alia m. quam Epien reorum ninralitatem agnoseebat . in 1 nsu v lupi ali . et doloris repositam. Si alia deessent argumenta. l ot tinum videretue m. plusqnam satis ad eonvineo nunm Robi tum de negata animi immaterialitate. ιιι Loe. et t. q. M. a. l. leti ibid. q. 55. a. 4.tai Vide s. Thom. l. 2. q. l 45. a. 3. t 1 Par. a. e. 1. Mq. 5ν Mulla Robineius landit verba loe . eit - e. 5. inquirens de Orstans lenius morais lis. quem reaetum voeat, dis lineium a reliqnig quinque sensibus torporis. Post longam deseriptionem modorum . quibus liunt operationes sensi iam externori m. tandem ait s. . nnus ne gommes has en diat 4' assigner an iuste quel est tet organe M. Rea eo redit, ut nequeamus ad ungem quale tu hoe Drstanum deri nare. Videamn . an saltem
86쪽
l 59. Ad haee, si disternere inter virtutes, et vilia, non ad rationem. sed ad sensum pertineret, possent, bruta, ut advertit S. Thoanas it , diseernere inter bonum, ei malum morale, ideo lite
capacia essent virtutum, et viliorum ἔ non enim sensibus, et sensationibus destituuntur; idque maxime si flemus principiis Robi-neli: nam si propter analogiam inter sensus insert ille, debere esse in homine sensus moralem praeter quinque Molos torporis sensus, eur propter eamdem analogiam non lieebit inferre, debere in brutis habentibus quinque corporis sensus, esse etiam sensum moralem Sie antem revera homo comparatus a nobi ne to est jumentis insipientibus, et similis laetus est illis s23.160. Alteram prop. partem demonstramus primum quidem, quia regula moralitatis, ut ipse Robin eius fatetur s3ὶ, debet essenni formis in omnibus hominibus; si enim uniformis non esset. jam non foret pro omnibus ea dein regi la morum, sed quod aliquibus honestum esset, aliis esset inhonestum, et econtra. Gustus autem sensibiles in omnibus hominibns non sunt uniformes, imo in uno eodemqne homine variantur pro ratione aetatis, vale indinis consuetudinis, aliarumque caussarum. Si igitur de bono, et malo morali judicium esset serendum ex gustu sexit illiu A sensus, que in Robinelu' voepi instinetum, aut sensum moralem, regula morali latis varietur etiam in eodem homine pro diversis circumstantiis. Quomodo igitur esset regula, quae in omnibus hominibus debet esse uniformis Et sane quis dixerit, fila mensa plani omaniti, in quibus Robinetus constituit organum consteli sui sensus moralis . easdem in juvenibus , in senibus , in viris, ei mulieribus, in piis. et impiis experiri commotiones eo ram iis-d m objeeiis Totidem ergo constituendae essent regulae morali-litatis, quot commotiones diversas suscipere Alamenta illa possent. O praeclara regula morum tam mullis subjecta diversitatibus ΤlGI. Deinde. regula morum debet esse fixa, et invariabilis, ut Bubineius en needit 4ὶ; nam si variabilis, foret, indigeret alia regula dirigente, atque ila porro in in sinitum. Ostensum est au
ia mens qui , , la prese nee des oblita mora 31. εpronveni une eommotion pone ena in ir r anis ... ridentur eaestare in plano Dryanteo Alamenta. quae toram objectis moralibus eommotionem experiuntur . ut de iis animam moneant i etiamsi
eoneederetur. restaret probandum . i. ea inmmotione moralitatem tonsistere t nam sain Oa non eonsistit moralitas . t ne in illis fila mentis tonstituetur organum sensus mo
ralis Sie autem rursus ineidit Robineius in petilionem pri ne ipit. Net respondere potest i L on a ire bion pronvε . que leg distinctions morales ne soni pas dii resinet de ' eatendement Probatum optime eia. distinctiones morales non esse mentis e beelua ; id enim nullo modo probavit . neque Probare poterat . nisi poneret eum Epi-eneo moralitatem in eorporeis voluptatibus. destrueretque animae libertalem. et imis materialitatem. li Q. l. de viri. a. 4. ad i2. 2i ille est eiusmodi Philosophorum ennat . in primisque Robi ueli. qui omnem speeineam distinetionem sustulit inter nomines . et helluas , imo inter homines. et lapides. universaqne entia vita . et anima donavit. l3 l. . eil. e. 2. l4, Ibidem.
87쪽
letu i , ficium illum sensu in moralem. tametsi daretur, subiici
debere innumeris mulationibus. Non ergo posset esse regula morum.162. Regula item moralitatis iudigere non debet aliquo in terprete. Robin elo latente 2ὶ; si enim eo indigeret, is potius e seni regula. Fac vero, ut ejusdem Robineli exemplo utamur 33, sensui illi in orati objiei quempiam qui hominem interficiat. Quodnam judicium de homicidio seret sensus ille moralis audieabitne esse malum At homicidium illud potest culpa vacare. si neminpe miles sit qui hostem in bello iusto occidat i si publica justiliae minister hominem reum morti damnatum nece l. idem est obisjeclum, nempe hominis occisio; ideoque eam dein debet esse eommotio in Alamentis plani organiel. Quomodo ergo judicium seretur de honestate, vel inhonestate actionis, si sensus ille unicaeon stiluatur iudicii regula Z Mittimus reliqua, ne simus nimii in re eujus salsitas se ipsa Palel. 363. Ad tertiam prop. partem devenientes, eius veritatem. nemine monente, in seipso quisque experitur, ex lare scilicet in nobis lumen quoddam rationis naturale. quo disce imus quid sit
bonum. et quid malum 4); quod quidem lumen nihil aliud est, quam impressio quaedam divini luminis in nobis, sive participatio
quaedam legis aeternae, qua Deus per suam providentiam uni erissa regit, moderatur, atque gubernat to). De hoc autem inmine dicitur Psal 4. v. 7. Siqnatum est super nos lumen vultus fui, Domine. Et nom. 2. v. l4. seq. Cum enim Gentes quae legem non habene, naturaliter ea quae legis sunt faciunt, ejusmodi lestem non habentes, ipsi sibi sunt leae: Qui ostendunι Opus legis scriptum in eordibus suis. testimonium reddente illis eonseientia ipsorum, et inter se invicem emitationibus accusantibus aut etiam defendentibus. Hoc lumen universi homines participani; omnis enim cognitio veritalis est quaedam irradiatio, et participalio legis aeternae, quae est veritas incommutabilis 6ὶ: veritatem autem Omnes ratione utentes aliquo modo participant, saltem quoad principiaeommunia legis naturalis 7 , quae propterea quoad ea principia communia deleri a cordibus hominum in universali nullo modo, potest, licet ob malas persuasiones, pravasque consuetudines et habitus deleri aliquando possit quoad praecepta quaedam secundaria 8 . Lex igitur aeterna nobis participata per lumen rationis. quo diseernimus quid sit bonum, quid malum, est prima regula lolius moralitatis, quam quidem regulam participat lumen rationis, seu reela ratio, quae in unoquoque est regula proxima intrinseca
qua quisque judieat quid sit faciendum quid non faciendum 9 .
88쪽
164. Ad primum responsio patet ex diciis l); extat enim
in nobis lumen rationis naturale ad discernendum bonum. el malum, nec ullus requeritur instinctus sensibilis 23. Lumen autem illud non pendet a mentis nostrae consideratione; imo absque eo nulla potest esse mentis eonsideratio : nam cognitio veritalis sine lumine intellectus esse non potest. 165. Ad seeundum respondemus, insanies, et ignaros non esse quidem illuminatos ei rea scientias, et artes; sal aule in lum: nis rationis naturalis habent, ut discernant quid sit bonum, quid malum saltem circa principia communia morali talis; quod quid eiulumen praesidet actionibus eorum, ut ostendat quid sit in illis honestum . quid iurpe 3 . Non est autem voluntarium. quia ex voluntate nostra non est, ui simus perfusi lumine rationis, est proinde in nobis a Deo auctore naturae. Tantuin vero abest a vero, quod principium faciens nos diseernere bonum a malo, nihil habeat
commune cum Fpiritu, quam ierum est, esse ipsu in lumen intellectus.
I 66. Ad tertium iam die tum est 4ὶ fore ui regula morali
latis lania esset universalis et immutabilis, si unice penderet ab organo sensus, quod mutationes in uno etiam eodemque homine subiret. Iustinetus autem licet in brutis animantibus sit idem, et universalis, habita ratione diversi talis specie luin, in homine tamen salis esse non potest ad discernendum bonuin a malo morali ; instinctus enim perlinei ad partem sensilivam , estque ipsa aestimatio. qua animalia per appellium sensitivum prosequuntur convenientia suae naturae physicae, ei a Versantur nociva, apprehensa per cognitionem sensitivam , ut ostendit S. Thomas 53. Bonum vero, et malum morale perlinent ad appetitum rationalem; et sequuntur cognitionem intellectus, ui die lum est si).
instinctum nullam praesupponere idea in , aut cognitionem .' nam
et in bellitis, tu ui prosequuntur sibi convenientia, ei fugiunt uociva, praesupponilur id ea objecti convenientis, vel nocivi ejusque erant liu sensitiva; quomodo enim prosequerentur, aut sugerent id cujus nullam haberent ideam, essetque eis omnino incognitum 7 riti S praeced.
21 Si in men rationis, quo diseernimus honum a malo, quis velit appellare insti elum, non repugnabimus. Nam et S. Thomas de tonsetentia loquens 1. P. q. 79. a. 3. Oil a is Reeundum quod per nostram conseientiam indieamus aliqi id esse laetendum... vel non laetendum a seeundiim hoe dicitur eonseientia ligare, vel instigare ... Sed talis instinetus toto eaelo diversiis est ab instinctu Robineliano.l3i Quam salsum sit exstare in nobis prinei pium praesidens molibi S animae. qnod nihil haheat eum anima eommune. 1ev qnoil materiale sit . et mechanicum, perspicue eonstat . repngnat enim prineipium perliciens animam. quod sit ea impersectius: nam eatissa perileiens nequit esse imperseelior eo quod peritelli eaussa enim non pote tesse imperseelior esse et n. eum esseelus eoi linea lue in virtute ea uss e. st S 160. i5 ln 3. d. R. q. l. a. i. ad 4. et a 2. 6 S 156. 7ν vide Tlio in loc. cit.
89쪽
Non debuit autem Deus sapientissimus committere sensibus discretionem boni, et mali moralis, siquidem morallias nou perscitur nisi lanium in voluntate cujus consensu , vel dissensu unice pende LUtique sensus circa propria objecta non decipiuntur; sed quam saepe decipiuntur, et decipiunt circa sensibilia communia r ui supra dictum est il). Mens autem nostra et Si saepissime deeipiatur circa veritales elongatas a primis principiis, sive theo relicis, sive practicis; numqua in lamen decipitur circa principia communia ; quamquam in moralibus letinere possit seientiam principiorum, et in praxi ea nou uti, ob ingrue ules cupiditates. 168. Ad quintum dicimus bona, et mala physi ea, quae per
iustinetum prosequimur, vel fugimus, ut bruta animantia, non excedere cognitionem sensilivam ; hane vero exceduni bona moralia , qualentis moralia Sunt. '169. Ad sextum respondemus non potuisse essici, ut per sensum perciperemus disserentias morales, eum harum perceptio non ad sensum, sed ad mentem pertineat. Nulla autem in ea pere plione est exercitatio laboriosa : nam per lumen naturale menti inditum, statim mens discernit bonum a malo morali, saltem quoad principia comm usi
Utrum disserentia moralium actionum eae hominum pendeatim titutione, ac legibus.170. Disserunt actiones morales boni late, ac malitia, et quaedam honestae sunt, quaedam turpes quaedam justae, quaedam injnstae. Taelm disserentiam ex sensu hauriri minime posse ostendimus. Nunc de hominum institutione. ot legibus quaerimus.17 l. dampride in meminerat Plato 2ὶ, ei Aristoteles a), postque ipsos S. Thomas 4 . quorumdam . qui nulla esse justa, aut injusta suapte natura, sed tantum hominum arte, ac legibus dixerunt. Hujusmodi fuere Polus, Callicles 5ὶ Thrasymachus, Glau- eo. Laertius autem 6 in eadem sententia suisse refert Archelaum
l 3 l. ih. l. Ethte. e. I et i b. e. lo. D 2. Elh. leel. 3. Quaedam . inquit, quae a 4mhu dam repitiantur iusta. et .. honesta, a quibusdam reputantur injusta. et inhonesta seeundum disserentiam lem P -- rum . et lotorum. et personarum. Aliquid enim reputatur vitiosum uno tempore... ant in una regione , quod in alio tempore . aut in alia regione . non repulatur vi-- liosum. Et ex ista disserentia eontigit qua lom opinari. quod nihil est nati rati erri Iustum. el honestum . sed finium Reeundum legis po itionem. δειον in Gorgia callities impudentissime aiebat , . . luxnria. intemperantia libertas. modo tactillax stippetat, virtus est . alqne felicitas. Olera vero hare spretusa prae- . . ter naturam adinventa, homillum deliramenta simi, et .ngae penitus contemseudae. Mi 6ν l. ita. 2.
90쪽
Socratis Praeceptorem. Democritum, et Aristippum ; quibus Anaxare hiini Plutarchus il) adjungit. idemque Senserunt Prrrho 2ὶ, Carneades 33, et Epicurus 4 , universimque omnel Seepliei 53,
et materialistae 6 . quos in hac re 8 equulus fuit Carpo erales aiens apud sertullianum 73. non natura quid malum haberi, sed opinione; itemque Crescens Cynicus 83. Hos autem recentiori ae late sequuti sunt Spin Oeta 9 , et Hobbesius l0), eelerique athei. et qui Theistae voeantur, et omnia eonantur subvertere Religionis, et Ethicae principia. 172. Videtur autem ita dicendum l. quia magna est humanarum opinionum de turpibus, es non turpibus. de licitis, et illicitis discrepantia. Nam ut Empiricus resert illin, apud Germanos. et Thebanos turpe non habebatur mascula venere uti; quud Cy-
li 3n vita Alexandri Magni. i2ὶ Laertius lib. s.
lai Vide Laelanlium l. I. Inst e. I l. quamvis Pyrilio. et Carneades, Scepticorum more. de irae ipsa re dubitabant. Quare Carneades in Romano Senatu uno die pro lus itia altero eontra lust .llam disseruit . ut ibid. Laeta alius refert. t Apud Laertium l. lo. Vide Seneeam epist. 97. et Gassendum in syntag. philo Epienti p. a. e. 22. ιοὶ vide Empitieum l. 3. Pyrrh. hypo ita. e. 23. seq.t6 cum nullam lil snbstantiam immaterialem ad millant . omnem proinde insti. et injusti ideam repudianti ideoque una lanium utilitate. ae oluptate omnia meliuntur. 7i Lib. de anima . cap. 35.i8 Vide A. austinum Apol. 2. num. a. 9 In Trael. theol. polit. e. 16. ait. Jus. et institulum nain rae . nihil nisi qnod .. nemo eupit . et quod nemo potest, prohiberet non ton lentiones . non odia. non irain . non dolos ele.
1ον De cive e. 34. 6 17. vhi docet is quid sit ratione eulpandum definiendam esse
is a civitate . ni culpa. hoe est pectatum sit quod quis leterit. omiserit dixerit. velis voluerit. contra rationem eiu italis idest . eontra legis ... Et tap. 12. S t. repetens quae scripserat e. s. S s. statuit . ia regulas boni. et mali. jusli, et inlusit, honesti, is et inhonesti . esse lege fi eiviIes. ideoque quod Legislator praeeeperit. id pro bono a quod veliterit . id pio malo habendum esse Quis hare legens non horret animo praesertim. si reliqua addantur . quae docet Ηobhesius ia eodem opere de cive. Nihilominus cassendus in epist. ad Samuelem Sotberium pra/fixa eidim operi. el quae
ex lat Tom. 6. Opp. Cassendi pag. 223. summopere de eetatur. quod liber de Cive iterum ederetur . Eumque voeat certe non vulgarem. Visnumque . qui omnium. qui altiora sapiunι . mambus Ieratur optatque . . t celera Mobhi, opera in lueem prodeant ad totam beandam nationem Philosophantium solide. eum neminim norit.
qui ait Hobbis inter philosophandum magis a praejudiciis liber ; quiaque penuua
quidquid rerum edisseruerit introspieiat. Marinvs qnoque Hersennus in Epist. ad eumdem Eutherium vneat egrestum opus de eive ineomparabitis D. ΠΜbii, et instentem thesaurum literarum. Et panto post voeal librum ilium aureum stemmis suiserum . α ornatum . qui non sit diutius desiderandus : monetque Sotbemum ut auciorem pro viribus urgeat . ne totum eorpus philosophicum . quod mente premit. et evianio e lieat. deinceps area triobis fatali eoneludat. ne tandem nos ad nu-etoritatem regiam promeare costat. qua ipsius aream invidam estringamus. Exstat
etiam haee Epistola initio operis de Cive . Mirandum sane. hos Viros nedum Catholitos. sed et Saeerdotes . et Mersennum ex ordine Regillari, in lanias Hobbii lavdes potuisse effundi. Ut eos excusemus, nihil possumus aliud dicere. qnam lauda se Hob.
vii libros quos non legerant . ut mulli satiual. nam si legissent, et iam ni gnitio auda seni. quia dare veniam posset y ill 1 LM. et t. e. ei.