장음표시 사용
241쪽
non estrediar liber; olleret eum dominus diis si dest Judieibus populi 'et applicabitur ad ostium, et postes. persurabitque aurem
ejus subula: et erit ei serrus in seeulti m. Et Levit. 25. v. 39. Si paupertate eo inpulsus vendiderit se tibi frater tuus, non eum opprimes servitute famulorum. Et v. 44. Servus, et ane illa sint vobis, de nationibus. quae in circuitu vestro sunt ... D haereditario jure transmissetis ad posteros, ac possidebitis in aeternum i). Constat praeterea, quia cum homo sil dominus suae libertatis cit ilis, ejus usum potest vendere, emptorque ejus dominus evadit. Requirit ur lamen justa caussa; nemini si quidem licet absque caussa legit lima privare se magno bono, cujusmodi et libertas ei vilis. Talis caussa est magna paupertas, si scilicet nullus alius praesto sit ii vendi modus. Qua ex caussa licet quoque parentibus. spectato jure naturae. vendere sillos 2); vita enim pretiosior est libertate civili. Non videtur lamen legitima caussa, se in
Servilii lem tradere ad aes alienum solvendum. Multoque minus licitum esse potest eommercium' allii opum, qui transducuntur. ulvendantur. nisi sorte vel ipsi, vel eorum parentes egestate premi.
libere vendiderint. Nam illos vel surari, vel fraudibus pellicere, aut compellere, injustum est: neque Sic capti, mancipia evadunt. etiamsi ab aliis ein pli suerint soluto pretio ; sed omnino manu millendi sunt tamquam liberi, quamquam nulla Sit spes pretii soluti re
cuperandi 3ὶ.5l8. Ad primuin respondemus cum S. Thoma έ), servitu-
lem esse quidem contra ; primam in lentionem naturae, quae linei l. S 6. nullo satio discrimine ait: δε domestiet servi in liostium numern sunt lialis n- . . di tanto nocentiores. quanto elandestini ... Non ita loquebatur Apostolus scribens .. ad Ephes. 6 v. 5 sqq. . . Servi obedite dominis earnalibus eum linante. et ire more in simplieitate eordis vestri ... Et vos Domini eamdem satile illi . remittente a minas... Reiente . qnia et illorum et vester Dominus est in laeti cenuensis autem vult. ut domini habeant servos lamquam ho,tes. ii Falso fieri hil l. kius de civ. Glibet n. a. servos emptilios apud liebraeos. non mancipia. sed tantum famulos suisse Avrium perforatio etiam apud Gentiles signumerat serviliatis manet piorum. Vide Iuvenalem sat. l. el Plutaret tim in opopliteg. 2, Diximus. spectam jure naturaei nam inter Christianos lanuliu ἡψolevit mosvedendi seipsum in servum. Neque enim servitiis adscriptorum 9lebae. Sive eo lonori mi errae addielorum . qui eum agro mutant dominum, seryllus est veri nominis et perseela. ul Grolius ip,e eoncedit loe . eil. Nam is lin modi servitus non e mei l . ut eoloni revera non sint filii iuris quoad reliqua. hoe lanium ex te plo . quod urbe ani Aemper eamdem tolere terram, quam inentiant. nec possint ad aliam tranεire . inullo domino Quod eatissa honi tommunis in nonniillis Regionibus laetum est. ne terrae iiietillae remanerent. Erravit igitur Genuens s. eum loe . eil. S 5. et 7. ei in nolis subi . hane imperseelam servitulis speetem in plebeis. paganisque Poloniae et Germaniae reprobavit tamquam dissonam a Christiana lege. et lendentem ad Reipnblieae pernietem. Maele inonne de integris Nationiqus optime is Philosophus meretur νι3a vide Sotum loe. eit. ιεν In ε. d. 36. a I. ad 2. . . Nihil prohibet esse aliquid contra naturam . quantumia ad primam intentionem ipsius. quod non est eontra naturam quantum ad secundam,. elus intentionem i sicut omnis eorruptio, et desectus, et seipsum est eontra naturam.
242쪽
in inem eonstituit liberum non lamen esse contra set undam intentionem naturae, quia natura etiam inclinat, ut inseratur poena peeeunti, utque homo vitam conservet meliori quo potest modo. lusergo gentium, quo servitus ex bello justo constituitur, est quidem contra primam intentionem naturae constituentis hominem liberum, non bulem contra secundam intentionem naturae volen-
lis poenam peccati. Videat Genuensis, qua ratione dari possit jus
gentium contra naturam, desinalqlie obstrepere, quod ser iliis ex
bello justo sit potius ius potentiorum adversus imbeeilliores; quasi universi Bellatores in sententiam impiam iverint Hobbesii metientis justum ex polentia sortioris. 5l9. Ad secundum n agamus majorem, quae est uni eum G nuensis principium; dictum est enim l . hominem esse dominum suae libertalis, non quidem ut eam sine eaussa profundat, sed ut
eam insumat in ea ussas justas, praesertim in vitae conservationem.
520. Ad tertium responsio patet ex die lis i2ὶ; nuu enim jus positivum derogavit juri naturali; sed ipsum jus naturale, ut advertit Angelicus s3 . di elans poenam esse pro culpa infligendam, est illud a quo profici se itur servitus; quamvis determinatio hujus poenae sit a jure positivo. idem S. Doctor allius assurgens do-eel 43, libertatem legalem, cui opponitur servitus, non ideo esse de jure naturae, quasi sit a natura hominibus praecepi a ; sed
, . quia natura. intendit esse, et perseelionem i non lamen est eontra seeundam intenti -- nem naturae. qui3 quo natnta non potest eonservare esse in uno. eonservat in alterori quod gener trie ex torruptione alterinsi et quando natura non potest perdueere ad se majorem perseetionem. indueit ad minorem . . . Similiter etiam dies. quod servi in is est eontra primam in lentionem naturae. sed non est eontra eenndam . qnia nat ralis ratio ad hoe inelinat, et hoe appetit nainra. nt quillhet sit honus 1 sed ex quoia aliqnis peerat. natura ellam ine linat . ut ex peeealo poenam reportet. et 1ie Serv M lus in poenam peerati introduela est. Nee est inconveniens. aliquid natiirale per hocis quod est eontra naturam. hoe modo impediri, sie enim matrimonium impeditnr per se impotentiam metandi. qnae est eontra naturam modo praedielo ... Snhlimiorem. Terioremque doetrinam in Reoentiorum nemine, qui de dure naturae. et gentium seripsit. reperietis t m qnam.
N .oe. eit. ad 3. Ius . inquit. naturale dictat, quod poena sit pro enlpa Inniti. .. genda ... ged delerminare Poenam seeundum eo ilionem personae. et tulpae. est in is . . eis positivli et ideo servilias. quae est quaedam poena determinala. est de iure po-ia sitivo, et a naturali prosleiseitur si eut determinatum ab indelerminato ...t4 l. 2. q. 94. a. S. ad 3. . Aliquid dieitur esse de iure naturali dupliciter. Uno is modo quia ad hoe natura inclinat i sient non esse iniuriam alteri faetendam. A ioia modo. qnia natura non indueit eontrarium t 1ieul possem og dieere . qnod hominem is esse nudum . est de iure naturali. quia natura non dedit ei vestitum. sed ars adinveri nit. Et Me modo eommunis omnium possessio, et omnium nna libertas dieiive esseia de iure naturali. qns M ilieet distinetio possessionum, et serviliis non sunt induetae .. a natura. 1ed per hominum rationem ad titilitatem humanae vitae δε. En paneis ut si palum unicum prineipium. lantopere fidunt recentiores Psredo-Jurispublie istae. qui ubique erepani libertatem naturalem.
243쪽
quia non est indueta a natura, sicut nec rerum divisio est a natura inducta , nec lamen est a natura prohibila. Quemadmodum ergo jus positivum inducendo rerum divisionem non derogavit juri naturali , secundum quod omnia sunt communia , quia jus illud non praeceptivum Sed permissicum erat; ita inducendo servitutem, nec deroga it juri naturali. Secundum quod homo naseitur liber. quia hoc jus nun est praeceptivum, Sed permissivum. 52l. Et per haec patet responsio ad priorem partem quarti argumenti, quae si quid concluderet, probaret etiam, quamcuinque praelationem esse inter homines interdictam. Quod vero ad alteram pertinet partem , negamus etiam , atque etiam Christiana lege omnem obnoxiam SerVitutem esse sublatam , licet inter Christianos laudabili eosuetudine inductum sit, ne captivi Christiani in bello servituti subiiciantur, ut dictum est l . Unusquisque, ajebat Apostolus I. Cor. I. V. 20. sqq. in qua vocalione vocatus est, in ea permaneat. Servus vocatus es ' Non sit tibi curae. Hoc est, ut explicat Angelicus ibid. leci. , , ut velis, , servitutem effugere. Unde Onesimum servum Philemonis, quiri ad eum confugerat . eum Precibus remittit ad dominum ... sed et si potest fieri liber, magis utere. Idest, ut ibid. Τhomas explicat . . maneas,in Servitute, quia eaussa est humili latis is . Qui enim in Domino voealus est servus, liberius est Domini. Nimirum, ut idem Thomas interpretatur: , . qui in fide Dominiri Vocatus est servus servitute eorporali, libertus est Domini, , , quia scilicet a Domino manumissus, liber est libertate spiri- , , tuali , , . Hac enim libertate Christus nos donavit, ut libertati peccato, servi autem facti Deo , haberemus fructum nostrum
in sanetificationem, finem vero vitam aeternam, ut ipsemet Apostolus ait Rom. s. v. 22. itaque tantumlabest, ut servitutem cor-
,, poralem lex Christiana abstulerit , quin Apostolus horietur ser-
, , vos ad fidem conversos, ut maneant Servi, etiamsi possint a se vi lute sese vindicare.
522. Ad quintum respondemus, primam Montesquit rationem esse purum putumque Sophisma; transit eni ui a statu belli ad statum rerum, peraelo bello. Captivi enim non fiunt post hellum peractum. sed in ipso belli furore; ideoque non post hellum, sed in ipso durante bello, servituti subjiciuntur. Bello autem durantervictor habet jus oceidendi; quare quod captivos Servet, ex indulgentia est. Nec minus sutilis est altera ratio; salsum esti enim. dominum, dum emit illum qui se vendit in ejus servum, nihil ipsi dare:)nam in seipsum adsumit onus praestaudi servo
quidquid necesse est ad vitam ; servus vero onus adsumit praestandi domino operas. Quare dominus revera einit, et Servii S re vera vendit, licet omnia quae fiunt servi, pertineant'ad pr0pri ela- ii S liii.
244쪽
lem domini. Mullo inll rinior est tertia ratio; nemo enim est dominiis suae vitae, ut est dominus suae libertatis. Quarta ratio paralogismus est; transit enim a lolo ad partem, neque proinde concludii perinde ac si quis diceret: non licet Principi oecidere omnes Regni incolas: ergo nec licet oecidere mele saetores, quia hi sunt partes Begni. Et si vero libertas nullo aestimari pretio possit; qui lamen eam vendit, non tam vendit libertatem. quam operas suas, ui suae subvenial indigentiae. transferatque in dominum ementem onus suppeditandi victum, celeraque necessaria ad vitam honeste transigendam et ideoque nulla est ibi enormis laesio. lii postrema autem Montesquit ratione paralogismus enormior est; supponitur enim manet pium nullo modo pertinere ad societatem civilem . quod plane salsum est: nam lieel mancipia non gaudeant juribns, quibus liberi gaudent; iis eni in vel libere cesserunt. vel juste privali sunt; nihilominus subsunt quoad reliqua legibus civilibus, quae propterea sicut ob alia delicia. ita et ob sugam, si eam in lente ut, possu ut illis poenas instigere. Quae autem a Montesquio assignantur servituti origines. sunt plane contra legem naturae, nam contemptus. quo una Natio aliam despicii; prohibetur lege naturae praecipientis inuinum amorem. Religio jus non praestat redigendi in Servitutem; vehementerque calumniatur Non temulus. dum Hispanis astingit, quod Americanos ex hoe Religionis jure servituli subjecerint, ut iam salis ostensum est, imponitque Solisio, et Garei lasso de la Vega. dum eos in testes vocat; nihil enim ta Ieseripserunt. Dominium quoqne despotieum nihilo minus a na-lura respuitur in . Respublicis, Regnisque politicis, quae sunt zongregationes liberorum ; atque adeo neque haec potest efise vera. ac licita servitutis origo. Conditio denique climatis nec lieitam e Mere servitutem pulest, si semel haee constituatur illicita.
De Officiis hominis generatim.
523. Doctrinis compendio traditis, quae ad jus naturae , et gentium visae sunt pertinere, ad hominis ossicia progredimur; haec enim ad jura sunt componenda. De Ostigii A autem agemus primum generatim, deinde ad eorum transibimus species. De ossiciis porro generatim acturi, quaeremus i. an ossi ei a sint ex ho- nefilale, vel ex utilitate. aut voluptato ducenda 8 2. an ossicia ex honestate duela. sint virtutum ae lust 3. An ostieia: ul sini vir lu- in m actus debeant esse ab omni passione i in munia
Utrum hominum os eis eae sesa honestate, an vero ea utilitate, et voluptate sint ducenda. 521. Osseium ab essiciendo dictum es e advertunt SS. Am- Diqiij eo by Gorale
245쪽
persectum esset, vocabant κα*οεγωμα. id est, reelum, et cum virtute factum ς si , ero imperfectum esset, καθ xis. qua Si consentaneum 5 .
Desiniebant proinde Stoici ollicium quidem persectum id quod re-elum sit; medium antem Ollicium, id quod cur factum sit, ratio probabilis reddi possit iii), ut Cicero refert 7 . Verum minus accurate : nam ut S. Augustinus 8ὶ ait: Officium nostrum, non oseticis. sed sine pensandum est: ut scilicet non tantum si bonum est quod facimus. sed praecipue si bonum est, propter quod 'cimus, cogitemus Et rui Sus ib): Noveris . non ossiciis, sed si ui- , , bus a xiliis discernendas esse virtutes. Ossietum est autem quod se faciendum est; linis vero, propter quod faciendum est. Cum is itaque facit homo aliquid, ubi peccare non videtur, si non pro- pler huc facit, propter qu0d iacere debel. peccare convincitur, , l0ὶ . ,. Nomine igitur ossicii intelligitur id quod faciendum est, sive ex dehituρstrieti juris. Sive ex debilo convenientiae; ideo que ministeria ad aliquid laetendum, ossicia dicuntur li). Quod autem dicitur de eo quod laetendum est, dicitur quoque de eo quod est omittendum. Itaque ossicium desiniri potest: Id quod ad
legis normam faciendum, vel omittendum est. Necesse autem nunest, ut ossicium sit lege praeceptum, ut quis vere dicatur ossicium sacere, modo a nulla lege prohibeatur. el natura sua sil legi consor me. Nam si opera praesepia tantumm0do essent ossicia , a numeria osse iurum excludenda lorent opera consilii, quae tamen sunt ossicia praestantiora. ul S. Ambrusius l2ὶ ostendit, confirmabant
que Stoici l33. qui opera praestanti 0ra sapientis, ad ossicia persecta pertinere dicebant. l4ὶ.
ιιὶ L. i. de odie. e. 8.lli in Psal. ll8. ser. 12. num. ι3ὶ 2. 2. q. 183 a. 3. iii De o siletis traetarunt prae eeteris Stoici. Vide Laertium l. 7. et flobaeum in Ecclog. Et hie. Eos imii aliis luit cicero. edilis libris de omliis. At vero S. Ambrosius libros quoque de OsIleiis scripsit sed ad saeros Elelesiae Ministros, ad eorum munera
et vivendi ratione in aecum datos.
ibi Cicero Epist. s. ad Allie. l. 16. . . Non dubito. quin κα Θῆκον ollicium sit, nisi . . quid in alii e r. Sed inscriptio plenior. de omeis ... ι6 .Fallitur ile ineeeius eum de iii r. nat. et gen . l. l. I 120. ait. omeli dessa tionen Stoleum esse illam quam lite describimus i haec enim, non quodlibet ossicium, sed medium tantummodo respitiebat. l7ὶ Lib. l. de ome. 82 Loe. eit. 9J L. l. eon. Iulian, e. 3. 109 Vide quae diximus S 226. sqq. t 19 veteres ossicia disi ignibant a bene sietis. et ministeriis. ita ut bene licia essent
erga, alleuos i ossicia erga personas neeessitudine coniunctas. ministeria essent servorum. Vide Senetam lib. a. de Bent s. e. 18. Nos autem ossicivm ampliori signitie alione accipimus. Quare S. Thomas l. l. eon. cen. e. i. agens de ossitio sapientis, ait duplex ejus esse omelum, scilicet, veritatem divitiam medii alam eloqui. et errores eo n-tra veritatem impii gnare. HI Loc. eit eapi l .
esse actionem ex obligatione sive perlecta. sive imperseeta legibus tonsor mandi m i si a.
tim I leti. insert oscium eoncipi non posse sine lege, nee oscium sueere, qui sibi
246쪽
525. Iam vero honestum, ut inquit Cicero i , propter se
appetitur, et eonsistit in consor mi tale cum recta ratione: utile autem appetitur propter aliud. Delectabile vero lieel appetatur pro
pter se, si lamen non Sil con eniens homini secundum reclam ra
tionem, deficit ab honesiale 23. Hinc vero inseri Angelicus 3ὶ,
honestum esse idem ac virtus; operari enim secundum virtutem,
est operari secundum rectam rationem. inseri quoque s 4 . honestum idem esse ae Spirituale decus: nam sicut pulchritudo eorporis in hoe eonsistit, quod homo habeat membra eorporis bene proportionata cum quadam debili coloris elaritate, ita pul-ehritudo spiritualis in hoo consistit, quod conversatio hominis, sive aetio ejus sit bene proportionata secundum spiritualem rationis elaritatem 53. 526. Hominis ossicia non ex honestate . sed ex utilitate , aut voluptate dueenda esse, do erunt olim Cyrenaici, et Epicurei. qui summum bonum in rebus e 1 terioribus, et eorporis voluptatibus
ipsi, quod nulla Iez praeeipu. imperat i cessare aliquid esse ossicii. sublata .
quae illud antea praeeipiebat. lege. 6asque ratione. En paucis exelusa opera ton. filii e numero ossiciorum i nam si osnei uin nemo sacere potest ι ubi nulla lex praecipit iqui eastitatem vovont i qui Nonasti eum amplectuntur statum i qni cetera tonsilia exeriquvntur opera nullum iaciunt omelum a ilia enim faciunt, nulla lege praeeipiente. Nullum ergo ossicium Deo praestant. qui evnFisii opera satiunt. Unde vero Hei neeeius reia seivit. oportere, ut ossitium ex Praecepti oblitati ne derivetur Nega hilne . omelum mihi praestare illum. qui benefleto, eulus non εum indigus. me devineti Et nihilominus nulla hie adest lex praecipiens. Sed expendamus exempla, quibus 1 eineeeriis propositiones illustrat suas. Primum desumitur ex saeto Origenis. qui se deviravit. Nullumne aliud erat exemplum ' sed lotis est haereti eorum m 3. veteres Doctores illudeniadi. Quid alitem probat saelu ni Origenis, qu se devirans. non feeit quod nulla lo praeiaeipiebat, sed feeit quod lex naturae vetabat Τ Quomodo praestare orarium Deo pol eat is qui violabat naturae legem Alleram exemplam aeeiultur ex Christiano, qui vel
eir messionis legem aeeipere . vel Deum merinciis propitiare velit. quamvis M.trumqua olim ad Melium oscium pertineret. Halum i quid hoe exemplum Z Lexcire u meisionis in Nova Lege mollisera est . et similiter leges earnalium Saerineiorum , quae Iudaeis fuerant tonstituta. Quis poterit omela Deo exhihere per opera mortiferar An Deus deleelatur peccatis Sed notate, is ei neeeium non loqui tantum de Iudaeorum saetilletis. sed universim de fiatrissciis. d mentem plane hae reli eorum . qui saerisseium incruentum a Nova Lege rei ieiunt. Tertium exemplum est de Episto-pis. si manus audieis aeeipiunt, qnos αλλοτριρ- ισκσπίσι reos saeti. citat Epist . S. Petri e. 4. v. quo loeo Petrus ne a longe quidem Episeopos tamquam ludiees respicit.
ait enim i Nemo autem vestrum patiatur in homicidia. avi fur. aut maledictus. aut alienorum appetitor. Quid haec eum Judieio Episeoporum' An reus usurpati luditi
constituetur Apo lotus, propterea quod I. Cor. 6. v. a. scribit i Nescitis quoniam Arh-
Flo/ judicabimus. quanto magis secularis p Et 2. Cor. l3. v. 0. Ideo haec absens εeribo, ut non praesens durius agam, secundum potestatem. quam Dominus aedit
mihi λ Ηeinete ins autem postquam dixit. orneium sine lege praeeipiente toneipi no posse, et te sare aliquid es e omeli. sublata lege praeeipiente. slatim S i dividit oriseium in perfertum. quod est ex legis obligationei et imperfectum, quod est ex virtu-le. Quis umquam vidit hominem tam aperte sibi contradieentem
247쪽
constituebant, ut supra dictum est l). Eos sequuntur universi increduli recenti0res, praesertim vero Spinora 2 . IIob besius 3ὶ , et Auctor system. nat. 43. His autem prae iverat Nicolaus Macchia vellus so), qui Principi solam utilitatem sectandam prop0Suit eidemque utilitati dixit esse post habendam fidem, justitiam P Religionem, celerasque virtutes, si cum eo quod interest, componi nequeant; simulandas vero esse virtutes, si ita utilitas postulet. 527. Videtur autem ita dicendum l. quia, ut Spino Za ait 6ὶ: , , Non omnes naturaliter determinali sunt ad operandum Se- , , eundum regula S, et leges rationis, Sed c0nira , omnes ignari , , omnium rerum na Scuntur . et antequam veram vivendi ratio, , nem noscere possint, et virtutis habitum acquirere magna ae- , , talis pars, etsi bene educati fuerint; transit; et nihilominus inle- , , rim Vivere tenentur, seque, quantum in Se est, confier Vare , Dem δε pe ex solo appetitus impulsu : quandoquidem natura iis nihil , , aliud dedit, et actualem polentiam ex sana ratione vivendi de- , , negavit. . . Quidquid itaque unusquisque . qui sub solo natu rae, , imperio consideratur, sibi utile, vel ductu sanae ratio uis. velis ex assectuum impetu judicat, id Summo naturae jure appetere, , et quocumque ratione, sive vi, Sive dolo, sive precibus, sive, , quocumque demum modo facilius poterit, ipsi ea pere licet 7ὶ ... 528. l I. Ex u0bbesto 83: ., Quaecumque quis voluerit, ideo
, bona sibi videntur, quia ea vult. Possuntque vel conducere ad G Sui conservationem. vel saltem conducere videri . . . dure autem is naturae fiunt, et habentur, quae necessario conducunt ad lui- , , tione ut vitae, et membrorum. Sequitur ergo in statu naturae , , mensuram juris esse utilitatem ri.
529. Ill. Ex auctore syst,inai. 9 Utile est, quod ad selicitatem confert. Quilibet autem homo jugiter quaerit suam selicitatem. augiter ergo Suam utilitatem quaerit. Llilitas ergo unica debet esse mensura ossiciorum hominis. 530. IV. Tam insitus est nobis propriae utilitatis amor, ut ipse Apostolus dixerit ad Philip . 2, v. 2 l. Omnes, quae sua Sunt, quaerunt. Sed quod est nobis insilum. est a natura. A natura igitur habemus, ut omela nostra reseramus ad nostram utililalem. Prop. Hominum inlicia I. non eae sola utilitate, II. neque eae voluptate quapiam sunt auspicanda ; III. sed eae honestate, eum qua vera utilitas. el voluptas sunt eonjugatae.
iii I ra. σὲ Trael. Theol polit . e. l6.ta De cive. e. t. S. 10. ii 1 Tom l. e. 15.ιον in l. de Prinei pe e. 18. l61 Loe. eit. Τι Horret animus ad tam stagiliosa Spinorae eommenta. ab iisque deseribendis abstinuissemns libentissime . nisi in spem venissemus teriam lare . ut ipsos incredu los homines tandem aliquando pudeat. tam immanibus litasse m astris.l8 Loe. eit. sR Loe. tit.
248쪽
53l. Demonstratur 1. p. officii nomine intelligitur id quod est faciendum ex supra dictis si in; utile vero dieitur, quod pro
pter aliud appetitur non propter seips lim . ut observatum est 23. Homines autem agentes deliberale. agere debent propter finem tnnis vero propter seipstim appetitur. Auspitantes ergo ossicia ex sola utilitate, in eo quod utile est, rationem ponunt ultimi finis: nam si non potiunt, jam non agunt ex sola utilitate, sed propter finem, propter quem utile appetunt. Perversus autem ordo est, appetere propter seipsum iam quam ultimum sinem, id quod natura sua debet appeti propter aliud, et propterea S. Augustinus 33: , , Omnis, Gebat, humana perversio est, quod etiam vilium, , Vocatur, fruendis uli velle, atque mendis frui numana igitur omela duci nequeunt ex sola utilitate 43. 532. Demonstratur 2. p. Homo hoc dissert a brutis, quod rationem dueitur Mullae autem sunt voluptates non secundum rationem, illae scilieet quae ab honestate desci eunt. Nequeunt igitur homines ossi ei a sua a voluptate quapiam auspicari 5 . 533. Demonstratur 3. p. Homines ossicia debent auspicari sua ab eo quod est secundum rationem ; id enim est eis naturaliter eonveniens, qualenus sunt homines 63. Honestas autem est Secun
dum rationem, ut dictum est 73; nihil enim aliud est honestas
quam virtus: virtus vero est rationi consormis : moderatur si quidem immanas secundum rationem. Homines ergo omela sua auspicari
debent ex honestale s83. Quia vero quod e t conveniens hominiseeundum rationem, delectabile est unusquisque enim deleetatur eo quod sibi convenit; consequitur honestatem voluptas, quae bOmine digna est; ideoque quodlibet honestum, et iletu delectabile. licet nou quodlibet dele elabile sit honestum. Ipsa etiam virtutis
Vide S. Tliom. 2. 2. q. i 5. a. a. cicero l. 3. de OIBe. mestione injecta detonsilio 'Themistoelis eomburendi Laeedaemoniim classem . eum quibu1 Allienienses Pacem habebant i is Quod . inquit. Aristides eum audisset . in contionem magna ex m. elatione veniti dixitque perutile esse eonsilium . quod Themistoeles asser rei. aed. . minime honestum: itaque Athe aiense a. quod honestum non esset. id ne utile quilein
52 vide s. Tlio m. loe. tit. 5J Ad eundus est Seneea Epist. N. .. I l. inquit. ln qnoenmque optimum est. e iis naseitur. quo ten elue in homine optimum quod est Ratio. Hae antecedit animari lia . Deo eqnitur ... Valet i Et loones. Formosus est Et paxones. Velox est Et ., equi. Non dito. in his omnibus vineitur. ... corpus liabet El albores, Habet impe- tum, et motum Et hestiae. νε τεrmes. Habet voeem ρ sed quanin lariorem eanes. euliorem aquilae. graviorem tavri. dulciorem . mobilioremque luge inlael Quid inia homine proprium t Rat i h pee recta , et eongiam mala selie lale in hominis implevit. M Ergo si omnis res. evm bonum suum perseeit laudabilis est, et ad finem naturae M suae pervenit ; homini autem suum honum ratio est i si hane perleeit. laudabilis .. est. et finem naturae suae alligit. IIaee ratio persecta virtus vocatur. eademque lio.
249쪽
honestas utilis est; resertiar enim ad felicitatem . sicut ad finem
litas, et voluptas sunt conjugatae. 534. Ad primum respondemus. Spinorianum sophisma, l. quidem contra ipsum recidere: nam si salotur, non omnes naturaliter esse determinatos ad agendum secundum regulas, et leges
rationis: quomodo statuit, homines in agendo destitui liberiale 'Qui enim non sunt naturaliter determinali; oportet ut Seipsos determinent : qui autem seipsos determinant ii heri sunt. Videlis aperiissimam contradictionem. 2. concedimus, homineΝ non e Sse naturaliter determinatos ad agendum secundum regulas . et leges rationis; sunt enim liberi, ideoque piassunt agere. et saepissime agunt contra illas regulas, et leges. Quid vero inde An propterea destituti sunt quacumque regula, et leges dana demonstravimus
hominis ratione praedili, esseque ipsum lumen rationis demonstrans prima principia recti ludinis, et honestalis. Εlsi ergo omnes rerum omnium ignari nascamur. statim lamen ac lumen rationis a Rsulget , noscimus veram vivendi rationem saltem quoad generalia honestalis praecepta: ita ut inexcu&abiles simus, si ea transgrediamur. Quare salsum est, magnam aetatis partem transire. antequam veram vivendi rationem noscamus. Falsum est quoque, ad id requiri habitum virlulis aequisitae ; sat enim est lumen rali 0nis. Falsum eSi item, teneri nos conservare ex solo impulsu appetitus animalis : nam et ratio ad nos conservandos impellit. Falsum insu-Per e, i, naturam nobis denega sst actualem polentiam vivendi ex sana ratione; dedit enim intellectum naturali lumine instructum, quo discerneremus bonum a malo. Ex lol salsis antecedentibus, quae nam deduci consequutio poterat, quae non esset monstro similis ΤΤalis autem est Spinorae conelusio , qua inseri, nihil non licere homini sub solo naturae,imperio, quasi natura ad omne stagilior uin genus nos comparaverit, quo nihil dici si ullius potest. 53o. Ad secundum diei mus, argumentationem esse IIubbe indignam , qui quantum impie late valebat . tantum inscius eratariis ratiocinandi. Et sane quis vel Dialecticae lyro non videt, utilitatem universalius accipi ab Ilobbesio in cunctusione quam
in praemissis nam in conclusione sumitur utilitas generalim, quaecumque ea sit; in praemissis vero utilitas ad conservationem vitae, et membrorum coarctatur: multa autem utilia sunt, quin sint necessaria ad conservanda membra, aut vitam. Quinam vero est
Ilobbesianae propositionis sensus, quaecumque qui voluerit. ideo bona sibi videntur; quia ea vult' An voluntas est quae saeit bu
ti Cieero l. 3. de Ome. Nonestate silur dirigenda utilitas. et quidem sic. quod Mee duo verba inter se diserepare, sed tamen linum sonare videantur.
250쪽
na, et non potius lendii in bonum sibi propositum ab tuteli relu Si autem omnia quae homo vult, sunt bona, quia ipsi bona videntur, nullum in actionibus voluntariis esse poterit malum; non enim actiones sunt voluntariae . nisi quia linmo vult. Et si ea quae quisque vult; ideo tantum vult, quia possunt eonducere ad sui eonservationem, vel saltem eonducere videri. jam mensura juris non est utilitas, seu id quod eonducit, vel eonducere videtur ad sui conservationem: sed sui eonservatio est sinis, ideoque est mensura ejus quod conducit, vel eon dueere videtur. Iure quidem netturae siunt, eι habentur quae necessario condueunt ad luilionem vitae. et membrorum. At si ad eam luitionem conducunt. non ea quae eonduenni. sed potius ipsa tuitio est juris mensura; ex ipsa enim luitione aeeipitur mensura eorum quae necessario eonducunt.
Quomodo igitur utilitas erit mensura juris, si et ipsa mensuranda est ex ini Monis neeessitale Haec adeo prompta, et aperta Ilo besius, impietate caeca raptus, non vidi l. 536. Ad teritum concedimns, homines jugiter quaerere Suam utilitatem, propterea quod in omni re felicitatem quaerunt ; sed hoc ipso non moventur intuitu solius utilitatis: nam eam quaerunt propter selieilalem. Quod si ergo selieitas quaeritur in eo in quo vere est quaerenda, hoe est, in Deo totius honestatis, ei h nitalis lanie , media ad ipsam conducentia vere utilia erunt; conducent enim ad veri finis ultimi adsequutionem : ejusmodi an intem media sunt virtutes, quae honestatem habent, veramque nil' litatem, et snnt etiam eum deleetatione eonjunctae, ut dictum est.
l . Sin vero selieitas quaeratur in delectarionibus sensibilibus
adversus Dei legem. ant in ipsis mediis quibus utendum est, non senendum; tunc media vere inutilia erunt ad veram felicitatem a- di picendam, et omela ab honestate reeedent; nee ad virtutes. sed
ad vilia perlinebunt. Iloe ipso igitur quod homo iugiter selieitatem
quaerit. seqvitur . non utililalem esse ossiciorum mensuram . sed
ipsam felicitatem, propter quam assequendam eliguntur media utilia 537. Ad quartum, non negamus, plures inter homines esse, qui quaerunt quae sua sunt: nam quod ait Apostolus, omnes, intelligendum est seeundum distributionem aecomodam . ut recte advertit S. Thomas tet . Ei ii an lem qui quaerunt quae sua sunt. non laborant pro sola sua utilitate . sed illa appetunt propter sei sos: in hoe delinquenies. quod media reserunt quo reserenda non sunt, et finis rationem in eo ponunt, in qno ponere non debebant. 538 Praestat nune aliqua dicere de Macelli avelli impiis propositionibus s3 . Ne singulas persequamur, paveas tantummodo ex-
t 1 3. 533. illi In e. 2. Epist. ad Phil. hel 4.s3i De Nieouo Haethiavello vel ipsa Baetius in Dielion. a. Machimel. rate- ur . eum omnia derisisse . nulliusque fuisse Rεligionis . ae mo avi de toin . et