장음표시 사용
251쪽
cerptimas ex ei l. e. 18. l. de Principe. ut universi noscant, et quam impius, et qua in ineptus is homo fuerit, quem lamen Pseudopolitici tamquam numen colunt, et admirantur. itaque in eo cap. quod inscribitur De modo quo Principes servare debent fidem principio flatuit si . scire omnes quidem . quam laude diqnum in Principe sit serrare sidem inteffreque vivere, ac minime vaste. yeriendo tamen comperium esse aetate sua , illos Principes praeclara gessisse, qui de aestimanda si de parum fuere sollieiti. et eallidate sua hominum terebra sciverunt in orbem agere: Quinam sunt ii Principes Τ Macchia vellus non nisi unicum nominat. qui lamen a suis captus, et in arce inclusus, atque in perpetuam custodiam traditus, bonisque omnibus exulus , aerumnose decessits 2 . Quanam igitur experientia suere comperta praeclara Principum gesta, qui de servanda fide nihil eurarunt, si ipsum Macchia velli exemplnm ostendi l. Principem illum infortunii sibi, ac miseriae exstitisse auctorem y Innumera sunt exempla malorum. quibus Prinei pes simulatae virtutis sese subjicere, quorum exemplorum multa congerit Τliomas Dorius, in eo quod adversus Macchia vellum scribit opus de imperio virtutis.
539. Pergit Maechia vellus, 3ὶ : Cum bina, inquit, sint prae
liandi genera alterum per leges, alterum per vim; cumque primum illud sit proprium hominum; secundum bessiarum , nec semper primum sit salis, oportet, ut Princeps sciat bene uti bestia. In eptissim et Ergone vi bellare, bellu inum es tr Ergo Princeps, Si in
Mue Persuasum esse, Maechia vellimum . et artem regnandi tyrannite . terminos
esse ejusdem signifieationis . .. Lea maximos ile eet Aii leue soni tres manva is a la . public en est si persuade . que te Maelita velis me et i art ile regner tyrannique ment.. Font des ter me de mρme signinealion. - Similia scribunt Dudde iis in Trael. de alii eis. et supersi. e. l. S. 21. et Conringivs in introdue t. ad Polit. Aristot. e. a. qui lieeteone lue Matthia vellum ex elisa rei nihilomitius enm voeat subtilem iniquitatis Docto. rem, et Aristotelis plagiarum. hoe tantum discrimine . quod ille impudenter praeeipiant universis Prinei pibus. quod nonnisi tyrannis indixerat Aristoteles i. 5. Polit. Retamen ipsa Aristotiles m bil aliud .ffecit . quam deseribere aries quas tyranni usurpa- sonis adhibent. ne ab usurpata lyrannide deliirbentur. Haee lieet sint . Genuensis tamen Maechia vellum lauda l. iit diximus Tom 5 pag. 50 . not. l. Matthi avelli vero opera . etsi eontra Deu m impia. et Supremis Polestalibus iniuriosa, maxime vero R gibus . aliisque Summis Potestativus. qu rum Regna sueerssiva ille inseelatur veluti tendentia ait Ree um publiearum . imperioriimque en in ami impune tamen typis edunt ne in nonnullis Ditioniblis Monarthicis. quorum Prinei pes per haereditatem sueeedunt. nee non in quibusdam Urbibus catolieorum . adde ei is etiam.Macelita velli praeconiis. O tempora i o inores lt 3 - Sapersi da tulli. quanto si a laudabile in nn Prinelpe it mante nere la sede. e.. vivere ton integri ld. e non eon asturia. Nondiu eno Tedersi per es perienaa de' stini .. templ. quelli Principi a ver satie gran ense. the delia sede hanno te nuto poco eonto. is e the lianno sapulo eon asiuria aggirare i eervelli degli uomini isti Fide Borium de imper. viri. l. i. e. 4. lal ia Essendo dite te generationi di eomballere. t una, eon te leggi. e l altra ton. . la sarra. ed essendo quella prima propria degli nomini. la seeonda delle bestie. e. . spes o non ba t nari la prima. ε neeessario at Prinei pe saper ben' u are la bestia . .
252쪽
reos criminum suppliciis animadvertit . brutescit Ergo bellum quod- eumque, etiam justum, brutale est y Cur vero Macelli avellus tot dedit praecepta bellandi, quae tamen numqua in suerunt usu recepta, quod sint imprudentissima Perpendite autem, qua ridicula ratione adsertionem suam ille confirmet. Fabulam profert Chironis Centauri partim hominis, partim equi. eui Achilles, aliique Prin- ei pes in custodiam dati suere; atque lin, Veteres voluisse nos docere, Principi eonvenire, ut utraque utatur natura, neque unam sine altera posse subsistere. Ratiocinatio plane Maechi avello digna. Fabula prorsus alio spectabal. Chiron fingebatur monstrosus quidem, sed maxime humanus. suavissimisque moribus, in legritate,
scientia, alque justitia praeditus, ideoque a Peleo, et Thedide, accitus ut esset magister Achillis eorum filii indole seroetoris. Fingebatur praeterea Chiron docuisse Herculem Astronomiam, Medicinamque AE eulapium: atque hi dumtaxat suere, ex Poetarum sabulis, discipuli Centuari, qui propterea ut timidus, et ingenuus, simul talem eis nequiverat instillare. Maethia vellus ergo fabulam Chironis minime lenuit; tantumque abest, ut ad illius saetat institulum, quin ejus systemati e diametro opponatur. Nihilominus ille perinde ac si impiam adsertionem demonstrasset suam. nihilominus imperile eo ne ludit 23: Cum Princeps neeessario brutescere debeat, seliga ι vulpem ad deeipiendum, et leonem ad terrendum rquibus verbis integram metamorphosim praecipit.
54 in Addit porro 33: non posse Principem prudentem nec
debere fidem servare, cum ejus Observallo eontra ipsum furit, et circumstantiae mutatae sunt, ob quas eam promisit. Statim vero hujus restrictionis poenitens, subdit ), Principes debere eam semper violare; quod quidem praeceptum bonuν non foreι, si homines essent boni; sed quia mali sunt, nee tibi fidem servarent, neque tu ipsis servare debes. Quodnam hoc est argumenti genus: quia alii mali sunt, Princeps debet esse pejor 8 Quis nescit . mendacium , et simulationem opprobrii esse plena r indicant enim animum vilem , timidum , levem , debilem , imbecillem. Quanto magis perpetua simulandi, sallendique ars. et machinatio roui nititur menda eiis, hio pascit ventos. dicitur Pror. 10. v. 4. Et c. 2 l. v. 6. Oui eongregat thesauros lingua mendacii, --nus ; et eaeors est, et impingetur ad laqueos mortis. Et e. 29.
si Aver voluto gli Anti elai in egna rei, ehe eonviene ad nn Principe fia per ben ia mare l' rina e t altra nati ra. e 1' una sena a l' aura non esser durabilet2 M Dovendo neees aria mente it Prinei pe imbes lial irsi, seelga la volpe per in ganis nare. et ii lione per alterrirela Non pub un Signore prudente. nh delibe o eruare la Dde, quando tale servana a gii lorni tontro. e the sono spente te ea ginni, elie la secero Pro mellere ...
253쪽
. t 2. Prineeps qui libenter audit verba mendacii, omnes ministros habet impios. Haec sunt Divina documenta, a quibus abducere Principes Maecilia velliis conatur. Prob. pudori Ethnici ipsi
solo rationis lumine ducti, veritatem ac fidem celebrarunt; Macchia vellus vero, et qui eum consectantur, simulationem, deeeptionem, et fraudem suadent. Nulla res. inquiebat Cicero lὶ uehementius Rempubblitam eontinet, quam iides. Et Valerius Maximus 2 eam appellat certissimum humanae salutis pignus. Livius au tem 3ὶ: Nisi in fide, ait, stet Respublica, opibus non statura. Bomanique celeri in eadem suere Sententia, cum Fabrilio rescripse
runt : Nobis non placet, pretio , auι praemio aut dolis pugnare 4 . lsocrates vero 5ὶ ita de Rege scribebat: Reae perpetuo in id
studio incumba ι, eamque reverentiam praeseserat, ut verbis suis
major siι lides, quum aliorum juramentis. 54 l. Sed adhuc Macchia vellus pergit, et non solum fidem
datam, sed omnem jus liliam, et Religionem exuendam, prodendamque esse Principi, docet, si utilitas postulet. En ejus verba Latine reddita 6 : ,. Princeps non Sol uin potest, et debet Dan is gere iidem datam cum Securitate, ita ut ne ino advertat ; verum, , etiam adversus dii Stillam , el Religionem sacere debet quoties- , cumque id sua refert, et cum etiam in his exercetur virtutibus is habere semper animum Paratum debet ad eas exuendas . si ilari ejus utilitas poscat . . . Si Religio, Pietas, d ustilia veraciter , ac , , Stabiliter in ejus animo regnarent, nocumento ipsi forent: semper , , aulem ei proderit, illas pro sileri , verbis quibus universi e re dent, is nou era saetis, quae pauci ad ertunt . , . Denique caput illud concludit dicens 7ὶ, Principi unice curandum est, ut perpetuo in sua maneat dignitate, et contra Religionem, et justitiam, omnem que virtutem agat, aut semper, si e re ejus siι; aut saepe id facere necesse est, eaepedisque ita esse semper animo paratum 8 .
i4 Vule S. Ambrosium l. l. de ossie. e. it. i5, Orat. 2. Nie l. lον ll Principe non sola mente puo. e deve rom per la sede itala ton siture 2 ra. est eis niun se ne a vvegga. di pili lia da sar eonlro la siustitia. e la Religione ogniri volla, este gli eomple, e anesie quando esertita ques le virili. ha da star sem pre eonia l' animo preparato a Spogliarsene ogni volta , es e sta per essere di suo vantaggio.., Quando la Religione. la Pieta. la giusliata regnassero vere. e Atabili ne i animo suo. . . sit sarebbero di nocumento . nia sem pre gli giovet, ii professarie eon te parole. alleia quali tuiti erederant s. e non a 'salii auxeritii da poclii. δεi71 - L'uniea premura det Prinei pe si a di eonservarsi uel Posto perpetua mente. eis sar eonlro la Religione la gii stiria. e ogni virili. o sempre, se gli giovat o spesso Per-- cite spesso e necessario it sario, e conviene a star sem pre a cili pronio eon Pantino. i8ι Ametolus, qui Maelita velli Principem Gallite vertit. in Praefat. De luost x, . inquit. qui tensurent Maelitavei . unu 1 troii verer que les uns a nouvent. qu iis neia roni jam ais tu . et que les aut res ani disent i avole in .. ne l' ont lama is en tendi ... eomme it paroli hien par te seas literat . qu 'iis donnent a divers passages, que lesia Politi ines favent hien interpreter aut rement. ., Inter eos omnes. Qui mechia-
254쪽
Quis ad haee non horret animo si Nam quae amplius
esse Religio . pietas . justitia . Virius potest , si contra eas agere licet, cum ita seri rerum temporalium utilitas, animumque ita agendi paratum semper haberet vere Macchi avellus, ejusque
assectae videntur de numero illorum eine, a quibus ut caveat verae sapientiae studiosus, monet Salomon P V. l. v. 10. sqq.
Fili mi. si te laetaverint peceatores, ne acquiescas eis. Si diae-rint : Heni nobiseum, abscondamus tendiculas eontra insontem frustra ; deglutiamus eum sicuι infernus, virentem, eι integrum quasi descendentem in laeum. Hos impios. ut Princeps imi lentur, Macelli avellislae volunt : Salamon vero ex ore Dei, ut ea- eant, praeeipit. Quod et praeeipitur universis Christianis l. Peir.
2. v. l. sq. Deponentes igitur. Omnem malitiam. ει omnem e tum, et simulationes, et invidias, et Omnes de/ractiones, sicut modo stemui infantes, rationabiles sine dolo lac coneupiscite. ipseque Christus jam praeceperat Mall. l8. v. 3. iis verbis: Nisi conuersi fueritis, et upeiamini stetiι parculi. non intrabilis in re-9num eoelorum ; jubens . ut exponit S. Hieronymus, ut non aetate . sed malitia parvuli si inus. Sed quid de Scriptura euiu Mac
chia vellistis, qui de Religione nihil laboranir
Uirum os tela eae honestate dueta, sint virlulum aetus. 542. Postulat articuli explicatio, ut leviter allingamus quae de virtutibus, et viliis sustori oratione a Moralibus Philosophis,ae Theologis disseruntur. Principio igitur diei mus, hirtutem, moralem de hac loquimur, non de virtutibus intellectualibus merevello eensuram inurunt. quosdam reperietis balentis , se numquam illum legisse ;alii vero . qui eum legisse sicunt, ipsum nequaquam intelleaeerunt . uti patet ea litterest sensu. quem pluribus allius Dalibus ultrι buunt. quos tamen Politici seiunt
alifer interpretari. Legimus Matelaia velli opus de Prinei P e. et1ι lon. .hu in moveat aamrmare autem libere poli sumus, illud plusquam solis tui ellexi se a nani lieel perpetuis Maleat contradi ellonibus . et paralogismis . vlliimque ordinem servet, rinsmodi tamen non est, ut vel semidoetorum fugiat aetem. contorqueat Amelotos . eontorqueant teleri Psemio. politiei. quacumque ratione velint. yrtilata Maec hiavelli verba. numquam emcient, ui impium possint absolvere a simulatione Religionis. Justitiae. pietatis. teterarumqile virtutum. et a b an uno parato. Proinptoque . quem in Principe requirit. ad stgendum eonira ipsas . si ita lemporalia exigant eommoda. Quod sane idem est. ae sateri. nnllam veram esse Religione in . nullamque virtutem, sed ad sum mum nuibratilem. et 1imulati m. Nam quomodo paratum semper hallere quis eontra Religionem , et v iri ules animum potest. et non tantum ex volunt alis vilio. sed etiam ex uitellectus ita praeeipientis errore i nisi omnem lam Religionis. virtutiimque ideam exuerat. eosque inter tabulas retensi erit tili Baelius loe. eii. lili. E. S. Thomam Aquinatem accusat. qNasi ex ipso sententias sui ius Maeebia vellus fueriti quod et Iaciunt Edilores Maeellia velit edit Fin realiuae a a. l7M. in Praefat. pag. 45' itoque Baetius ι- te in ' elloane . inquit.
255쪽
theo relicis, recte desiniri a S. Augustino st): Bona qualitas men
tis, qua recte vivitur, et qua nemo male utitur 23 Ponitur qualitas loco generis . nun quille in proximi, sed remoli: nam genus proximum est habitus 33. Dicitur bona qualitas mentis id est animi, in cujus polentiis virtutes resident. Additur, qua recte vivitur, ut discernatur virtus a viliosis habilibus, quibus non recte vivitur. Dicitur, qua nemo male utitur, ut virtus distinguatur ab habitibus, qui quandoque ad bonum, quandoque ad malum se habent, ut scientia, ei artes, quibus bene, et male quis uti putesi ). So-
. . diei. illum s Machia vellum I suas fuisse furatum sententias metori Angelieo ma-yno S. Thomae Aquinati, consulite in opere politico Xaudari innuum totum commentarii Thomae Aquinalis super S. librum Politicae Aristotelis. Tam magni tritiei hi fuerunt. ni ne eierin . commenlamim super I librum Politi eorum Aristotelis, non ess S. Tliomae Aquinalis metum Noster Ethardus Tom. I. Seripi. Ord. Praed. pag. 286. Iampridem animadvertit ox fide Volerum Seriptorum quorum aliqui fuerunt S. Thomae synthroni. Tliomam serip isse sit per quatuor tantum priores 1.ibros Politi- eorum Ar lotelisi ei tal ille Logothelam. Petenm Rogerin m. Bera ardiim Gnidonis. va leole lanum. et S. Antoninum. Idipis m ton lat ex styli diversi late in commentariis qua litor posteriorum librornm Politieae Aristotelisi qnam diversi talem quisqve videt. qni sit ver aliis in S. Thomae leellono. Aquinatem a talumnia absolvimus. Absolis venitu nune est Anelor illi iis Cnmmentarii super. 5. lih. Pol illeornm. qui ex Cod Is . quem vidit Eehardiis loe. et t. luisse clieitur Petrus de Alvemia. is ibid. leti. l . et tet. nihil illicit alind. quam eo pio ins tradero. quod tone sius tradiderat Aristoteles. Iam vero Aristoteles in eo s. lib. sibi explieand tim propos nera . qua ration torrumpantur. rt eonservent ne divorsi Printi paliis. Demoeralteus . Atis neralitu . Nonarehie hiis . MTyranniens. oportebat igitur. vi quemadmodum de aliis Prinei palitin . ita de tyranni eo ton litueret . quid lyranno laetendum esset. sive polin . quid tyranni fi faceret. ni in tyrannide se tonservaret. Et quia sim ni alio etiam ei rea Religionem ad id tonsorte vi- dehatur. Aristotelesi et qui eum est enmmenlatus. artem tyranni deseribunt in simi .landa eliam Religione. Paueis ile tyranno illi loqnnnine. non de Principe iuste regnante. De lyranno. inquam. de quo idem Aristoteles ibid. seribit Tyrannngi ut saeperi jam dixi mn . ad nullam eommvnem respieit utilitatem. nisi gratia proprii enm. i. modi ... Quid ergo mirum . si tyrannus simulet Matthi avellus ergo. qui simula. ionem Prineipibuq suadet, ni habeant quod plaeel. non R g s. sed iurannos ennstituere tonabalne. unod avlem alunt praecili Ediloros. Maethi avelli scopum suis φ. lyrannum uestri here, vannm effugin m si i nam ille Pt inemem quemetimque in liluit nullo saeto discrimine Quod addunt, ipsum voluisse deseribere quid inne Principes facerent. et reqnentius satiant, vel Medieei laqueum tendere. nt eo' institutione sua redderet diosos. salsum qnoque est. νt iniqui mi nam Catholiet Prineires numquam . ut rognarent. Religionem simularunt. idqno de Medi epi pra osertim amrmare, nemo sine atrociealumnia pol est; ι nim rem per suere religiosissimi. l.. 5. enn Iulian. e. et t. 83. qq. q 3 l. el l. 2. de lib. arb. e. 39.i21 Non platet haee definitio impio Vollatrio in Diet. Phil. art. Perlu Virtutem des nit δε mensaisante en vera te prothain ... Penesicentiam erya Pr almum. Ait porro. . Pui Ie appeller vertit aut re'elio e qne ee qui me lait du hien - Poιsum aliud
appellare virtutem . nisi id quod mihi bonum saeut si ita est. ene impius exeludita ratione villulis fidem spem . temperantiam . prudentiam. te. Nonne hae bonum aliquod nobis ereant 3ὲ Vide S. Tliom. l. 2. q. 55. a. 4.
49 Lothius de inteli. hum. I. 2. e. 28. 6 10 Ubique terrarum. inquit verba catillea latine fideliter reddimus. ne simus longiores 1 adseritur . atque stamitur . notio
nibus virtutis. eι vitii significari actiones bonas, et malas natura lua, et quoties
256쪽
let etiam virius de Iniri dispositio perseeti ad optimum; quia vir
tus est, quae animae potentias persicit. disponitque ad aeius rectos, qui sunt optimum potentiae . ideoque Cicero aiebat l): Vi Ius est asseelio animi eonstans consentanea rationi, laudabiles eo siciens eos, in quibus est. Desinitur etiam virtus ab Aristotele 2 resι quae bonum facit habentem, et opus ejus bonum reddit. id estesticit, ut homo operetur secundum ratio Lem, et opus ejus Sit secundum rationem 3 . 543. Porro virtutes morales, ad quas celerae morales reducuntur. cardinales appellantur ; et quatuor receu Scentur, Prudentia,
Iustitia, Fortitudo, Temperantia; cujus divisionis hanc egregiam
rationem tradit S. Thomas i 4). Virtus enim versatur circa rationis bonum: hoc autem vel consistit in ipsam et consideratione rationis, si e vero respicitur a Prudentia. Vel est circa passiones : et quidem ponere ordinem rationis in passionibus irascibilis, perlinet ad Fortitudinem: ponere vero ordinem rationis in passionibus concupiscibilis, ad I emperantium spectat. Prudentia perficit ipsam rationem ; Justitia perlicit appetitum rationalem , Seu vDluntatem. Fortitudo, et Τemperantia appetitum sensitivum, ut Ucundum
hoe sensu reipsa applieanlur virtus perfecte eon' matur eum Lege Divina. de qua loquor; et vitium hula Lesi est omnino contrarium At quaecumque sim hae in
re hominem aufertiones; perspicuum est. nomina virtutia. et vitii e siderata proin inter diversas nationes, et societates in terra degentes accipiunturi mustanter. et unire avribuuntur his vel illis actionibias. quae in unoquoque restione. et foetetate honestae vel inhonestae reputantur .... Ita mensura ejus quod appellatur virtus. ervilium. es quod in toto orbe υι tale habetur. est hac approbatio. vel improbutio. 'haee aestimatio. aut vituperatio. quae eonfluviae sunt eae secreto. tacitoque eonserim in diversis societatibus eonventibusque hominum ; ob quem consensum diversae actiones assimantur, aut vituperantur inter ipso1 . prout eviusque loci serum judicium . sentensiae. moreε. Hane eamdem sententiam sequuli 1 Barhev eius strii not. l. sur Da lotae natur. de Richar. cumberland . e. 8 S . Quam hare. proxime aecedant ad illorum errorem. qui ut diximus S l7ι. moralitatem attulim humanorum repetebant ab hominum i lilii lis. et opinionibus, quisque videt vel nobis taeen litius. Nam si mensura virtutis. et vitii ubique terrarum est approbatio. vel imis problitio aetionum ex nationum eonsensu. exque ivdieiis, genientiis. Et moribus uni u et Jusque loei. aetum est de intrinseea hones late virtutum. et de intrinseca turpili is dine viliorum i et quod in uno loeo est virin . in altero erit vitium, et elonverso. En denique ibockius per verborum ei revilum, ni leelores implieet . in Spinorae. et Hobhesii recidit errorem. Quid enim proneii dixisset a Trmari ubique, per virtutes . et vitia intelligi actiones bonas. et malas natura sua i si si olim praeeipit . mensuram virtutum. et vitiorum esse tibique iudiei a. sententias, moresque hominum Sunt qui . dem in nonnullis lotis brutales quidam homines. qui die lint bonum malum. et malum honiam i seu quis . nisi impius. amem abit. hoe eorum eorrnplum in dieiis esse mensu.
ram ejus, quod appellatur virtus. M vitium ipsi mel brutales homines. qui di evnt
v. g. surtum. proditiose m. hom ieidium non esse peceat a. nollunt lamen. ut alii nisi starentur. vel eos prodant. aut neeeni. Jam diximus'. malas eonsuetudines obseurare
posse rationis lumen, quo virtutes a villis disternuntur. omnino delere non posse. ι ν l.ih. 4. seni. Γλὶ Lib. 2. Elhie. e. 6.l3ὶ 2. 2. q. 123. a. i. iij l. 2. q. sii. a. 2.
257쪽
rationem operetur i): iit eoque Prudentia in intellectu, ausi ilia in voluntate, Fortitudo in irascibili, Temperantia in concupiscibili
De Prudentia. ejusque partibus, ac vitiis oppositis. 544. Prudentiam desiniens Cicero 2ὶ Prudentia , inquit,
, , quam Graeci vρ ι, dicunt. est rerum expetendarum. fugien-ri darum lite scientia 3ὶ , , . Eam vero Aristoteles 4ὶ desilii: Re-
flJ Omnia more suo irridens volia tritis loe. eil δε Mais . inquit, que deviendroni. . les vertus tardinales et illeologales Duesques unes resteront dans les ficoles. Quese m importe ne tu scis temperant e est trii precepte de sanie que lii ob et ves i tu ., P en porteras mi elix. et je t en felicite . . Tes verius illeologales soni des dυns ce- . . Iesi es t les tardinales soni d' exeellentes quali lds, qui servent a te condi ire t mai is elles ne soni potnt verius par rapportJa lon proelia in ... St. Paul a in raison de le.. dire que la iliarilsi l emporie sur la sol si r l' spera nee . Mais quoi . n' ad mel ira. l. n. . de verius que telles qui sont, ilites au proesia in ' Eli comme ntipitis te en ad- . . metire Mous vivons ens societ ea ii n y a done de verit ablement hon pone nous
. . que e e qui tali te hien de la societ ε - At quid ecut instet ile virtutibu s eardinalibus. et theologalibus ' Pleraeque earum in Scholis remanserunt. Quid mea interest. si tu tem ierans es 8 Est hue sanitatis praeceptum . quod servus i utque u elius serves. tibi fortuno ... Theolostales tuae virtutes sunt dona melestis. eardinales sunt eaeellentes qualitales. quae te informant: at virtutes non sunt remeesu Prozimi. . . S. Paulus merito disit. earitalem supererredere fidem, et spem. Uuid rem ullaene admi tendae erunt virtutes. praeter illas quae prorimo Finit utiles ' ui possum eas admittere ' In societate vivimus, nobis ictitur revera bonum non est. quod bonum societatis non escit unis umquam vidit hominem aeque ineptientem.
atque omnia luintillii osissime pervertentem In scliolisne remanserunt pleraeque omnes virtutes tardinales, et illeologales lla cupiebat ille, qui bellum universia indixerat virlulibus. Quid vero essent homines sete universi. si vir inles tardinales. et lites. logales ad seliolas tantum essent ablνgalae Nihil volt atrio intererat . an te ni perantes. neene homines forent i ideoque temperantiam a praeeepli sanitatis obser alione non distinguebat, quasi is tantum dicendiis temperans sarel. qui voluptates etiam illieilagra moderatione ea peret . quae sanitati eorporis minime obesse l. de reliquo nihil. solli-ellus , ut Epicn rei olim praeeipiebant. sal et tir impius, imo saleri videtur. ut illudat magis. virlules illeologales, esse dona ea elestia, virtutes eardinales esse eximias quali tales i at negat posse appellari virtutes, quia proximo miti l eonserunt. QNam vero imperile t uvis enim est magis proximus. quam quisque filii Si qnali tales proximo utiles. ut virtutes ad milliinlue. tur virtutes non erunt dona illa eaelestia. et extelleu tes et nati tales illae . quae lanias nobis adseriint utilitates virtutis sequemue viam . utim proximi utilitati studebimiis r a virtute alieni erimus, dum nostrae consulemus ii illi tali Proli dementia i S. Pauli testimonio saerilege impius ab ulli ur i non enim A. postolus ideo earitatem fidei pra seri, et spei, quia earitas proximum inval. sed quia per effeci it m vnit hominem Deo. quod iides et pes non faciunt. et quia eam ias aeternum manet. atque in Patria perlicitur i niles vero . et spes tuae nantur. Respicit qui-uem earilas proximum . at non tamquam obieeltim primarin m. sed ut obieelum se . eundarium diligendum propter Deum . qui est plus primarium objetivm. Deniqne eum Vollairius nullam aliam admittit virtutem, nisi eas tantum quae ad bonum tonserunt societatis. in qua vivimus. non alium agnoseit ultimum liuem. quam ipsum sue ietatis honum, quod in nos redundati ideoque omnia enne indit huius vitae sinibus, nee aliam agnoscit vitam futuram i quod plane eum plus ineredulitate consonat i similiterque loquitur Auctor sust. nai eum teleti incredulis. 22 De Oratore.
258쪽
em ratio agibilium. Est enim prudentia quae rationem perficit .ul recte sese habeat in eligendo, judicando, ei agendo; ejusque proinde actus sunt, i. consiliare de mediis aptis inveniendis ad debili sinis adsequutionem; 2 judicare de mediis inventis, an
revera sint apia; 3. praeeipere exequillionem eorumdem mediorum ;
ut finis habeatur l . Prudentiae propterea adjunguntur Eubulia
2ὶ Synesis sa , vi Gnome 43. Eubulia quidem, ut virtus bene
consilians eirca ea quae in humanis agenda sunt; Synesis, ut vi
ius bene judieans eirca partieularia agenda; Gnome, si iudicium dirigatur per altiora principia. 545. Vilia autem priadentiae opposita. Sunt l. Praecipiιulio..dest, inordinatio consilii, ad quam reducitur temeritas in agendo; 2. Inconsideratio, quae est deseelus recli judicii in iis quae
agenda sunt; 3. Inectustantia, sive recessus a bono proposito.
quod prudentia praeceperat; 4. Myligentia, ob quam quis de sic ita debita sollieitudine in iis quae agenda sunt i5 . Atque haec
quidem vitia manifeste opponuntur prudentiae. Sunt autem aliqua vilia, quae salsam ac simulatam prudentiae speciem praeseserunt . scilicet, Prudentia carnis, quae inimica est Deo 6 . Astutia, qua simulatis viis tenditur ad sinem sive bonum, sive malum s7 .
Dolus et Fraus , ad exequenda astutiae consilia ; dolus quidem verbis, aut lactis; fraus factis tantum; ae denique solicitudo nimia temporalium rerum 8ὶ. De Iustitia, ejusque partibus. ae vitiis oppositis. 546. dam vero ausi ilia definitur s, , constans et perstes uaroluntas jus suum euique tribuendi l03. Dicitur voluntas, accesta vide Arist. loe . ei l. e. 10 sqq. 21. Eubulia inquit S. Tliomas 2. q. 5 l. a. l.9 imporitat bonitatem tonsiliit dieitur en In ab e ' quod est bonum. et βδεω, quod est consilium quasi bona conia stiliali . vel potius. bene eonsilistiva
lal idem S. Tliomas loe. eit. a. 3. - Syaesis, ait. importat iudicium reclum . . . ., tirea partieu laria operabilia... Unde Meundum synesim dituntur aliqui in graeco,, σύνετο, idest, sens ti vel e συνετοι, idest. inmines Dat sensust e contrario quiis earent lx e virtute. dicuntur ἀσυνεται, idest. insensati ... Oritur enim synesis averno συνμι, inlevisto. εν - Gno me sinquit S. Tliomas ib. a. 4. importat quamdam perspitae itatem Iu- dieii ... Oritur a graeeo verbo no3co. vide Damaseenum l. 4. de Fide c. I 4. ita conser S. Thom. loe. et t. q. 53. H. im vide eumdem ibid. q. 55. sq. τὸ Militia in reprobavit Apostolus 2 Cor. 4. v, 2. eum ait: non ambulantes in astutia ; hoe eat . in si inniatione. et hypocrisi ut S. Thomas expouit ib. leti. i i8ι De his vide eumdem s. Thom. 2. 2. q. 55. a. i. sqq. O; Log. 10. tr. de lusi. et in re. l. l. ι ον Non plaeel haee definitis Piisendor sto. qui propterea de dur. nai. et gen. l. l. e. 7. S 6. postquam distinxit rustiliam personarum a justitia actionum. addi ldiique.
in iustitia de personis usurpata. Iustum esse at meare idem. quod juate faciem delectari, justitiae studere, vel eo ini farere in omni re id, quod milum esti ait :
259쪽
pla voluntate pro acta volim lario, quia actus virtutis justitiae, ait quem justitia inclinat, de hel esse voluntarius Picitur constans ,ri perpetua, ad designandam actus firmitatem. Dicitur, jus suum euique tribuendi, quia justitia est circa ea quae ad alteram Sunt, tenditque ad reddendum unicuique jus suum l . 547. Dividitur autem jus lilia in universalem quae testalis di incitur, et particularem, quae rursus dividitur in distributicam , et commulatiram 2 . Cujus divisionis hanc rationem tradit S. I lio
is Ex quo patet. definitionem justitiae. latis Romanis familiarem , qtia eam dicuntis constantem. Et perpetvam voluntatem suum euique tribriendi. speetare ad ius liliam M personarn m. non allionum .. Notate primum homini arrogantiam qui pin vidisse se gloriatur. quam teteri sapientissimi viri. qui illam desinitionem probarunt inde quam velaeinenter sit deceptus. videte. Eceur enim delinitio illa spectat tantum ad
ustiliam personarum . sive ad eos qui trista laetendo delectantur An ne ad delectationem lan in m pertinet. Jus inum euique tribuere y Nonne ipsum tribuere allio est. qua redditur alteri quod sunm est Quomoda igitur definitio tradita respieit tantum
Personas. non item actiones li, S. Ttioin. 2. 2. q. 58. a. l. Ni21 1 dem Pulandorsius loe. eit. S l . sententiam Grotia refert. qui neglecta uisse. rentia iustitiae in universalem . et partieularem. Justitiam dividit in expletirie . quae nimirum respicit lus Persertum quod alteri debetur, v. g. domino in rem suratam , et auribiarteem. quae respicii lus imperfectum. ad quod praestandum togi quis mi.
tii me potexi v g. lus mendi ei ad stipem quam a divite pelit. Cur vero Grolius enmmunem justitiae divisionem respuerit, rationem Putandorsiis ibid. tradit. quia vocabulum συναλ et τι κόι cum mutaticae justitiae ideo expletrici Mamussim non quadrat. quod ut possessor rei meae illam mihi reddi, non est ἐκ - ω, λ ίγ υ e iri tamen ad j titiam e tririeem pertinet... Ergo datur ocitra justitiae e te. ιrιcis. eireia quem non interceniet συ λαγμα vocabulum Outem διμι ιμππκης
iuuiliae ideo altributrici unde quaque non congruit . quia di ιμων subinnuit Plures. inter quos distributio debet fieri. atqui justitia attribuiria Mercetur. etiam quando uni uumIurat quid praestatur. ad quod ipse plus erat Nilus Reprehendit ni ne
saepe a 1leeentior ibit Philosophis Scholastiei. quod quaestiones de noluini litis inst luant. Haee in Seliola lieis enormia delieta sunt i in Grotio. et Pulandor lis. et qui eum commentantur. Maseovis sunt venu lates. itaque ex crotio vocabulum συναλακπκῆς idest commutationis non quadrat iustitiae eommutativae quia nulla commutatio est . cum possessor res meae illam mihi reddit. Jam pridem animadverterat: tum Aristotele s. Thomas S. Ethie. leti duo esse genera commutationum is Quae. . . dam . inquit. sunt voluntariae . quaedam involuntariae. Dierintve autem volun - , . tamae propter hoc quod prinei pium tommulationis est voluntarium ex iitraqne . . Parte . sient palet in venditione. et emptione. et in permulatione. et in fide... tris ione. et in risit . et in dem ilione . et e nil Delion . involuntariarum vero . . tommittationum quaedam sunt Meultae. sieut surtum. adulterium. bene lien m. Servi. . sed ueti . dolo a Mettio. salsum testimonium. Quaedam veris sunt involuntariae comis . . mn lationes. quae illini per violentiam manifestam. Sive aliquis inserat violentiam in . . per Onam. verberando. vel ligando. vel occid niloi sive etiam in res. pula rapiendori linna; sive etiam inseratur violentia per intimiam, et iniurias. sive toniumelias iris . . rogando δε Addit vero Angelicus in eommulationibus volt niariis salis esse recomponissa re rem seeundum aequalitatem . in involuntariis vero . in quibus sit iniuria. recomispen ari etiam deberi inlutiam. Iam videtis redaetam in summum primam Crotii animadversionem i non enim ille distinxit eommutationes voluntarias ah 1n voluntariis i iarurio autem nulla est eommutatio voluntaria i exstat vero commutatio in voluntaria. ad quam sue a lege, et a ludiee adigitur. Altera vero animadversio seipsa eadit. si in eo qui eominuma distribuit. eonsideretne non id tantum quod salit respectra unius. cum unus lanium est a plusi sed id quod sacere debet seeundum proportionalitatem a.l singulas pervianas in distribulione eommunium rerum. respectu quarum accidit omnino. ut
non sit aliquando, nisi una hersona apta s in quo etiam ea su persona illa debet ton-
260쪽
mas: nam homo potest considerari lit pars communitatis, atque ita bonum cujuslibet virtutis ordinantis hominem, sive ad seipsum. sive ad alias singulares personas, referri potest ad bonum commune. Sic autem ordinare ac lus omnium xirtutum, ad justitiam pertinet ordinantem hominem ad ipsum commune bonum. Haecaulem justilia legalis dicitur, quia ad legem pertinet ordinare in
bonum commune. eademque justitia dieitur propterea virtus γ-neralis, non quod sit eadem cum ceteris virtutibus, sed quia ceteras ordinat ad honnin commune. Praeterea justitia potest respicere privatas personas: sie autem dicitur justitia partieularis. Privatarum autem personarum duplex potest esse ordo. Nam vel est ordo unius privatae personae ad alteram : hunc vero ordinem re picit justilia eommutativa, quae est inter privatas personas in invieem. Vel est ordo communitatis, sive ejus, qui curam communi latis habet . ad singulas personas hunc vero ordinem dirigit justitia distribu siva. quae communia secundum proportionalitatem distribuit. Itaque justitia vel est privatorum ad eommnnitatem , vel est privatorum invieem; ves communitalis ad privatos. Prima est justitia legalis ; altera est eo minutal ira, tertia est distributiva. 5 8. Et si vero proprium iustitiae sit re&pieere medium rei. per quod dissert ab aliis virtutibus moralibus . quae cum praecipue consistant et rca passiones. respiciunt medium tantummodorationis. secundum comparationem ad ipsum hominem, eujus sunt paxsiones; nihilominus justitia entiam tum iva non eodem mn do respieit medium rei. sicut justitia distributiva : nam haec respieit medium secundum proportionalitatem geometricam. idest. aequale non secundum quantitatem . sed secundum proportionem ;illa respieit medium feeundum arithmeli eam proportionalitatem . idest, secundum parem quantitatis excessum. Igitur in justitia distributiva non allenditur aequalitas rei ad rem . sed proportio rerum ad personas, ita ut praemia, vel poenae distribuantur re tale ad merita, vel demerita personarum. In justitia vero eo m-mulativa attenditur aequalitas rei ad rem . ita ui si quis aee eperit ab altero v. g. quinque, quinque etiam restituat.
549. Ex peuiliori Mathesi id explicat S. Thomas l . Αe de
proportionali late quidem praemittit diesens : ,. Omnis propnrtiona- . . litas ad minus consistit in quatuor. Est enim duplex propor-- lionalitas: una quidem di nncta, et alia continua. Di qui elalerri enm eeleri . ut de edi s ast ili dine prae eeleris emis let. Frustra ergo inmmnlatae sunt a Geolio veteres Institiae aeeoptiones. novaeqne indutiae . quae mimis aetura laeanni 1 nam si sola in lilia expletria respicit tua perseelum. insa sola erit vera lusi tis. et iustitia vitri ιν lae vera iustitia non orit . sicut imperistium ius non ext Te